wykład

Postulat Einsteina: „Prędkość światła w próżni jest taka sama dla wszystkich obserwatorów, niezależnie od ich względnego ruchu lub ruchu źródła światła” stanowi podstawę szczególnej teorii względności. Teoria ta dotyczy świata wyidealizowanego – świata bez grawitacji. A  w świecie rzeczywistym, np. na Ziemi wszystkie ciała spadają w próżni z jednakowym przyspieszeniem, niezależnie od ich masy. Jest to fakt zdumiewający! Tak samo spada słoń jak liść lub piórko.

Prowadząc eksperyment myślowy pokażemy, że w rakiecie lecącej z przyspieszeniem ziemskim w świecie bez grawitacji, na ciała działałyby siły takie same, jak siły grawitacji na Ziemi. Równoważność sił grawitacji i sił działających na ciała w układzie przyspieszanym – to podstawa ogólnej teorii względności opisującej świat rzeczywisty, świat zawierający ciała niebieskie. Łatwo także można pokazać, że  promień świetlny biegnący po prostej przez przyspieszaną rakietę, względem znajdującego się w niej obserwatora, biegnie po paraboli.

W 1915 r. Einstein ogłosił to, co nazywamy ogólną teorią względności:

Materia zakrzywia czasoprzestrzeń.

Grawitacja jest przejawem tego zakrzywienia.

Pomiędzy człowiekiem a mikroorganizmami chorobotwórczymi trwa nieustanny wyścig zbrojeń – patogeny ewoluują w sposób umożliwiający im rozprzestrzenianie się w ustroju, a organizm doskonali strategie mające na celu wykrycie i unieszkodliwienie nieproszonych gości. Obronę przed mikroorganizmami chorobotwórczymi zapewnia nam układ odpornościowy, który po wykryciu patogenów uruchamia proces nazywany odpowiedzią zapalną. Poszczególne elementy tego układu mają określone funkcje i współpracują ze sobą, aby jak najskuteczniej zwalczyć zakażenie. Jednak nie wszystkie mikroorganizmy, z którymi mamy kontakt, są dla nas szkodliwe. Wprost przeciwnie, niektóre przyczyniają się do utrzymania naszego dobrego zdrowia. Powierzchnia skóry, jama ustna czy jelita są naturalnym środowiskiem życia różnorodnych mikroorganizmów określanych mianem mikrobiomu. W jelicie żyje kilkaset gatunków bakterii, a jego ostatni odcinek, jelito grube, jest jednym z najbardziej zatłoczonych ekosystemów mikrobiologicznych.  Najnowsze badania dowodzą, że prawidłowa flora jelita nie tylko bierze udział w pozyskiwaniu substancji odżywczych, ale przyczynia się do obrony przed patogenami, a nawet może wpływać na nasz nastrój. Na wykładzie poznacie, jak nasz organizm współpracuje z mikroorganizmami i jak zwalcza patogeny. Co dzieje się w miejscu zakażenia i jak przebiega odpowiedź zapalna? Jaką role w utrzymaniu zdrowia odgrywa prawidłowy mikrobiom i czy warto wspierać jego funkcjonowanie?

Pokazane są typowe kształty i barwy kryształów kalcytu i jego właściwość optyczna – dwójłomność. Zaprezentowano skały kalcytowe czyli wapienie, w tym powstające dzięki nagromadzeniu kalcytowych szkieletów i pancerzy zwierząt wodnych. Zwrócono uwagę, że ptaki wykorzystują kalcyt jako osłonę jajek. Pokrótce scharakteryzowano zjawiska krasowe, a także wykazano obecność w wodzie wodociągowej węglanu wapnia, krystalizującego jako kalcyt. Wskazano na skały kalcytowe jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i cementu, a także jako materiał rzeźbiarski. Podkreślono rolę wapnia dla wzrostu roślin i działania organizmu człowieka.

