wykład

Typ Tytułsortuj malejąco Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Arytmetyka Tarskiego

Alfred Tarski udowodnił, w latach dwudziestych XX wieku, że istnieje algorytm, który odpowiada na wszystkie pytania dotyczące liczb rzeczywistych, jakie da się wyrazić za pomocą mnożenia, dodawania i kwantyfikatorów. Przykładem takiego pytania jest: czy istnieje wielomian kwadratowy, który ma 3 miejsca zerowe? Odpowiedź (w tym przypadku przeczącą) na to i inne pytania dostaniemy automatycznie po uruchomieniu algorytmu Tarskiego. W swoim wystąpieniu chciałbym algorytm ten opisać.

Nauki matematyczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Irregularities and exceptions in English grammar
  1. Is there anything you hate about English? Irregular verbs? Irregular plural nouns? Maybe irregular pronunciation? That is quite a lot of irregularities to cram.
  2. What if they are not just exceptions that one needs to learn by heart? What if there is some logic behind them, and everything can easily be explained as resulting from natural changes that occur in the language?
  3. During the meeting we are going to prove that oddities like ​foot-feet​, ​go-went-gone or wolf-wolves did not come up accidentally - they are remnants of certain grammar rules that are no longer used in contemporary English. We will go as far back as King Alfred’s times to learn a few Old English rules, which will enable us to pour some sense into all of those irregularities.
Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-19 16:30
Lekcja festiwalowa Sport osób niepełnosprawnych - wyczyn czy rehabilitacja?

Sport osób niepełnosprawnych przeszedł w ostatnich 20 latach olbrzymią metamorfozę. Początkowo traktowany był jako forma rehabilitacji, lecz z czasem przeistoczył się w sport profesjonalny. Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności mają możliwość uprawiania niemal wszystkich dyscyplin sportu, które są dostępne dla osób pełnosprawnych. Współzawodnictwo w sporcie niepełnosprawnych odbywa się na każdym możliwym poziomie: regionalnym, narodowym oraz paraolimpijskim. Technologia wspomagająca oraz rozwój metod treningowych sprawia, iż poziom współzawodnictwa stale rośnie, a niepełnosprawni sportowcy rywalizują razem z pełnosprawnymi. Aktualnie sportowcy z niepełnosprawnością mogą rywalizować na Igrzyskach Paraolimpijskich w 22 letnich i 6 zimowych dyscyplinach sportu. Od wielu lat Igrzyska Paraolimpijskie odbywają się w tym samym roku i na tych samych obiektach co olimpijskie, ciesząc się wielkim zainteresowaniem kibiców oraz coraz większym mediów. 

W przypadku wielu osób niepełnosprawnych sport stał się ich sposobem na życie. Zawodnicy w wielu dyscyplinach mają możliwość uprawiania sportu na poziomie zawodowym na wzór sportowców pełnosprawnych. Sport to również naturalne środowisko integracji osób pełno – i niepełnosprawnych, jest jej bardzo ważnym środkiem. Niepełnosprawni sportowcy oraz ich sukcesy osiągane na zawodach najwyższej rangi motywują do podejmowania aktywności fizycznej innych niepełnosprawnych. Pokazują im, że ciężką pracą oraz wytrwałością w dążeniu do celu można osiągnąć sukces w sporcie, który może mieć realne przełożenie na sukcesy odnoszone w życiu. Dla pełnosprawnych są dowodem na to, że ograniczenia istnieją tylko w nas samych!

  • pon., 2020-09-21 09:00
Spotkanie festiwalowe Wycieczka w pobliże zera absolutnego

 

Widzowie będą mieli unikalną okazję zobaczyć jak wygląda ciekły hel o temperaturze -269 stopni Celsjusza – nalany do przezroczystego kriostatu. Przy okazji dowiedzą się jak jest zbudowany taki kriostat i jakie środki ostrożności należy podjąć, aby utrzymać hel w stanie płynnym. Co więcej, oziębimy hel do jeszcze niższej temperatury około -272 °C, czyli zaledwie 1.2 °C  powyżej zera absolutnego. W tak niskiej temperaturze hel staje się nadciekły. Polega to na tym, że może on przepływać swobodnie przez otwory o bardzo małej, nawet nanometrowej średnicy.  Pokażemy efekt „fontanny helowej”, który jest jedną z konsekwencji nadciekłości.

  • sob., 2020-09-26 10:00
Spotkanie festiwalowe "Dziwny" stan materii - ciekłe kryształy

Omówimy podstawowe właściwości ciekłych kryształów oraz przedstawimy współczesne zastosowania tych materiałów. Ponadto pokażemy, jak piękne obrazy  (tekstury) tworzą ciekłe kryształy w świetle spolaryzowanym - co jest wynikiem tego, że ciekłe kryształy - tak jak zwykłe kryształy - są anizotropowe. Opowiemy także, jak jest zbudowany i jak działa typowy monitor ciekłokrystaliczny. Na koniec zastanowimy się, czy ciekłe kryształy mają coś wspólnego z biologią. 

Nauki fizyczne
  • czw., 2020-09-24 16:00
Spotkanie festiwalowe ,,Kawałek żółtej ściany” i inne kolorowe detale. Dlaczego kolor sprawia filozofii kłopot?

Jeden z bohaterów powieści Marcela Prousta „W poszukiwaniu straconego czasu” nazwiskiem Bergotte stając przed obrazem Vermeera przeżywa tak silny wstrząs na widok namalowanej żółtej ściany, że umiera. Jest to oczywiście reakcja wyjątkowa i wyobrażona przez powieściopisarza, jednak tkwi w niej ziarno prawdy. Kolor potrafi wstrząsnąć, zachwycić, ale, co najistotniejsze, szalenie trudno jest go opisać, nazwać, a jego rola w poznaniu stanowi przedmiot teoretycznych sporów. Najważniejszy z nich to polemika Goethego z Newtonem: spór o to, czy kolor jest zjawiskiem czysto fizycznym, czy może faktem psychofizycznym, któremu bliżej do etyki niż fizyki. Co ciekawe, obydwaj badacze mieli rację: jeden opisał addytywne mieszanie barw (Newton), drugi substraktywne (Goethe). Przyjrzymy się temu, co filozofowie mają do powiedzenia o kolorze. Dlaczego Ludwig Wittgenstein stwierdza, że rozważając kolory „Stoimy tu i patrzymy jak ciele na malowane wrota”? Zastanowimy się również, czy może niektóre badania prowadzone przez artystów nie pozwolą dostrzec nowych odcieni tej szczególnej jakości, która barwi nasze doświadczenie. 

