wykład

Podczas przelotu samolotem często zdarza się natrafić na obszar turbulencji. Samolot zaczyna wówczas drgać lub lekko opadać.
W czasie lekcji opowiemy o tym, czym jest turbulencja. Czy zjawisko to może być niebezpieczne dla pasażerów samolotu? Porozmawiamy również o kaskadzie wirów i pracach genialnego matematyka A. N. Kolmogorova, który opisał turbulentny ruch mas powietrza.

Uczestnicy zajęć zapoznają się z podstawowymi założeniami działalności misyjnej Kościoła – począwszy od biblijnego nakazu misyjnego, przez działalność Apostołów i postaci świętych i błogosławionych patronów misji aż po dzisiejsze dzieło misyjne. W wyniku burzy mózgów uczniowie zaproponują własne zaangażowanie na rzecz misji, po czym poznają kluczowe informacje na temat Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci. Na zakończenie wezmą udział w quizie misyjnym. Podczas zajęć będą zastosowane różnorodne metody i środki dydaktyczne, także multimedia. Na zakończenie uczestnicy otrzymają pamiątkowe gadżety Koła Naukowego Katechetyków UKSW oraz materiały Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci. Lekcja będzie przygotowaniem do obchodów nadzwyczajnego miesiąca misyjnego (październik 2019).

Wykładowca, dr Rayzacher -Majewska jest konsultorem Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, członkinią Zespołu ds. opracowania podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce i programu nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach oraz rzeczoznawcą do spraw oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych Komisji Wychowania Katolickiego KEP.

Ludzie chcą żyć coraz dłużej i w dobrym zdrowiu. W okresie ostatnich 100 lat średnia długość życia ludzi uległą podwojeniu, co nie nastąpiło nigdy wcześniej w naszej historii. Zawdzięczamy to głównie higienie, szczepieniom i antybiotykom – wynalazkom z dziedziny chemii, medycyny i biotechnologii. Ale chcemy, by długość naszego życia rosła dalej. Wytwarza to też presję na naukowców, by opracowywali nowe technologie i dalej wydłużali nasze życie. Niestety przenoszenie wynalazków z laboratoriów do firm, a potem do szpitali to bardzo trudny i długotrwały proces. Coraz większą rolę odgrywają w nim małe firmy tworzone przez naukowców na uczelniach. To one są obecnie jednym z głównych źródeł nowych pomysłów w technologiach informatycznych i biotechnologii medycznej. Na wykładzie przedstawimy, jak przebiega proces tworzenia takich firm i jakie na ich założycieli – naukowców – czekają wyzwania, przeszkody, problemy, ale też i nagrody!

Jak ukształtowało się pojęcie liczby? Do czego służyły rachunki dawniej, a czemu służą obliczenia współcześnie? Jak zmechanizowano, a później
zautomatyzowano matematykę użytkową - o tym opowiedzą specjaliści Narodowego Muzeum Techniki. Muzealna lekcja, zilustrowana
prezentacją szeregu dawnych i współczesnych przyrządów obliczeniowych, będzie praktycznym dopełnieniem szkolnych zajęć z historii, fizyki
i matematyki równocześnie. To interdyscyplinarna wyprawa w dziedziny nauki, które dały podwaliny współczesnej cyfrowej cywilizacji.

Będzie to wykład z ekonomii behawioralnej przeznaczony dla wszystkich. Opisuje zasadę racjonalnego zachowania w ekonomii oraz skutki jej nieprzestrzegania. Ponadto opisane zostaną mechanizmy psychologiczne skłaniające nas do nieracjonalnych zachowań.

Przed wykładem zostanie rozdany uczestnikom kwestionariusz, w którym będą oni opisywać, jak zachowaliby się w przedstawionych im sytuacjach. Następnie ich zachowania zostaną zestawione z racjonalnymi decyzjami, jakie powinno się podjąć w danym przypadku. Konsekwentnie, na podstawie  wyników otrzymanych przez uczestników, pokazane zostanie, jak ludzie zachowują się nieracjonalnie na skutek występowania efektu kontrastu, efektu „aureoli” oraz efektu świeżości. 

Wykład skupia się na problematyce wypadków związanych z lotnictwem, szczególnie zaś z udziałem człowieka – jego funkcjonowania psychologicznego, które w dużym stopniu determinowało to zdarzenie lotnicze.

