Spotkanie weekendowe

Reprywatyzacja stanowi aktualnie jeden z najbardziej palących problemów w Polsce. Skutki jej nieuregulowania prawnego są szczególnie odczuwalne w Warszawie. Po zwrot nieruchomości zwracają się już nie tylko prawowici spadkobiercy właścicieli, którzy utracili swoją własność wraz z wejściem w życie Dekretu Bieruta (1946), lecz także tzn.„handlarze roszczeniami” wykorzystujący luki prawne i manipulujący przepisami. W jaki sposób z dążenia do sprawiedliwości społecznej w latach 90., proces reprywatyzacji przerodził się w źródło zysku wąskiej grupy beneficjentów?

Możemy przyglądać się reprywatyzacji w aspekcie prawnym, politycznym, a także społecznym. Warto zastanowić się nad przyczynami obecnego stanu rzeczy oraz konsekwencjami, jakie generuje. Problem dzikiej reprywatyzacji dotyka lokatorów komunalnych, którzy nie mogą pozwolić sobie na zakup bądź wynajem mieszkania po kosztach rynkowych, ale pokrzywdzeni są wszyscy mieszkańcy stolicy: wraz z tym procesem z mapy Warszawy znikają boiska, placówki edukacyjne oraz przestrzeń publiczna.

Daną problematykę omówimy podczas interdyscyplinarnego spaceru edukacyjnego śladami warszawskiej reprywatyzacji. Spotkamy się przed wejściem do Instytutu Socjologii UW. Pierwszym miejscem, któremu się przyjrzymy, będzie Karowa 14/16. Mijając Hotel Europejski, dotrzemy na plac przed Pałacem Staszica, gdzie przed wojną znajdował się Pałac Karasia. Dzisiaj jest to działka znanego handlarza roszczeń. Następnie udamy się na ulicę Foksal, gdzie inwestor odzyskał boisko szkolne. Stamtąd ruszymy ulicą Chmielną i Bracką w stronę Pałacu Kultury i Nauki. Spotkanie zakończymy przy Sali Kongresowej, w miejscu dawnego adresu Chmielna 70.

Warsztat o tym czym jest “typowo męska praca”. Na podstawie badań nad strażakami, kurierami, kierowcami autobusów i makijażystami zastanowimy się jak tworzy się podział na męskie i kobiece prace i co może go zmieniać. 
Przyjrzymy się jak splatają się społeczne wyobrażenia o płci i o pracy „odpowiedniej” dla mężczyzn, jak płeć przenika sposób myślenia o umiejętnościach, kwalifikacjach i zainteresowaniach, oraz które męskie umiejętności uznaje się za „naturalne”. Jak socjologia może pomóc nam wyjaśnić i zrozumieć te zjawiska?
Podyskutujemy o tym dlaczego kobiety i mężczyźni wykonują inne prace? Gdzie zaczyna się podział na męskie i kobiece zajęcia? Czego wymaga się od mężczyzn w pracy i które wymagania wiążą się z ich płcią. Jakie ma to przełożenie na męskie zdrowie i na możliwości łączenia pracy i życia prywatnego?
Punkt wyjścia stanowić będą wyniki badania jakościowego zrealizowanego w Instytucie Socjologii UW w 2016/2017, w którym badaliśmy mężczyzn i kobiety pracujących w zawodach kierowców autobusów, strażaków, kurierów i makijażystek. Interesowało nas w jaki sposób powstaje, utrzymuje się bądź zmienia podział na „kobiece” i „męskie”. Jakie czynniki sprawiają, że płeć odgrywa rolę a które wpływają na to, że płeć traci na znaczeniu.

Siłę i korzyści czerpie się już nie tyle ze zdolności do konkurowania co ze współdzielenia dóbr. Powstaje nowy system społeczny, przeniesienie logiki Internetu – na całe społeczeństwo. To nałożenie nowej infrastruktury cyfrowej na dotychczasowy system społeczny. „oprogramowanie” służące do uruchamiania i kontroli działań ludzi.

Czy to dziwne, że szkolni prześladowcy pozwalają na nagrywanie swoich "wyczynów", a może całkiem typowe? Żeby odpowiedzieć na takie pytanie, trzeba rozumieć, na czym polega tego rodzaju przemoc. W trakcie krótkiego wykładu opowiem o problemie dręczenia szkolnego, jego skali i głównych cechach, a przede wszystkim postaram się pokazać, że w zjawisko to uwikłana jest cała grupa, a nie tylko agresorzy i ofiary.