Nauki humanistyczne
  • wt., 2020-09-22 19:00
Lekcja festiwalowa 400 lat od zamachu na Króla Zygmunta III Wazę

Jedyny znany zamach na króla, jedyny „udokumentowany”, jedyny, a jednak nieco zapomniany? Co wiemy? Przyczyny, okoliczności, sprawca, czas i powód?  1620 r. listopad, sejm, droga do świątyni, zemsta, szaleństwo, szlachcic, król, królewicz, dworzanie, torury, sąd …

Przybliżymy przebieg wydarzeń jedynego w historii Polski zamachu na króla Rzeczypospolitej oraz co wydarzyło się potem i jaki los spotkał zamachowca.

Będąc w Muzeum, wejdziemy do tzw. „korytarzyków królewskich”, które umożliwiały przejście z apartamentów królewskich do loży królewskiej w świątyni Jana Chrzciciela. Pokażemy replikę czekana – narzędzia zbrodni, wspólnie zmierzymy się z tekstem opisującym przebieg wydarzeń w relacji naocznego świadka i na tej podstawie zrekonstruujemy przebieg procesji królewskiej do świątyni i poszczególne etapy zamachu, odkryjemy, dlaczego zastosowano tak okrutną formę kary dla zamachowa, oraz co zachowało się do dnia dzisiejszego z wydarzeń sprzed równo 400 laty!

  • wt., 2020-09-22 10:00
Spotkanie festiwalowe Afrykańska symbolika kształtów, wzorów i kolorów, czyli komunikacja dla wtajemniczonych

 Zanim wymyślono telefony komórkowe, zakochani młodzi Zulusi pisali do siebie miłosne listy… z koralików. Układ, jaki tworzyły koraliki na bransoletce lub naszyjniku,  symbolizował tajny przekaz dla ukochanej. Kodowanie wiadomości odbywało się także przez starannie dobrany kolor. W Kenii kobiety wysyłały swoją wiadomość za pomocą tkanin, którymi się przewiązywały. Jeśli zamarzy ci się dywan prosto z Maroka, przyjrzyj się rytmicznym wzorom wszytym w wełniany ścieg. Zapisane zostały na nim historie osób, które go wykonały. Będąc w Ghanie na pewno skusisz się na jakąś pamiątkę. Pamiętaj, że nawet  mały drewniany breloczek kupiony na lotnisku zawiera w sobie przekaz zakodowany w  symbolice motywów Adinkra  - słynnego królestwa Aszanti. Niezależnie gdzie będziesz, na zachodzie, wschodzie, północy czy południu kontynentu afrykańskiego, robiąc zdjęcie, masz szanse natknąć się na zakodowane wiadomości w konkretnych kształtach, układzie kolorów i wymownych wzorów. Przyjdź, popatrz, posłuchaj, odkryj i porozmawiajmy w wizualnym języku, który porusza wyobraźnię.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Aktywna aerodynamika szybkich samochodów

Konstruktorzy szybkich samochodów sportowych zauważają korzyści ze stosowania elementów aerodynamicznych podnoszących ich osiągi. Pojawiają się nowe konstrukcje i nowe modele o czasem zagadkowych kształtach. Wykład ma na celu przybliżenie podstaw procesów przepływu wpływających na zachowanie się szybkiego pojazdu. W trakcie pokazu zaprezentowane zostaną modele różnych elementów aerodynamicznych zmieniających parametry pojazdów.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-26 10:00
Spotkanie festiwalowe Ale kwas! - czyli jak pracować z DNA

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA, począwszy od etapu jego izolacji z komórek do etapu analiz różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy wyizolują DNA z owoców – z zastosowaniem metody 'domowej', przeprowadzą reakcję PCR, pozwalającą  na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA, i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.

Nauki biologiczne
  • sob., 2020-09-26 09:00
  • sob., 2020-09-26 13:00
Spotkanie festiwalowe Amatorskie pomiary parametrów atmosferycznych

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z prostymi metodami pomiarowymi, które stosowane są w pomiarach meteorologicznych, oraz z zaangażowaniem społeczeństwa w prowadzenie takich pomiarów środowiskowych. Pokazane będą wybrane urządzenia procujące w ramach amatorskich sieci pomiarowych, takie jak detektory wyładowań atmosferycznych, czujniki promieniowania jonizującego oraz niejonizującego, zanieczyszczenia powietrza, zawartości pary wodnej w atmosferze i wiele innych.

Nauki fizyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Lekcja festiwalowa Anatomia radilogiczna ptaków i ssaków

Prowadzący przedstawi charakterystyczne cechy budowy wybranych gatunków ssaków i ptaków. Podczas wykładu opisy anatomiczne zostaną podparte zdjęciami uzyskanymi różnymi technikami obrazowymi (m.in RTG, TK, MRI).

  • czw., 2020-09-24 11:00
Spotkanie festiwalowe Astrobiologia – czy życie wzięło się z kosmosu?

