wykład

Użyteczne nieużytki. Tereny zieleni Warszawy to nie tylko parki, ogrody i zieleń miejska. W naszym mieście istnieje jeszcze wiele innych obszarów pokrytych bujną, swobodnie rozrastająca się roślinnością. Okazują się one równie ważne jak "uczesana" zieleń - produkują tlen, wychwytują pyły zawieszone w powietrzu (czyli smog), są miejsce bytowania wielu ciekawych i rzadkich gatunków zwierząt, terenem codziennej rekreacji warszawiaków. W myśl najnowszych trendów w architekturze krajobrazu współcześnie są postrzegane jako... piękne.

Właściwy sposób żywienia, obok regularnej aktywności fizycznej, ma największy wpływ na stan zdrowia. Badania naukowe dostarczają informacji o znaczeniu dla organizmu nie tylko poszczególnych składników pokarmowych, ale również składu (wzoru) diety. Rodzą się zatem pytania: Czy istnieje wspólny sposób żywienia grup populacyjnych na świecie, które charakteryzują się najdłuższym życiem i najlepszym stanem zdrowia? Czy modne diety są tak zdrowe, jak próbują przekonać nas ich twórcy? Czy zdrowe odżywianie się jest trudne w obecnych czasach? Zatem, czy istnieje idealna dieta, a jeśli tak, to jaka?

Nietrzymanie moczu u kobiet sprawia, że jakość życia w zdecydowany sposób się obniża,.  U większości kobiet schorzenie to doprowadza do zmiany stylu życia, rezygnacji z życia zawodowego, ograniczenia kontaktów towarzyskich, powodując izolację społeczną. Omówimy objawy nietrzymania moczu, zasad higieny intymnej dla pacjentek z tym problemem oraz rodzaje profesjonalnej pomocy, na które może liczyć kobieta. Przedstawimy znaczenie wsparcia społecznego w leczeniu nietrzymania moczu.

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA, począwszy od etapu jego izolacji z komórek do etapu analiz różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy wyizolują DNA z owoców – z zastosowaniem metody 'domowej', przeprowadzą reakcję PCR, pozwalającą  na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA, i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.

Widzowie będą mieli unikalną okazję zobaczyć jak wygląda ciekły hel o temperaturze -269 stopni Celsjusza – nalany do przezroczystego kriostatu. Przy okazji dowiedzą się jak jest zbudowany taki kriostat i jakie środki ostrożności należy podjąć, aby utrzymać hel w stanie płynnym. Co więcej, oziębimy hel do jeszcze niższej temperatury około -272 °C, czyli zaledwie 1.2 °C  powyżej zera absolutnego. W tak niskiej temperaturze hel staje się nadciekły. Polega to na tym, że może on przepływać swobodnie przez otwory o bardzo małej, nawet nanometrowej średnicy.  Pokażemy efekt „fontanny helowej”, który jest jedną z konsekwencji nadciekłości.

Materi, z której jesteśmy zbudowani – wszystkie atomy, planety, gwiazdy i galaktyki – stanowi niecałe 5% Wszechświata. Z czego zbudowana jest więc reszta? Tak naprawdę to... nie wiemy. Dlatego pozostałe składniki Wszechświata nazwaliśmy ciemną materią i ciemną energią.

W czasie wykładu skupimy się na ciemnej materii. Ma ona bardzo nieprzyjemną cechę – nie emituje żadnego promieniowania. Jej bezpośrednie obserwacje są niemożliwe – nawet mając do dyspozycji najlepsze teleskopy i satelity. To skąd wiemy, że ciemna materia w ogóle istnieje? Jak obserwujemy to, co niewidzialne? Czym jest ciemna strona Wszechświata? W czasie wykładu dwoje naukowców: fizyk i astronom postarają się udzielić odpowiedzi na te pytania.

Sołeczność Afro-Brazylijczyków w Nigerii zamieszkuje współcześnie największą metropolię tego kraju, czyli Lagos. W mieście tym znajduje się dzielnica brazylijska, charakteryzująca się bogactwem znaczeń i symboli łączących kultury nigeryjskie, brazylijskie i portugalskie. W trakcie wykładu zaprezentowana zostanie panorama historyczna uwzględniająca moment przybycia Afrykanów z Brazylii w XIX wieku po zniesieniu niewolnictwa oraz kształtowanie się społeczności afro-brazylijskiej w Afryce Zachodniej: Nigerii, Beninie, Ghanie i Togo. Następnie opisane zostaną najważniejsze elementy dziedzictwa kulturowego: przykłady architektury, w tym budynki sakralne nawiązujące do brazylijskiego baroku oraz dawne wille należące do najważniejszych rodzin z domu Martins czy da Silva, cykliczne tradycje świąteczne i obchody karnawału (np. Festiwal Bumba Meu Boi), ubiór, jak również kulinaria. Wykładowi będzie towarzyszyła prezentacja multimedialna z badań terenowych.

