biologia

Gdy w drugiej połowie XX wieku J. Watson i F. Crick odkryli podstawowy element dziedziczności i nośnik informacji genetycznej - strukturę DNA, wypowiedzieli słowa "Odkryliśmy istotę życia...". DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest chemiczną makrocząsteczką, która w swojej budowie ma zapisane informacje dotyczące budowy organizmu. Występuje on zarówno u wirusów, bakterii, roślin, zwierząt oraz ludzi.  Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z ogólną budową i właściwościami materiału genetycznego. Na wielu ciekawych przykładach dowiedzą się dlaczego każdy z nas jest inny – inaczej wygląda, rośnie, zachowuje się, a nawet choruje. W części praktycznej, uczniowie będą samodzielnie izolować DNA.

Instytut Parazytologii PAN zaprasza dzieci klas 3-5 na zajęcia pt.: „Jakie to proste, czyli wszystko co powinieneś wiedzieć o swojej komórce”. Tematyka zajęć rozszerzy wiedzę dzieci z dziedzin takich jak: biochemia, biologia molekularna, biotechnologia i mikrobiologia. Warsztaty biologiczne pozwolą dzieciom poznać tajemnice budowy i organizacji pojedynczej komórki. Dzieci poznają mini fabryki, które kryją się w ich wnętrzu i procesy w nich zachodzące oraz zbudują kolorowy model DNA. Rozwikłają także zagadkę kodu genetycznego i wyprodukują razem białko. Wykonując samodzielnie preparat, będą mogły zobaczyć pod mikroskopem swoje komórki nabłonkowe i podejrzeć ich DNA. Zobaczą również świecące komórki bakterii i własnoręcznie zastosują techniki wykorzystywane na codzień w laboratoriach.

Prowadzący wykład przedstawi zagadnienia dotyczące anatomii ssaków i ptaków na podstawie zestawu obrazów radiologicznych.  Wykład będzie szczególnie interesujący dla uczniów techników weterynaryjnych i innych szkół ponadgimnazjalnych zainteresowanych anatomią zwierząt.

Parafrazując Bukę można powiedzieć, że DNA jest jak otwarta księga, ale o fizyce kwantowej i po chińsku. Niełatwo jest więc ją czytać, a jeszcze trudniej jest zastosować odczytane informacje w praktyce. DNA zawiera zapis informacji niezbędnych do życia, ale przecież żadna księga nie jest w stanie robić nic użytecznego sama z siebie. Zawarte w niej informacje muszą być odczytane i właściwie zinterpretowane. Komórki żywe posiadają w tym celu odpowiednie mechanizmy, a najważniejszym z nich są czynniki transkrypcyjne. Są to białka rozpoznające różne regiony DNA i podejmujące decyzje, który odcinek DNA będzie odczytywany, kiedy i w jakich okolicznościach. Takie mechanizmy będą przedmiotem niniejszego wykładu

Regeneracja to niezwykły proces prowadzący do odbudowy prawidłowej struktury mięśni szkieletowych, po uszkodzeniu mechanicznym lub wynikającym z miopatii. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane najnowsze doniesienia naukowe dotyczące regeneracji mięśni i badań nad wspomaganiem tego procesu oraz mobilizacji komórek macierzystych do uszkodzonej tkanki.

Ogromnym zaskoczeniem dla świata nauki było odkrycie na początku XX wieku u niektórych gatunków z rodziny obrazkowatych (Araceae) istnienia osobliwego oddychania związanego z podgrzewaniem kwiatostanów. Badania wykazały, że termogeneza jest możliwa dzięki wysokiej aktywności małego białka łańcucha oddechowego - oksydazy alternatywnej. Badając obrazkowate zaobserwowano, że podanie cyjanku, w przeciwieństwie do zwierząt, nie powoduje hamowania oddychania. Obecnie wiadomo, że oddychanie cyjanoodporne jest typowe i powszechne w świecie roślin. Wykład będzie poświęcony odpowiedzi na następujące pytania: Czy oksydaza alternatywna bierze udział w oddychaniu jedynie w kwiatach czy też w innych organach? Jaką funkcję oksydaza alternatywna pełni u gatunków innych niż Araceae? Czy energia w postaci ciepła rozpraszana przy udziale oksydazy alternatywnej może mieć znaczenie w zwiększaniu temperatury roślin kiedy jest zimno?

