klasa 3

Nanowłókna polimerowe doskonale naśladują strukturę podstawowych elementów budowy ludzkiego organizmu. Dzięki temu mogą być z powodzeniem używane do tworzenia implantów, graftów i rusztowań w medycynie regeneracyjnej i chirurgii. W dwuczęściowym spotkaniu przedstawię wprowadzenie teoretyczne w fascynujący świat nanotechnologii, ze szczególną uwagą poświęconą zastosowaniom medycznym. Część praktyczna lekcji będzie obejmowała pokaz otrzymywania nanowłókien w laboratorium oraz prezentację materiałów wykonanych dla medycyny. Czynny udział uczestników spotkania festiwalowego będzie mile widziany.

Artysta – zawód podwyższonego ryzyka?  

10.30 / zbiórka w holu głównym / wstęp wolny / obowiązują zapisy* / ok. 75 minut

Artysta malarz – zawód polegający na pokrywaniu, malowaniu płaszczyzn kolorem, farbami … Czy malując czyjś portret nasze zdrowie jest zagrożone? Gdzie jest granica między geniuszem a chorobą? Podczas spotkania spojrzymy na obrazy inaczej niż zwykle, nie tylko jako wynik geniuszu artysty, ale również jego słabości.

* Zapisy od 19 września w Dziale Edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie od poniedziałku do piątku, godz. 8.30–15.00, nr tel +48 22 621 10 31 wew. 246 lub +48 22 629 50 60

Rozpoznawanie tożsamości na podstawie odcisku palca, głosu, czy obrazu twarzy to znane  i powszechnie wykorzystywane zabezpieczenia biometryczne. Niewiele osób jednak wie , że tęczówki naszych oczu zawierają ogromne ilości unikalnych informacji, które mogą być wykorzystane do identyfikacji. Metoda ta, stosowana od ponad dwudziestu lat, oprócz łatwości obsługi i potencjalnie wysokiej odporności na fałszerstwa, oferuje poziom dokładności, którego nie sposób uzyskać pozostałymi, wspomnianymi we powyżej metodami.

Podczas naszego wykładu poznacie teoretyczne podstawy działania biometrii tęczówki, a także będziecie mieli okazję pracować z profesjonalnymi systemami identyfikacji, wykorzystującymi tę metodę – za pomocą wzoru tęczówki dostaniemy się między innymi do zasobów słodyczy .

Zajęcia adresowane są do szkół gimnazjalnych. Celem zajęć jest uwrażliwienie uczniów na problem cyberprzemocy i przedstawienie im metod radzenia sobie w sytuacji zetknięcia się z agresją internetową. Liczba nastoletnich użytkowników Internetu rośnie z roku na rok, jest on miejscem ich codziennej komunikacji. Dzieci często nie mają świadomości, jakie konsekwencje mają ich zachowania w Sieci i mogą nieświadomie przyczynić się do czyjegoś cierpienia. Podczas zajęć zdefiniowane zostaną sytuacje, które są przemocą internetową i mogą być krzywdzące dla innych. Omówiona zostanie specyfika komunikacji zapośredniczonej przez media elektroniczne. Wspólnie zastanowimy się, czym różni się ona od komunikacji twarzą w twarz, dlaczego łatwiej o nieporozumienia w Internecie. Uczniowie dowiedzą się, jak zachować się w przypadku bycia świadkiem lub osobą doświadczającą przemocy internetowej, w jaki sposób szukać pomocy. Modelowane będą pozytywne zachowania świadków cyberbullyingu, które ograniczają różne przejawy przemocy internetowej takie jak: zamieszczanie i powielanie obraźliwego materiału (zdjęć,filmów), Internetowe kłótnie, hejtowanie. Zajęcia będą miały interaktywną formę warsztatową. Uczniowie będą ćwiczyć umiejętności miękkie, które ograniczają występowanie zachowań cyberprzemocowych. Uczestnicy będą mieli możliwość przedstawienia swojego punktu widzenia i praktycznego wykorzystania nabytej wiedzy w ćwiczeniach ucząc się odpowiedzialności za podejmowane w Internecie działania.