Początek życia jest intrygującym i wciąż intensywnie badanym zagadnieniem. Część badaczy, rozważając pochodzenie związków organicznych niezbędnych do życia na Ziemi, postuluje, że powstały one w przestrzeni kosmicznej i pojawiły się na naszej planecie wraz z meteorytami. Badaniami takich scenariuszy zajmuje się właśnie stosunkowo nowa dziedzina nauki – astrobiologia, którą NASA ogłosiła jedną z najważniejszych nauk XXI wieku! To jednak nie wszystko, czym zajmują się astrobiolodzy. W czasach, gdy ludzie, a wraz z nimi organizmy modelowe służące badaniom naukowym, przebywają stale na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, planowane jest rozpoczęcie stałej obecności na Księżycu, a budowanie kolonii na Marsie przestaje być tylko mrzonką z zakresu science-fiction, a jest realnym celem prac naukowców z całego świata, pytań dotyczących funkcjonowania organizmów w warunkach mikrograwitacji jest coraz więcej. Wykład będzie aktualnym przeglądem ostatnich osiągnięć astrobiologii.

Nauki biologiczne
  • czw., 2020-09-24 17:00
Spotkanie festiwalowe Autostopem przez Wszechświat

Przy użyciu programu Digital Universe odbędziemy podróż z Ziemi do granic obserwowalnego Wszechświata. Po drodze zatrzymamy się przy wybranych obiektach astronomicznych. Podróż pozwoli zdobyć wyobrażenie o najważniejszych składnikach tworzących Wszechświat, jego strukturze i skalach odległości.

Nauki fizyczne
  • ndz., 2020-09-20 14:00
Lekcja festiwalowa Bankowość niejedno ma oblicze

Myśląc o bankowości, najczęściej myślimy o koncie, karcie, bankomacie. A bankowość to dużo więcej, to nie tylko obsługa klientów w "okienku", to nie tylko płatność za zakupy. Bankowość to transakcje międzynarodowe, to finansowanie dużych firm, to inwestowanie. Bankowość to również nowoczesne technologie wykorzystywane do spełniania potrzeb klientów banków. 

  • pon., 2020-09-21 10:30
Spotkanie festiwalowe Bicie czy zabijanie? Różne funkcje przemocy zbiorowej

Mimo że badacze podkreślają złożoność i wielowymiarowość procesów prowadzących do przemocy międzygrupowej – czyli np. bójek pomiędzy kibicami różnych klubów
sportowych czy napadów członków jednego gangu na członków innego gangu – sama przemoc jest traktowana raczej jednowymiarowo. Tymczasem, chociażby analiza
wydarzeń historycznych pokazuje, że pojedyncze zdarzenia często znacząco różnią się między sobą. Zachowania wobec grupy obcej nie tylko nie raz przyjmują różne formy,
ale również spełniają różne funkcje. Zarówno badania psychologiczne, jak i analizy danych historycznych pokazują, że 1) przemoc zbiorowa ma wielowymiarowy
charakter, 2) jest uwarunkowana strukturalnie — w zależności od relacji między grupami przyjmuje inny charakter, a także 3) ma zróżnicowane funkcje.

Nauki społeczne
  • sob., 2020-09-26 12:00
Spotkanie festiwalowe Biofotonika dla zdrowszego jutra

Rozwój technologii wykorzystujących światło wywiera coraz większy wpływ na nasze życie, zapewniając szybki przepływ informacji, budowę autonomicznych pojazdów, czy zaawansowane metody leczenia. W wykładzie opowiemy o własnościach światła oraz jego zastosowaniach w układach stanowiących niezastąpione narzędzia nowoczesnej medycyny i biologii. Omówimy trendy i wyzwaniach współczesnego świata w zakresie poprawy zdrowia i bezpieczeństwa publicznego oraz to jak fotonika wspomagana nanotechnologiami odpowiada na te wyzwania, umożliwiając tworzenie urządzeń codziennego użytku dla spersonalizowanej diagnostyki oraz ochrony przed patogenami i zanieczyszczeniem środowiska.

Nauki fizyczne
  • sob., 2020-09-26 14:00
Spotkanie festiwalowe Bioróżnorodność za progiem - architekt krajobrazu w akcji

Bioróżnorodność. Zwierzęta dziko żyjące są ważnym, pożytecznym składnikiem przyrody otaczającej nasz dom w mieście. Architekt krajobrazu, projektując przestrzeń wokół domu, decyduje o bioróżnorodności, jaka tam występuje. Ma przy tym na uwadze szczególnie te gatunki zwierząt, które są pożyteczne np. owady zapylające rośliny, jak trzmiele, pszczoły czy też ptaki, które żywią się szkodnikami roślin. Ma na uwadze też motyle, które dopełniają uroku ogrodu. Wykład przedstawi działania architekta krajobrazu zmierzające do kształtowania bioróżnorodności.  Prezentacja adresowana jest do dzieci i ich rodziców.

Nauki techniczne
  • sob., 2020-09-19 12:00
Lekcja festiwalowa Bizmutowe – kolorowe (minerały)

Bizmut to metal srebrzysty o różowym odcieniu, jego minerały siarczkowe maja barwę szarą lub srebrzystą. Są one niezbyt odporne na działanie wód przesiąkających z powierzchni i zamieniają się wtedy w inne minerały, zazwyczaj zawierające tlen. I wtedy zaczyna się orgia barw. Te nowopowstałe minerały mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone w różnych odcieniach, zielone, niebieskawe, brunatne. Pokazanych i scharakteryzowanych zostało 15 różnych tlenowych minerałów bizmutu (niektóre występują bardzo rzadko), zebranych na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej.

  • pon., 2020-09-21 10:00
Lekcja festiwalowa Bizmutowe – kolorowe (minerały)

Bizmut to metal srebrzysty o różowym odcieniu, jego minerały siarczkowe maja barwę szarą lub srebrzystą. Są one niezbyt odporne na działanie wód przesiąkających z powierzchni i zamieniają się wtedy w inne minerały, zazwyczaj zawierające tlen. I wtedy zaczyna się orgia barw. Te nowopowstałe minerały mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone w różnych odcieniach, zielone, niebieskawe, brunatne. Pokazanych i scharakteryzowanych zostało 15 różnych tlenowych minerałów bizmutu (niektóre występują bardzo rzadko), zebranych na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej.