Las najlepiej poznaje się… w lesie. Dlatego chodźmy na wspólny spacer! Zabierzemy was na wędrówkę, podczas której postaramy się spojrzeć na to wyjątkowe miejsce z trochę innej perspektywy. Czy dacie się namówić na spacer z głową w chmurach? Czy odważycie się podążać w głąb lasu za dźwiękiem? Las to dużo więcej niż drzewa, a własne obserwacje jego mieszkańców mogą być niesamowitą przygodą. Spróbujemy poczuć go wszystkimi zmysłami. Przyroda ma nam mnóstwo do zaoferowania, w tym również wiele zabawy, jednak w zamian powinniśmy okazać jej szacunek i zapewnić ochronę. Zastanowimy się, co zawdzięczamy lasom, za co możemy je polubić i jak powinniśmy o nie dbać.

Przebieg trasy: Truskaw - Truskawska Droga - Zaborów Leśny - Kręta Droga - Karczmisko - Paśniki - Truskaw.
Długość trasy: 9,5 km. Czas przejścia: ok. 4 godziny.
Trasa wycieczki wiedzie m. in. przez OOŚ Zaborów Leśny i skraj OOŚ Cyganka, ukazując jedne z najciekawszych obszarów leśnych wschodniej części Puszczy Kampinoskiej.

Omawiane zagadnienia:
- czym jest las? - próba odpowiedzi na pytanie,
- rozpoznawanie podstawowych gatunków drzew i krzewów,
- typy lasów rosnących na obszarze Puszczy Kampinoskiej,
- działania ochronne prowadzone w lasach (nasadzenia, przebudowa drzewostanów) - ochrona częściowa,
- znaczenie obszarów ochrony ścisłej,
- zagrożenia lasów KPN (pożary, wiatrołomy, susze, gatunki obce, gradacje owadów),
- łańcuch pokarmowy (przybliżenie pojęć: producent, konsument, destruent, piramida pokarmowa),
- piętra roślinności w lesie i ich mieszkańcy,
- rola lasów w gospodarce i życiu człowieka,
- pozaprodukcyjne funkcje lasu.

Zajęcia poświęcone walce z przemytem zwierząt oraz wyrobów z nich wykonanych, takich jak ubrania, galanteria, ozdoby, preparaty medycyny chińskiej czy wypchane eksponaty. Co roku celnicy konfiskują miliony sztuk "zwierzęcej kontrabandy", która kosztuje wiele istnień zagrożonych gatunków zwierząt. Jest to niezwykle dochodowy proceder, podlegający stosunkowo niskim karom. Niestety, nie każdy z potencjalnych nabywców zdaje sobie sprawę, że z pozoru niewinne pamiątki okupione są męczarnią i śmiercią bardzo wielu żywych stworzeń. Wzrost świadomości w tej materii pozwoli ograniczyć popyt na egzotyczne nielegalne pamiątki i tym samym będzie miała wpływ na ograniczenie kłusownictwa i nielegalnych polowań. Odpowiedzialny turysta to człowiek, który nie przykłada ręki do zagłady zwierząt, piętnuje handel nielegalnymi wyrobami i pomaga chronić naturalne środowisko i jego mieszkańców. Uczestnicy zajęć obejrzą krótką prezentację o zwierzętach, które są głównymi "dostawcami" skór, pancerzy, rogów, czy też kości słoniowej. Następnie czeka ich krótki spacer podczas, którego będą mogli zobaczyć przedstawicieli najbardziej zagrożonych gatunków i posłuchać o walce o ich przetrwanie. Zaś finałem będzie wizyta na wystawie "I nie tylko słoni żal...", która została niedawno otwarta w Słoniarni Warszawskiego ZOO, gdzie prezentowane są okazy przywożone z całego świata jako kontrowersyjne pamiątki z egzotycznych podróży.

