Nie z...aj się! Czynności fizjologiczne w piśmiennictwie Iranu u progu nowoczesności

Znieważanie ludzi (zarówno jednostek, jak i grup) poprzez odwoływanie się do potrzeb fizjologicznych – głównie defekacji, wydalania i prokreacji – było i jest dość powszechne w różnych kulturach. Nie jest też tajemnica, że sposoby zaspokajania tych potrzeb (a zwłaszcza okoliczności ich zaspokajania) potrafią znacznie różnić się w zależności od czasu i miejsca. W literaturze perskiej, zwłaszcza polemicznej, nie były rzadkością odwołania się do tego typu potrzeb i czynności, czy to w ramach snutych opowieści, pouczających paraboli, czy też właśnie w celu ośmieszenia bądź obrażenia kogoś. W dziewiętnastym wieku, na skutek intensyfikacji kontaktów z Europą, pojawia się również większa świadomość, że w innych krajach potrzeby fizjologiczne bywają zaspokajane odmiennie niż w Persji.

Sprawia to, że w piśmiennictwie politycznym i społecznym (również w zachowanych przemówieniach) oprócz „zwykłych” odniesień do potrzeb fizjologicznych, odnajdujemy również nawiązania do zaspokajania ich „na modłę europejską”. Jest ono często wyśmiewane, bądź to jako dziwactwo, bądź też jako przykład powierzchownej (choć dotyczącej sfery intymnej) modernizacji i westernizacji. Budziło też niekiedy sprzeciw wynikający z pobudek religijnych.

Podczas spotkania przyjrzymy się kilku przykładom odniesień do potrzeb fizjologicznych w literaturze społecznej i politycznej Iranu przełomu XIX i XX wieku. Pochodzić będą zarówno z prozy, jak i z poezji. Kilka krótszych utworów przeczytamy w całości, oczywiście w tłumaczeniu na język polski. Zobaczymy, jak się do tej sfery życia ludzkiego odwoływano, a także pokusimy się o pewne porównania ze współczesnymi polemikami społecznymi i politycznymi – tak z Iranu, jak i z innych krajów, w szczególności Polski.

W prelekcji może zostać wykorzystana prezentacja Powerpoint. W cytowanych tekstach źródłowych pojawiają się wulgaryzmy.