Szkoła podstawowa 7-8

Tematem lekcji festiwalowej będzie przedstawienie wykorzystania dronów i satelitów w rolnictwie. Będą przedstawione możliwości wykorzystania dronów do wykonywania zdjęć na potrzeby monitorowania stanu upraw rolniczych oraz oceny szkód w uprawach, np. wyrządzonych przez zwierzynę łowną. Ponadto zostaną przedstawione możliwości wykorzystania satelitów do monitorowania upraw w skali pojedynczych pól uprawnych oraz w skali regionalnej i globalnej. Ponadto uczniowie zapoznają się z różnymi metodami analizy zdjęć z dronów i satelitów.

W związku z moimi zainteresowaniami naukowymi sięgnąłem kiedyś po książkę opisującą historię przeszczepów wysp trzustkowych. Nie spodziewałem się znaleźć tam szczególnie ciekawych rzeczy, jednak ku mojemu zdziwieniu okazało się, że opisane tam historie zainspirowały mnie i zmieniły moje spojrzenie na tę nieznaną większości ludzi dziedzinę. Przyglądałem się z żywą ciekawością wysiłkom naukowców, którzy ponad sto lat temu mając do dyspozycji prymitywne dla nas przyrządy, kierując się intuicją i dociekliwością potrafili znajdować rozwiązanie współczesnych im problemów dotyczących cukrzycy. Pomimo, iż czytając tę książkę już prawie od roku zaangażowany byłem w izolację i przeszczepianie wysp trzustkowych, dopiero to spojrzenie w przeszłość sprawiło, że naprawdę zechciałem przyjrzeć się szczegółowo całej procedurze. Uderzyło mnie to jak historia przeszczepów wysp trzustkowych sprawiła, że temat ten stał się dla mnie bardziej przystępny i interesujący. Wielu ludziom wydaje się, że odkrycia naukowe to coś zarezerwowane tylko dla geniuszy, że przeciętnego człowieka nie stać na wymyślenie czegoś wielkiego. Kiedy jednak zagłębi się w historię odkryć naukowych okazuje się, że logiczne myślenie, z użyciem dostępnej wiedzy i odrobiną wyobraźni może pomóc coś odkryć oraz jak to czasem zabawnie bywa, że wielkie odkrycia biorą się z przypadkowych zdarzeń. Historie odkryć naukowych i wynalazków są czasem śmieszne, czasem smutne, ale prawie zawsze niezwykle interesujące i co najważniejsze często inspirujące.

Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać.

Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw.

Długość trasy: 9,5 km. Czas przejścia: ok. 4 godzin.

Trasa wycieczki wiedzie m. in. przez obszar ochrony ścisłej Zaborów Leśny i skraj obszaru ochrony ścisłej Cyganka, ukazując jedne z najciekawszych obszarów leśnych wschodniej części Puszczy Kampinoskiej.

Omawiane zagadnienia: czym jest las?- próba odpowiedzi na pytanie, rozpoznawanie podstawowych gatunków drzew i krzewów, typy lasów rosnących na obszarze Puszczy Kampinoskiej, działania ochronne prowadzone w lasach (nasadzenia, przebudowa drzewostanów) - ochrona częściowa, znaczenie obszarów ochrony ścisłej, zagrożenia lasów KPN (pożary, wiatrołomy, susze, gatunki obce, gradacje owadów), łańcuch pokarmowy (przybliżenie pojęć: producent, konsument, destruent, piramida pokarmowa), piętra roślinności w lesie i ich mieszkańcy, rola lasów w gospodarce i życiu człowieka, pozaprodukcyjne funkcje lasu.

Czy zastanawiałeś się kiedyś jakich informacji dostarcza nam ludzki szkielet? W jaki sposób na podstawie zachowanego materiału osteologicznego odtwarzany jest profil biologiczny zmarłego? Jak odczytujemy historie życia, która zapisuje się na kościach każdego z nas? Jeśli chcesz się dowiedzieć jak to robimy, to nasze warsztaty są dla Ciebie! W czasie zajęć pokażemy Ci, jakie cechy szkieletu pozwalają na ocenę płci i określenie wieku w chwili śmierci. Zaprezentujemy też w jaki sposób odtwarzamy przyżyciową wysokość i masę ciała. Dowiesz się także czym są paleopatologie i o czym świadczy ich obecność. W czasie warsztatów, korzystając z materiałów archeologicznych, wspólnie zbudujemy profil biologiczny i odtworzymy historię zapisaną na kośćcu.