Fermentowane artykuły spożywcze, otrzymywane przy udziale bakterii mlekowych, są nie tylko smacznymi produktami odżywczymi, ale mogą korzystnie wpływać na kondycję człowieka. Bakterie te są także źródłem różnych genów i enzymów wykorzystywanych w biotechnologii. Wiele z użytecznych przemysłowo właściwości zapisanych jest w plazmidach. Pokażemy, jak można wykryć obecność bakterii mlekowych i obejrzymy ich komórki. Dowiemy się także, co i w jaki sposób mówią nam o sobie bakterie mlekowe. Zajrzymy do wnętrza komórki bakteryjnej i zobaczymy jak wygląda ich DNA.

Zabierzemy was w świat żywych bioluminescencyjnych organizmów, których jak się okazuje na całym świecie są tysiące. Większość doświadczeń wykonamy w półmroku lub absolutnej ciemności. Słowo luminescencja jest poprzedzone często przedrostkami (chemi, elektro, radio, trybo, bio czy foto). Każdy z nich dodaje świeceniu specyficznego znaczenie.

Świecące lamki choinkowe wyglądają pięknie. Czy jednak świecące organizmy lub ich fragmenty mogą nam się przydać do czegoś pożytecznego? W czasie zajęć poszukamy odpowiedzi także na to pytanie. Dowiemy się także jak oddzielić potrzebne nam białko od tysięcy innych znajdujących się w komórce.

Ptaki są najbardziej zróżnicowaną gromadą kręgowców lądowych – opisano około 10 tysięcy gatunków ptaków, które zamieszkują wszystkie ekosystemy na całym świecie. Liczba gatunków ptaków stwierdzonych w Polsce i wpisanych na listę krajowej awifauny wynosi 452 (stan na dzień 1 stycznia 2017 r.).
Ile z nich zna i potrafi rozpoznać (nazwać) przeciętny nastolatek, mieszkaniec miasta - 10? 20?
Podczas lekcji poznamy jak największą liczbę gatunków krajowych ptaków, z przynależnością do biotopów - środowisk występowania (pole, łąka, las, środowiska antropogeniczne), czym się żywią oraz podziałem na zimujące i odlatujące na zimę.

Zabierzemy was w świat żywych bioluminescencyjnych organizmów, których jak się okazuje na całym świecie są tysiące. Większość doświadczeń wykonamy w półmroku lub absolutnej ciemności. Słowo luminescencja jest poprzedzone często przedrostkami (chemi, elektro, radio, trybo, bio czy foto). Każdy z nich dodaje świeceniu specyficznego znaczenie.

Świecące lamki choinkowe wyglądają pięknie. Czy jednak świecące organizmy lub ich fragmenty mogą nam się przydać do czegoś pożytecznego? W czasie zajęć poszukamy odpowiedzi także na to pytanie. Dowiemy się także jak oddzielić potrzebne nam białko od tysięcy innych znajdujących się w komórce.

Superfood to ostatnio modny termin określający naturalne produkty spożywcze o niezwykłych wartościach odżywczych, które to włączone do diety mają chronić nas przed wieloma chorobami. Superżywność kojarzy się głównie z tropikalnymi owocami i drogimi suplementami. Jednak na straganach, w ogródkach czy nawet na łąkach możemy znaleźć smaczne, tanie i łatwo dostępne rośliny, pełne cennych substancji odżywczych i pozytywnie wpływających na nasz organizm fitozwiązków. Burak ćwikłowy z warzywniaka, borówka czarna z lasu czy wszędobylska pokrzywa to tylko początek długiej listy super zdrowych produktów rodzimego pochodzenia, których właściwościom przyjrzymy się na wykładzie.

1. NEURO

Świecący świat

Zjawisko fluorescencji i właściwości cieczy nienewtonowskiej

Neuron

Tajniki przekaźnictwa pomiędzy neuronami i organizację układu nerwowego.

