Polska Akademia Nauk

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Wpływ diety na choroby i zmiany w obrębie tkanek przyzębia

Pożywienie warunkuje prawidłową budowę zębów, układu stomatognatycznego, wpływa na odporność tkanek w jamie ustnej, może chronić przed chorobami przyzębia, ale może również przyczyniać się do powstania próchnicy, erozji, chorób dziąseł i przyzębia. Czy zastanawialiście się kiedyś  co wpływa na utrzymanie zdrowia jamy ustnej? Co jest podstawą jej higieny oraz jak istotne jest wykonywanie codziennych zabiegów higienicznych? Na wykładzie dowiecie się ponadto jakie są najistotniejsze zabiegi higieniczne oraz do czego doprowadza ich brak. Zgłębimy wiedzę dotyczącą patogenów procesów zapalnych, a także porozmawiamy o przyczynach  powstawania stanu zapalnego dziąseł.

Nauki biologiczne
  • pon., 2023-09-25 12:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 13:00
  • wt., 2023-09-26 13:00
  • śr., 2023-09-27 13:00
Lekcja festiwalowa Kompozyty wokół nas

Kompozyty wokół nas

W ogólnym sensie tego słowa cały świat jest kompozytem o wielu skalach.

Nukleony składają się z kwarków, jądra atomowe składają się z nukleonów, atomy złożone są z nukleonów i elektronów, cząsteczki składają się z atomów, z cząsteczek złożone są makrocząsteczki, w tym białka, z których zbudowany jest świat istot żywych. Wszystkie te cząstki oddziałują na siebie różnymi polami. Istnieje 81 atomów pierwiastków trwałych (w temperaturze pokojowej), z nich wiele ma nietrwałe – promieniotwórcze izotopy. W temperaturze od kilku do kilkunastu milionów kelwinów - z czterech jąder wodoru powstaje trwałe jądro helu. Podczas tej przemian uwalniana jest energia - źródło energii Słońca i gwiazd. Organizmy żywe składają się z tkanek, które zbudowane są z komórek. Narządy ciała, zbudowane z różnych tkanek, łączą się w układy narządów (np. trawienny czy oddechowy). W świecie techniki konstruowane są różne kompozyty. Obwody elektryczne drukowane są na nieprzewodzącej matrycy, a przewody elektryczne pokrywane są izolacją. Próbuje się łączyć z sobą różne materiały w taki sposób, aby wspólnie posiadały pożądane właściwości. Znakomitym technicznym kompozytem jest beton, oferujący niezwykłe możliwości budowlane…

  • pon., 2023-09-25 14:00
Spotkanie festiwalowe Fale grawitacyjne - nowe okno na Wszechświat

Ogólna teoria względności Alberta Einsteina zrewolucjonizowala nasze pojęcie grawitacji po raz pierwszy opisane przez Izaaka Newtona.
Teoria Einsteina przewidziala szereg nowych zjawisk takich jak czarne dziury  i fale grawitacyjne. Oba te zjawiska zostały potwierdzone obserwacyjnie.  W szczególnosci fundamentalnym odkryciem były pomiary fal grawitacyjnych przez  detektory na Ziemi. Przedstawię obecny stan obserwacji fal grawitacyjnych i nowo powstalej dziedziny - astronomii fal grawitacyjnych. Powiem jakie znaczenie mają obserwacje fal grawitacyjnych w zrozumieniu budowy naszego Wszechswiata. Przedstawie również przewidywania teorii względności wynikajace z badań teoretycznych i obserwacji, które wskazują, że teoria ta jest niepełna i potrzebna jest bardziej ogólna teoria do opisu naszego Wszechświata.

Nauki fizyczne
  • pon., 2023-09-25 16:00
Spotkanie festiwalowe Czy narkotyki nas wyleczą?

Człowiek używa narkotyków od ponad 10000 lat i od tego czasu używał ich do różnych celów. W ostatnim stuleciu powstało wiele uprzedzeń dotyczących substancji psychoaktywnych równolegle do wzrostu używania. Podczas spotkania spróbujemy sobie odpowiedzieć na pytania czym właściwie są narkotyki, czemu wywołują pozytywne i negatywne emocje, czym jest uzależnienie, jakie są jego realne skutki i czy leczenie narkotykami to przyszłość.

 

Nauki społeczne
  • pon., 2023-09-25 18:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 09:00
  • pon., 2023-09-25 11:00
  • wt., 2023-09-26 09:00
  • wt., 2023-09-26 11:00
  • śr., 2023-09-27 09:00
  • śr., 2023-09-27 11:00
Lekcja festiwalowa Komórka eukariotyczna – złożona maszyna

Organizm człowieka to zbiór wyspecjalizowanych tkanek, zbudowanych z komórek przystosowanych do pełnienia ściśle określonych funkcji. Komórki przypominają małe maszyny, które nieustannie pracują aby nasz organizm mógł funkcjonować prawidłowo. Części z których składają się komórki – organella muszą nieprzerwanie się komunikować i ze sobą współpracować. Komórka to dynamiczna struktura, której elementy nieustannie odpowiadają na zmieniające się warunki i sygnały dobiegające ze środowiska. Gdy dochodzi do „awarii” i organella nie mogą prawidłowo funkcjonować, a komórce nie udaje się naprawić błędów, może dojść do rozwoju choroby.

Zajęcia skierowane są do młodzieży szkolnej i mają na celu zapoznanie uczniów z budową i funkcjonowaniem komórek poprzez poznanie organelli i ich funkcji. W trakcie zajęć wykorzystamy artykuły plastyczne do zbudowania modelu komórki. Uczniowie usłyszą ciekawostki na temat morfologii i biologii komórek eukariotycznych. Dowiedzą się także jak i dlaczego warto prowadzić badania na poziomie komórkowym oraz jakie ma to znaczenie dla naszego zdrowia.

Na zajęciach będzie można pracować zespołowo jak również, korzystając ze zdobytej wiedzy przygotować pracę samodzielnie.

 

  • wt., 2023-09-26 09:30
Lekcja festiwalowa Tadeusz Chrostowski w krainie egzotycznych ptaków

Opowiemy o polskim ornitologu Tadeuszu Chrostowskim (1878-1923) i jego podróżach do Brazylii. Dowiemy się, w jakich warunkach przyrodnik pracował i jakie odkrył gatunki ptaków. Poznamy różnorodny i ciekawy świat ptaków występujących w Brazylii. Dowiemy się, jakie są zwyczaje najmniejszych gatunków ptaków, jak dalekie są ich wędrówki, ile czasu spożywają pokarm i jakich rozmiarów składają jaja. Pokarzemy jak wyglądają karmniki dla takich ptaków i w jaki sposób brazylijskie dzieci samodzielnie je tworzą.

  • wt., 2023-09-26 10:00
Lekcja festiwalowa Why is there water everywhere?

