Dzień Nauki

Praca zajmuje nam 1/3 każdego dnia, czasem myślimy o niej nawet na wakacjach. Dla większości z nas praca to znajome miejsce, grupa ludzi, z którymi spędzamy czas, źródło satysfakcji i droga rozwoju. Jeszcze chwilę temu praca zdalna była znana z filmów science fiction - teraz zaczynamy pracować i uczyć się w takim trybie, ale niewiele jeszcze wiemy o tym, co się zmieniło a co zostało takie samo. Proponowana przez nas dyskusja będzie oparta na kanwie badań pracowników zdalnych przeprowadzonych przez badaczy z ALK i SWPS – podyskutujemy o koniecznych zmianach w firmach, sposobie zarządzania ludźmi, bezpieczeństwie i perspektywach na przyszłość.

Zespół badaczy z Instytutu Badań Edukacyjnych oraz Uniwersytet SWPS w latach 2018-2022 zrealizował projekt „Opracowanie i upowszechnienie narzędzi diagnostycznych do oceny zdolności poznawczych dzieci i młodzieży”, który był współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jego celem było opracowanie, wdrożenie i upowszechnienie zestawu narzędzi (Kompleksowa Analiza Procesów Poznawczych KAPP) – w postaci testów komputerowych i papierowych - do diagnozy funkcjonowania poznawczego dzieci i młodzieży, w wieku od 3 miesięcy do 25 lat wraz z zestawem materiałów postdiagnostycznych. W jego skład wchodzi aplikacja komputerowa zawierająca testy, kwestionariusze oraz skale obserwacyjne do badania funkcji poznawczych (tj. pamięci, myślenia, uwagi, języka, czytania i pisania). Dla wieku 5-10 lat przewidziano badanie zarówno baterią testów komputerowych jak i ocenę poznawczego funkcjonowania dziecka przez rodzica i nauczyciela (diagnoza 270 stopni).

Koncepcja merytoryczna zestawu narzędzi diagnostycznych do pomiaru funkcji poznawczych bazuje na autorskim Wielowymiarowym Modelu Funkcjonowania Poznawczego (WMFP), który w swojej strukturze wykorzystuje funkcje wykonawcze w połączeniu ze sferą percepcji, języka i komunikacji. WMFP powstał w oparciu o model funkcji wykonawczych, strukturalny model systemu językowego oraz psycholingwistyczny model subsytemu fonologicznego, a także w oparciu o wyniki badań wskazujących na znaczenie zawartych w modelu zmiennych psychologicznych dla szeroko rozumianego sukcesu edukacyjnego, zarówno w populacji ogólnej uczniów, jak i w grupach uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 

Przedmiotem prezentacji będzie: (1) 9-minutowy film 360 stopni umożliwiający doświadczenie nieporozumienia kulturowego poprzez ucieleśnienie/wejście w perspektywy reprezentantów dwóch kultur; (2) 9-minutowe doświadczenie 3D, stworzone w Unity, które dotyczy tych samych bohaterów i tematyki, ale umożliwia poruszanie się po wirtualnej przestrzeni (film 360 stopni jest doświadczeniem pasywnym).

W trakcie wykładu będzie można zapoznać się z funkcjami czatbota Fido stworzonego do wpierania osób borykających się z problemami psychicznymi. Wsparcie Fido polega na przekazywaniu treści psychoedukacyjnych i stosowaniu technik terapii poznawczo-behawioralnej. Do technik stosowanych przez Fido należy m.in. technika wdzięczności lub dialog sokratejski polegający na prowadzeniu rozmowy, której celem jest wykrycie i zmiana sposobów myślenia podtrzymujących problemy psychiczne. Do prowadzenia rozmowy Fido wykorzystuje mechanizmy przetwarzania języka naturalnego stworzonymi od podstaw przy współudziale zespołu Fido.

dr hab. Jarosław Michałowski, prof. Uniwersytetu SWPS (Wydział Psychologii i Prawa Uniwersytetu SWPS w Poznaniu)

Dyskusja odbędzie się z udziałem prelegentów i prelegentek prezentujących nowe technologie wykorzystywane do badań psychologicznych oraz wspomagające terapię.

Dyskusja będzie poświęcona nowym trendom i doświadczeniom projektowania w wymiarze społecznym. Omówione zostaną przykłady projektów z zakresu „public policy design”, „future social design” oraz „legal design”, które realizowano w Uniwersytecie SWPS dla partnerów społecznych i biznesowych. 