Poukładaj swój Mózg

Trójwymiarowy model mózgu, funkcje jakie pełnią jego elementy.

1. POSZUKIWANIE ZAGINIONEGO SZCZURA

Wykrywanie śladów

Procedura zbierania śladów biologicznych: pobieranie DNA, wykrywanie moczu.  

Biologia od kuchni: dlaczego szczur jest szczurem a nie bananem?

Izolacja DNA z banana.

Jak rozdzielić DNA?

Próbki z DNA na żelu i rozdzielanie DNA (transiluminatora UV).

Jaki jest Twój niepowtarzalny wzór?

Identyfikacja osobnika przy pomocy wyizolowanego DNA. Przeźrocza z wynikami analizy

. Jak rozpoznać zaginionego osobnika?

Za pomocą przeźrocza ze wzorem genetycznym poszukamy zagubionego szczura. Nagroda za dopasowanie

1. POZNAJ ŻYCIE MRÓWEK

Różne gatunki mrówek w gniazdach obserwacyjnych i poznanie interakcji społecznych. Struktura i funkcjonowanie mrowiska.   

Wszyscy na co dzień stykamy się z ogromną liczbą bakterii dobrych i takich, których nie lubimy. Czy wiesz, że dobre bakterie są spożywane praktycznie codziennie? Codzienne też spożywasz produkty powstałe dzięki nim – bakteriom mlekowym. Są to produkty mleczne, ale nie tylko. Podczas spotkania z nami dowiesz się, jakie bakterie pomagają ulepszać żywność i które produkty z Twojej lodówki dzięki nim powstają.

Słodkawe kwiaty funkii, pieprzne korzenie wiesiołka czy cierpkie owoce jarzębiny - wiele spośród roślin, na które na nie zwracamy uwagi przy codziennym przygotowaniu posiłków, mogłoby nas uchronić przed głodem czy brakiem witamin. Niektóre spośród nich jeszcze 100-200 lat temu były powszechnie użytkowane, inne są i dziś znane i cenione. Podczas spotkania poznamy niektóre z dzikich gatunków roślin jadanych dawniej i dziś w Polsce i krajach ościennych. Zastanowimy się dlaczego warto dbać o ich obecność w ekosystemach. Projekt edukacyjny „Ogrodowe odkrywanie, czyli jak zdobyć wiedzę o przyrodzie i z niej korzystać – ekologiczne spotkania z multimediami w tle w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego” jest współfinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Zajęcia poświęcone naszym najbliższym krewnym, czyli małpom człekokształtnym - gorylom i szympansom. Opiekunowie zwierząt opowiedzą o codziennym życiu swych ulubieńców i o tym, czym różni się ich dzień od naszego. Obserwacja szympansów i goryli jest najlepszym dowodem na nasze bliskie pokrewieństwo. Czy szympansy potrafią malować? Czy goryle jedzą banany? Czy życie w ZOO jest nudne? Co myślą o zwiedzających? Czy małpy człekokształtne chorują na te same choroby co my? Spotkanie będzie doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać mieszkańców ZOO, jak również dowiedzieć się wielu ciekawostek, jak wygląda codzienna praca z tymi niezwykłymi zwierzętami. Każdy z nas może zrobić coś dla ratowania małp człekokształtnych i przyczynić sie do tego, by jak najdłużej występowały w naturze. Ich życie w ogrodach zoologicznych ma na celu nie tylko prezentację zwierząt, ale jest niezwykle czynną i aktywną walką o przetrwanie tych gatunków. O tym jak ona przebiega będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Zapraszamy!

W trakcie pokazu przedstawimy podstawowe techniki biologii molekularnej. Za pomocą gry zaprezentujemy najmłodszym w prosty sposób zagadnienia, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się skomplikowane.

Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny w Powsinie proponuje wykład połączony z pokazem roślin mięsożernych, czasami określanych jako rośliny owadożerne, które  należą do osobliwości przyrodniczych. Egzystują w bardzo ubogich środowiskach w składniki mineralne (głównie w związki azotu) rozwinęły cechy morfologiczne (wykształcenie liści pułapkowych) w celu schwytania żywej zdobyczy. Celem prezentacji będzie zatem omówienie najpopularniejszych roślin mięsożernych oraz ich pokaz.