W czasie pokazu omówiona będzie budowa anatomiczna gałki ocznej oraz narządów dodatkowych oka ssaków połączona z preparacją izolowanej gałki ocznej oraz struktur zlokalizowanych na terenie oczodołu. Przedstawione zostaną zagadnienia dotyczące odmienności budowy anatomicznej oka u ssaków reprezentujących różne jednostki taksonomiczne. Omówiona będzie droga wzrokowa oraz związek zmysłu wzroku z innymi modalnościami, szczególnie z czynnością narządu przedsionkowo-ślimakowego. Uczestnicy będą mieli możliwość czynnego uczestnictwa w preparacji anatomicznej.

"Chociaż krowie dasz kakao, nie wydoisz czekolady"* - skąd się wzięła czekolada

* Stanisław Jerzy lec

Osładza nam życie, czasem bywa chwilą zapomnienia, innym razem formą pocieszenia. Uwielbiana przez dzieci i dorosłych, przez niektórych nazywana najlepszym przyjacielem kobiet, detronizującym diamenty - czekolada, bo o niej tu mowa, stała się smakołykiem bez, którego nie wyobrażamy sobie naszego życia. Ale czy wiemy czemu zawdzięcza swój hipnotyczny , brązowy kolor oraz zapach, drażniący nasze zmysły od momentu otwarcia opakowania aż do ostatniej kostki. Jednak czy czekolada zawsze miał postać znanej nam tabliczki? Dlaczego nazywana jest pokarmem bogów i wojowników? Czy faktycznie była tak cenna, że pełniła rolę pieniądza?

Myśląc o czekoladzie, a w zasadzie o kakao, jego pochodzeniu i znaczeniu dla tradycji i kultury, automatycznie nasuwają się skojarzenia z cywilizacjami prekolumbijskimi, ceniącymi ziarno kakaowca do tego stopnia, ze uznawano je za dar boga kakao. Podczas wykładu dowiemy się jaka była "czekolada" jej pierwszych smakoszy, jak ją przygotowywano i czy była smaczna. Zgłębimy tez się w mit El dorado, który rozpalał wyobraźnię odkrywców Nowego Świata, a doprowadził między innymi do tego, że ładownie statków konkwistadorów, zamiast złota, wypełniały worki czarnego złota. Zapoczątkowana, w ten sposób kariera czekolady na europejskich stołach rozpoczyna długi proces rozwoju produkcji i popularyzacji tego smakołyku.

Warsztaty dla młodzieży ukazujące zróżnicowanie siedlisk i związaną z tym różnorodność biologiczną. Zajęcia pozwolą uczestnikom na obserwację różnych typów fragmentu środowiska miejskiego i odkrywanie zamieszkujących w nich organizmów, a także na samodzielne przeprowadzenie krótkich badań. Mini-inwentaryzacje zróżnicowanych płatów siedlisk na terenie Ogrodu Botanicznego i jego okolic będą pretekstem do bardziej szczegółowego przyjrzenia się znalezionym organizmom, ich wymaganiom życiowym, a także do szerszej dyskusji na temat bioróżnorodności i możliwości ochrony przyrody.

Trening pamięci można porównać z treningiem sportowym – dzięki wykonywanym ćwiczeniom poprawiamy swoje wyniki, aby w końcu zostać mistrzem. Zapraszamy Cię do udziału w lekcji, podczas której dowiesz się jak zapamiętywać dużo informacji w krótkim czasie, co to są półkule mózgowe oraz gdzie w mózgu ukryta jest pamięć. Poznasz specjalną mnemotechnikę (czyli technikę pamięciową), dzięki której zapamiętasz kilkadziesiąt wyrazów i zaczniesz uczyć się szybciej. 

Co łączy lodówkę, buty sportowe i krem z filtrem UV? 
Uczestnicy lekcji dowiedzą się co to są nanocząstki i dlaczego są tak wyjątkowe. Pozornie niepozorne, stanowią podstawę niezwykle dynamicznie rozwijającej się nanotechnologii, cieszą się zainteresowaniem zarówno nauki, jak i przemysłu. Popularne wśród naukowców, mało znane przeciętnemu człowiekowi, a przecież obecne w jego życiu. 
Czemu nanocząstki zawdzięczają swoją wyjątkowość i w jakich jeszcze zaskakujących produktach codziennego użytku można je znaleźć? Na te pytania znajdziemy odpowiedzi w czasie lekcji. 
Spotkanie podzielone będzie na dwie części. Pierwsza to krótki wykład o wyjątkowych właściwościach i zastosowaniach  nanocząstek, często zaskakujących i niezwykłych. Druga część spotkania to gra, w której aby wygrać, trzeba znaleźć odpowiedź na intrygujące pytanie. Droga do odpowiedzi prowadzić będzie przez labirynt pytań i zagadkowych zadań. Przyda się odrobina sprytu i szczęścia ale przede wszystkim wiedza, nie tylko ta zdobyta w trakcie wykładu…