Rejestracja obecności, czyli liczenie różnych gatunków kręgowców wymaga zastosowania różnych metod. Niektóre z nich nie zmieniają się od dziesięcioleci, inne wykorzystują najnowsze osiągnięcia nauki. W czasie warsztatów pokazane zostaną uczestnikom techniki pozwalające rejestrować zwierzęta, oceniać ich liczebność oraz metody pozwalające określić dietę czy trasy wędrówek zwierząt. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość obejrzenia, użycia różnych narzędzi oraz wstępnej analizy uzyskanych wyników.

Pasożyt to organizm, który czasowo lub stale korzysta z zasobów energetycznych innego organizmu. Pasożytów jest znacznie więcej niż może nam się wydawać. Podczas zajęć uczestnicy zapoznają się z fascynującym światem pasożytów i znajdą odpowiedzi na takie pytania, jak: Co gryzie mojego psa? Czemu warto myć owoce zebrane w lesie? Jak długa jest glista ludzka? Lekcja, przeprowadzona przez Koło Naukowe Parazytologii UW, będzie obejmować wstęp teoretyczny (prezentacja multimedialna) oraz część praktyczną, podczas której uczestnicy dowiedzą się jak rozpoznawać popularne pasożyty.

Pyłek roślin rozsiewany jest od milionów lat. Aby zwiększyć szansę na zapłodnienie, rośliny produkują go w bardzo dużych ilościach. Dla przykładu jeden kwiat brzozy wytwarza ponad 20 tysięcy ziaren pyłku. Pomimo swych niewielkich rozmiarów ziarna pyłku mają ogromne znaczenie dla człowieka i środowiska. Są bardzo odporne na zniszczenie, nie ulegają rozkładowi nawet przy ogrzaniu do 300°C oraz traktowaniu stężonymi kwasami, przez co doskonale zachowują się jako mikroskamieniałości.

Badaniem pyłku zajmuje się palinologia opierająca się na analizie jakościowej i ilościowej ziaren pyłku oraz zarodników zachowanych w osadach kopalnych. Na podstawie zróżnicowanych cech morfologicznych można zaklasyfikować dany pyłek do konkretnego taksonu, zaś proporcje pomiędzy poszczególnymi zliczonymi grupami pozwalają przy pomocy diagramu pyłkowego na odtworzenie szaty roślinnej, ustalenie warunków klimatycznych i hydrologicznych oraz na wydatowanie osadu. Palinologia wspiera badania archeologiczne i historyczne przez rekonstrukcję roślinności, w której funkcjonował człowiek. Dynamiczny rozwój tej nauki pozwala na coraz liczniejsze jej zastosowanie. Poznanie ziaren pyłków znajdujących się w powietrzu umożliwił rozwój alergologii. Palinologia stosowana jest przy poszukiwaniach złóż węglowodorów oraz jako źródło wiedzy o miodzie. Jest wykorzystywana w kryminalistyce. Podczas lekcji uczniowie obejrzą prezentację multimedialną opatrzoną rycinami i filmami. Nauczą się rozpoznawać osady organiczne i mineralne (torf, gytia) z których pobiera się materiał do badań. Zobaczą jak wyglądają ziarna pyłków pod mikroskopem. Wezmą udział w quizie, dzięki któremu będą potrafili dopasować najprostsze ziarna pyłków do roślin z których pochodzą.

Niezmieniona struktura DNA jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania komórek a przez to całego organizmu. Niestety wiele substancji i innych czynników może powodować uszkodzenia DNA, które, jeśli nie zostaną naprawione, mogą prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia komórki mutacji. W ramach tej lekcji uczestnicy dowiedzą się czym są i jakie są rodzaje mutacji, co je powoduje i jakie są ich skutki. Natomiast w części praktycznej uczestnicy będą uczyli się wykonywać analizę kariotypu – czyli określać zestaw chromosomów w komórce.

Produkcja nanomateriałów to proces na miarę XXI wieku, w którym materiały o ściśle sprecyzowanych i unikalnych właściwościach są budowane od podstaw, często atom po atomie. Nanocząstki, nanowłókna, nanorurki…rewolucjonizują one nasze życie w bardzo wielu obszarach, między innymi w medycynie. Już teraz możemy korzystać z antybakteryjnych opatrunków z nanocząstkami srebra, rusztowań komórkowych z nanowłókien czy radiofarmaceutyków stosowanych w diagnostyce chorób nowotworowych…kto z nas o nich nie słyszał? A może już je stosowałeś? Czy wiesz jak działają? Czemu są takie wyjątkowe? Nanotechnologie w zastosowaniu medycznym to szczególnie wrażliwy obszar badawczy, ponieważ ostatecznie dotyczy zdrowia, a nawet życia wielu pacjentów. Zwolennicy nanotechnologii uważają, że przyniesie społeczeństwu niezrównane korzyści. Tymczasem jej przeciwnicy twierdzą, że nanotechnologia może stanowić poważne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia, a nawet życia żywych organizmów. A jak jest naprawdę? Jaki jest obecny stan wiedzy dotyczący nanomateriałów w zastosowaniu medycznym? Jak regulacje prawne gwarantują bezpieczeństwo stosowania produktów bazujących na nanomateriałach? Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, serdecznie zapraszamy na spotkanie, w czasie którego przyjrzymy się bliżej nanomateriałom stosowanym w medycynie.