Lekcja po angielsku dla klas dwujęzycznych.

The lesson will be on what floods are, why they occur, what are floodplains and when flood a natural hazard becomes a disaster

  • wt., 2023-09-26 12:00
  • wt., 2023-09-26 10:00
Lekcja festiwalowa Zjawisko korupcji w sektorze publicznym i jego zwalczanie przez pozbawianie korzyści majątkowych

Zjawisko korupcji może występować w różnych obszarach, jednym z nich jest sektor publiczny. Korupcja osób pełniących funkcje publiczne niesie ze sobą negatywne konsekwencje zarówno dla państw, w których osoby te piastują swoje funkcję, jak i dla państw, do których przenoszą dochody z korupcji. W prawie Unii Europejskiej pojęcie osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne jest szeroko rozumiane, a część środków tzw. bezpieczeństwa finansowego znajduje zastosowanie również wobec członków rodzin oraz osób znanych jako bliscy współpracownicy osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne. Zjawisko korupcji może być zwalczane między innymi za pomocą instrumentów prawnych mających na celu pozbawianie korzyści majątkowych powiązanych z przestępczością korupcyjną. Służą temu instrumenty prawne przewidziane w prawie karnym, jak również instrumenty prawne nie mające charakteru karnego. W tym celu rozwijane są rozmaite koncepcje pozbawiania nielegalnych aktywów poza sferą karnoprawną, w tym koncepcja tzw. „niewyjaśnionego bogactwa”. Z jednej strony oferują one pewne ułatwienia proceduralne, na przykład pozwalają zastosować środki majątkowe wobec posiadaczy nielegalnych aktywów bez opierania się na wyroku skazującym. Z drugiej strony budzą wątpliwości w zakresie respektowania praw człowieka. Wyzwaniem dla strategii zwalczania korupcji jest zrównoważenie efektywności pozbawiania związanych z nią dochodów z zapewnieniem odpowiedniego poziomu ochrony praw człowieka. Podczas wykładu zostaną zaprezentowane częściowe wyniki badań w tym zakresie. 

  • wt., 2023-09-26 10:00
Lekcja festiwalowa Materiały konstrukcyjne pod lupą

Celem prowadzonych zajęć jest przybliżenie młodzieży podstaw badań wytrzymałościowych prowadzonych w Laboratorium Badań Materiałów i Konstrukcji IPPT PAN. Podczas interaktywnych zajęć z młodzieżą omówione zostaną podstawowe materiały inżynierskie, ich właściwości i zastosowania. Zajęcia praktyczne prowadzone przez pracowników Laboratorium pozwolą zrozumieć podstawy zagadnień związanych z wytrzymałością materiałów oraz umożliwią czynne uczestnictwo w zajęciach podczas przeprowadzania statycznej próby rozciągania czy dynamicznej próby ściskania. Zaprezentowane zostaną również możliwości mikroskopu skaningowego.

  • wt., 2023-09-26 10:30
Lekcja festiwalowa Geochemia i geofizyka to jedna Ziemia

Zaprezentowane eksperymenty pozwolą odkryć niejedną geochemiczną i geofizyczną tajemnicę. Uczestnicy pokazów będą mogli przekonać się m.in. jak działają prawa fizyki w praktyce oraz co tonie, co pływa a co się rozpuści.

  • wt., 2023-09-26 11:00
Lekcja festiwalowa Główne elementy etosu przedsiębiorcy

Główne elementy etosu przedsiębiorcy odpowiadają funkcjom przedsiębiorcy, takim jak: funkcja inicjatora działań przedsiębiorstwa, funkcja organizatora oraz funkcja podejmowania ryzyka i przyjmowaniu na siebie odpowiedzialności. Z tym wiążą takie elementy etosu, jak kreatywność i efektywność (funkcja inicjatora), integrowanie przedsiębiorstwa jako systemu, pomimo naturalnych wewnętrznych sprzeczności interesów (funkcja organizatora) oraz podejmowanie uzasadnionego ryzyka. Na etos przedsiębiorcy można też patrzeć w perspektywie koncepcji cnót, wywodzącej się z myśli antycznej. Chodzi tu głównie o cnotę męstwa i  cnoty powiązane. O ile w tradycyjnej perspektywie Arystotelesa cnoty te dotyczą głównie męstwa na polu walki, to w późniejszych ujęciach – m.in. Tomasza z Akwinu – odnoszą się do męstwa w kontekście działań organizatorskich, co ma zastosowanie do działań i motywacji ekonomicznych. Wykład nawiązuje również do pytania o cel przedsiębiorstwa.

  • wt., 2023-09-26 11:00
Lekcja festiwalowa Jak fizyk i chemik patrzą na świat?

Lekcja połączona z pokazami. Chcemy pokazać jak aparatura badawcza zmieniła nasz sposób obserwacji świata, że to co widzimy zależy od tego przy pomocy jakiego aparatu patrzymy. Mówimy o artefaktach - czym są w nauce jak je rozpoznać i jak się ich wystrzegać. Omawiamy działanie prostych aparatów, takich jak ciemnia optyczna, ale też pokazujemy że nasz nos może rozróżniać enancjomery. Omawiamy tez takie zjawiska jak rozpraszanie światła, efekt Tyndalla, fluorescencja. Na zakończenie uczestnicy mogą sprawdzić swoja spostrzegawczość.

  • wt., 2023-09-26 11:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 09:00
  • pon., 2023-09-25 11:00
  • wt., 2023-09-26 09:00
  • wt., 2023-09-26 11:00
  • śr., 2023-09-27 09:00
  • śr., 2023-09-27 11:00
Lekcja festiwalowa XIX-wieczne migracje chłopskie z ziem polskich

XIX wiek był wiekiem rosnącego globalnego połączenia. Przejawiało się ono pod postacią procesów łączenia się lokalnych rynków w rynek światowy, ale też wzrostu ruchliwości ludzi - przede wszystkim z klas ludowych, którzy sami, niepytani przez nikogo, wkraczali na globalny rynek pracy w poszukiwaniu lepszego życia. Nie inaczej było z chłopami z ziem polskich. Migrowali oni do pracy sezonowej, np. z Królestwa Kongresowego do Prus, ale też dalej, np. za ocean: przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych i Brazylii. Na warsztatach będziemy pracować z autentycznymi, zachowanymi listami, przesyłanymi w latach 1890/1891 przez chłopów, którzy wyjechali do Brazylii i Stanów Zjednoczonych głównie z trzech wsi Królestwa Kongresowego. Na ich podstawie, a także na podstawie innych źródeł, spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, skąd i dlaczego chłopi wyjeżdżali, jak i dokąd trafiali, kto i z jakiego powodu interesował się ich losami, i co z tego wynikało.

  • wt., 2023-09-26 11:00
Lekcja festiwalowa Why is there water everywhere?