Planeta na której żyjemy daje nam wszystko co do istnienia niezbędne. Jak ją traktujemy? Jakie "ekologiczne" podejście jest sensowne? Rozważymy problem gazów cieplarnianych, klimatu i wiele innych.

Zajęcia podzielone są na dwie części: wykład i pokazy doświadczalne. W pierwszej części spotkania omówimy materiały funkcjonalne (tzw. materiały inteligentne), które zmieniają swoje właściwości pod wpływem działania czynników zewnętrznych. Kontrolowanie tych czynników sprawia, że materiały inteligentne znajdują zastosowanie w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. W drugiej części zajęć przeprowadzimy pokazy doświadczalne, m.in. z wykorzystaniem wybranych materiałów inteligentnych.

Materiały inteligentne zmieniają swoje właściwości pod wpływem czynników zewnętrznych, co można wykorzystać w innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych: wykład i pokazy.

Wszyscy, którzy uczyli się kiedykolwiek języka obcego przyznają, że bardzo ważną – jeśli nie najważniejszą – umiejętnością jest znajomość słówek. To one pozwalają przekazać to, co chcemy powiedzieć, i choć nie można pominąć znaczenia innych elementów wiedzy językowej (gramatyki czy wymowy), to bez wyrazów nie ma komunikacji. To dlatego naukę języka obcego zaczynamy najczęściej od zakupu słownika.

Jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ilościowych aspektów znajomości słownictwa języka obcego. A przecież mierząc się z nowym zadaniem warto zdawać sobie sprawę z jego rozmiaru. Celem tego spotkania jest przedstawienie faktów, które zdemistyfikują wyzwanie, przed którym staje każdy z nas rozpoczynając naukę. Podczas wykładu uczestnicy poznają odpowiedzi na następujące pytania:

1. Ile wyrazów jest w języku polskim i angielskim?
2. Ile wyrazów w języku polskim znają uczestnicy wykładu?
3. Ile wyrazów zna przeciętny użytkownik języka angielskiego?
4. Ile wyrazów trzeba znać w języku angielskim, aby swobodnie rozmawiać, czytać i pisać w tym języku?.

W jaki sposób mierzy się te wartości?

Spotkania z Inżynierią Chemiczną

Zaczniemy od zapoznania uczniów z definicją płynu. Dowiedzą się oni, że płynami mogą być gazy i ciecze. Jedną z różnic pomiędzy gazami, a cieczami jest ich ściśliwość. Uczniowe dowiedzą się, które płyny są ściśliwe a które nie. Bardzo często dzieci zapytane o to, czy powietrze coś waży, odpowiadają, że nie. Wykonując proste doświadczenie dowiedzą się, że powietrze jednak ma jakąś masę. Będą mogli zaobserwować różnicę w gęstości różnych gazów, porównując ich ciężar.

Wyjaśnimy też pojęcie ciśnienia atmosferycznego i hydrostatycznego. Uczniowie dowiedzą się, jak mierzy się ciśnienie atmosferyczne, co to jest wieża ciśnień i jak można wykorzystać ciśnienie słupa wody.

Zaprezentujemy zjawisko rozszerzalności cieplnej płynów, czyli zmiany objętości płynu pod wpływem temperatury. Uczestnicy dowiedzą się, jak działają termometry rozszerzalnościowe i gdzie ma zastosowanie zjawisko rozszerzalności cieplnej gazów.

Jednym z ważniejszych równań w mechanice płynów jest równanie Bernouliego. Uczestnicy dowiedzą się, kim był Daniel Bernoulli i dlaczego równanie, które sformułował jest takie ważne. Zaprezentujemy im również efekt Coandy. Następnie dowiedzą się, czym jest aerodynamika i jak powstaje siła nośna w samolotach.