W trakcie zajęć zaprezentujemy uczestnikom zajęć jak ważną rolę odgrywa światło i kolory w przyrodzie, zwłaszcza dla organizmów żywych.

Czym właściwie jest proces ewolucji? Jak przebiega? Jakie czynniki go warunkują? I co do tego ma Karol Darwin? Na te i inne pytania z dziedziny ewolucjonizmu znajdziecie odpowiedź w…..przygotowanym przez nas pokoju zagadek („escape room”). Animacją grupy będą zajmować się pracownicy Instytutu Botaniki Wydziału Biologii UW.

Podczas spotkania festiwalowego  poznamy bogactwo form i strategii życiowych różnych przedstawicieli królestwa roślin. Dowiemy się który gatunek jest największy? Który posiada największe kwiaty? Który żyje najdłużej? Jak rośliny polują na owady?. Po prezentacji multimedialnej udamy się na wycieczkę  terenową, podczas której będziemy odkrywać najdziwniejsze rośliny zgromadzone w naszym Ogrodzie Botanicznym. Uczestnicy dowiedzą się w jaki sposób rośliny potrafią przetrwać na pustyni (sukulenty liściowe, kaktusy, wilczomlecze), a jak radzą sobie na bagnach (owadożerne). Jakie rośliny rosły w czasach dinozaurów, a którym  udało im się przetrwać do naszych czasów (wolemia, metasekwoja, miłorząb) Przekonamy się czy rośliny „współpracują” ze zwierzętami? Jak rośliny potrafią  wykorzystać owady, a jak inne zwierzęta?

Zabierzemy was w świat żywych bioluminescencyjnych organizmów, których jak się okazuje na całym świecie są tysiące. Większość doświadczeń wykonamy w półmroku lub absolutnej ciemności. Słowo luminescencja jest poprzedzone często przedrostkami (chemi, elektro, radio, trybo, bio czy foto). Każdy z nich ma dodaje świeceniu specyficznego znaczenie.

Świecące lamki choinkowe wyglądają pięknie. Czy jednak świecące organizmy lub ich fragmenty mogą nam się przydać do czegoś pożytecznego? W czasie zajęć poszukamy odpowiedzi także na to pytanie. Dowiemy się także jak oddzielić potrzebne nam białko od tysięcy innych znajdujących się w komórce.

"Bez roślin, nie ma życia. Funkcjonowanie planety, i nasze przetrwanie zależy od roślin. Naszą wspólną wizją jest zrównoważona przyszłość, gdzie działalność człowieka wspiera różnorodności świata roślin i gdzie z kolei różnorodność świata roślin wspiera i poprawia dobrobyt ludzkości". Ta przewodnia sentencja Globalnej Strategii Ochrony Świata Roślin, opartej na Konwencji o Różnorodności Biologicznej, podkreśla znaczenie świata roślin w życiu człowieka.Tempo wymierania gatunków przybrało bezprecedensowy wymiar, głównie na skutek działalności człowieka związanej z niezrównoważoną eksploatacją zasobów naturalnych i określane jest obecnie jako „Szóste masowe wymieranie gatunków”. Ustanowiono 22 maja Międzynarodowym Dniem Różnorodności Biologicznej celem zwrócenia uwagi na konieczność kompleksowych rozwiązań dla zahamowania procesów prowadzących do degradacji bioróżnorodności. Sposobem na zachowanie wciąż ubożejącej różnorodności świata roślin jest długoterminowe zabezpieczanie nasion w kontrolowanych warunkach. Jak przechowywane są nasiona? Czy są poddawane specjalnym procedurom? Jak długo mogą być przechowywane? Ile gatunków udało nam się dotychczas zabezpieczyć? O tych oraz o innych aspektach zabezpieczania nasion będzie można się dowiedzieć na spotkaniu w Banku Nasion w PAN Ogrodzie Botanicznym w Powsinie.