Celem prezentacji będzie ukazanie, co oznacza macierzyństwo dla dzisiejszych młodych matek, jak negocjują one zadania i wymagania, które stawia przed nimi wejście w nową rolę społeczną – rolę matki – i w jakim stopniu Internet i media społecznościowe mogą pomóc im pogodzić obowiązki rodzinne, zawodowe i szeroko pojęte życie społeczne.

W proponowanym wystąpieniu rozpatrzone zostaną różne strategie zarządzania okresem ciąży, połogu i wczesnego macierzyństwa stosowane przez młode matki:

- zmiana wzorca przygotowań do roli macierzyńskiej – cyfryzacja poradnictwa około-macierzyńskiego, zmiana wzorca transmisji wiedzy związanej z odgrywaniem roli matki – wiedza nie jest już transmitowana w sposób tradycyjny, w obrębie rodziny, lecz jest zapośredniczona przez e-ekspertów;

- profesjonalizacja macierzyństwa – wydłużenie procesu planowania i przygotowania do roli matki, macierzyństwo jako „zadanie”, „wyzwanie”, nie – naturalny proces rozwoju rodziny;

- cyfryzacja (smartfonizacja) okresu ciąży oraz urlopu macierzyńskiego (konsultacje i porady udzielane w ramach portali tematycznych, dzielenie się doświadczeniem z innymi mamami poprzez serwisy on-line);

- aktywizacja zawodowa młodych mam, umożliwienie im pracy zdalnej (brak przestoju zawodowego spowodowanego okresem ciąży i urlopu macierzyńskiego);

- budowanie wizerunku matki i dziecka poprzez aktywne korzystanie z portali społecznościowych (typu facebook, instagram itd.);

- zjawisko „insta_mam” i „insta_dzieci”, czyli macierzyństwo jako pomysł i sposób na życie młodych kobiet;

- proces „uzewnętrznienia” wstydu poprzez dzielenie się wrażeniami i relacjami z najbardziej intymnych momentów życia młodej (przyszłej) mamy.

Współczesna kultura popularna ulega dynamicznym przemianom, związanym przede wszystkim z postępem technologicznym, ale reorganizującym w sposób radykalny stosunki pomiędzy twórcami i odbiorcami produkcji medialnych. W społeczeństwach Zachodu wyraźnie dominować zaczyna jej „prosumpcyjna” odmiana – szeregowi konsumenci są zachęcani do aktywnego uczestnictwa w kreowaniu swoich ulubionych produkcji, np. poprzez dialog z producentami lub różne formy crowdsourcingu. Dawnego pasywnego konsumenta w coraz większym stopniu zastępuje kreatywny i świadomy własnego znaczenia prosument.

Społeczności fanowskie, poprzez swoje zaangażowanie, lojalność wobec marki oraz twórcze wykorzystywanie docierających do nich przekazów medialnych, stanowią szczególnie wyrazistą egzemplifikację tych zmian. Chociaż fandomy medialne kultywowały prosumpcyjne postawy jeszcze w erze przedinternetowej, w nowej sytuacji nie tylko przeżyły wyraźny ilościowy rozwój, ale przede wszystkim uzyskały całkowicie nową pozycję. Zamiast traktowanego nieufnie przez przemysł popkulturowy marginesu, fani stali się cenioną i aktywnie wspieraną „elitą” odbiorców, od której mobilizacji często zależy powodzenie konkretnych produkcji. W swoim wykładzie będę chciał pokazać, że ze względu na swoją unikalną pozycję, fani są soczewką przez którą obserwować i wyjaśniać można szerokie przemiany kultury popularnej oraz związanego z nią przemysłu medialnego.

Polska doświadcza w ostatnich latach wzmożonego napływu imigrantów. Pochodzą oni zarówno z krajów byłego Związku Radzieckiego (zwłaszcza z Ukrainy), jak też z państw azjatyckich (Wietnam, Indie, Chiny). Dużą grupę wśród tych cudzoziemców stanowią kobiety przyjeżdżające do pracy w Polsce. W niektórych krajach mówi się wręcz o feminizacji migracji z poszczególnych państw wysyłających: dzieje się tak, gdy większość migrantów stanowią właśnie kobiety. Obserwuje się, że skupiają się one w specyficznych sektorach rynku (m.in. usługi opieki nad dziećmi i osobami starszymi). Takie podziały sektorowe są też widoczne wśród etnicznych przedsiębiorców (imigrantki zakładają np. salony kosmetyczne). Kobiet dotyczą też różne ograniczenia i wyzwania związane ze stereotypami odnoszącymi się do postrzegania płci kulturowej. Prezentacja będzie dotyczyć specyfiki pracy kobiet – imigrantek w Polsce. Na podstawie danych urzędowych i wyników badań prowadzonych w terenie, scharakteryzowane zostaną wzory aktywności zawodowej takich cudzoziemek w Polsce oraz specyficzne wyzwania, przed którymi stoją.  