Badania nad wdzięcznością prowadzone są intensywnie od 20 lat i obejmują różne dziedziny: od psychologii pozytywnej po neuronaukę. Najważniejsza konkluzja, jaka z nich wypływa, jest spójna i bardzo obiecująca: wdzięczność jest jednym z najsilniejszych korelatów dobrostanu psychicznego. Może być zatem uznana za klucz do szczęśliwego życia z naukowo udowodnioną skutecznością.

Wdzięczność jest rozumiana przez naukowców jako pozytywna emocja, ale również jako umiejętność dostrzegania i doceniania tego, co mamy i co nas spotyka. Ta umiejętność jest zaś bardzo silnie powiązana z poczuciem szczęścia, satysfakcją ze związków, i szeregiem innych elementów podnoszących jakość naszego życia.

Zapraszam na warsztaty, podczas których dowiecie się, w jaki sposób wdzięczność wpływa na nasz nastrój, zdrowie oraz układ nerwowy. Porozmawiamy o tym, dlaczego warto ją praktykować, oraz jak to robić, by czerpać z niej najwięcej korzyści. I najważniejsze - sprawdzimy jej siłę w praktyce podczas interaktywnych ćwiczeń zaczerpniętych ze świata nauki.

W debacie publicznej często się mówi, że dane państwo przestało być państwem prawa. Zerojedynkowe podejście sugeruje, że państwo prawa albo może istnieć, albo nie mieć racji istnienia. Tymczasem poziom rządów prawa można zmierzyć, a na wynik wpływają różne czynniki. Upolitycznienie sądów nie musi oznaczać, że sądy są polityczne w typowych sprawach życia codziennego. Brak przejrzystości decyzji politycznych niekoniecznie musi prowadzić do korupcji. Podporządkowanie niektórych instytucji nie musi oznaczać spadku poczucia bezpieczeństwa obywateli. Poziom rządów prawa jest przedmiotem analizy ze strony różnych organizacji międzynarodowych i pozarządowych (np. OECD, Unia Europejska, World Justice Project, Freedom House, V-Dem, Bertelsmann Institute czy International IDEA). Celem wykładu będzie prezentacja stosowanych metodologii oraz odpowiedź na pytanie, jak wyniki w poszczególnych rankingach mogą wpływać na reputację i poziom bezpieczeństwa obywateli poszczególnych państw.

Poprzez gry i zabawy edukacyjne przygotowane przez doświadczony zespół żywieniowców przedstawimy najważniejsze zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży. W tym roku, szczególną uwagę skupimy na składnikach odżywczych istotnych dla dzieci i młodzieży do prawidłowego rozwoju mózgu, a także polepszenia ich koncentracji w nauce i zabawie.

Impreza przeznaczona dla dzieci w wieku 4-15 lat.

W czasie pokazów, prowadzonych przez członków Koła Naukowego "Nanorurki" będziecie mieli okazję wziąć udział w kilku niezwykle ciekawych eksperymentach. Czy wiecie, że do zapłonu paliwa nie jest konieczna świeca z iskrą? Tak jest w przypadku działania silnika wysokoprężnego, czyli silnika Diesla. W jednym z doświadczeń, które  zaprezentujemy na naszym stanowisku będziecie mogli zobaczyć, jak dzięki dynamicznemu sprężaniu powietrza w tłoku dochodzi do samozapłonu. W czasie pokazu będziecie też mogli samodzielnie sprawdzić, używając wskaźnika laserowego, czy w danej probówce obecne są nanocząstki, zobaczyć formowanie się nanogwiazd złota, a także dowiedzieć się, czy nanotechnologia może zmienić oblicze technologii i medycyny. 

W ramach spotkania uczestnicy odwiedzą trzy laboratoria Zakładu Fizyki Atmosfery Wydziału Fizyki UW. W Laboratorium Mechaniki Płynów   (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-mechaniki-plynow/) będą mieli okazję zobaczyć, jak działa tunel aerodynamiczny i ultraszybki termometr do pomiarów z pokładu samolotu. Zapoznają się także z dynamiką atmosfery na obrotowym stole, zobaczą jak powstają kropelki chmurowe i mieszanie chmury z otoczeniem.