Wydaje się, że poznanie spraw geologicznych „w terenie” wymaga wyjazdu do kopalni, kamieniołomu a przynajmniej w góry. Tymczasem wystarczy wychylić się ze swego osiedla (a nawet to nie bywa konieczne), by zetknąć się z „czystą geologią”. Co trzeba robić? Tylko patrzeć uważnie i obserwować ze zrozumieniem. Prezentacja pokazuje szereg problemów i obiektów geologicznych, które poznać można w okolicy Warszawy (oczywiście są takie i w otoczeniu innych miast). To przede wszystkim piasek i jego nagromadzenia polodowcowe – wydmy, ozy, kemy, gleby kopalne, ponadto iły np. warwowe. W piasku ukrywają się narzutniaki, przyniesione przez lodowiec, a potem modelowane przez wiatr. Potraficie wyrzeźbić w kamieniu niedźwiedzia stojącego na tylnych łapach? A wiatr i piasek potrafią.

Następne zagadnienie geologiczne „w zasięgu ręki” to rzeki i ich źródła. W miejscowości położonej nad rzeką wystarczy pójść nad nią i nie wzdychać „Jak pięknie!”, ale obserwować. Zobaczymy zróżnicowane brzegi doliny rzecznej, ślady poszerzania przez rzekę owej doliny, pozostawione przez nią starorzecza, meandry, może jej roztokowy charakter i skomplikowany przepływ wody, niekiedy z prądem płynącym „pod górę”, ślady zmiany poziomu przepływającej wody, zmarszczki prądowe na piasku, odmienne przy spokojnym i burzliwym przepływie wody... Może dotrzemy do strumienia znikającego w piaskach – jak na pustyni. No i dowiemy się, że w ciągu ostatnich około 600 lat Wisła odsunęła się od Czerska ku wschodowi o 4 kilometry.

Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (MRJ) bada oddziaływania spinów jądrowych z polem magnetycznym. Obserwacja takich oddziaływań wymaga zastosowania niezwykle silnych i jednorodnych pól magnetycznych oraz zastosowania zaawansowanej inżynierii układów działających na częstościach radiowych. Mimo szczególnie wysokich wymagań stawianych w eksperymentach MRJ znajduje szereg zastosowań ze względu na to, że dostarcza ważnych informacji  fizykom i chemikom, jak np. informacji o strukturze i dynamice cząsteczek, rodzaju produktów uzyskanych w syntezie chemicznej, trójwymiarowej strukturze narządów wewnętrznych do celów diagnostyki medycznej, właściwościach nowych materiałów oraz danych potrzebnych w projektowaniu układów, w których praktycznie stosowana jest informatyka kwantowa.

Gdzie woda jest bardziej słona – w Morzu Bałtyckim czy w rzece Wiśle na wysokości Krakowa? Dzisiaj takie pytanie wydaje się pytaniem retorycznym, ale kilkadziesiąt lat temu wcale takim nie było. Co więcej, pod koniec lat 80-tych to Wisła w Krakowie niosła bardziej słoną wodę niż wody Bałtyku. W czasach schyłku PRL Polska była krajem katastrofy ekologicznej. Skażenie środowiska miało ogromne skutki społeczne, gospodarcze i ekologiczne. Dominacja ciężkiego przemysłu i absolutny brak uwzględnienia interesu środowiska i społeczeństwa w polityce gospodarczej doprowadziły do ogromnego skażenia wody, do zniszczenia lasów oraz zanieczyszczenia powietrza i gleb. W ciągu 30 lat wolnej Polski od podstaw stworzono w Polsce politykę i system ochrony środowiska. W trakcie zajęć zostaną przedstawione kluczowe dokonania i wyzwania ochrony środowiska w Polsce po 30 latach od przełomu 1989 roku. Uczniowie poznają historię tworzenia systemu ochrony środowiska oraz osiągnięcia poszczególnych polityk z zakresu polityki ochrony środowiska (np. ochrony wód, powietrza, klimatu czy przyrody), a także wyzwania stojące obecnie przed nami. Zajęcia będą również służyły odpowiedzi na pytanie o to, jak można działać na rzecz poprawy ochrony środowiska naturalnego w Polsce. Uczniowie poznają popularne mity wokół skuteczności działań proekologicznych i poznają szereg wartościowych inicjatyw, które warto podejmować zarówno w duchu indywidualnych działań na rzecz ochrony środowiska, jak i działań o charakterze zmiany systemowej.

