wykład

Przyroda Brazylii to nie tylko wiecznie zielone lasy deszczowe Amazonii, to również niesamowite bogactwo i różnorodność innych środowisk, od wielobarwnej sawanny brazylijskiej (cerrado), przez atlantyckie lasy deszczowe, po największe na świecie mokradła Pantanalu. Zapraszam na fotograficzną podróż po zagrożonych ekosystemach południowej i zachodniej Brazylii, nad wspaniałe wodospady i przepastne kaniony pod parasolem niezwykłych drzew.

W latach 80.  XX wieku w fizyce i matematyce zapanowała moda na fraktale, czyli figury geometryczne o nieregularnych kształtach. Paproć Barnsleya, drzewo na wietrze,  fraktalna muzyka - okazało się, że matematyka jest nie tylko rozważna, ale bywa też romantyczna. Podczas wykładu zostanie omówionych kilka przykładów  fraktali,  na komputerze pojawią się animacje rysujące fraktal  Mandelbrota.  Na zakończenie wykładowca wyjmie z kieszeni "żywy"  fraktal. Zapraszamy w matematyczną podróż do świata niezwykłych fraktali.

Wykład dotyczy zjawiska rewitalizacji postulatów politycznych małych (wg Hrocha) albo zależnych (wg Waldenberg) narodów w Europie, np. Szkotów, Walijczyków, Flamandów, Katalończyków czy Basków.

Internet jest pełen informacji i użytecznych narzędzi. Jeśli dopiero zaczynacie z niego korzystać, zaprezentujemy wam wybór, moim zdaniem, szczególnie godnych uwagi aplikacji. Wszystkie z nich mają nieograniczone czasowo wersje bezpłatne, są dostępne przez internet, ale nie wszystkie wymagają stałego połączenia z nim. O wielu z nich mogliście słyszeć, część możecie już znać. Na tej prezentacji opowiem, czemu warto je bliżej poznać, dostosować do swoich potrzeb i wypróbować.

Jedyny znany zamach na króla, jedyny „udokumentowany”, jedyny, a jednak nieco zapomniany? Co wiemy? Przyczyny, okoliczności, sprawca, czas i powód?  1620 r. listopad, sejm, droga do świątyni, zemsta, szaleństwo, szlachcic, król, królewicz, dworzanie, torury, sąd …

Przybliżymy przebieg wydarzeń jedynego w historii Polski zamachu na króla Rzeczypospolitej oraz co wydarzyło się potem i jaki los spotkał zamachowca.

Będąc w Muzeum, wejdziemy do tzw. „korytarzyków królewskich”, które umożliwiały przejście z apartamentów królewskich do loży królewskiej w świątyni Jana Chrzciciela. Pokażemy replikę czekana – narzędzia zbrodni, wspólnie zmierzymy się z tekstem opisującym przebieg wydarzeń w relacji naocznego świadka i na tej podstawie zrekonstruujemy przebieg procesji królewskiej do świątyni i poszczególne etapy zamachu, odkryjemy, dlaczego zastosowano tak okrutną formę kary dla zamachowa, oraz co zachowało się do dnia dzisiejszego z wydarzeń sprzed równo 400 laty!

Czy nietoperze słyszą nawzajem swoje głosy? A jeśli tak, to czy nie przeszkadzają sobie nawzajem w polowaniu? Czy potrafią ze sobą rozmawiać, jeśli zechcą – i co
właściwie mogłyby mieć do powiedzenia? Czy jeden może się od drugiego czegoś nauczyć? I jak właściwie będąc nietoperzem podrywa się dziewczynę? Podczas
naszych lekcji spróbujemy zajrzeć do wciąż tajemniczego i kryjącego wiele zagadek świata nocnych ssaków i dowiedzieć się, jak wygląda ich życie społeczne i rodzinne.
Przekonamy się także, co my, ludzie, wiemy obecnie o możliwościach porozumiewania się nietoperzy – oraz jak to możliwe, że w ogóle cokolwiek o tym wiemy… Zastanowimy się nad tym, co w ogóle można zrobić w takiej sytuacji, kiedy strasznie chcielibyśmy coś wiedzieć, a tu w żadnej, najgrubszej nawet książce nie da się o tym przeczytać, bo po prostu jeszcze nikt na świecie tego nie wie. Posłuchamy, jak brzmią głosy nietoperzy przekształcone przez elektroniczne urządzenia, pozwalające nam usłyszeć dźwięki zbyt wysokie dla ludzkich uszu. Spróbujemy wreszcie sami odrobinę wczuć się w rolę nietoperzy i sprawdzić, jak dalibyśmy sobie radę w różnych niezwykłych dla nas sytuacjach.