  • pon., 2020-09-21 10:00
Spotkanie festiwalowe Bolesław Prus i fotografia

Z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia urodzin i dwudziestopięciolecia pracy artystycznej, który Aleksander Głowacki (pseud. Bolesław Prus) obchodził w 1897 roku, autor Lalki kupił sobie aparat fotograficzny, aby – nie mając talentu do rysowania – uwiecznić, np. oglądany krajobraz lub spotkaną osobę, a przede wszystkim spełnić daną najbliższym obietnicę: „Od tej pory ja Was będę fotografował” [List do żony (Oktawii z Trembińskich Głowackiej), Nałęczów, 15 sierpnia 1898 r.].

Prus jako właściciel aparatu fotograficznego KODAK nr 1 oddawał się pasji fotografowania rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku głównie w czasie wakacyjnych pobytów w Nałęczowie. Zdjęcia (o ustalonym i niewiadomym autorstwie) pisarza i jego najbliższych, fotografie rodziny Stefana Żeromskiego, kuracjuszy nałęczowskich wód czy dzieci z tamtejszej ochronki oraz uwiecznione na płytce fotograficznej malownicze krajobrazy uzdrowiska  zachowały się w zbiorach m.in. Muzeum Literackiego w Nałęczowie – Oddziale Muzeum Lubelskiego w Lublinie (dawniej Muzeum Bolesława Prusa) i Muzeum Narodowego w Warszawie. Dotąd pozostają one niezbadanym świadectwem epoki i zainteresowań Prusa.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 13:30
Spotkanie festiwalowe Brązowe starożytności Mazowsza

Znaleziska skarbów przedmiotów brązowych z terenu Mazowsza - pochodzenie, datowanie, analizy. Poznanie dziejów osadnictwa na Mazowszu w epoce brązu przez pryzmat archeologicznych depozytów. Przybliżenie odlewnictwa brązu w prahistorii.
Archeologia eksperymentalna - warsztaty brązownicze. Przykłady najczęściej stosowanych rud metali, z których pozyskiwano miedź i cynę. Uczestnicy będą też mieli okazję zobaczyć rudy malachitu, chalkopirytu, miedzi rodzimej i kuprytu. Omówione zostaną sposoby pozyskiwania rud oraz ich lokalizacja na terenie Europy. Prześledzony zostanie cały proces technologiczny, od wydobycia, przetworzenia minerałów, do odlania przedmiotu brązowego. We wcześniej przygotowanych glinianych formach uczestnicy podejmą próbę odlewania brązu. Proces ten będzie próbą odtworzenia pradziejowego warsztatu metalurga. Używane będą gliniane rekonstrukcje tygli do topienia metalu. Powietrze kierowane będzie do paleniska za pomocą skórzanych miechów i glinianych dysz, chroniących sam miech przed przepaleniem. Palenisko będzie wkopane w ziemię, opalane węglem drzewnym. Po osiągnieciu temperatury około 1100 stopni Celsjusza i stopieniu brązu, płynny metal zostanie wlany do przygotowanych wcześniej form. Po wystudzeniu forma zostanie rozbita, a oczom uczestników powinien ukazać się gotowy przedmiot brązowy.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2020-09-25 15:30
Lekcja festiwalowa Chemia 2D

Nanotechnologia jest bez wątpienia naukowym hasłem ostatnich lat. Zapewne uczniowie potrafią jako przykłady materiałów niskowymiarowych wymienić przykłady nanocząstek, czy też grafen. Ale czy jest coś więcej? Celem proponowanej lekcji będzie zapoznanie uczniów z chemią w rozmiarze 2D. Opowiem parę słów o przykładach materiałów dwuwymiarowych i sposobach chemicznej modyfikacji powierzchni. Przybliżę uczniom informacje o wybranych narzędziach pomiarowych, które pozwalają nam mieć oko na ten chemiczny nanoświat.

  • śr., 2020-09-23 13:00
  • pt., 2020-09-25 13:00
Spotkanie festiwalowe Choroby rzadkie – częstsze niż się spodziewasz

Wbrew swojej nazwie choroby rzadkie występują dosyć często. Każdy z nas spotka w swoim życiu jakąś „Zebrę”, czyli osobę z chorobą rzadką. W trakcie wykładu poznacie bliżej jedną z Zebr i jej historię. Nie istnieje jedna definicja chorób rzadkich przyjmowana na całym świecie.  W Unii Europejskiej określa się chorobę jako rzadką, jeżeli dotyka mniej niż 5 na 10 000 osób. Z kolei w USA taką, która dotyka mniej niż 200 000 mieszkańców kraju. Niestety, choroby rzadkie, wbrew swojej nazwie, występują stosunkowo często i dotykają łącznie nawet 300 milionów osób na całym świecie. Jeżeli stworzylibyśmy kraj, w którym mieszkałyby wszystkie osoby dotknięte różnymi chorobami rzadkimi, byłby on czwartym co do wielkości krajem na świecie. Tak duża liczba chorych sprawia, że każdy i każda z nas pozna w swoim życiu co najmniej  jedną „Zebrę”, czyli osobę chorującą na chorobę rzadką. W trakcie naszego spotkania poznacie tę niezwykłą grupę chorób, a także będziecie mieli okazję poznać historię jednej z „Zebr”.

Nauki biologiczne
  • wt., 2020-09-22 15:00
Lekcja festiwalowa Ciała stałe, ciecze, gazy i to, co pomiędzy nimi

Lekcja oparta na pokazie doświadczeń, które zajmują ok 80% czasu. Większość eksperymentów wykonywana jest przez uczniów pod nadzorem prowadzącego. Ciekły azot, suchy lód, proces sublimacji i skraplania (skraplanie tlenu), wprowadzenie takich pojęć jak gaz doskonały, gazy rzeczywiste, prawa gazowe. Staramy się pokazać, jakie znaczenie w naukach ścisłych ma eksperyment. 