Wyjaśnimy też pojęcie gęstości i lepkości płynów. Uczniowie dowiedzą się, że nie zawsze gęste znaczy lepkie. Porównają gęstość różnych substancji, następnie porównają lepkość dwóch płynów i dowiedzą się dlaczego gęstość i lepkość są ważne dla inżynierów.

Wykłady (z prezentacją multimedialną) rzuca światło – w części pierwszej – na podstawowe problemy związane z kanonem literackim (definicja, przebieg dyskusji w Polsce i za granicą, typy/modele, kanon czy kanony?, czy tylko arcydzieła?, dzieła w całości czy we fragmentach?, kanon a mody literackie, kanon literacki a spis lektur szkolnych oraz spis lektur na studiach neofilologicznych itp.). Główne miejsce zajmie odpowiedź na pytania o kryteria tworzenia kanonu literackiego oraz wynikające z nich szanse („kapitał intelektualny”) i zagrożenia („przeludnienie”/”nadreperezentacja”, przymus a przyjemność czytania itp.), a także specyfikę literatury rosyjskiej na tle europejskim. Pierwsza z dwóch części wykładu – teoretyczna (z odwołaniem do prac czołowych znawców tematu, m.in. Harolda Blooma, Ryszarda Nycza, Tomasza Wroczyńskiego) wraz z drugą częścią, zawierającą propozycje rozwiązań (z przywołaniem również literatury polskiej) – dopełniają się wzajemnie: istnieje możliwość wysłuchania obu lub każdej z osobna.

Białka są składnikami wszystkich żywych komórek, a ich nieustanna praca zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całych organizmów. Naukowcy starają się zgłębić tajniki białek, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy komórkowe, w tym te odpowiedzialne za procesy chorobowe. Z drugiej strony, białka są wykorzystywane jako leki (np. insulina), a dzięki swoim zróżnicowanym właściwościom znajdują zastosowanie także w przemyśle, np. spożywczym i chemicznym. Zarówno niektóre cele badawcze (coraz lepsze poznawanie białek), jak i praktyczne zastosowania przemysłowe wymagają uzyskania wyizolowanych białek, oczyszczonych od innych składników komórkowych. W trakcie zajęć opowiemy o tym, jak skłonić bakterie, by produkowały dowolne (nawet ludzkie) białko oraz zaprezentujemy wybrane metody, które naukowcy stosują na co dzień do otrzymywania białek, ich oczyszczania i podstawowej analizy. W trakcie lekcji  uczniowie będą również mogli w kilkuosobowych zespołach własnoręcznie przeprowadzić prostą procedurę eksperymentalną.

W czasie lekcji dyskutowane są szanse bramkarza na obronę rzutu karnego w przypadku dwóch dyscyplin: piłki ręcznej i piłki nożnej. W czasie lekcji korzystając z prostych zjawisk fizycznych, mierzy się czas reakcji oraz skoczność uczestników zajęć. W czasie zajęć wykorzystuje się podstawowe wiadomości z kinematyki (ruch jednostajnie przyśpieszony) i dynamiki (energia kinetyczna i potencjalna). Lekcja jest pomyślana jako powtórzenie materiału z I klasy gimnazjum oraz zachęta do praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy.

Jak szukać informacji, aby znaleźć? Czy zbiór informacji to wiedza/ Dokąd prowadzą nas internetowe poszukiwania odpowiedzi? Czy znalezienie jedynej słusznej odpowiedzi na pytanie jest możliwe? W czasie lekcji uczniowie będą mieli możliwość zastanowienia się nad powyższymi pytaniami. Wykonując zadania i ćwiczenia przyjrzą się z meta poziomu współczesnym zagadnieniom związanym z funkcjonowaniem wiedzy. Podczas spotkania będą nazywać współczesne źródła wiedzy oraz określać ich użyteczność w konkretnych sytuacja, analizować treści, dokonywać ich krytycznego rozbioru oraz dyskutować, czym jest prawda.
Zagadnienia poruszane podczas lekcji:
- jak szukamy informacji
- jakie są źródła wiedzy
- ocena i krytyka treści medialnych
- analiza tekstu naukowego
- prawda a tekst publicystyczny/medialny

W ramach zajęć zostaną zaprezentowane wybrane zasoby danych przestrzennych o środowisku geograficznym, udostępniane poprzez geoportale i wirtualne globusy. Uczestnicy zajęć będą mieli możliwość samodzielnego, praktycznego zastosowania narzędzi wyszukiwania danych przestrzennych i pomiarów w odniesieniu do wybranego obszaru. Na zajęciach zostanie przeprowadzony quiz geograficzny z wykorzystaniem zasobów mapowych w internecie.