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, najwybitniejszy polski tekst pochodzący z XV wieku, ujmuje śmierć jako fenomen bliski, w niektórych miejscach dialogu, zdawałoby się, pozbawiony grozy, a nawet obojętny. Tekst przyjmuje istnienie normy wyrażającej bliskość i dobre zaznajomienie się ze śmiercią. Największą szkodę, w konsekwencji utratę życia wiecznego, mogła przynieść chrześcijaninowi nagła śmierć. Człowiek nie powinien jednak pozbawiać się bezcennego daru – „dobrej śmierci”.

W wyniku przemian w cywilizacji europejskiej od XVIII stulecia zaznaczył się dystans w stosunku do tak rozumianej zażyłości ze śmiercią – do stworzonego przez Philippe'a Arièsa konstruktu „śmierci oswojonej”. Samo „oswojenie” przednowoczesnej śmierci wyrażało się w obcej nam postawie obojętności wobec miejsca pochówków czy ceremonii. (Cmentarze do XVIII wieku lokowano w środku ośrodków miejskich, w pewnym sensie martwi i żywi współegzystowali obok siebie, co musiało obniżać niepokój wpisywany w przesłanie memento mori). Autor Rozmowy najwyraźniej ma tego świadomość, intensyfikując w jego własnej perspektywie dramatyczny kontakt ze Śmiercią, przezwyciężając konsekwencje Arièsowskiego „oswojenia” śmierci – z jej grozą należy się zmierzyć. Autor operuje kulturowymi wyobrażeniami na temat umierającego ciała, odnosi się do pewnych społecznych praktyk i sytuacji, związanych z umieraniem.

Śmierć jest najpewniejszym wydarzeniem w życiu każdego człowieka, choć godzina jej przyjścia będzie dlań najmniej spodziewana i znana. Postawa człowieka w chwili śmierci – przesłanie to w nieskończoność podkreślały późnośredniowieczne artes moriendi – nadaje ostateczny sens życiu człowieka, stanowi jego podsumowanie i zamknięcie.

Pandemia Covid-19 i towarzyszący jej stres odciskają piętno na wielu obszarach życia ludzi, w tym na ich zdrowiu psychicznym. Z tego względu niezwykle ważne jest śledzenie
stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa w czasie pandemii i wynikających z niej obciążeń. W trakcie wystąpienia zostaną zaprezentowane wyniki dwóch badań na ten temat realizowanych w Polsce w czasie pandemii.

Pierwsze z nich, przeprowadzono na przełomie marca i kwietnia br., a więc tuż po wprowadzeniu ograniczeń w związku z pandemią. Dotyczyło ono występowania
objawów zaburzeń psychicznych związanych ze stresem, depresji i lęku uogólnionego. W czasie wystąpienia zostanie udzielona odpowiedź na pytanie, czy sytuacja pandemii była
postrzegana jako stresująca przez wszystkich uczestników oraz jak bardzo nasilone były w tym czasie u nich objawy zaburzeń psychicznych.

Drugie badanie, prowadzone w ramach projektu obejmującego 12 krajów europejskich, koncentrowało się na określeniu, w jakim zakresie sytuacja pandemii koronawirusa była
obciążeniem psychicznym dla Polaków. Ponadto, pytaliśmy o to, co pomaga uczestnikom w radzeniu sobie z przeżywanymi trudnościami. W trakcie wystąpienia zostaną
omówione rodzaje obciążeń najczęściej wskazywane przez uczestników oraz podejmowane przez nich sposoby radzenia sobie ze stresem.

 Zanim wymyślono telefony komórkowe, zakochani młodzi Zulusi pisali do siebie miłosne listy… z koralików. Układ, jaki tworzyły koraliki na bransoletce lub naszyjniku,  symbolizował tajny przekaz dla ukochanej. Kodowanie wiadomości odbywało się także przez starannie dobrany kolor. W Kenii kobiety wysyłały swoją wiadomość za pomocą tkanin, którymi się przewiązywały. Jeśli zamarzy ci się dywan prosto z Maroka, przyjrzyj się rytmicznym wzorom wszytym w wełniany ścieg. Zapisane zostały na nim historie osób, które go wykonały. Będąc w Ghanie na pewno skusisz się na jakąś pamiątkę. Pamiętaj, że nawet  mały drewniany breloczek kupiony na lotnisku zawiera w sobie przekaz zakodowany w  symbolice motywów Adinkra  - słynnego królestwa Aszanti. Niezależnie gdzie będziesz, na zachodzie, wschodzie, północy czy południu kontynentu afrykańskiego, robiąc zdjęcie, masz szanse natknąć się na zakodowane wiadomości w konkretnych kształtach, układzie kolorów i wymownych wzorów. Przyjdź, popatrz, posłuchaj, odkryj i porozmawiajmy w wizualnym języku, który porusza wyobraźnię.