W ramach wizyty w Laboratorium Transferu Radiacyjnego (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-transferu-radiac...) uczestnicy zapoznają się z działaniem takich urządzeń, jak radiometry i fotometry. Dowiedzą się, ile energii dociera ze Słońca, jak mierzymy efekt cieplarniany oraz jak wykorzystujemy drony do pomiarów atmosferycznych. Zobaczą, jak wykonuje się pomiary zdalne i in-situ aerozoli atmosferycznych.

W Laboratorium Pomiarów Zdalnych (https://www.igf.fuw.edu.pl/pl/laboratories/laboratorium-pomiarow-zdalnych/) zapoznają się z następującymi zagadnieniami:

1. LIDAR atmosferyczny- co i jak możemy nim zmierzyć?

2. Radiometr mikrofalowy: ile wody jest nad nami?

3. Sieci pomiarowe: dlaczego jesteśmy ważnym węzłem atmosferycznych pomiarów w Europie? 

Fizycy cząstek elementarnych próbują znaleźć odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące budowy Wszechświata: jakie są podstawowe składniki materii, jakie prawa rządzą ich oddziaływaniami. Świat cząstek elementarnych opisywany jest obecnie przez teorię zwaną Modelem Standardowym. Model ten zawiera klasyfikację cząstek elementarnych – najmniejszych, niepodzielnych cegiełek, z których składają się inne cząstki, atomy i wszystkie rzeczy we Wszechświecie. Podstawowymi składnikami materii są fermiony: kwarki i leptony. Z kwarków zbudowane są na przykład nukleony, a więc proton i neutron, które znajdziemy w jądrach atomowych. Przykładem leptonu jest natomiast elektron, który krąży na orbicie wokół takiego jądra. Model Standardowy opisuje trzy spośród czterech znanych nam oddziaływań: oddziaływania elektromagnetyczne, słabe i silne. Oddziaływania pomiędzy cząstkami elementarnymi przenoszone są przez bozony – przykładem może być tu foton, który jest nośnikiem oddziaływań elektromagnetycznych. Doświadczenia w fizyce cząstek elementarnych prowadzone są przy użyciu akceleratorów, w których cząstki przyspieszane są do bardzo wysokich energii i poruszają się z prędkościami bliskimi prędkości światła. Poprzez zderzanie ze sobą tak szybko poruszających się cząstek możliwe jest badanie struktury wewnętrznej materii, a nawet wytworzenie nowych nieznanych dotąd cząstek. W trakcie wykładu opowiem o eksperymentach prowadzonych przy akceleratorach wysokich energii, w szczególności o badaniach przy Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC) znajdującym się ośrodku CERN pod Genewą. W olbrzymich układach eksperymentalnych, zbudowanych przy LHC, bada się głównie zderzenia rozpędzonych protonów, ale nie tylko. Opowiem również o badaniach, w których w akceleratorze przyspiesza, a następnie zderza się ze sobą, nie protony, a jądra atomowe. Możliwe jest wtedy wytworzenie warunków jakie istniały w pierwszych ułamkach sekundy po Wielkim Wybuchu.  Oczekuje się, że w takich warunkach, na krótką chwilę, powinien powstawać nowy stan materii, zwany plazmą kwarkowo-gluonową. Jest to szczególny rodzaj materii jądrowej, która jest bardzo gorąca i gęsta.  Składniki plazmy kwarkowo-gluonowej niosą specyficzny ładunek, określany mianem koloru, który odpowiada za występowanie oddziaływań silnych. Oddziaływania te powodują,  że składników plazmy nie da się wydzielić by zaobserwować je eksperymentalnie - w eksperymentach możemy natomiast wytworzyć i badać charakterystyki tej „kolorowej” materii.

Spotkanie ma na celu przybliżenie budowy i roli bariery krew-mózg w fizjologii, podkreślenie jej znaczenia w prawidłowym funkcjonowaniu naszego układu nerwowego i odpornościowego, jak również przyczyn jej nieprawidłowego funkcjonowania obserwowanego w chorobach metabolicznych czy neurodegeneracyjnych, np. w chorobie Alzheimera lub w chorobie Parkinsona. Opowiemy i pokażemy wyniki własnych badań nad neuroprotekcyjnym wpływem wybranych suplementów diety.

Uczestnicy spotkania odwiedzą laboratorium Pracowni Nanostruktur Fotonicznych Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zobaczą, jak powstają inteligentne materiały, które zmieniają swoje własności w kontrolowany sposób w reakcji na bodziec otoczenia. Będą uczestniczyć w przygotowaniu polimerów zdolnych do zmiany kształtu pod wpływem temperatury.