Lekcja po angielsku dla klas dwujęzycznych.

The lesson will be on what floods are, why they occur, what are floodplains and when flood a natural hazard becomes a disaster

  • wt., 2023-09-26 12:00
  • wt., 2023-09-26 10:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 13:00
  • wt., 2023-09-26 13:00
  • śr., 2023-09-27 13:00
Lekcja festiwalowa „Jak to wytworzyć?” – o metodach przyrostowych i ich zastosowaniach

Czym jest druk 3D? Kiedy powstał? Jakich materiałów można używać do drukowania? Co można drukować? Po co drukować? Jakie zastosowanie mają wydruki 3D w akustyce? Gdzie kryją się minusy technologii przyrostowych? Czy zawsze opłaca się drukować? – te i inne pytania będą motywem przewodnim naszej lekcji, a odpowiedzi na nie poszukamy wspólnie w czasie dyskusji oraz prostych doświadczeń.

Lekcję rozpocznie krótki wykład o podstawach technologi wytwarzania przyrostowego, czyli tzw. drukiem 3D, ze szczególnym uwzględnieniem metod stereolitografii (wykorzystującej ciekłą żywicę) oraz selektywnego laserowego przetapiania proszków metali. Nie zabraknie dyskusji oraz burzy mózgów, bowiem wspólnie dobierzemy najodpowiedniejsze metody wytwarzania zadanych elementów.

Kolejna część spotkania to zapoznanie z urządzeniem do wytwarzania metodą stereolitografii oraz zwiedzanie laboratorium, w którym znajduje się maszyna do selektywnego laserowego przetapiania proszków metali.

Następnie przejdziemy do pokazu zastosowań akustycznych wydrukowanych próbek. Wspólnie sprawdzimy, w jakim stopniu wykonane wydruki 3D pochłaniają lub izolują dźwięk i jak to można wykorzystać. Na podstawie przygotowanych wykresów omówimy właściwości akustyczne badanych materiałów.

Ostatnią częścią spotkania będą warsztaty, w czasie których uczestnicy, podzieleni na grupy, wykonają proste doświadczenia imitujące zadania związane z drukiem 3D, takie jak oczyszczanie komory roboczej (doświadczenie wykorzystuje piasek) czy dobór odpowiedniej metody wytwarzania zadanego elementu w praktyce (wykorzystamy modelinę).

  • wt., 2023-09-26 14:00
Spotkanie festiwalowe Co w ukraińskich social mediach piszczy?

Warsztat jest poświęcony ukraińskim mediom społecznościowym. Od eskalacji rosyjskiej agresji ukraińskie instytucje państwowe (jak na przykład Ministerstwo Obrony Ukrainy) prowadzą atrakcyjną wizualnie kampanię medialną na Instagramie i na Twitterze. Razem przyjrzymy się najciekawszym kontom w mediach społecznościowych, zobaczymy, jakie typy obrazów publikują, a jakich treści unikają. Spróbujemy też wspólnie przeanalizować kilka obrazów, za pomocą których ukraińskie instytucje mówią o wojnie. Na końcu stworzymy swój własny kolaż/mem/obraz związany z tematyką ukraińską.

Nauki humanistyczne
  • wt., 2023-09-26 17:00
Spotkanie festiwalowe Geochronologia – czyli jak działają geologiczne zegary

Geochronologia to prężnie rozwijająca się od XX wieku nauka, dotyczy mierzenia czasu wydarzeń przeszłości naszej planety. Podczas spotkania zostaną przybliżone metody i techniki stosowane do określania wieku skał, minerałów i niezwykłych wydarzeń, które ukształtowały naszą Ziemię na przestrzeni miliardów lat.

Nauki o Ziemi
  • wt., 2023-09-26 19:00
Lekcja festiwalowa Barwny świat skał i minerałów

Zajęcia mają na celu przedstawienie i zapoznanie uczestnika z podstawowymi zagadnieniami z zakresu geologii, mineralogii i petrografii w nawiązaniu do dobrze znanego przedmiotu szkolnego, jakim jest geografia, pokazanie, jakimi zagadnieniami zajmuje się geologia. Prowadzący będzie starał się wytłumaczyć zagadnienia związane z procesami geologicznymi, do czego prowadzą, procesami powodującymi powstawanie skał.

W trakcie zajęć prowadzący poruszy tematykę teorii płyt litosfery, pokaże w skrócie historię geologiczną ziemi oraz dowody na przemieszczanie się kontynentów.

Dodatkowo prowadzący przedstawi i wyjaśni, czym są skały, jakie rodzaje skał mamy, różnice pomiędzy trzema podstawowymi rodzajami skał, ich zastosowanie.

Na koniec przedstawione zostaną podstawowe badania jakie wykonuje geolog w swojej pracy, narzędzia z jakich korzysta. Przedstawione zostaną obrazy mikroskopowe skał oraz wyjaśnione różnice pomiędzy różnymi rodzajami.

  • śr., 2023-09-27 09:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 09:00
  • pon., 2023-09-25 11:00
  • wt., 2023-09-26 09:00
  • wt., 2023-09-26 11:00
  • śr., 2023-09-27 09:00
  • śr., 2023-09-27 11:00
Lekcja festiwalowa Jak działa DNA?

W DNA zawarta jest informacja genetyczna każdego organizmu, między innymi o funkcjonujących w tym organizmie białkach. Do odkodowania tej informacji potrzebne są procesy transkrypcji (przepisania) i translacji (przetłumaczenia) tak by w finale mogło powstać właściwe białko. W trakcie lekcji festiwalowej dowiemy się jak wyglądają te procesy, odkodujemy informację zawartą w DNA oraz samodzielnie wyizolujemy DNA.

  • śr., 2023-09-27 10:00
Lekcja festiwalowa Barwny świat skał i minerałów

Zajęcia mają na celu przedstawienie i zapoznanie uczestnika z podstawowymi zagadnieniami z zakresu geologii, mineralogii i petrografii w nawiązaniu do dobrze znanego przedmiotu szkolnego, jakim jest geografia, pokazanie, jakimi zagadnieniami zajmuje się geologia. Prowadzący będzie starał się wytłumaczyć zagadnienia związane z procesami geologicznymi, do czego prowadzą, procesami powodującymi powstawanie skał.

W trakcie zajęć prowadzący poruszy tematykę teorii płyt litosfery, pokaże w skrócie historię geologiczną ziemi oraz dowody na przemieszczanie się kontynentów.

Dodatkowo prowadzący przedstawi i wyjaśni, czym są skały, jakie rodzaje skał mamy, różnice pomiędzy trzema podstawowymi rodzajami skał, ich zastosowanie.

Na koniec przedstawione zostaną podstawowe badania jakie wykonuje geolog w swojej pracy, narzędzia z jakich korzysta. Przedstawione zostaną obrazy mikroskopowe skał oraz wyjaśnione różnice pomiędzy różnymi rodzajami.