Żyjąc w zbiorowościach, jednostki wytwarzają mechanizmy identyfikacji z nimi. Również same państwa są zainteresowane wzmacnianiem tego poczucia przynależności, dzięki któremu łatwiej zarządzać grupą. Prezentacja przedstawi uwarunkowania przywiązania emocjonalnego do własnego kraju wśród Polaków i mieszkańców innych państw europejskich. W jaki sposób postawy patriotyczne są powiązane z deklaracjami prawicowości/ lewicowości, religijności i poparcia dla Unii Europejskiej? Wystąpienie opiera się na danych z najnowszej (2018) edycji Europejskiego Sondażu Społecznego.

Pływające mikroorganizmy odgrywają ogromną rolę w procesach biologicznych w glebie, oceanach oraz wewnątrz naszych organizmów. Ruch jest dla nich kluczowy przy poszukiwaniu pożywienia czy uciekaniu przed zagrożeniami, jednak wykorzystują one do poruszania się zupełnie inne mechanizmy niż znacznie większe ryby i ssaki. Różnica wynika przede wszystkim z uniwersalnych ograniczeń, jakie nakłada na nie otaczający je płyn. Okazuje się, że przy tak małych organizmach w środowisku płynnym dominującą rolę odgrywają efekty lepkości płynu.

Podczas spotkania opowiem o tym, czym jest lepkość, jakie zaskakujące własności (zilustrowane pokazami doświadczeń) mają płyny w mikroskali i jak wpływają one na ruch mikroskopijnych pływaków.

W matematyce używamy metody aksjomatycznej, to znaczy przyjmujemy pewne założenia wyjściowe, zwane aksjomatami, i zgodnie z pewnymi przyjętymi regułami rozumowania wyprowadzamy z nich wnioski. Dlatego fundamentalne jest zagadnienie, jakie tezy matematyczne wynikają z jakich aksjomatów. Szczególnym przypadkiem tego zagadnienia było na przykład rozważane przez wiele wieków pytanie, czy tak zwany piąty postulat Euklidesa wynika z pozostałych aksjomatów jego geometrii. Ostatecznie okazało się, że nie, co doprowadziło do powstania geometrii nieeuklidesowych.

Jak uzasadnić, że jakieś twierdzenie T wynika z danego zbioru aksjomatów A? Co do zasady jest to proste: można po prostu udowodnić T, przyjmując A jako założenia. Jak natomiast pokazać, że T nie wynika z A? Zwykle robi się to, konstruując strukturę matematyczną spełniającą wszystkie aksjomaty A – coś takiego nazywamy modelem dla A – w której twierdzenie T nie jest prawdziwe. To prowadzi do pytania, czy możliwa byłaby niepokojąca sytuacja pośrednia, w której ani nie da się udowodnić T za pomocą A, ani nie da się zbudować modelu dla A, w którym T nie zachodzi.

Otóż jeśli dobrze zdefiniujemy pojęcie aksjomatu i reguły rozumowania, to taka sytuacja jest niemożliwa. Mówi o tym tak zwane twierdzenie o pełności: każdy system aksjomatów, za którego pomocą nie da się udowodnić sprzeczności, ma model. Łatwo z tego wynika, że jeśli z A nie da się udowodnić T, to istnieje model dla A, który zarazem nie jest modelem dla T. Na wykładzie spróbujemy wyjaśnić znaczenie twierdzenia o pełności i opowiedzieć o tym, jak się go dowodzi.

W centrum spotkania będą role i znaczenia, jakich nabiera woda we współczesnej sztuce. Już Leonardo da Vinci fascynował się strukturą i zastosowaniem wody. Współcześnie woda jako tworzywo jest wykorzystywana w pracach Jeffa Koonsa czy Yayoi Kusamy – najdroższych artystów współczesnych.