Uczestnicy zajęć poznają typowe przekazy medialne dotyczące osób chorujących psychicznie i chorób psychicznych. Będą mieli również okazję zidentyfikować i zweryfikować nieprawdziwe przekonania dotyczące specyfiki chorób psychicznych, a także porozmawiać z zaproszonym gościem - osobą z doświadczeniem choroby psychicznej.

Uczestnicy poznają różnice między nauką i nie-nauką i zagłębią się w kwestie naukowego sceptycyzmu, ścisłości, uniwersalności. Będą mieli również okazję odkryć, czym różni się psychologia od innych dziedzin nauki i jakie są tego skutki.

Uczestnicy poznają praktyczne zastosowania metod naukowych w kształtowaniu przyjaznej przestrzeni publicznej. Poruszane będą problemy integracji, bezpieczeństwa, estetyki i funkcjonalności przestrzeni wokół nas.

Koncepcja uzależnienia od czynności (takich jak np. granie w gry komputerowe, objadanie się, robienie zakupów czy uprawianie hazardu) zyskała bardzo dużą popularność w świadomości społecznej i mass mediach. W języku potocznym często używa się słowa "uzależnienie" i można odnieść, wrażenie, że uzależnić można się od wszystkiego. Takie stwierdzenie rodzi jednak wiele kontrowersji w środowiskach medycznych i naukowych. Czy jest ono prawdą? Szczególnie intrygującą (i istotną społecznie) grupą problematycznych zachowań opisywanych coraz częściej w kategoriach "uzależnień" są kompulsywne zachowania seksualne. Zgłaszane przez pacjentów trudności z kontrolą czynności seksualnych (tj. wielogodzinne oglądanie pornografii, kompulsywna masturbacja, czy korzystanie z płatnych usług seksualnych) są coraz częściej spotykane w praktyce psychoterapeutycznej, psychiatrycznej i seksuologicznej.

Jak skutecznie grać na giełdzie ? – wykład z elementami aktywizującymi.

Jedną z najważniejszych zmian, jakie zaszły w naukach ekonomicznych na przełomie XX i XXI wieku był wzrost znaczenia finansów behawioralnych. Przedstawiciele finansów behawioralnych, posiłkując się intensywnie dorobkiem psychologii, starają się wyjaśnić nieracjonalne zachowania inwestorów giełdowych, jak i niewytłumaczalne anomalie giełdowe, w tym kryzysy na giełdzie. Podczas wykładu słuchacze poznają podstawowe pojęcia z zakresu finansów behawioralnych, odnoszące się do występowania nieracjonalnych zachowań wśród inwestorów (tzw. inklinacji behawioralnych), jak i, będących spowodowanymi przez te ostatnie, anomalii giełdowych na poziomie makro. Słuchacze będą mieli okazję przekonać się, czy wykorzystując wiedzę z finansów behawioralnych da się „pokonać rynek”, czyli uzyskać ponadprzeciętne zyski z inwestowania. W końcu, wykład ten będzie również okazją do zapoznania się z różnymi pułapkami psychologicznymi w procesie podejmowania decyzji w ogóle celem nauczenia się podejmowania bardziej racjonalnych decyzji w życiu codziennym. 

Warsztat będzie okazją do tego, aby dowiedzieć się, czym jest tzw. „Reakcja relaksacyjna”. Uczestnicy poznają oraz przećwiczą klasyczne metody regulacji napięcia np. Trening Jacobsona oraz Trening autogenny Schultza.

Warsztaty, lekcje i zajęcia ruchowe w jednym, aktywny wykład, pełen ruchu, muzyki, zabawy i rozmowy. Wspólne rozwiązywanie zagadki - dlaczego i jak się kłócimy, czy można kłócić się w pojedynkę, czy kłótnie są nam potrzebne, a jeśli tak, to do czego? Czy mamy coś dzięki kłótniom? Co?

Szukając odpowiedzi będziemy poznawać kłótnię, jej przebieg, oraz to co nas w jej stronę kieruje.

Być może uznamy, że można kłócić się mądrze.. Można?