  • śr., 2023-09-27 10:30
Lekcja festiwalowa Swobody rynku wewnętrznego UE i możliwości ich ograniczania przez państwa członkowskie UE

Celem wykładu będzie przedstawienie i omówienie warunków, jakie muszą spełniać środki przyjmowane przez Państwa Członkowskie UE, aby środki te mogły zostać uznane przez Trybunał Sprawiedliwości UE za usprawiedliwione ograniczenie swobód Rynku Wewnętrznego. Wykład oparty będzie przede wszystkim na orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE, który wypracował zasady oceny takich środków pod kątem ich dopuszczalności. Omówione zostaną również: pojęcie Rynku Wewnętrznego, zakres swobód Rynku Wewnętrznego, a także dwie podstawowe zasady, na których oparte jest funkcjonowanie Unii Europejskiej i w oparciu o które dokonuje się oceny legalności krajowych środków ograniczających – zasada proporcjonalności i zasada niedyskryminacji. Wykład skierowany do starszych klas licealnych.

  • śr., 2023-09-27 10:30
Lekcja festiwalowa Mitochondria śródbłonka naczyniowego potrafią zaskoczyć.

Uszkodzenie śródbłonka naczyniowego jest uważane za główną przyczynę schorzeń sercowo-naczyniowych. Przez lata uważano, że tkanka ta tworzy jedynie pasywną barierę, coś na kształt folii wyścielającej wnętrze naczyń. Obecnie wiadomo, że komórki te tworzą wyspecjalizowaną warstwę wyścielającą naczynia, przedsionki i komory serca oraz naczynia limfatyczne i stanowi skuteczną barierę pomiędzy krążącą krwią a pozostałymi tkankami. Ponadto śródbłonek, obok wątroby, jest największym organem wydzielniczym w organizmie człowieka i wytwarza szereg naczyniowo-aktywnych czynników, w tym tlenek azotu. Oprócz regulowania przepływu krwi i utrzymywania integralności ścian naczynia, komórki śródbłonka aktywnie odpowiadają na czynniki znajdujące się we krwi, w tym czynniki wywołujące stres komórkowy i aktywację stanu zapalnego.

Mitochondria najbardziej kojarzone są z funkcją związaną z pozyskiwaniem energii na drodze oksydacyjnej fosforylacji czy produkcją reaktywnych form tlenu. Ponadto, są to jedyne organelle poza jądrem komórkowym, które posiadają swój własny genom. Natomiast w komórkach śródbłonka naczyniowego około 80% energii zmagazynowanej w postaci ATP jest wytwarzane na drodze glikolizy. Rodzi się zatem pytanie, jaka jest rola mitochondriów w tkankach, gdzie funkcje energetyczne nie są wiodące.

Poza zapoznaniem uczestników z budową układu krążenia oraz przybliżeniem roli śródbłonka w jego prawidłowym funkcjonowaniu, spróbuję wyjaśnić wątpliwości dotyczące zadań, jakie stawiane są mitochondriom w endotelium. Nie zabraknie faktów, ale pewne ciekawostki i mity również pomogą zrozumieć skomplikowane procesy, niezbędne do funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego i determinują funkcje tej niepozornej tkanki, jaką jest śródbłonek naczyniowy. Zapraszam!

  • śr., 2023-09-27 11:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 09:00
  • pon., 2023-09-25 11:00
  • wt., 2023-09-26 09:00
  • wt., 2023-09-26 11:00
  • śr., 2023-09-27 09:00
  • śr., 2023-09-27 11:00
Lekcja festiwalowa Czy mój mózg to ja?

Co by było gdyby świat, który widzimy, słyszymy i czujemy był tylko iluzją? Co by było gdyby nasze decyzje nie były tak naprawdę naszymi decyzjami? Co by było gdyby to czym jesteśmy było tylko informacją? To pewnie recepta na thriller science fiction... niezupełnie. Spróbujmy wspólnie stawić czoła wyzwaniom związanym ze zrozumieniem istoty naszego doświadczenia z pomocą wielkich odkryć w dziedzinie neurobiologii.

  • śr., 2023-09-27 12:30
Lekcja festiwalowa Materiały inteligentne w inżynierii – rodzaje i zastosowania

Przedmiotem lekcji będą materiały inteligentne, nazywane również materiałami funkcyjnymi. Tymi terminami określa się takie materiały, które zmieniają swoje właściwości lub kształt pod wpływem zmian pewnych parametrów otoczenia. W zależności od rodzaju materiału, czynnikiem stymulującym taką reakcję może być zmiana temperatury, pojawienie się lub zmiana pola magnetycznego lub elektrycznego. Z kolei wymuszenie deformacji materiału może powodować efekty odwrotne, np. pojawienie się pola magnetycznego lub elektrycznego. Dzieje się tak, dlatego że w tych materiałach zachodzą wewnętrzne zmiany i można je kontrolować. Daje to możliwość zastosowania w wielu dziedzinach inżynierii. Choć część z tych materiałów jest znana od przeszło stu lat, to ciągle mają wysoki potencjał aplikacyjny i stale trwają prace nad ich udoskonalaniem. Do najbardziej powszechnych materiałów inteligentnych należą m.in. materiały piezoelektryczne, materiały magnetostrykcyjne, ciecze magnetoreologiczne i stopy z pamięcią kształtu.

Lekcja będzie podzielona na dwie części. Pierwsza część będzie miała charakter krótkiego wprowadzenia w świat materiałów inteligentnych wraz z  podstawową ilustracją ich działania. W drugiej części będą przedstawione proste układy  eksperymentalne z wykorzystaniem tych materiałów, w których będą wywoływane, obserwowane i rejestrowane oddziaływania na czynniki zewnętrzne. Doświadczenia pokazowe będą dotyczyć materiałów piezoelektrycznych,  cieczy magnetoreologicznej i stopy z pamięcią kształtu. Uczniowie będą mogli samodzielnie kontrolować parametry wpływające na zachowanie się materiałów inteligentnych oraz obserwować ich rezultaty.

  • śr., 2023-09-27 13:00
Lekcja festiwalowa Odkryj kolory, czyli barwy zaklęte w kamieniu

Odkryj kolory na nowo! Zajrzyj do świata wielobarwnych minerałów i produkowanych z nich naturalnych pigmentów. Podczas warsztatów będziesz mieć niepowtarzalną okazję własnoręcznie wykonać naturalne farby z prawdziwych minerałów i wykorzystać je do malowania.