W wypadkowości lotniczej jest to związane z tzw. czynnikiem ludzkim (Human Factor) determinującym powstanie katastrofy. Czynnik ten nie musi wcale występować podczas czynności związanych z samym działaniem pilotów w kokpicie, ale równie często znajduje się poza nimi i często dużo wcześniej. Analiza każdego zdarzenia lotniczego rozpoczyna się od przeanalizowania czynników ukrytych mogących mieć istotne znaczenie w wyjaśnieniu przyczyn powstania wypadku lotniczego. Idealną teorią wykorzystywaną w tym procesie wnioskowania jest teoria Jamesa REASONA (Swiss cheese). Każda misja lotnicza, jaką załoga statku powietrznego ma do wykonania, obarczona jest ryzykiem. Szacowanie tego ryzyka odbywa się na każdym poziomie podejmowanej decyzji. Mimo tak sformalizowanych procedur dochodzi jednak do wypadków lotniczych. Niektóre czynniki zewnętrze i wewnętrzne, takie jak: pośpiech, rutyna, aprobowanie nadmiernego ryzyka, brak właściwych nawyków i odpowiedniego przeszkolenia, warunki pogodowe, naciski oraz chęć zaimponowania mogą doprowadzić do tragedii. Każde działanie załogi lotniczej obarczone jest ryzykiem popełnienia błędów, gdyż każdy statek powietrzny przemieszcza się w przestrzeni trójwymiarowej. Każda misja lotnicza to nie  tylko praca pilota, ale całego zespołu ludzkiego zabezpieczającego ten lot, dlatego tak ważne jest prowadzenie właściwej profilaktyki, odpowiedniego szkolenia oraz dbanie o komfort psychiczny poszczególnych członków personelu lotniczego w „rodzinie lotniczej".

Współcześnie więcej ludzi mieszka w miastach niż poza nimi. Można powiedzieć, że dla większości z nas krajobraz miejski jest najbliższym środowiskiem życia. Wykład będzie przeglądem zagadnień z szybko rozwijającej się dziedziny ekologii miasta (Urban Ecology). Poruszę problem klimatu miasta, miejskiej wyspy ciepła, gleb w mieście, stosunków wodnych i bioróżnorodności w miastach. Bardziej szczegółowo omówię zagadnienia zieleni miejskiej, jej typów, funkcji i zagrożeń.

Fizyka jądrowa, już od swoich początków w laboratoriach Marii Skłodowskiej-Curie, była interdyscyplinarną nauką, która miała ogromny wpływ na badania medyczne i praktykę kliniczną. Radioterapia jest obecnie stosowana w leczeniu raka od ponad 100 lat. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane zmiany, jakim uległo leczenie nowotworów, i dalsze perspektywy skutecznej radioterapii. Celem radioterapii jest skutecznie napromienić guz, oszczędzając sąsiadujące z nim zdrowe tkanki. Spełnienie jednoczesne tych dwóch warunków - skuteczności i bezpieczeństwa - nadal stanowi wyzwanie techniczne, przed którym staje dziś fizyka jądrowa. Dwie najczęstsze formy radioterapii to radioterapia z użyciem zewnętrznej wiązki uzyskiwanej z akceleratora medycznego oraz brachyterapia, która polega na wszczepieniu radioaktywnych izotopów bezpośrednio do leczonej objętości lub w jej pobliżu. Radioterapia wiązką zewnętrzną odbywa się za pomocą wiązek elektronów, fotonów i ciężkich jonów. Nowoczesne technologie radioterapii umożliwiają dostarczanie wiązki z wielu kierunków, "dopasowanych" do kształtu guza i modulowanych z szybko zmieniającą się intensywnością. Przykłady terapii konformalnej obejmują radioterapię wiązką o modulowanej intensywności (IMRT), radioterapię stereotaktyczną (SRT) i radiochirurgię stereotaktyczną (SRS) - system CyberKnife oraz radioterapię hadronową. Typowe techniki brachyterapii obejmują wiele metod, od wszczepiania stosunkowo dużych, widocznych źródeł radioaktywnych w pobliżu lub bezpośrednio do objętości guza, co jest najczęściej stosowane w leczeniu raka prostaty, po radioembolizację, w której dostarczane są miliony mikroskopijnych radioaktywnych mikrosfer Y-90 przez cewnik bezpośrednio do łożyska guza, jak stosuje się dzisiaj w leczeniu guzów wątroby.