Lekcja będzie o tym, że nie tylko długie i żmudne godziny spędzone w laboratorium owocują przełomowymi odkryciami. Czasami konieczna jest duża doza szczęścia. W trakcie zajęć omówione zostaną przykłady odkryć, które zmieniły oblicze chemii i miały ogromy wpływ na ludzkie życia a były dziełem przypadku. Będzie zatem mowa o odkryciu rzeczy wielkich jak promieniotwórczość, antybiotyki i dynamit jak również o rzeczach całkiem przyziemnych jak karteczki samoprzylepne. Bo przecież chemia jest wokół nas no a przypadki chodzą po ludziach…

Słuchacze na spotkaniu dowiedzą się: Dlaczego pożary są groźne dla ekosystemów leśnych i co może być ich przyczyną? Czy zawsze ogień w lesie jest niebezpieczny dla środowiska przyrodniczego? Jakie działania są podejmowane, aby wykryć pożar lasu? Jakie są sposoby gaszenia pożarów lasu?

Zajęcia opisują krwinki i ich funkcje. Uczestnicy zostaną zapoznani z wyglądem białych i czerwonych krwinek oraz płytek krwi u różnych gatunków zwierząt, w tym i ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb. Przybliżone zostaną podstawowe role poszczególnych populacji krwinek oraz techniki umożliwiające ocenę ich funkcjonalności.

Na wykładzie będzie poruszony temat powstawania sił na żaglówce podczas poruszania się po wodzie gdy wieje na nią określony wiatr. Wyjaśnione zostanie powstawanie sił aerodynamicznych na żaglach oraz sił hydrodynamicznych na mieczu i opływany kadłubie żaglówki. Poruszone zostanie wpływ: prędkości wiatru pozornego, powierzchni ożaglowania, własności aerodynamicznych ożaglowania, kąta natarcia i wybrzuszenia żagla na powstającą siłę aerodynamiczną. Podczas pokazu zaprezentujemy mały tunel aerodynamiczny, w którym linie prądu płynącego powietrza są obrazowane poprzez smugi dymu. Do tunelu wkładane będą różne obiekty np. profile skrzydeł różnego typu, a także elementy o innych kształtach. Uczestnicy będą mogli obserwować, jak kształtują się linie prądu wokół profilu lotniczego, samochodu osobowego i innych kształtów. Zaprezentujemy też tunel hydrodynamiczny, w którym można zaobserwować zjawiska powstające podczas kontaktu statycznych i ruchomych obiektów z cieczą. Blok zajęć składa się z wykładu (60 min), zwiedzania laboratorium aerodynamiki (30 min) oraz pokazów (120 min).

Zapoznanie z tematyką opakowań do żywności, w tym innowacyjnych i nowatorskich rozwiązań w systemach pakowania. Omówienie opakowań cechujących się jadalnością, materiałów, z których mogą być wytworzone oraz zastosowań do żywności. Prezentacja wybranych folii jadalnych.

Cele:

- zapoznanie uczniów z różnicami jakościowymi między światłem niekoherentnym emitowanym przez standardowe źródła światła a spójnym światłem laserowym emitowanym przez różne układy laserowe,

- przedstawienie możliwości i zastosowań różnych rodzajów laserów,

- uświadomienie zakresu długości fali światła widzialnego oraz powszechnie występującego w przypadku laserów światła podczerwonego oraz omówienie zagrożeń z nim związanych.

Uczniowie poznają mechanizmy powstawania światła z uwzględnieniem różnic między promieniowaniem termicznym a laserowym (spójnym). Posłuży temu analogia między zależnościami w fali generowanej przez standardowe źródło i laser a falami dźwiękowymi powstającymi przy uderzaniu w bęben i w strunę gitary.

Następnie zaznaczona zostanie funkcja rezonatora w laserze (na podstawie analogii do rezonatora w gitarze). Istotne będzie także zwrócenie uwagi na spójność fali laserowej oraz jej monochromatyczność. Czynniki te umożliwiają uzyskanie kierunkowości emitowanej wiązki oraz ogniskowanie przez soczewki.