Czy wiesz, jak się mówi po angielsku w poszczególnych częściach świata? Czym konkretnie się różnią warianty języka angielskiego?

Na zajęciach omówione zostaną najważniejsze cechy wybranych dialektów języka angielskiego, takich jak irlandzki, australijski, Received Pronunciation (standardowy brytyjski angielski) czy General American. Każda odmiana zostanie zaprezentowana na nagraniu, po czym, przy udziale słuchaczy, przeanalizowane zostaną jej konkretne właściwości fonologiczne. Uczestnicy będą mieli okazję spróbować swoich sił w naśladowaniu dialektów.

Celem zajęć jest poszerzenie wiedzy na temat różnorodności języka angielskiego.

Chojnowski Park Krajobrazowy to także rzeki, przede wszystkim Jeziorka, oraz strumienie. Ponieważ płyną po dość równinnym terenie, mają dużą skłonność do meandrowania, podcinania lokalnych niewielkich wzniesień, tworzenia starorzeczy i tarasów zalewowych, na których rozwijają się mokradła. Na piaszczystych brzegach o małym nachyleniu można odczytać kolejne, coraz niższe poziomy wody. Wiosenne lub wczesnoletnie przybory wód powodują zalanie znacznych przyległych obszarów łąk lub lasów; po nich pozostaje użyźniający osad mułu i iłu.
Poza tym pewne osobliwości lodu – w marcu zamarznięte powierzchnie stawów mogą gościć biegające po nich pająki wałęsaki. Na płytkich oczkach wodnych i przy brzegu rzek po nocnym mrozie powstają ostrza lodu a przy rzece z rozpylonej wody – ostrosłupy lodowe. Na koniec wiadomość do księgi Guinnessa: w dolinie rzeczki Tarczynki znaleziony został płatek śniegu o wielkości 13 cm.

Pamiętacie film „W głowie się nie mieści”? To opowieść o tym, co się dzieje w naszych głowach. Ale czy naprawdę siedzą tam małe ludziki kierujące naszym zachowaniem? Czy może jednak wygląda to trochę inaczej? Porozmawiajmy o tym, z czego jest zrobiony mózg i w jaki sposób działa. O tym, jak wygląda mózg człowieka, a jak mózg myszy, ryby czy ptaka. Czy wiesz, jakie zwierzę ma największy mózg i czy jest bardzo mądre, czy niekoniecznie? Czy mózg lubi słodycze? Jak to się dzieje, że myślisz i co robi twój mózg, gdy śpisz? Poznamy odpowiedzi na te i wiele innych pytań. Dowiemy się też, jak można zadbać o mózg, co mu szkodzi. 

Poprzez dyskusję chcemy zaproponować uczestnikom Festiwalu nakreślenie portretu współczesnego pokolenia młodych dorosłych Polaków. Omówimy, jak różnią się od przedstawicieli starszych pokoleń, a co ich różnicuje wewnętrznie, pod kątem: aspiracji życiowych i dążeń, wchodzenia w dorosłość, czy zaangażowania w życie publiczne. Ważnym elementem w naszej dyskusji będzie kryzys klimatyczny jako zjawisko w największym stopniu dotyczące najmłodszych pokoleń. Przyjrzymy się temu, jak młodzi patrzą na swoją przyszłość i przyszłość planety i jaki mają do tego stosunek. Opowiemy o wynikach badań prowadzonych w ośrodku Młodzi w Centrum Lab. Wystąpienie będzie miało charakter wywiadu, który poprowadzi red. Wawrzyniec Smoczyński.