Zmiany klimatyczne, a ściślej zachodząca obecnie globalna destabilizacja klimatu panującego na Ziemi, rodzi pytania o zakres odpowiedzialności i powinności określonych podmiotów (m.in. państw, rządowych organizacji międzynarodowych, korporacji transnarodowych, przedstawicieli władz centralnych, regionalnych, lokalnych, wreszcie zwykłych obywateli) za zaistniały stan rzeczy oraz o wybór efektywnych strategii zapobiegawczych zachodzącym procesom. Istotne wobec tego stają się następujące zagadnienia: kto przed kim i w jaki sposób odpowiada (np. państwa bogatej Północy vs. biedne kraje Południa, wielkie korporacje versus „zwykli” obywatele itp.) oraz kto i jak powinien postępować (dotyczy to poszczególnych aktorów danej kategorii), aby skutecznie ograniczyć lub zatrzymać zachodzące w atmosferze Ziemi zjawiska? Rożne podmioty (od państw narodowych poczynając a na indywidualnych ludziach kończąc, będących w podwójnej roli: obywateli z jednej strony, a drugiej – konsumentów) w różnym stopniu przyczyniają się do zmian klimatycznych. Status formalno-prawny i potencjał danych podmiotów warunkuje w znaczącym zakresie ich ślad ekologiczny. Kwestia podziału odpowiedzialności i koniecznych do podjęcia przez danych aktorów zadań składających się strategię walki z globalnym ociepleniem nie jest jednak oczywista i wzbudza liczne kontrowersje. Omówiony zostanie aspekt moralny globalnych zmian klimatycznych (w kategoriach winy i zadośćuczynienia) oraz aspekt prakseologiczny (związany z wybieraniem adekwatnych, tj. skutecznych, strategii postępowania względem stawianych celów ekologicznych). Uwzględnione będą uwarunkowania społeczno-polit. działań aktorów danej kategorii oraz problem uznawanych przez dane podmioty norm i wartości kształtujących ich decyzje wobec pojęcia sprawiedliwości.

W źródłach możemy znaleźć wiele stereotypów dotyczących Spartanek.  Wśród „oskarżeń” wobec spartańskich kobiet starożytni wymieniają m.in. fakt, że nago uprawiały ćwiczenia fizyczne, prowadziły rozwiązły tryb życia oraz że rządziły mężczyznami. Niemalże dwa i pół tysiąca lat później podobnie myślimy o Spartankach. Na ile w tym wszystkim prawdy, a na ile siły stereotypu.

Wykład dotyczy gamelanu - tradycyjnej muzyki indonezyjskiej, wywodzącej się z pałaców środkowej Jawy. Gamelan to duży zespół muzyczny złożony z metalofonów, czyli wykonanych z brązu rozmaitych gongów i instrumentów sztabkowych, jak również bębnów, instrumentów strunowych i fletów. Gamelan często towarzyszy tradycyjnym tańcom oraz teatrowi cieni. Muzyka gamelanu obejmuje również kompozycje eksperymentalne oraz utwory związane z islamem i religią chrześcijańską.  

Dopełnieniem wykładu będzie koncert muzyki indonezyjskiej w wykonaniu zespołu Warsaw Gamelan Group. Prezentowane utwory to tradycyjne lub bazujące na tradycyjnych kompozycje wykonywane współcześnie w Indonezji. 

Wydarzenie współorganizuje Ambasada Republiki Indonezji w Warszawie. 

Całkowite zaćmienia Słońca są spektakularnymi naturalnymi zjawiskami występującymi  co najmniej dwa razy do roku w różnych miejscach na kuli ziemskiej. Całkowite zaćmienie słońca z 29 maja 1919 roku było obserwowane przez dwie grupy angielskich astronomów, którzy postanowili sprawdzić, czy pole grawitacyjne wpływa na bieg promieni świetlnych, jak twierdzil Albert Einstein. Wyniki obserwacji potwierdziły przewidywania Einsteina i niemal z dnia na dzień uczyniły z Einsteina celebrytę

Naukaoklimacie.pl to tworzona we współpracy z naukowcami strona popularyzująca wiedzę o klimacie. W Noc Badacza jej twórcy zapraszają do udziału w quizach z nagrodami. Będzie można sprawdzić lub poszerzyć swoją wiedzę o klimacie Ziemi, przyczynach jego zmiany oraz możliwych jej konsekwencjach.