Lekcja w terenie w czasie której uczniowie wcielą się w role dziennikarzy poszukujących materiałów do artykułu o powrocie Józefa Piłsudskiego do stolicy. Uczestnicy poznają ciąg wydarzeń, który umożliwił przejęcie władzy przyszłemu Naczelnikowi Państwa.

Grzyby to niezwykle bogata grupa organizmów, a jesień to doskonała pora by zgłębiać tajniki ich życia. Warto poznać je nie tylko ze względu na ich walory smakowe, ale przede wszystkim z uwagi na ich niesamowitą różnorodność, interesującą budowę, jak i ważną rolę, jaką spełniają w przyrodzie. Spotkanie poświęcone grzybom otworzy wykład ilustrowany prezentacją multimedialną na temat bogactwa świata grzybów. Uczniowie zapoznają się ze specyfiką budowy, cyklu rozwojowego i sposobów odżywiania się tej grupy organizmów, dowiedzą się wielu ciekawostek, na przykład jaką  rolę pełnią grzyby w życiu i gospodarce człowieka. Część terenowa umożliwi przeprowadzenie własnych obserwacji mykologicznych. Będziemy poszukiwać i  rozpoznawać napotkane gatunki grzybów oraz oznaczać je  za pomocą kluczy i atlasów, a także wyszukiwać gatunki znajdujące się na kartach pracy. Na zakończenie każda z grup dokona prezentacji uzyskanych wyników.

Lekcja pokazowa języka hiszpańskiego dla uczniów nie znających tego języka. 

Życie na naszej planecie trwa dzięki energii słonecznej, która jest przekształcana w energię chemiczną w niezwykłym procesie zwanym fotosyntezą. Z fotosyntezą kojarzy nam się przede wszystkim zielony barwnik chlorofil. Tymczasem światło jest absorbowane także przez barwniki pomocnicze – żółte i pomarańczowe karotenoidy. Wszystkie te związki współistnieją w pozornie jednolicie zielonych liściach. Co więcej, u roślin wyższych zieleń chlorofilu też nie jest jednolita, gdyż występuje on w dwóch odmianach, jako niebieskozielony chlorofil a i żółtozielony chlorofil b. W proponowanym doświadczeniu wszystkie te barwniki można samodzielnie otrzymać i zobaczyć!

Uczestnicy zajęć wykonują całe doświadczenie całkowicie samodzielnie, zapoznając się z technikami homogenizacji i ekstrakcji materiału biologicznego oraz identyfikacji związków chemicznych. Ze świeżych liści różnych roślin uzyskują ekstrakt acetonowy zawierający mieszaninę barwników, którą rozdzielają metodą chromatografii cienkowarstwowej na chlorofile a i b, karoteny i ksantofile. Związki te identyfikują porównując otrzymane wyniki z danymi literaturowymi.

Współczesne samoloty wojskowe wymagają od pilota szczególnych predyspozycji zdrowotnych i wytrzymałościowych. Podczas wykonywania misji bojowych i treningowych organizm piolta poddawany jest oddziaływaniu różnych czynników obciążających. Działania takie niosą ryzyko utraty zdrowia, życia lub bardzo drogiego samolotu. W celu zminimalizowania tych zagrożeń piloci muszą być cyklicznie badani i szkoleni na symulatorach w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej. Jednym z takich urządzeń jest wirówka przeciążeniowa - symulator szkoleniowy, który umożliwia wszechstronne odwzorowanie warunków występujących podczas misji lotniczych, a trening w niej pozwala na podniesienie tolerancji przeciążeń, co skutkuje zmniejszeniem ryzyka wystąpienia powyższych zagrożeń. A w myśl starej wojskowej maksymy ,, im wiecej potu wylanego na ćwiczeniach tym mniej krwi w boju".

Dlaczego Śnieżka jest najwyższym szczytem Karkonoszy, czy naprawdę góra Ostrzyca jest "polskim Fudżi-jamą", gdzie spotykamy "kamienną różę" a gdzie "kamienne organy", co ukrywają jaskinie a co cyrki lodowcowe - to sobie opowiemy.