Lodowce są malowniczym składnikiem krajobrazu, ale i w sposób potężny kształtują go. Ślady ich istnienia to zarówno doliny o charakterystycznym przekroju i niekiedy wielostopniowych zboczach, wygładzone zbocza gór, zagłębienia (kary, kotły polodowcowe), a także nagromadzony materiał przynoszony przez lodowiec. Następne części prezentacji odnoszą się do zjawisk podziemnych – jaskiń i ich szaty naciekowej, wulkanizmu i związanych z nim wypływów gorących wód – gejzerów. Wulkanizm jest omówiony na przykładach z różnych części kuli ziemskiej, także wysp wulkanicznych. Uzupełnienie stanowią schematy wulkanów oraz omówienie związku wulkanizmu z otwieraniem się oceanów, grzbietami śródoceanicznymi i wędrówką płyt skorupy ziemskiej.

Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Tysiąclecia – znany czy zapomniany, zwyczajny czy święty? Co wiesz o Jego życiu, o czasach, w których pełnił posługę biskupa, o przyczynach aresztowania i okolicznościach uwolnienia, czym było Millennium, co znaczy służba Kościołowi i Ojczyźnie, z kim się przyjaźnił Prymas Wyszyński… Czym jest świętość obecnie? Czy Prymas Tysiąclecia jest święty?

80 lat życia, niewola i wolność, cierpienia i radości… Przybliżymy najważniejsze wydarzenia z życia Kardynała Stefana Wyszyńskiego i wspólnie odpowiemy na pytanie: czy Prymas Tysiąclecia jest święty? Ta lekcja to wspólna rozmowa – co wiemy, co znamy, o czym słyszeliśmy – i próba zrozumienie czasów i postawy Kardynała Wyszyńskiego.

Zdrowie czy pieniądze? Intuicyjnie niemal każdy z nas odpowie, że zdrowie. Choć w praktyce sami wiemy, jak często poświęcamy je właśnie dla pieniędzy.

Jednak w skali makro gospodarka (pieniądze) i służba zdrowia (zdrowie) są na siebie skazane. Gospodarka potrzebuje ludzi – pracowników i pracodawców, producentów i konsumentów – ludzie natomiast opieki zdrowotnej, a opieka zdrowotna… ludzi i pieniędzy. Jeśli więc, chroniąc zdrowie, zamykamy się w domu, nie kupujemy, nie pracujemy, nie generujemy przychodów ani kosztów (które dla innych są przychodem), narażamy się na zachwianie systemem ochrony zdrowia. Jednym zdaniem – chroniąc zdrowie, równocześnie nim ryzykujemy.

Jak rozwiązać ten dylemat? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć na wykładzie.

Celami warsztatu są rozumienie przez uczestników pojęć, takich jak: turystyka, turystyka kulturowa, turystyka dziedzictwa kulturowego, dziedzictwo kulturowe, kreatywność w jej różnych odmianach (artystyczna, naukowa, techniczna, społeczna, gospodarcza) oraz rozwój umiejętności współpracy i kreatywności gospodarczej w sektorze turystyki dziedzictwa kulturowego. Metodami wykorzystywanymi podczas warsztatu będą: rozmowa nauczająca, wykład, wspólne ćwiczenia, uczenie się przez współpracę (grupa zadaniowa), case study, dyskusja, burza mózgów.

Pies domowy był pierwszym udomowionym zwierzęciem. Proces udomowienia rozpoczął się prawdopodobnie 30-40 tysięcy lat temu i od tego czasu psy znacznie zmieniły się w porównaniu do swoich przodków między innymi pod względem fizycznym. Współczesne rasy psów zaczęły być tworzone w ciągu ostatnich 200-300 lat, co spowodowało, że obecnie obserwujemy bardzo duże zróżnicowanie wśród tych zwierząt. W trakcie wykładu omówimy proces ewolucji psa oraz różnice anatomiczne pomiędzy psem, innymi ssakami drapieżnymi oraz psowatymi. Uczestnicy wykładu dowiedzą się również o procesie udomowienia, o konsekwencjach chowu wsobnego, który posłużył do stworzenia tak wielu ras psów, oraz o podłożu genetycznym niektórych obserwowanych cech morfologicznych.