Dzieci dowiedzą się o ”dobrych” i „złych” mikrobach w żywności, o ich wpływie na zdrowie małego człowieka. Poznają produkty, w których mogą je spotkać. Zobaczą bakterie pod mikroskopem i na zdjęciach. Będą też rozwiązywać tematyczne konkursy i krzyżówki.

Impreza przeznaczona dla dzieci (od 5 lat), a także młodzieży i osób dorosłych.

Zapraszamy na wykład prowadzony przez dziekanów Wydziału Fizyki UW. Tym razem zabierzemy Was w fascynujący świat dźwięków. Wyjaśnimy, co łączy dźwięki wydobywające się spod klawiszy wirtuoza z drgającym wahadłem.Opowiemy jak powstaje i jak rozchodzi się dźwięk w różnych środowiskach, jak można go wykrywać. Liczymy na pozytywne wibracje! 

Ustalenia naukowe wydają się być niezależne od kultury, w której żyjemy. Zachód wypracował głębokie przekonanie, że cywilizacja oparta na myśli oświeceniowej i związanej z nią nauce i edukacji jest jedyną właściwą drogą linearnego rozwoju. W oparciu o to przekonanie w okresie kolonialnym Europejczycy podejmowali misję cywilizacyjną, która jawiła się wówczas jako sposób na umożliwienie mieszkańcom innych części świata uczestniczenia w życiu na wyższym poziomie: intelektualnym, kulturowym, nawet moralnym. Tym samym promowane było zachodnie rozumienie badań naukowych i ich weryfikacji.

Badacze postkolonialni podważając uniwersalność takiego spojrzenia i nie zgadzając się na wtłaczanie wszelkich kultur w europejskie schematy myślenia stworzyli możliwości dla odmiennych interpretacji zachodzących procesów czy opisu świata. W tym duchu myśliciele o afrykańskich korzeniach w odpowiedzi na kolonialne „zniewolenie umysłu” zaoferowali własne podejście. Jest to między innymi idea afrykańskiego renesansu stworzona w latach 40. XX wieku przez Cheikha Anta Diopa, piszącego po francusku senegalskiego myśliciela, który rzucił wyzwanie obowiązującemu spojrzeniu na historię Afryki. W tym co pisał mniej istotne były fakty, bardziej ideologiczny postulat, by docenić cywilizacyjne osiągnięcia Afrykanów. Pragnął osiągnąć ten cel udowadniając całkowitą afrykańskość starożytnego Egiptu i ogromny potencjał Afrykanów, który będzie można zrealizować, jeżeli stosować się będą do własnych, a nie narzuconych, wzorów kulturowych.

Na przełomie XX i XXI w. idee Diopa przypomniane zostały przez prezydenta RPA Thabo Mbekiego i są dziś nierozłącznym elementem prowadzonych w Afryce dyskusji na temat przyszłości mieszkańców tego kontynentu. W Stanach Zjednoczonych narodził się natomiast afrocentryzm - nurt, który także przeciwstawiał się europocentrycznemu podejściu do opisu procesów zachodzących w Afryce. 

Takiemu alternatywnemu spojrzeniu wielu badaczy zarzuca sprzeczność z zasadami nauki. Pozostaje jednak faktem, że jest to zjawisko skłaniające do refleksji nad tym, na ile nauka, czy też badania naukowe, są uniwersalne, na ile natomiast są uwarunkowane kulturowo.