Zajęcia rozpoczną się krótką pogadanką (15-20min) dotyczącą naturalnych barwników stosowanych historycznie w produkcji farb. Uczestnicy zapoznają się z historią farb i dawnymi sposobami ich wytwarzania. Dowiedzą się, w jaki sposób – przed wprowadzeniem pigmentów syntetycznych – ludzkość pozyskiwała pigmenty z pomocą świata zwierząt i roślin. Głównym tematem spotkania będą barwniki pochodzenia mineralnego, wytwarzane z różnokolorowych minerałów – takich jak hematyt czy goethyt, a także malachit i azuryt. Poznamy również pierwsze, znane ludzkości przykłady wykorzystania barwników w malarstwie jaskiniowym, a także zdrowotne aspekty wykorzystania barwników mineralnych.

W części praktycznej uczestnicy będą mieli okazję osobiście zapoznać się z minerałami barwnymi i spróbować wydobyć z nich kolory. Zajmą się także malowaniem, wcześniej przygotowanych, reliefów przedstawiających sceny z życia ludzi i zwierząt w plejstocenie (tzw. epoce lodowcowej). W tym celu, w ramach warsztatów własnoręcznie wykonają farby z naturalnych, wydobytych ze skał, minerałów. Wykorzystają m.in. moździerze kamienne i oleje naturalne. Pomalowane farbami mineralnymi reliefy uczestnicy zabiorą ze sobą!

  • pon., 2023-09-25 13:00
  • wt., 2023-09-26 13:00
  • śr., 2023-09-27 13:00
Lekcja festiwalowa 'Jak kamera może służyć nauce? - szkiełko i oko w Laboratorium Inżynierii Bezpieczeństwa'

Lekcja będzie miała charakter warsztatowy. Dzieci, po krótkim wstępie do metod wizyjnych wykorzystywanych w badaniach materiałów inżynierskich, będą uczestniczyły w warsztatach dotyczących wykorzystania kamer laboratoryjnych do przeprowadzania eksperymentów. Podczas interaktywnego pokazu dzieci dowiedzą się jakie zjawiska można analizować za pomocą sprzętów wizyjnych i na jakie pytania można odpowiadać dzięki wykorzystaniu takich urządzeń. W ramach lekcji zostaną przeprowadzone interaktywne eksperymenty z użyciem kamer termowizyjnych oraz kamer do rejestracji zjawisk ultra krótkich.

  • śr., 2023-09-27 14:00
Spotkanie festiwalowe Language, migration, and (neo-)nationalism: a workshop to better understand the situation in Poland

How does the crisis situation in Ukraine caused by Russia’s invasion in February 2022 influence which languages are spoken in Poland? What role does language play in the assault on three Germans in Łódź or a professor on Warsaw’s tram for speaking German? Why are far-right protests organized by the Młodzież Wszechpolska [All-Polish Youth] demanding UAM dla Polaków [University of Adam Mickiewicz for Poles], to reduce the number of international students and to teach classes in English? Such events show that there is a need to better understand the relationship among language, migration, and (neo-)nationalism and to find out how it is lived and experienced within Polish society, by the local population, international students, expats, migrants, refugees, and others. 

In the recent immigration from Ukraine to Poland, the local population has played a leading role by providing not only shelter and food, but also moral and emotional support as immediate neighbors. Similarities among Slavic languages and cultures are often used as an argument for why immigration to Poland seems to be easier for Ukrainians, but it is not clear at this stage if this will lead to successful long-term integration. Certain media have also raised the controversial question of why, in contrast to the solidarity with Ukraine, migrants and refugees from other ethnic or national backgrounds have received a less favorable treatment or have even been refused entry into the country. The goal of this workshop is to address these questions together, create awareness of our own attitudes and biases as well as empathy and understanding for others. We will have a lively discussion, engage in group exercises, and brainstorm ideas together for a more diverse, interesting, and just society.

Nauki społeczne
  • śr., 2023-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Po co kolorować? Komórki Woronoja i krystalizacja

Wielokąt Woronoja składa się ze wszystkich punktów płaszczyzny znajdujących się bliżej danego centrum (np. atomu) niż jakiegokolwiek innego centrum (np. atomu). Dwoista do wielokątów Woronoja jest triangulacja Delaunaya, w której boki trójkątów łączą się z najbliższymi sąsiednimi centrami wielokątów Woronoja. Metoda podziałów  Woronoja (Centroidal Voronoi Tessellations - CVT) jest algorytmem iteracyjnym: 1. Dokonaj podziału Woronoja; 2. Wybierz środki masy komórek Woronoja jako jako nowe centra; 3. idź do 1. Począwszy od losowego rozkładu jednorodnego, iteracje CVT dają wysoce skoordynowane przewroty (wymiany kontaktów) prowadzące do bardziej regularnego polikryształu 2d ze zmniejszającą się frakcją par pięciokąt-heptagon (5/7 dyslokacji). Ważną nowością w CVT, która zostanie zaprezentowana na Spotkaniu jest wprowadzenie kolorystyki. Kolory są przypisane do boków trójkątów. Pełna skala barw zawarta jest w kącie 60 stopni modulo. Zapewnia to, że wszystkie boki trójkąta równobocznego mają ten sam kolor, w zależności od orientacji trójkąta, a odchylenia od równoboczności są wskazywane przez zmianę koloru boków. Granice ziaren odgrywają wyjątkowo ważną rolę w fizyce krystalizacji. Tworzą je linie utworzone przez pary dyslokacji 5/7. Można zaobserwować różne sytuacje, czasem dyslokacje układają się gęsto, jedna po drugiej; wtedy granica ziarna jest dobrze zdefiniowana. Zdarza się jednak, że dyslokacje o tym samym kierunku są rozmieszczone rzadko, wtedy granice ziaren są słabo rozróżnialne, ziarno o danej orientacji płynnie przechodzi w ziarno o innej orientacji.

Nauki techniczne
  • śr., 2023-09-27 17:00
Spotkanie festiwalowe Powodzie i susze w Indonezji. Pogoda i klimat kraju ponad 17 000 wysp

Czy w tropikach jest zawsze gorąco? Jak tropiki wpływają na pogodę i klimat w Europie? Czy to, co się dzieje w Indonezji, możemy odczuć w Polsce? Jakie ekstrema pogodowe nawiedzają mieszkańców Indonezji? Czy można je przewidywać? Kiedy najlepiej odwiedzić Indonezję oraz jak zrobić to przyjaźniej dla środowiska? Na te i inne pytania odpowie Beata Latos - meteorolog tropikalny, badaczka ekstremów pogodowych w Indonezji.

Prelegentka: Beata Latos - doktorantka w Zakładzie Fizyki Atmosfery IGF PAN. Zajmuje się meteorologią tropikalną, jej obszarem badań jest głównie Indonezja. Badaczka ekstremów pogodowych - powodzi, cyklonów tropikalnych, ulewnych deszczy. Przygląda się temu, jaki wpływ mają atmosferyczne fale tropikalne na powstawanie takich zjawisk. Działaczka na rzecz ochrony środowiska, joginka.