W trakcie spotkania zaprezentowane zostaną polskie i zagraniczne projekty artystyczne, w których woda staje się narzędziem wyrażania emocji. Pokazane zostaną zarówno koncepty wirtualne, jak i te realizowane w przestrzeni miejskiej oraz w naturze. Między innymi pojawią się: 1. Antony Gromley i jego rzeźba „Another Place” zainstalowana na plaży w Crosby (2007), projekt „Sinking world” fotografa Andreas Franke i jego galeria pod wodą (2010), „Tężnia Sztuki” tworzona przez Roberta Kuśmirowskiego (2016), projekt amerykańskiej fotografki Rose-Lynn Fisher „Topografia łez” (2017).

Wspólnie spróbujemy ustalić, po co współcześni artyści sięgają po wodę jako narzędzie wyrażania emocji. Zastanowimy się też, ile jest prawdy w tym, że jesteśmy „ciałami wody” oraz przekonamy się, czy we współczesnej kulturze – jak  przekonuje artystka Ewa Partum – „new horizon is a wave”/„nowy horyzont jest falą”?

Alfred Tarski udowodnił, w latach dwudziestych XX wieku, że istnieje algorytm, który odpowiada na wszystkie pytania dotyczące liczb rzeczywistych, jakie da się wyrazić za pomocą mnożenia, dodawania i kwantyfikatorów. Przykładem takiego pytania jest: czy istnieje wielomian kwadratowy, który ma 3 miejsca zerowe? Odpowiedź (w tym przypadku przeczącą) na to i inne pytania dostaniemy automatycznie po uruchomieniu algorytmu Tarskiego. W swoim wystąpieniu chciałbym algorytm ten opisać.

Kulisy największych tajemnic powojennej Polski. Czy to prawda, że Sowieci składowali głowice nuklearne w jednej z polskich wsi? Dlaczego morderstwo z Połańca było najgłośniejszą zbrodnią PRL-u? Czym Breżniew zszokował polskich komunistów podczas wizyty w Polsce? Czy Bolesław Bierut musiał umrzeć?

Podczas wykładu zostaną przedstawione istniejące rozwiązania robotów-telemanipulatorów chirurgicznych i medycznych stosowane w praktyce medycznej, a także
nowe koncepcje takich robotów i doświadczenia własne autora z zakresu projektowania i konstrukcji manipulatorów do zastosowań w medycynie.

Zostanie zaprezentowane spektakularne zastosowanie robotów chirurgicznych wykorzystywanych do operacji minimalnie inwazyjnych serca dotyczących wykonywania
tzw. by-passów w chorobie niedokrwiennej serca. Najbardziej znane roboty dla chirurgii to AESOP i ZEUS oraz daVinci produkcji USA. W referacie zostanie przedstawiona typowa
procedura stosowana w chirurgii z użyciem robota-telemanipulatora, w którym narzędzia są sterowane zdalnie, zaś kamera endowizyjna, przekazująca obraz operowanego miejsca, jest sterowana głosem. Stosowana jest tu technika endoskopowa, w której wprowadza się do ciała pacjenta narzędzia laparoskopowe zamocowane do ramion robota i specjalny układ optyczny – obrazowód z kamerą i źródłem światła. Ramiona robota kopiują ruchy rąk chirurga, ale są o wiele precyzyjniejsze, ponieważ drżenie rąk chirurga nie przenosi się na ramiona robota.

Ta nowa technika stała się obecnie bardzo atrakcyjna i dynamicznie się rozwija, brak jeszcze jednolitych standardów technicznych i projektowo-konstrukcyjnych w tym zakresie i
wiele zagadnień czeka nadal na rozwiązania. Można je uzyskać na drodze analizy odpowiednio sformułowanych modeli uwzględniających specyfikę podejmowanych
zagadnień z pogranicza anatomii, medycyny, biomechaniki i inżynierii medycznej – w referacie zostaną przedstawione nowatorskie metody projektowania i konstruowania
innowacyjnych rozwiązań manipulatorów do zastosowania w medycynie.

Obecnie dla gatunków, których nasiona są z pewnego powodu niedostępne, można zastosować technologię sztucznych nasion. Czym są sztuczne nasiona? Jak je wytworzyć? Do czego można je zastosować?

Ocean pokrywa ok 70% naszego globu, a chmury to największa niewiadoma systemu klimatycznego. W styczniu i lutym 2020 roku odbył się jeden z największych międzynarodowych eksperymentów geofizycznych EUREC4A/ATOMIC, podczas którego niemal tysiąc naukowców z kilkunastu krajów świata, korzystając z 4 statków badawczych, 4 samolotów, satelitów, dronów, systemów autonomicznych do pomiarów w atmosferze i oceanie, badało na subtropikalnym Atlantyku oddziaływanie ocean - atmosfera i mechanizmy organizacji zachmurzenia. W eksperymencie uczestniczyła ekipa z Polski. Co mierzyliśmy? Jak i dlaczego? Co ciekawego odkryliśmy? Opowiem o tym w trakcie wykładu.