  • wt., 2020-09-22 11:00
Lekcja festiwalowa CIEKAWI ŚWIATA…, czyli co można pokazać na mapie?

Podczas zajęć zaprezentowany zostanie szeroki wachlarz map, które na co dzień używane są przez ludzi. Od mapy dla dziecka, ucznia, mieszkańca miasta, kierowcy i turysty aż po mapy stanowiące elementy dekoracji. Uczniowie będą mogli poznać różne formy i zastosowania map, zarówno te klasyczne, papierowe, jak i te, które wyświetlane są na ekranach komputerów lub smartfonów. Po co nam mapy? Do czego służą? Czym różnią się od innych środków przekazywania informacji? Jak sprawnie i efektywnie można je wykorzystać?

  • pon., 2020-09-21 14:00
Spotkanie festiwalowe Ciemna strona Wszechświata

Materi, z której jesteśmy zbudowani – wszystkie atomy, planety, gwiazdy i galaktyki – stanowi niecałe 5% Wszechświata. Z czego zbudowana jest więc reszta? Tak naprawdę to... nie wiemy. Dlatego pozostałe składniki Wszechświata nazwaliśmy ciemną materią i ciemną energią.

W czasie wykładu skupimy się na ciemnej materii. Ma ona bardzo nieprzyjemną cechę – nie emituje żadnego promieniowania. Jej bezpośrednie obserwacje są niemożliwe – nawet mając do dyspozycji najlepsze teleskopy i satelity. To skąd wiemy, że ciemna materia w ogóle istnieje? Jak obserwujemy to, co niewidzialne? Czym jest ciemna strona Wszechświata? W czasie wykładu dwoje naukowców: fizyk i astronom postarają się udzielić odpowiedzi na te pytania.

Nauki fizyczne
  • sob., 2020-09-26 10:00
Lekcja festiwalowa Co nam siedzi w głowie? O tym, jak działa mózg, czego potrzebuje i czy większy mózg jest lepszy

Pamiętacie film „W głowie się nie mieści”? To opowieść o tym, co się dzieje w naszych głowach. Ale czy naprawdę siedzą tam małe ludziki kierujące naszym zachowaniem? Czy może jednak wygląda to trochę inaczej? Porozmawiajmy o tym, z czego jest zrobiony mózg i w jaki sposób działa. O tym, jak wygląda mózg człowieka, a jak mózg myszy, ryby czy ptaka. Czy wiesz, jakie zwierzę ma największy mózg i czy jest bardzo mądre, czy niekoniecznie? Czy mózg lubi słodycze? Jak to się dzieje, że myślisz i co robi twój mózg, gdy śpisz? Poznamy odpowiedzi na te i wiele innych pytań. Dowiemy się też, jak można zadbać o mózg, co mu szkodzi. 

  • pon., 2020-09-21 10:00
  • śr., 2020-09-23 10:00
Lekcja festiwalowa Co robi śródbłonek w układzie krążenia?

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby sercowo-naczyniowe stanowią ogromny problem zdrowotny i są główną przyczyną przedwczesnej śmierci wielu ludzi. Rocznie umiera z tego powodu 17,9 miliona ludzi, co stanowi około 30% wszystkich zgonów na świecie. Uszkodzenie śródbłonka naczyniowego jest uważane za główną przyczynę tych schorzeń. Przez lata uważano, że tkanka ta tworzy jedynie pasywną barierę, coś na kształt folii wyścielającej wnętrze naczyń. Obecnie wiadomo, że komórki te tworzą wyspecjalizowaną warstwę wyścielającą naczynia, przedsionki i komory serca oraz naczynia limfatyczne i stanowią skuteczną barierę pomiędzy krążącą krwią a pozostałymi tkankami. Ponadto śródbłonek, obok wątroby, jest największym organem wydzielniczym w organizmie człowieka i wytwarza szereg naczyniowo-aktywnych czynników, w tym tlenek azotu. Oprócz regulowania przepływu krwi i utrzymywania integralności ścian naczynia, komórki śródbłonka aktywnie odpowiadają na czynniki znajdujące się we krwi, w tym czynniki wywołujące stres komórkowy i aktywację stanu zapalnego. Stan zapalny, związany z aktywacją śródbłonka, charakteryzuje zwiększenie wytwarzania reaktywnych form tlenu, które, wraz z nieskuteczną ochroną antyoksydacyjną, powodują stres oksydacyjny i doprowadzają do powstawania uszkodzeń w komórkach.

Celem spotkania będzie zapoznanie uczestników z budową układu krążenia i układu limfatycznego oraz przybliżenie roli śródbłonka w prawidłowym ich funkcjonowaniu. Ciekawostki, fakty i mity zobrazują działanie skomplikowanego układu sercowo-naczyniowego oraz wskażą na duże znaczenie tej niepozornej tkanki, jaką jest śródbłonek naczyniowy.

  • pon., 2020-09-21 09:00
Spotkanie festiwalowe Co to jest ciemek i gdzie jest nienacek, czyli o uczeniu cudzoziemców języka polskiego

Spotkanie pokazujące polszczyznę z perspektywy uczących się jej cudzoziemców. Uczestnicy poznają sposoby, techniki i chwyty stosowane w uczeniu języka polskiego obcokrajowców, m.in. rozwiążą i skomentują przykładowe zadania-ćwiczenia.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2020-09-23 17:30
Spotkanie festiwalowe Co to jest SmartCity?

SmartPhone, SmartWatch, SmartDom... Co to jest smart i co oznacza SmartCity? Czy przyszłość należy do SmartCity? Czy miasto może być inteligentne? 

Nauki techniczne
  • śr., 2020-09-23 17:00
Spotkanie festiwalowe Co wiesz o osobowości?

Celem wykładu jest przekazanie uczestnikom wiedzy na temat istniejących teorii osobowości poprzez prezentację znaczenia czynników biologicznych, psychologicznych i społeczno-kulturowych, a także poznanie dynamiki funkcjonowania osobowości oraz narzędzi do profejonalnej diagnozy i interpretacji.