Nauki o Ziemi
  • śr., 2023-09-27 19:00
Lekcja festiwalowa Arktyka - papierek lakmusowy zmian klimatu

​Trend ocieplenia w Arktyce jest ponad dwukrotnie wyższy niż średnia światowa w ostatnich dziesięcioleciach. Utrata lodu morskiego wzmacnia trend ocieplenia, ponieważ powierzchnia oceanu pochłania więcej ciepła słonecznego niż powierzchnia śniegu i lodu. Jak to wpływa na planetę? Czy musimy się martwić lodem topniejącym tysiące kilometrów od nas?

Kolejnym zagrożeniem związanym ze zmianą klimatu oraz Arktyką jest rozmarzająca wieloletnia zmarzlina. Rozmarzająca materia organiczna zaczyna się rozkładać, a do atmosfery uwalniane są dodatkowe gazy cieplarniane. W ten sposób rozmarzanie wieloletniej zmarzliny przyspiesza zmiany klimatyczne i staje się niebezpieczne dla całej planety.

  • czw., 2023-09-28 09:00
Lekcja festiwalowa Co w labie piszczy i jak organizm „mówi” nam, że jest głodny?

Zastanawialiście się, co to znaczy być naukowcem? Jak wygląda praca w prawdziwym laboratorium naukowym albo czym zajmują się naukowcy na co dzień? Jeśli interesują was odpowiedzi na te pytania to zapraszamy do nas! W Zakładzie Inżynierii Genetycznej dowiecie się, na jakim materiale biologicznym pracujemy i jakie analizy na nim przeprowadzamy. Pokażemy wam, jak efektywnie łączymy wiedzę z dziedziny biologii molekularnej, biochemii, jak i mikrobiologii oraz jakie techniki przy tym wykorzystujemy!

Z kolei w Zakładzie Fizjologii Zwierząt dowiecie się wiele ciekawych rzeczy na temat apetytu. Co sprawia, że czujemy głód? Jak nasz organizm reaguje na widok smacznego jedzenia? Co powoduje, że w pewnym momencie przestajemy chcieć jeść? Aby nasz organizm mógł prawidłowo funkcjonować, musi być zachowana równowaga pomiędzy energią dostarczaną a wydatkowaną. Energię dostarczamy na przykład poprzez jedzenie, a wydatkujemy w trakcie chodzenia, mówienia, a nawet myślenia. W celu zachowania równowagi energetycznej, w naszym krwiobiegu nieustannie krąży wiele małych cząsteczek, których celem jest „informowanie” nas o tym, czy powinniśmy coś zjeść, a może już wystarczy. Te cząsteczki to między innymi hormony, które regulują nasze odczuwanie głodu i sytości. Ale to nie wszystko! Pozostając w tematyce jedzenia, podczas warsztatów będziecie mieli okazję zobaczyć super doświadczenia związane z ciekawymi właściwościami różnych warzyw i owoców.

  • czw., 2023-09-28 10:00
Lekcja festiwalowa Dlaczego i w jaki sposób bakterie stają się oporne na antybiotyki?

Problem nabywania oporności na antybiotyki przez bakterie i jej rozprzestrzeniania w środowisku jest w ostatnich latach szczególnie niepokojący. Coraz częściej antybiotyki stosowane do leczenia ludzi są nieskuteczne. Dlaczego bakterie stają się niewrażliwe na antybiotyki? Na spotkaniu z uczniami szkół średnich odpowiemy na to pytanie oraz poruszymy zagadnienie rozprzestrzeniania się wśród bakterii genów kodujących oporność na antybiotyki. Opowiemy też o zjawiskach, które do tego prowadzą i o nośnikach takich informacji oraz o tym, co z tego wszystkiego wyniknąć może. Uczniowie sami wykonają posiewy na podłożach stałych. Zdjęcia płytek Petriego z posiewami zostaną wysłane e-mailem.

  • czw., 2023-09-28 10:00
Lekcja festiwalowa Ile ciepła trzeba, żeby stopić ...czekoladę? - czyli jak zbudowane są materiały

Czemu ten sam rodzaj czekolady od jednego producenta topi się w niższej temperaturze, a inny w wyższej? Czy ciemna i biała czekolada topią się tak samo szybko? Co właściwie wpływa na te cechy tego pysznego materiału? W czasie lekcji odbędziemy podróż w głąb  materiałów, aby dowiedzieć się jak wyglądają najmniejsze struktury je budujące oraz jak to wpływa na szereg ich właściwości jak np. temperatura topnienia czy wytrzymałość mechaniczna. Na lekcji poznamy wybrane metody badawcze, dzięki którym możemy precyzyjne scharakteryzować wybrane cechy materiałów. Jedną z takich metod jest pomiar efektów cieplnych występujących w próbce metodą skaningowej kalorymetrii różnicowej (DSC). Dzięki tej metodzie jesteśmy w stanie dowiedzieć się wiele nie tylko o strukturze i właściwościach stopów metali, ceramiki czy polimerów, ale także czekolady! Przeprowadzimy krótkie eksperymenty, które naprowadzą nas na odpowiedzi na zadane pytania, a także dowiemy się na czym polega pomiar DSC. Zastanowimy się także jakie inne metody badawcze można zastosować, aby rozwiązać tajemnice składu i właściwości czekolady

  • czw., 2023-09-28 10:00
Lekcja festiwalowa Jaki mózg jest najlepszy – czyli o ewolucji, budowie i funkcji mózgu.

Układ nerwowy jest bardzo skomplikowanym układem, umożliwiającym prawidłowe reagowanie organizmu na bodźce, właściwe orientowanie się w przestrzeni i przystosowanie się do środowiska. Poszczególne części układu nerwowego ulegały zróżnicowanej ewolucji czego efektem jest większa koncentracja neuronów w określonych częściach tego układu, a dzięki temu większa efektywność i szybkość jego funkcjonowania. Podczas lekcji poruszone zostaną zagadnienia związane z ewolucją układu nerwowego kręgowców z uwzględnieniem ryb kostnoszkieletowych, ryb chrzęstnoszkieletowych, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Przybliżone będą  także tajniki anatomii mózgu i funkcji poszczególnych jego struktur. Pokazana zostanie różnorodność mózgu ssaków. Będzie możliwość zapoznania się ze sposobami badania układu nerwowego prowadzonymi przez neurobiologów.

  • czw., 2023-09-28 10:00
Lekcja festiwalowa Dlaczego żywe organizmy mogą mieć różne formy i kształty?

Cały otaczający nas żywy świat jest powiązany włóknami. Te, które występują w świecie roślinnym i zwierzęcym łączą komórki. Ich różne rodzaje i różne połączenia mają wpływ na to, że z małych komórek tworzy się albo mrówka, albo wieloryb. Albo dąb „Bartek”. To wszystko dzięki nanowłóknom łączącym komórki, umożliwiającym komunikację i dającym wytrzymałość. Takim właśnie włóknom poświęcona będzie prezentacja, zaś podczas pokazu laboratoryjnego zaprezentuję, jak łatwo można otrzymać takie włókna. Będę syntezował mikro- i nanowłókien i pokażę ich zastosowania w medycynie.