Zademonstrujemy uczniom wiązkę lasera półprzewodnika oraz manipulację jej położeniem za pomocą zwierciadeł i siatki dyfrakcyjnej. Posłuży to wyjaśnieniu opisanych wyżej zjawisk. W tej części lekcji zostanie zaprezentowany także dalmierz laserowy.

Następnie przybliżymy uczniom ideę uzyskiwania impulsów o wysokiej mocy przez skrócenie czasu trwania impulsu nawet o niezbyt wysokiej energii. Na koniec zademonstrujemy działanie pompy optycznej lasera Nd:YAG pompowanego za pomocą lamp błyskowych, efekty plazmowe wytworzone przez lasery nanosekundowe oraz niszczące działanie laserów półprzewodnikowych. Pokaz będzie punktem wyjścia do dyskusji o bezpieczeństwie pracy z laserami.

W trakcie godzinnej lekcji uczniowie zapoznają się z aktualnym zagadnieniem, jakim jest sytuacja uchodźców w Polsce. Zajęcia koncentrują się nad społecznym aspektem uchodźctwa. Zastanowimy się nad problemami i barierami, jakie napotykają uchodźcy w innym kraju. Na początku wspólnie zastanowimy się, kim jest uchodźca. Następnie uczniowie, w grupach, wykonują kilka ćwiczeń. W trakcie trwania lekcji uczniowie będą „wchodzić w buty” uchodźcy oraz spróbują odpowiedzieć na tytułowe pytanie: „Jak to jest być uchodźcą, dobrze?”. Pomiędzy ćwiczeniami prowadzący będą starać usystematyzować wiedzę i umiejętności zdobyte we wcześniejszych ćwiczeniach. Efektem lekcji jest zwiększenie tolerancji uczniów względem uchodźców. Po zajęciach uczestnicy będą posiadać podstawową wiedzę na temat uchodźców i ich sytuacji w Polsce.

Fortepian odgrywał w kulturze XIX wieku niezwykłą rolę. Jego szczególna popularność wpłynęła także na przemiany instrumentu, których chciano nieustannie doskonalić. Podczas lekcji dowiemy się, jak wyglądali przodkowie ulubionego instrumentu Chopina i posłuchamy ich brzmienia. Wsłuchując się w fortepiany historyczne i badając ich wnętrze, zastanowimy się, jak mogły brzmieć utwory Fryderyka grane niemal dwieście lat temu.

Coś się porusza przed oczami mimo, że obraz jest nieruchomy, coś smakuje jak truskawka mimo, że ma kolor zielony, coś słychać za plecami, mimo, że nic tam nie ma. Magia czy zabawa? Dlaczego nasze oczy, uszy i inne zmysły dają się oszukać? Iluzje sprawiają, że rzeczywistość jest ciekawsza i bardziej intrygująca niż sny, a wyobraźnia pozwala zobaczyć niewidzialne. Magicy, iluzjoniści, scenarzyści, aktorzy, muzycy, youtuberzy i influencerzy korzystają z iluzji. Malarze i artyści graffiti potrafią przekonać nas, że tam, gdzie się kończy horyzont, jest ukryty inny, wyjątkowy, czasem zabawny a czasem niesamowity świat. Armie i drużyny sportowe korzystają z iluzji aby oszukać przeciwnika. Nawet w świecie zwierząt i roślin iluzje są całkiem popularne. Niektórym zwierzętom pozwalają się schować przed wrogiem, innym zdobyć pożywienie albo spokojnie odpoczywać. Rośliny próbują wyglądać inaczej i udają, że są zupełnie czymś innym, aby przyciągnąć owady. Im więcej dowiadujemy się o iluzjach w świecie przyrody, tym bardziej zaskakuje nas pomysłowość natury. Od wielu lat w ośrodkach naukowych prowadzone są badania, których celem jest wyjaśnić, jak działa mózg, kiedy doświadcza iluzji. Naukowcy badają złudzenia i próbują odpowiedzieć na pytanie: Co dzieje się w umyśle człowieka, kiedy widzi lub czuje rzeczy, których nie ma albo które nie mogą istnieć? Zapraszamy na warsztaty, na których zanurzymy się w magię iluzji. Przyjrzymy się złudzeniom optycznym, poszukamy ich na ulicach i w grach komputerowych. Spróbujemy zrozumieć jak oszukują nas uszy i dlaczego słyszymy kosmitów i śpiew wiatru. Sprawdzimy, czy można mieć wrażenie, że chodzą po nas mrówki. Przetestujemy czy najbardziej smakuje nam to, co lubimy czy raczej to, co nam się podoba.