Zagadnienia medyczne bardzo długo nie były uważane za właściwy przedmiot badań dla socjologów oraz antropologów - jako fakty natury przyrodniczej były postrzegane w oderwaniu od społecznych, kulturowych i politycznych kontekstów, w których występują. Jednak kultura nie tylko stanowi podstawę naszych przekonań i praktyk jako społeczeństwa, ale kształtuje również nasze poglądy i zachowania (pro)zdrowotne.  Ma też niebagatelny wpływ na procesy diagnozy, leczenia oraz rekonwalescencji.

Nauki społeczne badając zagadnienia medyczne pozwalają lepiej zrozumieć jak definiujemy, rozumiemy i praktykujemy zdrowie, jak postrzegamy choroby oraz w jaki sposób radzimy sobie ze zmianami zachodzącymi w naszym ciele. Pozwalają również zobaczyć jakie przekonania i wierzenia, jako społeczeństwo, mamy na temat tego, czym jest medycyna i jak działa.

Podczas wykładu opowiem o najważniejszych badaniach i teoriach dotyczących społecznych aspektów zdrowia, choroby i leczenia. Przyjrzymy się przejawom medykalizacji życia codziennego oraz zastanowimy się nad możliwościami krytycznej analizy tak zwanego biomedycznego modelu wiedzy.

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA, począwszy od etapu jego izolacji z komórek do etapu analiz różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy wyizolują DNA z owoców – z zastosowaniem metody 'domowej', przeprowadzą reakcję PCR, pozwalającą  na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA, i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.

Motywy mitologiczne towarzyszą człowiekowi niemalże na każdej płaszczyźnie. Jedną z nich jest architektura, która chętnie wykorzystywała istoty i postacie znane z mitów w detalach architektonicznych i dekoracjach malarskich. Czasem odwołanie się do konkretnego boga lub jego atrybutu jest nam w stanie odpowiedzieć na pytanie, czym zajmował się właściciel danego obiektu lub jaką funkcję pełnił budynek. Często przechodząc obok jakiegoś miejsca, nie zwracamy uwagę na szczegóły. Niektóre z nich pozostają ukryte dla ciekawskich oczu. Wykład będzie pewną formą spaceru – wędrówki, podczas której architekturze, przede wszystkim z XIX i początku XX wieku, towarzyszyć będą motywy mitologiczne. Część z nich jeszcze do niedawna znajdowała się pod warstwą farby, niektóre z nich pozostały już jedynie na zdjęciach.

Fakty z życia polskich dzieci, które po deportacji na Syberię i do Kazachstanu w latach 1940/1941, a następnie po podpisaniu układu Sikorski-Majski umożliwiającego amnestię i ewakuację z  ZSRR polskich więżniów, zesłańców i jeńców, wśród nich dzieci - los  zaprowadził najpierw do Iranu, potem do Afryki, Indii, Meksyku i Nowej Zelandii. Ocalone i bezpieczne w specjalnie utworzonych dla nich osiedlach polskie dzieci mogły się uczyć, bawić i cieszyć odzyskanym dzieciństwem.

Każdego dnia komunikatom o pogodzie towarzyszy informacja skierowana do meteoropatów ostrzegająca ich przed możliwym niekorzystnym wpływem pogody na ich
samopoczucie. Z drugiej strony, skargi pacjentów na pogorszenie samopoczucia czy zaostrzenie objawów istniejących chorób w odpowiedzi na zmiany pogody są przez
lekarzy często ignorowane albo przynajmniej nie traktowane poważnie. Wpływ pogody na stan zdrowia człowieka jest uznawany nie tylko przez lekarzy jako swoisty mit.

Tymczasem, w ostatnich latach pojawiło się wiele publikacji wskazujących na rzeczywisty związek klimatu (np. powodzi czy huraganów) oraz pogody (np. wysokich
temperatur, dużego zachmurzenia czy wilgotności) z samopoczuciem ludzi. W czasie wykładu przedstawię hipotetyczny mechanizm wiążący zmiany pogody ze stanem
zdrowia człowieka oraz wyniki pierwszych z Polsce i jednych z nielicznych do tej pory na świecie badań psychologicznych nad meteoropatami oraz psychologicznymi
czynnikami ich wrażliwości na pogodę, głównie kobiet, które zwykle silniej reagują na zmiany pogody w porównaniu z mężczyznami.