  • czw., 2023-09-28 12:00
Lekcja festiwalowa Probiotyki, czyli tak naprawdę co?

Probiotyki są to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Jednym z podstawowych kryteriów selekcji mikroorganizmów probiotycznych, w tym bakterii jest ich zdolność do przeżycia w organizmie gospodarza. Adhezja, czyli zdolność mikroorganizmów do przylegania do śluzówki jelita umożliwia kolonizację przewodu pokarmowego, a tym samym wydłuża czas działania probiotyków i przyczynia się do poprawy równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego. Również inne cechy, takie jak oporność na niskie pH, czy sole żółciowe, wytwarzanie różnych metabolitów, w tym substancji przeciwko innym, konkurencyjnym drobnoustrojom, decydują o zdolności do przeżycia bakterii w przewodzie pokarmowym zwierząt czy ludzi. Adhezja ponadto, umożliwia mikroorganizmom i komórkom nabłonka bezpośredni kontakt co jest czynnikiem istotnym w przypadku wielu efektów prozdrowotnych obserwowanych dla szczepów probiotycznych. W trakcie lekcji przedstawimy bakterie mlekowe, grupę drobnoustrojów, do której należy najwięcej szczepów z poznanych dotychczas bakterii probiotycznych. Pokażemy, jak wyglądają ich komórki, jak zbadać ich właściwości pod kątem zastosowań probiotycznych przy użyciu prostych testów mikrobiologicznych i biochemicznych, oraz opowiemy o badaniach probiotyków z wykorzystaniem nowoczesnych technik omicznych (genomiki, metagenomiki, transkryptomiki, proteomiki i metabolomiki).

  • czw., 2023-09-28 12:00
Lekcja festiwalowa Leki, suplementy oraz badania na zwierzętach

Proces powstawania nowych leków jest długotrwały i czasochłonny. Niejednokrotnie proces ten może zająć dwadzieścia lat. Jednym z głównych etapów tego złożonego procesu są badania na zwierzętach. W trakcie wykładu uczniowie dowiedzą się, jak wyglądają poszczególne etapy badania leków oraz czym różnią się leki od suplementów. Opowiem także dlaczego badania na zwierzętach są integralną częścią tego procesu. Każde badanie na zwierzętach wymaga odpowiedniego zaplanowania i przygotowania. Dowiecie się, jak badania na zwierzętach są nadzorowane i jak można na nie uzyskać pozwolenie. Zobaczycie wdrożenia nowych procesów mających na celu znaczące ograniczenie cierpienie zwierząt, oraz dowiecie się, jak można adoptować szczura.

  • czw., 2023-09-28 12:30
Lekcja festiwalowa Czy muchomor zabija muchy? Obraz grzybów w polskiej kulturze

O grzybach warto dowiedzieć się czegoś więcej, nie tylko dlatego, że są ważnym składnikiem potraw wigilijnych. Pełniły i pełnią nadal ważną rolę w polskiej kulturze. Znamienne jest bogactwo ich nazw, które wskazują na różne cechy grzybów, takie jak np.: kolor kapelusza (czekoladziak, żółtoszka), kształt kapelusza (parasolka, krowi pępek), miejsce rośnięcia (sośniak, grzyb paskowy), czas rośnięcia (majówka, wrześniak). Według legend ludowych grzyby powstały z kawałków chleba wyplutych przez św. Piotra. Dawniej przypisywano im związek z zaświatami oraz siłami nieczystymi. Grzyby będą wkrótce szczegółowo opisane w wydawanym od 1996 r. w Lublinie Słowniku stereotypów i symboli ludowych, który wiąże język z szeroko rozumianą kulturą. W hasłach opracowywanych do tego słownika wykorzystywane są m.in. nagrania terenowe zgromadzone w Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz źródła drukowane z zakresu języka i kultury polskiej. Podczas warsztatów będzie można również dowiedzieć się, jak współcześnie prowadzi się badania terenowe. Planowane są także projekcja krótkiego filmu o Oskarze Kolbergu − najwybitniejszym polskim etnografie oraz konkurs dla uczestników – po warsztatach dotyczących nazw grzybów, sposobów ich rozpoznawania, wierzeń i praktyk związanych z wykorzystaniem grzybów bardziej i mniej znanych.

  • czw., 2023-09-28 13:00
Spotkanie festiwalowe Nowoczesne systemy dostarczania leków oparte na biomateriałach

Wspólnym wysiłkiem naukowców z całego świata biomateriały są rozwijane od przeszło 60 lat jako zaawansowane systemy dostarczania leków. Jednak dopiero w ostatniej dekadzie obserwujemy prawdziwą eksplozję badań w tym obszarze. Biomateriały zostały wykorzystane jako nośniki szeregu związków farmaceutycznych jak również przeciwciał, peptydów czy enzymów. Między innymi dzięki biomateriałom, terapie i diagnostyka onkologiczna zwiększają swoją skuteczność. Biomateriały  otwierają też nowe możliwości leczenia schorzeń, na które do chwili obecnej nie mamy dostępnych efektywnych metod leczenia jak np. endometrioza. Co więcej, substancje bioaktywne mogą też być dostarczone miejscowo na rusztowaniu komórkowym jak np. stenty naczyń krwionośnych czy granulaty kostne, co może wyraźnie poprawić efekty regeneracji uszkodzonych tkanek i narządów. Sposób podania leków wpływa  istotnie na ich skuteczność terapeutyczną, farmakokinetykę czy toksyczność. Być może to właśnie dzięki wykorzystaniu biomateriałów jako nośników leków, które uwalniają substancje miejscowo lub tylko pod wpływem wybranego bodźca zewnętrznego, uda się naukowcom dokonać prawdziwego przełomu i opracować efektywne metody terapeutyczne dla chorób, dla których do chwili obecnej nie było alternatywy.

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na wykład, na którym postaramy się przybliżyć Państwu ten fascynujący obszar badawczy.