Wykład z pogranicza nauki o ludzkim ciele, czyli anatomii i sztuki. Jak widzimy? Dlaczego widzimy? Jak pracuje oko? Czy to co widzimy ma znaczenie…. Jak odbieramy świat, sztukę ma wpływ na pracę artysty… Przyjdź i przekonaj się na własne oczy!

Spośród kilku tysięcy języków używanych na świecie większość jest poważnie zagrożona wyginięciem. Od kilkudziesięciu lat podejmowane są na świecie liczne działania rewitalizacji języków, które utraciły swój zasięg i użytkowników. Przywracanie języka do domen, w których nie jest już używany, a także poszerzanie liczby użytkowników o osoby, które wcześniej się tym językiem nie posługiwały (new-speakers), jest podstawowym zadaniem rewitalizacji. Również na terenie Polski istnieją do dziś małe języki, nieuwzględnione ani w „Ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym”, ani też w „Europejskiej karcie języków regionalnych lub mniejszościowych”. Do języków tych należy m.in. mazurski i wilamowski. W naszym wystąpieniu opowiemy, czym jest rewitalizacja i jakie działania są podejmowane, aby ocalić te małe, autochtoniczne języki.

Treningi i szkolenia VR są efektywne i znacznie tańsze niż ich tradycyjne formy. Szkolenie VR umożliwia przećwiczenie konkretnych czynności potrzebnych w pracy. W odróżnieniu od tradycyjnych instrukcji czy materiałów wideo, w VR uczestnik zdobywa nie tylko wiedzę, ale też elementarne doświadczenie. Dzięki digitalizacji zachowania może otrzymać precyzyjną informację zwrotną i ćwiczyć różne scenariusze, tworzone na bazie uprzednich doświadczeń. VR umożliwia przeniesienie uczestników w miejsca trudno dostępne lub niebezpieczne  (np. w przypadku strażaków lub górników), a także ćwiczenie umiejętności „miękkich”.

Symulacje VRLab IPPAN pozwalają na ćwiczenie np. publicznych wystąpień, gdzie ważne jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego ze słuchaczami. Innym przykładem może być kierowana do nauczycieli symulacja, w której mogą się oni wcielić w rolę ucznia z dysleksją.  Wyniki badań dowodzą, że przyjmowanie perspektywy innej osoby prowadzi do zmiany zwyczajowego sposobu myślenia o problemach, a przez to, zmiany postaw i zachowania.

Pierwsze udokumentowane próby stosowania VR w terapii leczenia akrofobii (czyli lęku wysokości). Rozwój technologii bardzo ułatwił tworzenie tego rodzaju środowisk. Obecnie można znaleźć bardzo wiele aplikacji wspomagających leczenie fobii.

Dzięki zjawisku ucieleśnienia poprawić można nastrój i ogólny dobrostan psychiczny. Uczestnik wciela się w awatara, czyli swoją cyfrową reprezentację, a to, czego doświadcza awatar, staje się realne dla niego realne. Awatar może przyjąć dowolną formę, a uczestnicy mogą się przenosić między wirtualnymi „ciałami”. Wykorzystali to naukowcy z Barcelony tworząc symulację, w której uczestnik wchodzi w rolę terapeuty i może sam sobie udzielić porady.

Języki uralskie (dzielące się na ugrofińskie i samojedzkie) stanowią drugą pod względem liczebności europejską rodzinę językową. Wprawdzie spośród posługujących się nimi narodów tylko trzy mają "swoje" państwa, jednak wszystkie dysponują swoimi symbolami. Często są to oficjalne symbole utworzonych dla tych narodów (jeszcze w czasach Związku Radzieckiego) jednostek administracyjnych Federacji Rosyjskiej. W swoim bogato ilustrowanym przykładami omawianych flag i herbów wykładzie przedstawię ich historię i wzajemne powiązania między nimi, omówię także popularne wyjaśnienia ich pochodzenia, zarówno te historycznie uzasadnione, jak i później powstałe reinterpretacje, mówiące niekiedy więcej o poszczególnych narodach niż o ich symbolach.