Nauki społeczne
  • pt., 2020-09-25 18:00
Spotkanie festiwalowe Ćwiczenia z ekspansji. Gorączka brazylijska i początki ruchu narodowodemokratycznego w Polsce

W 1895 roku Galicję ogarnęła "gorączka brazylijska", czyli fala migracji mas chłopskich z Galicji do Brazylii. W tym samym roku Roman Dmowski dołączył do zespołu redakcyjnego "Przeglądu Wszechpolskiego" - wydawanego od 1892 roku we Lwowie organu prasowego Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, który przez pierwsze trzy lata swojego istnienia nosił nazwę "Przegląd Emigracyjny". Tematyką pisma było polskie wychodźstwo, idea polskiej kolonizacji i łączności wszechpolskiej, a celem, jaki sobie stawiali redaktorzy - racjonalne zagospodarowanie polskich mas ludowych, tych poddających się migracyjnej gorączce i tych pozostających w podzielonej rozbiorami Polsce. W moim wystąpieniu zamierzam pokazać, jak w poszczególnych tekstach pierwszego rocznika "Przeglądu Wszechpolskiego" były przedstawiane ludowe masy, oraz zastanowić się nad znaczeniem stosowanego tam pojęcia kolonizacji. Idea polskiej kolonizacji, to znaczy osadnictwa prowadzonego w Brazylii i Stanach Zjednoczonych przez masy chłopskie wygnane przez biedę z ziem polskich, na łamach pisma zaczęła się przenikać z ideą kolonizacji tych mas - dbałością, by się nie wynarodowiły i nie porzuciły religii katolickiej, a także z ideą ekspansji polskiego ciała narodu, które miało zająć odpowiednie miejsce w globalnej gospodarce kapitalistycznej. Chcę się też skupić na roli tego mało znanego aspektu historii endecji w jej rozwoju jako formacji autorytarnej i zmierzającej ku totalitaryzmowi.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 12:30
Spotkanie festiwalowe Czemu mnie to śmieszy, a ciebie nie? – co wiemy o poczuciu humoru i jak się to bada

Ludzie różnią się między sobą tym, co uznają za śmieszne. Podobne rzeczy mogą nas śmieszyć w pewnych sytuacjach, a w innych nie. Inaczej będziemy też reagować komizmem w zależności od tego, czy towarzyszyć nam będzie przyjaciel, koleżanka, nauczyciel czy szefowa.

Badania nad humorem są dziedziną interdyscyplinarną, skupiającą m.in. psychologów, fizjologów, socjologów, lingwistów i kognitywistów. Humor jest pojęciem wieloznacznym, które może odnosić się do zdolności dostrzegania sytuacji  zabawnych oraz wrażliwości na komizm lub – w szerszym znaczeniu– zarówno do definicji komizmu, jak i poczucia humoru.
Humor może zwiększać odporność na stres oraz pozytywnie wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne. W relacjach interpersonalnych bywa kryterium oceny jednostki. Podczas wykładu opowiem, co psychologowie wiedzą do tej pory na temat humoru oraz rozwoju poczucia humoru w trakcie życia, a także jakie teorie humoru są obecnie najpopularniejsze. Wyjaśnię również, w jaki sposób prowadzone są badania nad humorem.

Nauki społeczne
  • pt., 2020-09-25 19:00
Lekcja festiwalowa Czy allanit to allanit?

Allanit, należący do nadgrupy krzemianowej epidotu, jest jednym z minerałów najtrudniejszych do badań. Wynika to z jego bardzo zmiennego składu i wzajemnego zastępowania się licznych pierwiastków w jego strukturze. Ogólny wzór chemiczny wygląda prosto: A2M3Si3O12[OH]. Jednak pod znakiem A ukrywać się może wapń, stront, różne pierwiastki ziem rzadkich, a pod znakiem M – Al3+, Fe3+, Mn3+, Fe2+ i Mg2+; ponadto pojawiać się mogą różne, niekiedy znaczne ilości Th, U, Be, Zr, P, Ba, V, Cr i B, As, F, Cl. Poza tym kryształy allanitu często mają strefowość składu chemicznego – koncentryczną lub blokową. Co więcej, izotopy radioaktywne toru, uranu i pierwiastków ziem rzadkich powodują zaburzenia, a w końcu rozpad struktury kryształu – jest to tzw. proces metamiktyzacji. Allanit metamiktyczny jest podatny na zmiany składu chemicznego, które nie muszą zachodzić równocześnie w całym ziarnie. Ta zmienność i różnorodność składu chemicznego powodowała, że w przeszłości nadano mu około 20 różnych nazw jako odrębnym minerałom. Obecnie wyróżnia się cztery odrębne minerały o nazwie głównej „allanit”: allanit-(Ce), allanit-(La), allanit-(Nd), and allanit-(Y); prócz tego wydzielono ferriallanit. Film pokazuje allanit (i pokrewny mu epidot) z 12 wystąpień z polskiej części intruzji karkonoskiej; skład tego allanitu jest także bardzo zmienny.

  • pon., 2020-09-21 10:00
Spotkanie festiwalowe Czy istnieje idealna dieta?

Właściwy sposób żywienia, obok regularnej aktywności fizycznej, ma największy wpływ na stan zdrowia. Badania naukowe dostarczają informacji o znaczeniu dla organizmu nie tylko poszczególnych składników pokarmowych, ale również składu (wzoru) diety. Rodzą się zatem pytania: Czy istnieje wspólny sposób żywienia grup populacyjnych na świecie, które charakteryzują się najdłuższym życiem i najlepszym stanem zdrowia? Czy modne diety są tak zdrowe, jak próbują przekonać nas ich twórcy? Czy zdrowe odżywianie się jest trudne w obecnych czasach? Zatem, czy istnieje idealna dieta, a jeśli tak, to jaka?