Zakres spotakania obejmował będzie omówienie problemów występujących w medycynie. Spotkanie koncetrować się będzie na tematyce prawnej związanej najcześciej występujacymi zagadnieniami problamtycznymi i nieścisłościami. Prawo dziś ma za zadanie ograniczanie medycyny. Z punktu widzenia nauki w medycynie możliwe jest obecnie prawie wszystko: klonowanie, tworzenie hybryd ludzkich, ingerencja w ludzki genom. Co może z tego wyniknąć w przyszłości?  Czy prawo powinno na to pozwolić? 

Kryminalistyczna ekspertyza pisma ręcznego jest jednym z rodzajów badań prowadzonych dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania. Jej głównym zadaniem jest ustalenie osoby, który napisała lub podpisała kwestionowany dokument, a nadto ujawnianie fałszerstw takich dokumentów i metod stosowanych dla ich podrobienia lub przerobienia. Nauka kryminalistyki rozwija badania porównawcze pisma ręcznego, gdyż zakłada się, że tylko dysponując wzorcem do porównania, na podstawie podobieństw i różnic cech graficznych występujących w materiale dowodowym i porównawczym, można ustalić osobę piszącą lub wykluczyć podejrzanego jako wykonawcę danego rękopisu. Z drugiej strony w języku potocznym funkcjonują określenia "grafologia" i "grafolog" dla oznaczenia badań pisma ręcznego i eksperta, który takimi badania się zajmuje. Takiej grafologii nie należy jednak mylić z badaniami grafologicznymi, które nie mają podstaw naukowych i według ich zwolenników mają służyć do określania cech psychicznych wykonawcy (autora) pisma. Celem wykładu jest przedstawienie pól badawczych kryminalistycznych badań pisma ręcznego i grafologii w ścisłym znaczeniu, ilustrując je przykładami z praktyki, jak również pokazanie różnic między tymi dyscyplinami.

Pytanie o odpowiedzialność myślących maszyn lub za myślące maszyny stanowi wyzwanie dla systemów prawnych i etycznych. Wykład rozważa główne problemy odpowiedzialności sztucznej inteligencji lub za sztuczną inteligencję. 

Wykład będzie poświęcony pokazaniu różnych możliwości interpretacji bohaterki powieści "Cudzoziemka" Marii Kuncewiczowej, uważanej przez wielu krytyków za najlepszy portret psychologiczny kobiety w kulturze polskiej, na tle innych bohaterek polskiej prozy naznaczonych "trudną innością" czy czujących się cudzoziemkami we własnym kraju. Relacja pomiędzy Kuncewiczową a jej matką, która była dla niej inspiracją przy tworzeniu tego portretu, posłuży nam także jako klucz do opowiedzenia o kilku innych utworach polskich pisarek i poetek opartych o ten wątek, między innymi Bożeny Keff-Umińskiej i Magdaleny Tulli.
 

Tradycja biblijna odgrywała ogromną rolę w kształtowaniu się literatury polskiej. Ksiądz Marek Juliusza Słowackiego i Quo vadis Henryka Sienkiewicza są utworami, które czerpały swoje inspiracje ze Starego i Nowego Testamentu. Wykład będzie poświęcony nowej interpretacji tych dzieł.

W trakcie warsztatów zastanowimy się, w jaki sposób na nasze  postrzeganie świata, myślenie i działanie wpływają technologie przetwarzania i przekazu informacji, takie jak tekst pisany, książka drukowana, stacjonarny komputer elektroniczny czy jego miniaturowa, mobilna wersja w postaci smartfona.  Punktem wyjścia będzie pojęcie „rozszerzenia człowieka” wprowadzone przez Marshalla McLuhana, który stosował je do technologii „przedłużających” zmysły człowieka (jak telegraf, telefon i telewizja), jego kończyny (samochód, samolot), skórę (ubranie, dom) czy intelekt (kartka i ołówek, liczydło, komputer).  Skupimy się na elektronicznych technologiach komunikacyjnych i informacyjnych, które stosujemy na co dzień (komputer, internet).  Postawimy pytanie, czy pojedynczy komputer, jak również całą globalną sieć komputerową można uznać za rozszerzenie ludzkiego umysłu, i jeśli tak, to jakie są tego konsekwencje. Zastanowimy się, czy można mówić o wielkim zbiorowym umyśle, jaki tworzą użytkownicy internetu, aktywnie biorący udział w gromadzeniu i przetwarzaniu informacji? Z drugiej strony można pytać, czy smartfon sprawia, że  sami stajemy się smart czy, odciążając naszą pamięć i intelekt nas samych ogłupia? Zastanowimy się, czy pytanie to jest podobne do pytania o pożytki/straty wynikające z używania pisma. Czy utraciliśmy coś internalizując technologię pisma i bezpowrotnie opuszczając pierwotny świat komunikacji głosowej? Czy przechodzimy obecnie drugą falę alfabetyzacji, którą można nazwać falą automatycznej komputeryzacji, zwanej niekiedy „sztuczną inteligencją”. 

