Na ile żywotne są języki mniejszościowe w Polsce?

Choć na pozór Polska wydaje się krajem jednojęzycznym, jej bogactwo językowe jest wielkie. Tworzą je wymienione w ratyfikowanej przez nasz kraj Europejskiej Karcie Języków Regionalnych i Mniejszościowych języki prawnie rozpoznanych mniejszości narodowych i etnicznych, ale także różne odmiany językowe, które często nie są uznawane za „pełnoprawne” języki, lub cieszą się tym statusem dopiero od niedawna. Odmiany takie, znajdujące się w formalnej bliskości z językiem dominującym (państwowym) i ze względu na tę relację nazywane nieraz „językami kolateralnymi”, pozostają zawieszone pomiędzy tym, co powszechnie uważa się za język, a tym, co nazywane jest „dialektem”. Z tego powodu ich autonomia jest bezustannie kwestionowana,  a zasadność formalnego wsparcia negowana. Wspólnoty ich użytkowników pozostają w długotrwałym kontakcie z grupą dominującą (użytkownikami języka polskiego) i coraz mocniej podlegają jej wpływom. Celem badań etnolingwistycznej żywotności jest sprawdzenie, na ile i dlaczego wspólnota językowa jest w stanie zachować swoją odrębność rozumianą zarówno tożsamościowo, jak i językowo. W naszej prezentacji przedstawimy wyniki badań nad etnolingwistyczną żywotnością pięciu używanych w Polsce mniejszościowych języków kolateralnych: kaszubskiego, mazurskiego, góralskiego, podlaskiego (po swojomu) i śląskiego. Prace badawcze prowadzone były w ramach grantu NCN „Różnorodność językowa w Polsce” (2021-2026), afiliowanego przy Instytucie Slawistyki PAN i kierowanego przez prof. Nicole Dołowy-Rybińską.