Nauki medyczne
  • pt., 2020-09-25 19:00
Spotkanie festiwalowe Czy można używać nawigacji w budynkach?

W ostatnich latach szeroko rozpowszechniły się aplikacje mobilne. Czy można je wykorzystywać do nawigacji na lotniskach, dworcach, w dużych centrach handlowych, na parkingach podziemnych i w biurowcach?

Nauki techniczne
  • śr., 2020-09-23 15:30
Lekcja festiwalowa Czy młodzi uratują świat?

Poprzez dyskusję chcemy zaproponować uczestnikom Festiwalu nakreślenie portretu współczesnego pokolenia młodych dorosłych Polaków. Omówimy, jak różnią się od przedstawicieli starszych pokoleń, a co ich różnicuje wewnętrznie, pod kątem: aspiracji życiowych i dążeń, wchodzenia w dorosłość, czy zaangażowania w życie publiczne. Ważnym elementem w naszej dyskusji będzie kryzys klimatyczny jako zjawisko w największym stopniu dotyczące najmłodszych pokoleń. Przyjrzymy się temu, jak młodzi patrzą na swoją przyszłość i przyszłość planety i jaki mają do tego stosunek. Opowiemy o wynikach badań prowadzonych w ośrodku Młodzi w Centrum Lab. Wystąpienie będzie miało charakter wywiadu, który poprowadzi red. Wawrzyniec Smoczyński.

  • pon., 2020-09-21 11:00
Spotkanie festiwalowe Czy na tym zdjęciu jest pingwin, czyli o sztuce postrzegania

Wykład dotyczy zagadnień związanych z psychologią postrzegania obrazów. Czy komputer może rozpoznać obiekty na zdjęciu tak samo jak człowiek? A może dostrzega więcej niż ludzkie oko...? 

Nauki techniczne
  • czw., 2020-09-24 17:00
Spotkanie festiwalowe Czy patriotyzm jest prawicowy? Korelaty przywiązania emocjonalnego do własnego kraju

Żyjąc w zbiorowościach, jednostki wytwarzają mechanizmy identyfikacji z nimi. Również same państwa są zainteresowane wzmacnianiem tego poczucia przynależności, dzięki któremu łatwiej zarządzać grupą. Prezentacja przedstawi uwarunkowania przywiązania emocjonalnego do własnego kraju wśród Polaków i mieszkańców innych państw europejskich. W jaki sposób postawy patriotyczne są powiązane z deklaracjami prawicowości/ lewicowości, religijności i poparcia dla Unii Europejskiej? Wystąpienie opiera się na danych z najnowszej (2018) edycji Europejskiego Sondażu Społecznego.

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-26 11:00
Spotkanie festiwalowe Czy rośliny mogą się ogrzać podczas chłodów?

Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego mitochondrialnego białka  - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate, zaobserwowano, że cyjanek nie ma u nich wpływu na oddychanie komórkowe. Zupełnie inaczej niż u zwierząt, dla których cyjanek jest śmiertelną trucizną już w stosunkowo niewielkiej dawce. Obecnie wiadomo, że oddychanie odporne na cyjanek jest powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Po co roślinom oddychanie odporne na cyjanek? Czy oksydaza alternatywna bierze także udział w oddychaniu, na przykład w liściach? Czy ciepło wydzielane przy udziale oksydazy alternatywnej może zwiększać temperaturę roślin, kiedy dookoła jest zimno?

Nauki biologiczne
  • śr., 2020-09-23 17:00
Spotkanie festiwalowe Czy średniowieczni święci lubili zwierzęta? O irlandzkich mnichach i ich pupilach

Często żyjemy w przeświadczeniu, że współczucie dla zwierząt to wynalazek naszych czasów, a średniowiecze było epoką tak okrutną, że nie było w niej miejsca na cieplejsze uczucia względem innych stworzeń. Wystarczy jednak przeczytać kilka żywotów irlandzkich świętych żyjących w okresie wczesnego średniowiecza (V-X wiek), aby znaleźć liczne przykłady niezwykle serdecznych relacji między zwierzętami a świętymi. Płaczące konie, przywracane do życia krowy, psotne lisy, zaprzyjaźnione muchy, a nawet zwierzęta pełniące rolę mnichów – cała ta menażeria zasiedla irlandzkie hagiografie i miejscowe legendy opowiadające o średniowiecznych świętych.

W ilustrowanej slajdami części wykładowej uczestnicy zapoznają się ze szczególnie interesującymi przykładami przyjaźni między zwierzętami a ludźmi. Następnie wspólnie zastanowimy się, co takie opowieści mówią nam o ludziach żyjących w średniowieczu. Czy w ogóle możemy je uznać za wiarygodne źródło?

Nauki humanistyczne
  • sob., 2020-09-19 12:00
Lekcja festiwalowa Czy technologia może być inteligentna?

W IPPT PAN zajęcia będą podzielone na dwie części: wykład i pokazy doświadczalne. W pierwszej części spotkania omówimy materiały funkcjonalne (tzw. materiały inteligentne), które zmieniają swoje właściwości pod wpływem działania czynników zewnętrznych. Kontrolowanie tych czynników sprawia, że materiały inteligentne znajdują zastosowanie w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. W drugiej części zajęć przeprowadzimy pokazy doświadczalne, m.in. z wykorzystaniem wybranych materiałów inteligentnych.

 

  • czw., 2020-09-24 11:00
Spotkanie festiwalowe Czy Trump to wyjątek? O emocjach w stosunkach międzynarodowych

Współcześnie coraz częściej się mówi o rosnącej roli emocji w stosunkach międzynarodowych. Za przykład podaje się aktywność prezydenta USA Donalda Trumpa lub innych polityków często identyfikowanych jako populistów. Polityka zagraniczna miała być wcześniej profesjonalna, wyzbyta zbędnych emocji. Czy jednak na pewno? Politolodzy zajmują się problematyką emocji w stosunkach międzynarodowych od blisko trzydziestu lat. Historycy wskazywali na rolę czynników nieobiektywnych jeszcze wcześniej. Czy zatem polityka zagraniczna może być wolna od emocji?