Nauki techniczne
  • czw., 2023-09-28 16:30
Spotkanie festiwalowe Mniejszość polska w Ukrainie Wschodniej w realiach ruskiego miru

Według S. Huntingtona najważniejszym czynnikiem decydującym o zaliczaniu Ukrainy do cywilizacji prawosławnej z centrum duchowym w Moskwie jest fakt przynależności większości mieszkańców do wyznania prawosławnego.
Faktycznie, obecna Rosja jest spadkobierczynią tradycji społeczno-politycznych ZSRR i carskiej Rosji, wywodzącej się z Księstwa Moskiewskiego, którego tradycje sięgają po Ruś Kijowską, Bizancjum i, co ważne, Imperium Mongolskie oraz cywilizację turańską, co pozwala mówić o tak zwanej koncepcji rozdroża pomiędzy Europą a Azją. Pomimo to, analizując procesy we współczesnej Rosji Putina, koncept rozdroża staje się nieaktualny. Ten kraj zboczył ze skrzyżowania cywilizacji i toruje swoją drogę do zaułku euroazjatyckiego. Chodzi o koncept „ruskiego miru”, projekt polityczny, który ma bogatą przeszłość w rosyjskiej myśli politycznej. Projekt ten obejmuje terytoria kanoniczne Patriarchatu Moskiewskiego Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i jest kontynuacją idei „Świętej Rusi” oraz „Moskwy – Trzeciego Rzymu”, której jednym z pierwszych autorów był ihumen monasteru z Pskowa Filoteusz. Obie te idee miały charakter religijny i polityczny, stały się później oficjalną ideologią uzasadniającą ekspansywną politykę Księstwa Moskiewskiego, a następnie Cesarstwa Rosyjskiego. Kolejnym filarem „ruskiego miru” jest XIX-wieczna koncepcja cywilizacyjna triady ideologii imperialnej – „prawosławie, autokracja, narodowość”, a obecnie "polityka zbierania ziem ruskich”.
24 lutego 2022 roku „ruski mir” na czołgach wkroczył na tereny Ukrainy południowo-wschodniej. W okupowanym Berdiańsku żyją przedstawiciele wielu różnych narodów. Oprócz Polaków, są potomkowie Bułgarów, Greków, Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów. Wszyscy gruntownie ze sobą przemieszani i silnie uwarunkowani przez trwającą prawie  siedemdziesiąt lat politykę narodowościową w wydaniu sowieckim.
Przedmiotem analizy będą wypowiedzi Polaków okupowanego Berdiańska, którzy znaleźli się w realiach „ruskiego miru”.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2023-09-28 17:00
Spotkanie festiwalowe Tajemnica ukryta w autobiograficznym wierszu Mickiewicza pomijanym przez biografów

Psychoanalityczna interpretacja jednego z autobiograficznych liryków lozańskich Mickiewicza, Ach, już i w rodzicielskim domu…, który mimo ściśle autobiograficznego charakteru pomijany jest w monografiach poświęconych życiu i twórczości poety. Analiza formy i treści tego wiersza, wykorzystująca wiedzę psychoanalityczną, prowadzi do odkrycia powodów tej eliminacji i zarazem do zwrócenia uwagi na całkowicie dotychczas pomijane fakty biografii Mickiewicza, rzutujące skrycie na jego twórczość.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2023-09-28 18:00
Spotkanie festiwalowe Odcienie Ziemi - o wykorzystaniu barwników mineralnych

Zapraszamy do Muzeum Ziemi na spotkanie z dr. Michałem Przeździeckim, który opowie o wykorzystaniu przez człowieka w epoce kamienia barwników pochodzenia mineralnego. Nasza uwaga skupiona zostanie na przybliżeniu symbolicznego znaczenia pigmentów, tj. w kontekście rytuałów oraz sztuki.

Omówione zostaną m.in. najstarsze przykłady użycia barwników manganowych (kolor czarny), ochr hematytowych (kolor czerwony) czy limonitu (kolor żółty), których to świadectwa użytkowania znane są już sprzed ok. 300 000 lat. Przypisuje się je gatunkowi Homo heidelberghensis żyjącemu w okresie dolnego paleolitu. Z czasem rola pigmentów wzrastała, na co wskazują odkrycia ze stanowisk środkowopaleolitycznych - na obszarze Afryki związane z archaicznymi formami Homo sapiens, w Europie zaś z neandertalczykiem. W paleolicie górnym oraz mezolicie możemy mówić o masowym wręcz ich wykorzystaniu. Znaleziska archeologiczne wskazują, że barwniki mineralne były stosowane przez wczesnego człowieka współczesnego zarówno do celów obrzędowych, jak i w zastosowaniach czysto utylitarnych. W sferze symbolicznej pigmenty mineralne wykorzystywane były m.in. do wykonywania malowideł naskalnych czy stały element wyposażenia grobowego zmarłych. Z kolei na co dzień kolorowe minerały z racji na swoje właściwości chemiczne i fotochemiczne, służyły do przygotowywania mikstur (lekarstwa) ułatwiających gojenie ran, poparzeń czy jako „filtr” ochronny przed słońcem lub insektami.

  • czw., 2023-09-28 19:00
Lekcja festiwalowa Polska księżniczka w krainie lodu: Katarzyna Jagiellonka jako księżna Finlandii i królowa Szwecji

Polska księżniczka w krainie lodu to relacja z pierwszej interaktywnej wystawy dla dzieci na zamku w fińskim Turku, która jest poświęcona historii małżeństwa Katarzyny Jagiellonki i Jana I Wazy.

  • pt., 2023-09-29 09:00
Lekcja festiwalowa Co w labie piszczy i jak organizm „mówi” nam, że jest głodny?

Zastanawialiście się, co to znaczy być naukowcem? Jak wygląda praca w prawdziwym laboratorium naukowym albo czym zajmują się naukowcy na co dzień? Jeśli interesują was odpowiedzi na te pytania to zapraszamy do nas! W Zakładzie Inżynierii Genetycznej dowiecie się, na jakim materiale biologicznym pracujemy i jakie analizy na nim przeprowadzamy. Pokażemy wam, jak efektywnie łączymy wiedzę z dziedziny biologii molekularnej, biochemii, jak i mikrobiologii oraz jakie techniki przy tym wykorzystujemy!

Z kolei w Zakładzie Fizjologii Zwierząt dowiecie się wiele ciekawych rzeczy na temat apetytu. Co sprawia, że czujemy głód? Jak nasz organizm reaguje na widok smacznego jedzenia? Co powoduje, że w pewnym momencie przestajemy chcieć jeść? Aby nasz organizm mógł prawidłowo funkcjonować, musi być zachowana równowaga pomiędzy energią dostarczaną a wydatkowaną. Energię dostarczamy na przykład poprzez jedzenie, a wydatkujemy w trakcie chodzenia, mówienia, a nawet myślenia. W celu zachowania równowagi energetycznej, w naszym krwiobiegu nieustannie krąży wiele małych cząsteczek, których celem jest „informowanie” nas o tym, czy powinniśmy coś zjeść, a może już wystarczy. Te cząsteczki to między innymi hormony, które regulują nasze odczuwanie głodu i sytości. Ale to nie wszystko! Pozostając w tematyce jedzenia, podczas warsztatów będziecie mieli okazję zobaczyć super doświadczenia związane z ciekawymi właściwościami różnych warzyw i owoców.

  • pt., 2023-09-29 10:00

©2022 Festiwal Nauki