Inwestycja pod oficjalną nazwą „Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską” – powszechnie znana jako Przekop Mierzei – budzi duże zainteresowanie w domenie publicznej i spolaryzowane emocje społeczne. Im bardziej kanał przez Mierzeję Wiślaną wpisuje się w podziały socjopolityczne istniejące we współczesnej Polsce, tym bardziej wymaga spojrzenia z większego dystansu. A taką refleksję umożliwia kulturowa historia infrastruktury w połączeniu z nautologią, tzn. wiedzą o rozwoju żeglugi i portów, oraz wiedzą o mieście, w szczególności biografią Elbląga. Interdyscyplinarny wykład będzie zawierać panoramę długich dziejów idei przekopania Mierzei Wiślanej: od XVI wieku i zatargów króla Stefana Batorego z Gdańszczanami, przez projekty z czasów przynależności Elbląga do Prus, po końcówkę XX wieku – lata po polskim przełomie ustrojowo-gospodarczym, zarazem ostatnie lata istnienia województwa elbląskiego (zniesionego przez reformę podziału administracyjnego Polski w 1999 roku). Wtedy to badania naukowe wybitnego hydroinżyniera Tadeusza Jednorała splotły się, z jednej strony, z oddolną samorządową wizją aktywizacji regionu Zalewu Wiślanego, a ze strony drugiej, z nieudanymi negocjacjami dyplomatycznymi mającymi na celu wyegzekwowanie swobodnej żeglugi polskich jednostek przez Cieśninę Piławską i rosyjską część Zalewu Wiślanego. Dzieje tej drogi wodnej są zatem ściśle powiązane z losami Elbląga jako małego wielkiego miasta, dawnego ważnego portu bałtyckiego, który dawno temu utracił swój pierwotny status i w rozmaitych kontekstach polityczno-społecznych mierzy się z tą utratą jako podstawą swojego trudnego dziedzictwa. Jak pisał krytyk kultury Neil Postman: „Wizje przyszłości zawsze bardziej dotyczą tego, gdzie byliśmy, niż tego, dokąd zmierzamy”.

Najmłodsze dzieci (i te trochę starsze) mają spontaniczną potrzebę poznawania  otaczającego je świata i przyrody, a więc nauka i ciekawość świata jest dla nich naturalna. W programie warsztatów przeznaczonych dla najmłodszych na pewno znajdzie się czas na obserwacje ulubionego przez dzieci, choć bardzo prostego wybuchu wulkanu oraz własnoręcznego stworzenia tęczy, a także kilka niespodziankowych eksperymentów. Zapraszamy najmłodszych i trochę starszych!

Mózg może się przydać do wielu rzeczy – koordynacji ruchów, spostrzegania zagrożeń, uczenia się i zapamiętywania ważnych informacji o otoczeniu itp. Przydaje się także do myślenia. Powstają więc pytania, jak w toku ewolucji mózg nauczył się myśleć, jak jego budowa mu w tym pomaga, w jakie umiejętności mózg jest wyposażony niemal od razu po urodzeniu się człowieka? Ale czy w ogóle wiemy jak mózg myśli? Jak procesy biofizyczne zachodzące w neuronach przekładają się na myśli w rodzaju „Wiem, że 2+2=4, ale mój kolega tego nie wie. Jeżeli więc schował dwa cukierki w szufladzie a [potem dołożył jeszcze dwa, a ja mu jeden zabiorę, to on tego nie zauważy”, albo że dwie kropki, cyfra „2” i napisane lub wypowiedziane słowo „dwa” znaczą to samo? Jak można zbadać myślący mózg?

Wychodząc od przykładów kilku najważniejszych dla na co dzień obszarów naszych myśli, takich jak tworzenie map umysłowych swojego otoczenia i orientowanie się w przestrzeni, podstawowe umiejętności matematyczne, czy najbardziej złożona – domyślanie się ukrytych myśli i emocji innych ludzi i przewidywanie na tej podstawie ich zachowania – pokażemy jak badania eksperymentalne nad zachowaniem zwierząt, sposobem działania ludzi, czy budowa inteligentnych robotów i zbiegają się z badaniami aktywności mózgu metodami neuroobrazowymi.