Historia trucizn to historia walki o władzę. Wniknięcie do świata walki o tron, począwszy od rodów królewskich skończywszy na zwykłych podwórkowych mordercach. Jak pozbywano się wrogów, jak walczono o rodzinny spadek… Poznaj ciekawe przypowieści z pogranicza toksykologii i farmakologii, zabarwione ciekawymi historiami, czasem makabrycznymi, lecz drobiazgowymi. Zabierz teściową i posłuchaj historii z humorem.

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe objawiające się: problemami z nawiązywaniem kontaktów społecznych, zaburzeniami w komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz przywiązaniem do schematów. Zaburzenie to dotyka ponad 0,8 % światowej populacji, a z roku na rok liczba ta wzrasta.

Do chwili obecnej nie wykryto przyczyny występowania autyzmu, brak również skutecznych metod terapii. Badania poczynione w ciągu ostatnich dwóch dekad wskazują na nieprawidłowości w funkcjonowaniu mitochondriów u wielu dzieci z autyzmem. Wykazano również związek między autyzmem a mutacjami w mitochondrialnym DNA.

Pojawia się zatem pytanie, czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu mitochondriów - komórkowych „elektrowni” odpowiedzialnych za wytwarzanie energii mogą być przyczyną zaburzeń obserwowanych w autyzmie. Czy precyzyjne modulowanie funkcji mitochondriów jest szansą na opracowanie nowych, skutecznych metod leczenia autyzmu?

Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć podczas wykładu.

Historię zdarzeń, ludzi, rodzin czy narodów opowiadamy zwykle liniowo - tekstem opowieści, rodzinnej, wykładu czy podręcznika. Historia nie jest liniowa. Problemy z jej opowiedzeniem opisał wspaniale Melchior Wańkowicz w “metaopowieści” o tym, jak pisał “Monte Cassino”.

Historię można pokazać. Klasyczna mapa opisująca wyprawę Napoleona na Moskwę i tragiczny odwrót resztek Wielkiej Armii pozwala na jednym arkuszu papieru przedstawić nadzieje, trudy, walki i tragedie tej wielkiej masy ludzi a seria map Bitwy Jutlandzkiej pokazać decyzje - genialne lub błędne admirałów.

Historię możemy teraz pokazywać na interaktywnym obrazie komputerowym - w postaci prostej linii czasu i dynamicznej mapy czy statystyki. Można jednak sięgnąć głębiej i zbudować schemat, w którym da się zamknąć prawdziwe historie badań naukowych, genealogii rodu, bitwy czy sieci korporacji ale i schemat Hamleta czy Szewców Witkacego.

Taki schemat (uczenie mówiąc - ontologię) i jego interaktywną wizualizację pokażemy jako przykład nietrywialnego podejścia do problemów humanistyki cyfrowej.

Tutaj jedna attosekunda w stosunku do sekundy wydaje się być jak jedno uderzenie serca w stosunku do wieku Wszechświata. O attoświecie oraz o tym, jak go badać przy użyciu współczesnej technologii laserowej opowiem w trakcie wykładu.

Gdy Wszechświat był bardzo młody, wypełniała go prawdopodobnie materia w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. Jest to stan silnie oddziałującej materii, który tworzony jest przez bardzo gorącą i gęstą mieszankę kwarków i gluonów.  Kwarki i gluony, określane wspólnie mianem partonów, niosą tzw. ładunek kolorowy, powodujący silne oddziaływania między składnikami plazmy. Takie kolorowe partony znaleźć można na przykład wewnątrz nukleonów (proton i neutron), z których zbudowane są jądra atomowe. Poprzez zderzanie ze sobą ciężkich jąder atomowych, tak szybkich niemal jak światło, możliwe jest wytworzenie kropel kolorowej plazmy kwarkowo-gluonowej w warunkach laboratoryjnych. W czasie wykładu przedstawione zostaną wyniki badań tego typu zderzeń, otrzymane przez eksperymenty przeprowadzane m. in. w ośrodku CERN pod Genewą. 

Każdy kiedyś budował wieżę z prostopadłościennych klocków, na każdym piętrze dokładnie jeden klocek. Taką też wieżę będziemy budować podczas zajęć. Nasza wieża nie będzie jednak musiała być najwyższa, za to będziemy chcieli, żeby sięgała możliwie daleko. Na wykładzie dowiemy się, jaki to ma związek z sumą 1+1/2+1/3+1/4+1/5+... oraz rozszerzaniem się Wszechświata.