Spotkanie przybliży słuchaczom problematykę apelatywów obcojęzycznych w standardowym języku chińskim i w jego odmianach lokalnych. We współczesnej chińszczyźnie funkcjonują niezliczone zapożyczenia obcojęzycznych wyrazów pospolitych. Uczestnicy spotkania dowiedzą się, jakie są mechanizmy ich powstawania, ich struktura i zasięg występowania. Wspólnie przyjrzymy się słownictwu z różnorodnych dziedzin życia, zapożyczeniom pomysłowym, niekiedy zabawnym, a często niosącym dodatkowe, wzbogacające znaczenia.

Zajęcia pokazują na wybranych przykładach, zaczerpniętych z nurtu „kryminału retro”, (literatura i film) oraz zbeletryzowanych dokumentów (np. K. Summerscale, „Podejrzenia pana Whichera”, E. Larson, „Diabeł w Białym Mieście”) – współczesne, potoczne wyobrażenia na temat pewnej specyficznej sfery wieku XIX. Oprócz mody na seriale kryminalne w klimacie retro (brytyjskie, amerykańskie, kanadyjskie czy polskie, jak np. „Ripper Street”, „Suspicions of Mr Whicher”, „Copper”, „Murdoch Mysteries”, „Belle Epoque”) omówione zostaną również postaci historyczne i fikcyjne, które funkcjonują już jako swoiste, rozpoznawalne  znaki kulturowe (np. Kuba Rozpruwacz, Sherlock Holmes i jego liczne rzeczywiste pierwowzory).

Podczas zajęć zostaną poddane oglądowi zarówno rażące anachronizmy, dotyczące sfery kultury materialnej czy języka (będące wynikiem niewiedzy autorów powieści czy scenariuszy), jak i zaskakujące elementy, które są niezgodne ze stereotypową wizją tej epoki – a jednak odzwierciedlają prawdę historyczną. Interaktywny charakter zajęć, polegający m. in. na odwoływaniu się do „wiedzy codziennej” odbiorców w formie prostego quizu (prawda czy fałsz?), ma w założeniu podważyć schematy oraz w przystępny sposób ukazać niejednoznaczność i bogactwo kultury XIX stulecia.

Czy zastanawiasz się czasem, dlaczego musimy uczyć się języków obcych? Czy nie byłoby dużo wygodniej i oszczędniej, gdyby cały świat posługiwał się jednym, wspólnym językiem? W ramach naszego wykładu przyjrzymy się tym pytaniom i zastanowimy się:

• jak powstał język
• czy historia wieży Babel ma coś wspólnego z aktualnym stanem wiedzy naukowej
• jak to się dzieje, że języki należące do jednej rodziny tak się od siebie różnią
• jak powstają słowa
• jaka jest przyszłość języków świata
• dlaczego sztuczne języki cieszą się tylko umiarkowanym sukcesem

Czy zdarza się, że good morning można przetłumaczyć na polski jako do widzenia? Czy słowo good zawsze znaczy to samo co dobry i czy second floor to na pewno drugie piętro? Celem proponowanych przez nas warsztatów tłumaczeniowych jest zaprezentowanie przypadków, w których zastosowanie najbardziej oczywistego „ekwiwalentu” może okazać się złym pomysłem, a otrzymane zdanie, nawet jeśli dobrze brzmi, może mieć zupełnie inne znaczenie niż oryginał. Przyjrzymy się również sytuacjom, w których trudno zdecydować co oznacza zawarte w tekście słowo, mimo że bez kontekstu jego znaczenie wydaje się nie budzić wątpliwości. Zajęcia kładą nacisk na fakt, że, po pierwsze, słowa rzadko są jednoznaczne; po drugie, ich sens zawsze zależy od kontekstu, w którego rozszyfrowaniu nie zawsze pomagają słowa towarzyszące; po trzecie, od dwóch różnych języków nigdy nie należy oczekiwać, że będą do siebie podobne; a po czwarte, słowniki tylko czasem są w stanie pomóc tłumaczowi w znalezieniu ostatecznego rozwiązania. Uczestnicy warsztatów będą tłumaczyć krótkie fragmenty tekstów z języka angielskiego na polski, po czym wspólnie omówimy napotkane problemy oraz porównamy propozycje wersji polskich. Przewidujemy pracę indywidualną, w parach i grupach, w zależności od preferencji uczestników.