Zilustrowane przykładami omówienie wykorzystywania materiałów nadprzewodzących w dalszym rozwoju akceleratorów, podstawowego obecnie narzędzia w zakresie energetycznych badań jądrowych. Postęp ten wymaga konstrukcji coraz silniejszych dipolowych elektromagnesów prowadzących zjonizowaną wiązkę po zadanym torze oraz kwadrupolowych elektromagnesów powodujących ściskanie wiązki do odpowiednich kształtów i rozmiarów. Tu pojawia celowość stosowania elektromagnesów z uzwojeniami nadprzewodnikowymi, o znacznie mniejszych od konwencjonalnych elektromagnesów rozmiarach, a więc i konsumpcji energii, jednocześnie wytwarzających bardzo silne pola magnetyczne. Idea wykorzystania elektromagnesów nadprzewodnikowych w konstrukcjach akceleratorów została zweryfikowana i zastosowana w olbrzymiej skali w linii elektromagnesów nadprzewodnikowych o długości 27 km w CERN-ie, w Wielkim Zderzaczu Hadronów. Akceleratory do badań naukowych oparte na elektromagnesach nadprzewodnikowych zostały już skonstruowane w szeregu laboratoriów, natomiast obecnie wiodącą konstrukcją tego typu z zakresu wykorzystania w energetyce jest projekt ITER, International Thermonuclear Experimental Reactor, budowany w Cadarache, w ramach współpracy międzynarodowej, którego pierwszy zapłon powinien mieć miejsce w 2025 r. O skali tej inwestycji świadczy, że  jest to drugi po międzynarodowej stacji kosmicznej światowy program badawczy z budżetem rzędu 10 miliardów euro. W Polsce materiały nadprzewodzące wykorzystane będą w projekcie PolFEL, w przyspieszających wnękach rezonansowych polskiego lasera na swobodnych elektronach. Zastosowanie elektromagnesów nadprzewodnikowych umożliwia uzyskanie indukcji magnetycznej rzędu kilku tesli przy zredukowanej objętości urządzenia, co wynika ze znacznie większej wartości natężenia prądu, jaki może płynąć przez przewód nadprzewodnikowy. Ale jednocześnie pojawia się wówczas konieczność chłodzenia delikatnych materiałów nadprzewodnikowych, a także uwzględnienia generacji specyficznych dla nadprzewodników strat mocy, szczególnie ważnych w warunkach kriogenicznych i warunkach stabilności, zabezpieczających przed wystąpieniem niekontrolowanej utraty nadprzewodnictwa – quenchu oraz wpływu promieniowania jonizującego na uzwojenia nadprzewodnikowe. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera postęp w rozwoju nadprzewodników wysokotemperaturowych, chłodzonych już nie kosztownym ciekłym helem, a ciekłym azotem lub nawet krio-chłodziarkami.

Bruno Bettelheim odwiedzając na początku lat siedemdziesiątych jeden z izraelskich kibuców stwierdził: „Nigdy nie widziałem pokolenia tak różniącego się od swoich rodziców”. Projekt syjonistyczny, którego początki sięgają dziewiętnastego wieku, zakładał nie tylko utworzenie niezależnego państwa żydowskiego, ale także nowej tożsamości, której elementami był odradzający się język hebrajski oraz etos daleki od dotychczasowych, tradycyjnych wzorców diaspory. Stworzenie „nowego człowieka” wymagało, radykalnego czasem, zerwania z dotychczasowym podejściem do wychowania młodych ludzi, ich edukacji oraz tradycyjnych sposobów przekazywania wiedzy. Postulat odrodzenia języka hebrajskiego jako języka mówionego, a następnie – spajającego tożsamość izraelską języka narodowego – niósł ze sobą wyzwania w postaci szeroko zakrojonego projektu
nauczania tego języka – którego adresatami były zarówno dzieci jak i dorośli. Koncepcje monolingualizmu i monokulturowości ścierały się z barwną różnorodnością przybywających w
kolejnych falach nowych obywateli młodego państwa. Na wykładzie porozmawiamy o tym jak tradycyjne rozumienie nauki, wychowania i tożsamości w judaizmie ścierało się z nową wizją „izraelskości” w początkach formowania się społeczeństwa Izraela oraz jak współczesna kultura Izraela reinterpretuje idee, które ją ukształtowały.

W okresie XVII-XX wieku upowszechnił się buddyzm wśród pasterzy mongolskich. Wraz z buddyzmem, który trafił na grunt mongolski z Tybetu, przyjęto tradycyjną edukację buddyjską. Mnisi od najmłodszych lat uczyli się w klasztorach buddyjskich—mongolskich i tybetańskich. Ci, którzy zdobywali edukację w klasztorach tybetańskich, władali językiem tybetańskiem równie biegle jak językiem rodzimym, a niejednokrotnie nawet lepiej. Pojawiali się wielcy uczeni, charyzmatyczne postaci takie jak Zanabazar. Uprzywilejowani zdobywali nauki pod bacznym okiem swoich nauczycieli. Niemniej nauka, wychowanie nie były obce pasterzom mongolskim, w tym także tym niepiśmiennym, którzy przez setki lat stanowili większość społeczeństwa mongolskiego. W XX wieku pojawiła się edukacja powszechna, która zmieniła oblicze nauki mongolskiej, ale nie całkowicie.

W XXI w. nie uchronimy się przed używaniem internetu. Jak robić to w sposób zdrowy i bezpieczny? Zapraszamy do poznania paru nawyków, które uczynią czas spędzany w sieci nieco mniej ryzykownym.