W czasie lekcji dyskutowane są szanse bramkarza na obronę rzutu karnego w przypadku dwóch dyscyplin: piłki ręcznej i piłki nożnej. W czasie lekcji korzystając z prostych zjawisk fizycznych mierzy się czas reakcji oraz skoczność uczestników zajęć. W czasie zajęć wykorzystuje się podstawowe wiadomości z kinematyki (ruch jednostajnie przyśpieszony) i dynamiki (energia kinetyczna i potencjalna). Lekcja jest pomyślana jako powtórzenie materiału z I klasy gimnazjum oraz zachęta do praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy.

Kompozyty wokół nas

W ogólnym sensie tego słowa cały świat jest kompozytem o wielu skalach.

Nukleony składają się z kwarków, jądra atomowe składają się z nukleonów, atomy złożone są z nukleonów i elektronów, cząsteczki składają się z atomów, z cząsteczek złożone są makrocząsteczki, w tym białka, z których zbudowany jest świat istot żywych. Wszystkie te cząstki oddziałują na siebie różnymi polami. Istnieje 81 atomów pierwiastków trwałych (w temperaturze pokojowej), z nich wiele ma nietrwałe – promieniotwórcze izotopy. W temperaturze od kilku do kilkunastu milionów kelwinów - z czterech jąder wodoru powstaje trwałe jądro helu. Podczas tej przemian uwalniana jest energia - źródło energii Słońca i gwiazd. Organizmy żywe składają się z tkanek, które zbudowane są z komórek. Narządy ciała, zbudowane z różnych tkanek, łączą się w układy narządów (np. trawienny czy oddechowy). W świecie techniki konstruowane są różne kompozyty. Obwody elektryczne drukowane są na nieprzewodzącej matrycy, a przewody elektryczne pokrywane są izolacją. Próbuje się łączyć z sobą różne materiały w taki sposób, aby wspólnie posiadały pożądane właściwości. Znakomitym technicznym kompozytem jest beton, oferujący niezwykłe możliwości budowlane…

Warsztaty na temat nauki mniej popularnych języków obcych na przykładzie języka węgierskiego mają zwrócić uwagę uczniów na to, jak wspomagać proces nauki języka, do którego mają ograniczony dostęp. Porozmawiamy też o tym, jak się uczą wzrokowcy lub słuchowcy i dlaczego warto zapamiętywać nawet całe frazy w języku obcym.

W trakcie lekcji uczniowie przypomną sobie, jakie znają zapożyczenia z języka węgierskiego. Poznają też zasady wymowy węgierskich imion, nazwisk i nazw miejscowości.

Cel ogólny lekcji: Przedstawienie mechanizmu funkcjonowania przedsiębiorstwa rodzinnego oraz objaśnienie czym jest sukcesja w firmie rodzinnej.

Cele szczegółowe: po zajęciach uczestnicy powinni – umieć wyjaśnić czym jest przedsiębiorstwo rodzinne i w jaki sposób funkcjonuje, wiedzieć czym jest sukcesja, jak ją rozpocząć oraz dlaczego warto ją zaplanować.

Lekcja z pokazami wykonywanymi częściowo przez uczniów. Pokazujemy ciekły azot, suchy lód, omawiamy prawa gazowe, zjawisko skraplania sublimacji i topienia. Skraplamy tlen i przedstawiamy różnice pomiędzy poszczególnymi gazami. Poza omawianiem stanów skupienia i przemian fazowych staramy się pokazać znaczenie eksperymentu w naukach ścisłych jako podstawę tworzenia i weryfikacji teorii naukowych. Uczulamy też słuchaczy na kwestię bezpiecznej pracy w laboratorium.

Jakiej najmniejszej wielkości obiekty jest w stanie rozróżnić ludzkie oko? Co jest mniejsze od tej granicy i czego nie jesteśmy w stanie dostrzec nieuzbrojonym okiem? Czy poznanie, niewidzialnego świata może pomóc zrozumieć nam zjawiska, które obserwujemy na co dzień? Urządzenie takie jak, skaningowy mikroskop elektronowy (SEM), dzięki wiązce elektronów o bardzo małej długości fali (nawet 0,05 nm) możliwia nam obserwację fascynującego świata w skali nano. W czasie zajęć zostanie wyjaśnione jakie przedmioty możemy obrazować przy pomocy SEM. Wędrówkę od makro do nano świata zaczniemy od przyjrzenia się małym organizmom, a skończymy na rozwijającej się hodowli komórek na nanowłóknach.