Chojnowski Park Krajobrazowy to obszar występowania wielu oczek wodnych (naturalnych i w wyrobiskach, np. piaskowni), mokradeł, tarasów zalewowych. Pokazana została schematycznie budowa geologiczna podłoża, pozwalająca na tworzenie się tych form gromadzenia się wody. Zwrócono uwagę na nawarstwianie się w nich obumarłych roślin, a także na zmiany zbiorników, zarówno ich zanikanie, jak i powstawanie i powiększanie, co ma istotne skutki dla środowiska. Ponadto dano przykłady estetycznych walorów krajobrazowych zarówno stawów, jak i mokradeł. Naprawdę warto odwiedzić.

Ten wykład będzie o prostym języku angielskim (tzw. plain English). W trakcie spotkania dowiesz się, jak pisać po angielsku, aby Twoi odbiorcy rozumieli, co chcesz im przekazać, już po pierwszym przeczytaniu twojego tekstu. Zobaczysz, jak budować zdania, jakiego słownictwa unikać, jak edytować tekst, aby był on jasny, przejrzysty i przystępny dla jego adresatów. Wiele firm, również w Polsce, wybiera ten sposób komunikacji ze swoimi klientami, gdyż prosty język buduje dobre relacje i czyni je przyjaznymi.

Chmury będące widzialnym efektem kondensacji lub sublimacji pary wodnej w atmosferze składają się z maleńkich kropelek wody w stanie ciekłym lub stałym. Chmury stale rozwijają się i pojawiają się w ogromnej różnorodności form. Formy te mogą być rozmaite, tak jak rozmaite są procesy ich powstawania oraz okoliczności, w których powstają. Istnieją pewne charakterystyczne formy chmur, które często obserwowane są na całym świecie. Do ich rozpoznania i nazwania stworzono system klasyfikacji. Podczas lekcji zapoznamy się z podziałami chmur w zależności od wysokości na jakiej występują, a także kształtu oraz budowy wewnętrznej. Do lekcji zostaną wykorzystywane materiały przygotowane przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO).

Często, żeby zdiagnozować chorobę, określić powodowane przez nią zmiany czy zwyrodnienia, trzeba je po prostu zobaczyć. Wbrew pozorom może stanowić to poważny problem, bo człowiek, w odróżnieniu od kijanki, nie jest przezroczysty, a zmiany zachodzą wewnątrz organizmu. Siłą rzeczy musimy ograniczyć się do takich obiektów, do których  światło może wejść, a potem wydostać się do układu pomiarowego. Jednak i w tym przypadku obraz może być na tyle rozmyty, że staje się praktycznie nieczytelny. Wykład będzie próbą odpowiedzi, jak można sobie z takimi problemami poradzić dzięki równoczesnemu zastosowaniu najnowszej aparatury optycznej i zaawansowanych metod teorii optyki.

Podczas wykładu uczniowie dowiedzą się, dlaczego w dzisiejszych czasach tak istotnym aspektem jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Omówionych zostanie kilka głównych sposobów pozyskiwania energii elektrycznej, do których należą:

• energetyka odnawialna,
• energetyka jądrowa,
• energetyka nieodnawialna oparta na spalaniu paliw kopalnych.

Szerzej przedstawimy alternatywną metodę wytwarzania energii elektrycznej, czyli kontrolowaną reakcję syntezy jądrowej (fuzję jądrową), która w przyszłości może zostać źródłem energii bezpiecznej dla ludności i środowiska. W wyniku reakcji syntezy jądrowej lekkich pierwiastków (np. deuteru i trytu będącymi izotopami wodoru) wyzwalana jest energia, która następnie może zostać praktycznie wykorzystana. Reakcje tego typu mogą zachodzić jedynie w ściśle określonych warunkach podobnych do tych, które występują we wnętrzach gwiazd.

W trakcie wykładu uczniowie dowiedzą się, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby móc przeprowadzić kontrolowaną reakcję syntezy jądrowej w warunkach ziemskich, a także trudności z tym związane.