Nauki społeczne
  • czw., 2020-09-24 17:30
Lekcja festiwalowa Czy turbulencje są niebezpieczne?

Podczas lotu samolotem zdarza się, że piloci ostrzegają przed wystąpieniem turbulencji. W czasie wykładu opowiemy o tym, czym są turbulencje. Czy mogą one być niebezpieczne dla pasażerów? Powiemy również, co ważnego o turbulencji odkrył rosyjski matematyk Andrey Nikolaevich Kolmogorov. 

  • wt., 2020-09-22 11:00
Lekcja festiwalowa Czy turbulencje są niebezpieczne?

Podczas lotu samolotem zdarza się, że piloci ostrzegają przed wystąpieniem turbulencji. W czasie wykładu opowiemy o tym, czym są turbulencje. Czy mogą one być niebezpieczne dla pasażerów? Powiemy również, co ważnego o turbulencji odkrył rosyjski matematyk Andrey Nikolaevich Kolmogorov. 

  • wt., 2020-09-22 11:00
Spotkanie festiwalowe Czy uratuje nas zielono-błękitna infrastruktura Warszawy?

Problem adaptacji miast do zmian klimatu dotyczy wszystkich mieszkańców miast. Jednym ze stosowanych rozwiązań jest zielono–błękitna infrastruktura, która podobnie jak szara infrastruktura, jest niezbędnym elementem funkcjonowania współczesnego miasta. Jakie pełni funkcje, czy ma szansę poprawić zmieniające się warunki środowiska w mieście? Czy Warszawa jest do tych zmian przygotowana? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć w trakcie wykładu.

Nauki techniczne
  • pt., 2020-09-25 20:00
Spotkanie festiwalowe Czy warto spożywać żywność probiotyczną i synbiotyczną?

W Polsce zakupić można zarówno żywność probiotyczną, jak i synbiotyczną. Żywność probiotyczna musi zawierać żywe komórki szczepu bądź szczepów probiotycznych. Powinna podana być ich pełna trójczłonowa nazwa oraz poziom w przeliczeniu na g lub ml produktu. Żywność synbiotyczna, oprócz żywych komórek probiotyków, zawiera prebiotyk bądź prebiotyki, czyli nietrawione przez organizm człowieka węglowodany, które są pożywką dla probiotyków w produkcie jak i w przewodzie pokarmowym - najczęściej inulinę i oligofruktozę. Probiotyki to wyselekcjonowane szczepy probiotyczne gł. bakterii kwasu mlekowego o udowodnionych właściwościach prozdrowotnych. Niezależnie od „specjalnych” właściwości  np. obniżania poziomu cholesterolu we krwi, wszystkie szczepy przywracają równowagę mikroflory w przewodzie pokarmowym, wykazują działanie antagonistyczne w stosunku do wielu patogenów i bakterii gnilnych, czy zmniejszają objawy nietolerancji laktozy. W przeciwieństwie do preparatów dostępnych w aptece (gł. suplementów diety), w których obecne są komórki w formie zliofilizowanej, nieaktywne metabolicznie, wymagające ożywienia w odpowiednich warunkach niemożliwych do osiągnięcia w przewodzie pokarmowym, zdecydowanie lepszym nośnikiem probiotyków jest żywność zawierająca aktywne metabolicznie komórki najczęściej na poziomie wymaganym do osiągnięcia efektów terapeutycznych. Na naszym rynku zakupić można produkty probiotyczne gł. z grupy mlecznych napojów fermentowanych. Jednak asortyment z roku na roku staje się coraz bogatszy. Na przykład szczepy  takie wprowadzane są do wędlin surowych długodojrzewających i  napojów owocowo-warzywnych. Na wykładzie omówimy właściwości prozdowotne, wymagania dot. selekcji i dostępne produkty probiotyczne.

Nauki medyczne
  • pt., 2020-09-25 18:00
Lekcja festiwalowa Czy wulkan wybuchnie na Dolnym Śląsku?

Pokazane zostały pozostałości po wulkanach w zachodniej części Dolnego Śląska jako wystąpienia przykładowe dla aktywności erupcyjnej dolnopaleozoicznej, permskiej oraz paleogeńskiej obszaru dolnośląskiego. Powstały wówczas skały wylewne o składzie bazaltoidów oraz ryolitu – ogólnie scharakteryzowany został także ich skład. Omówione zostały także cechy mechaniczne tych skał – oddzielność słupowa i skorupowa, twardość, podatność na ścieranie i wynikające stąd zastosowania praktyczne. Zwrócono uwagę na oddziaływanie termiczne na skały ościenne. Wskazana została przyczyna wulkanizmu paleogeńskiego i jego zaniknięcia, związana z migracją płyt skorupy ziemskiej i rozbudową dna Oceanu Atlantyckiego.

  • pon., 2020-09-21 10:00
Lekcja festiwalowa Czy wulkan wybuchnie na Dolnym Śląsku?

Pokazane zostały pozostałości po wulkanach w zachodniej części Dolnego Śląska jako wystąpienia przykładowe dla aktywności erupcyjnej dolnopaleozoicznej, permskiej oraz paleogeńskiej obszaru dolnośląskiego. Powstały wówczas skały wylewne o składzie bazaltoidów oraz ryolitu – ogólnie scharakteryzowany został także ich skład. Omówione zostały także cechy mechaniczne tych skał – oddzielność słupowa i skorupowa, twardość, podatność na ścieranie i wynikające stąd zastosowania praktyczne. Zwrócono uwagę na oddziaływanie termiczne na skały ościenne. Wskazana została przyczyna wulkanizmu paleogeńskiego i jego zaniknięcia, związana z migracją płyt skorupy ziemskiej i rozbudową dna Oceanu Atlantyckiego.

  • pon., 2020-09-21 10:00