Podczas wizyty w IFPiLM zaprezentujemy uczniom także ekspozycję upowszechniającą fuzję jądrową oraz odwiedzimy:

• Laboratorium układu plasma focus PF1000U,
• Laboratorium Plazmowych Napędów Satelitarnych,
• Laboratorium Laserów Wielkiej Mocy,
• Pracownię Spektroskopii Plazmy Wzbudzonej Laserem.

Very late in 2019 Western intelligence began to have insight that an epidemic was forming in central China, Hubei Province, Wuhan City. Because China was uncooperative, it remained unclear what the significance of this disease would be until very early in 2020 when China cordoned off Wuhan and other parts of Hubei Province. President Donald J. Trump then closed America to non-American arrivals from china, followed by non-American arrivals from many locations. As many states in the United States began to enforce isolation, American and other Western governments began to investigate the source of what became designated as the COVID-19, or Coronavirus Disease 2019. This investigation continues, with France and the United Kingdom demanding answers from China to questions of security at its P-4 high security virology laboratories situated nearby the epicenter of this pandemic. Derivative questions emerged when ventilators, personal protective equipment (PPE) and other emergency resources including testing kits coming from China arrived late, were over-priced, failed to work. An important question follows: what must the United States and other Western countries including Poland do in future to be more fully prepared for this sort of pandemic?

„Peregrynacja Maćkowa”, żartobliwy utwór z pocz. XVII wieku, daje się odczytać jako kpina z ambicji edukacyjnych chłopskich synów, ukazywanych poprzez peregrynację do Krainy Obfitości (Schlaraffenland, Kukania, Kraj Jęczmienny etc), jako potwierdzenie konieczności utrzymania granic systemu stanowego. Autor Peregrynacji Maćkowej „udaje” monolog niepiśmiennego chłopa z wyznaczającym jego status posługiwaniem się gwarą (m.in. z prawie stałym, choć z wieloma niekonsekwencjami, tzw. „mazurzeniem”).

Fantazje dotyczące Krainy Obfitości ukazują stale główne obsesje ludzi cywilizacji agrarnej: lęk przed głodem. Większość z obrazów obecnych w utworze dotyczy doświadczenia głodu, okazuje się, że wszystko, co potrzebne człowiekowi (w szczególności pokarm) zostaje mu dane bez jakiejkolwiek jego zasługi. Praca i własność są zbyteczne w Krainie Obfitości, natomiast konsumpcja i dobra stają się częścią naturalnej cyrkulacji niewyczerpanych zasobów.

Utwór potwierdza, także poprzez przekręcanie słów – jedno z ważniejszych źródeł komizmu – niezdolność chłopskiego syna do uczestnictwa w kulturze wyższej i w edukacji.

Autor Peregrynacji Maćkowej sięga (z intencją parodystyczną) po dobrze znane konwencje średniowiecznego romansu rycerskiego, w którym poszczególne epizody (najczęściej wymienne) pozwalają bohaterowi dowodzić stale swej chwały i rycerskości. Ważnym elementem, z którego korzystał autor Peregrynacji Maćkowej, jest pielgrzymka, a nawet sama idea pielgrzymki duchowej.

Narracja Peregrynacji Maćkowej budowana jest prawie wyłącznie za pomocą tzw.  adynatów, tworząc ciąg następujących po sobie sprzeczności (tkwiący już w samym fakcie peregrynacji pańszczyźnianego chłopa).

Krótko omówione zostały najdawniejsze poszukiwania złota na obszarze Karkonoszy przez ludność celtycką oraz w średniowieczu – przez napływowych poszukiwaczy z obszaru Walonii, północnych Włoch i Niemiec. Załączono mapę geologiczną Dolnego Śląska z zaznaczonymi miejscami dawnego wydobycia złota rodzimego. Potem przedstawiono zwięzłą charakterystykę pegmatytów występujących w granicie intruzji karkonoskiej, a następnie omówiono nowe znaleziska złota na tym obszarze. Scharakteryzowany został każdy znaleziony okaz ze względu na domieszki innych, poza złotem, pierwiastków, a także, jeśli możliwe było uzyskanie odpowiednich danych – warunki krystalizacji złota w poszczególnych wystąpieniach.