Cele lekcji: a) zapoznanie uczniów z różnicami jakościowymi między światłem niekoherentnym a spójnym światłem laserowym; b) przedstawienie możliwości i zastosowań różnych rodzajów laserów; c) uświadomienie zakresu długości fali światła widzialnego oraz powszechnie występującego w przypadku laserów światła podczerwonego oraz omówienie zagrożeń z nim związanych.

Uczniowie zapoznają się z mechanizmami powstawania światła z uwzględnieniem różnic między promieniowaniem termicznym a laserowym (spójnym). Posłuży temu analogia między zależnościami w fali generowanej przez standardowe źródło i laser a falami dźwiękowymi powstającymi przy uderzaniu w bęben i w strunę gitary. Następnie zaznaczona zostanie funkcja rezonatora w laserze (na podstawie analogii do rezonatora w gitarze). Istotne będzie także zwrócenie uwagi na spójność fali laserowej oraz jej monochromatyczność. Czynniki te umożliwiają uzyskanie kierunkowości emitowanej wiązki oraz ogniskowanie przez soczewki. Zademonstrujemy uczniom wiązkę lasera półprzewodnika oraz manipulację jej położeniem za pomocą zwierciadeł i siatki dyfrakcyjnej. W tej części lekcji zostanie zaprezentowany także dalmierz laserowy. Następnie przybliżymy uczniom ideę uzyskiwania impulsów o wysokiej mocy przez skrócenie czasu trwania impulsu nawet o niezbyt wysokiej energii. Na koniec zademonstrujemy działanie pompy optycznej lasera Nd:YAG pompowanego za pomocą lamp błyskowych, efekty plazmowe wytworzone przez lasery nanosekundowe (tylko w IFPiLM) oraz niszczące działanie laserów półprzewodnikowych (pęknięcie balonika). Pokaz będzie punktem wyjścia do dyskusji o bezpieczeństwie pracy z laserami. Lekcja będzie połączona ze zwiedzaniem Pracowni Spektroskopii Plazmy Wzbudzonej Laserem oraz pozostałych laboratoriów w IFPiLM.

Ten wykład będzie o prostym języku angielskim (tzw. plain English). W trakcie spotkania dowiesz się, jak pisać po angielsku, aby Twoi odbiorcy rozumieli, co chcesz im przekazać, już po pierwszym przeczytaniu twojego tekstu. Zobaczysz, jak budować zdania, jakiego słownictwa unikać, jak edytować tekst, aby był on jasny, przejrzysty i przystępny dla jego adresatów. Wiele firm, również w Polsce, wybiera ten sposób komunikacji ze swoimi klientami, gdyż prosty język buduje dobre relacje i czyni je przyjaznymi.

Jak nawyki wpływają na nasze życie? Co wspólnego ma nawyk ścielenia łóżka z zarządzaniem budżetem domowym? W jaki sposób wykorzystują nasze przyzwyczajenia eksperci od marketingu i sprzedaży? Jak i po co budują w nas przekonanie, że nasze decyzje zakupowe to wyłącznie nasze decyzje?

Z wykładu dowiesz się również o mechanizmach nawyków, czy można je zmienić, a także jak zidentyfikować kluczowe nawyki, czyli te, z których wynikają inne.

Lekcja oparta na pokazie doświadczeń, które zajmują ok 80% czasu. Większość eksperymentów wykonywana jest przez uczniów pod nadzorem prowadzącego. Ciekły azot, suchy lód, proces sublimacji i skraplania (skraplanie tlenu), wprowadzenie takich pojęć jak gaz doskonały, gazy rzeczywiste, prawa gazowe. Staramy się pokazać, jakie znaczenie w naukach ścisłych ma eksperyment. 

Podczas lotu samolotem zdarza się, że piloci ostrzegają przed wystąpieniem turbulencji. W czasie wykładu opowiemy o tym, czym są turbulencje. Czy mogą one być niebezpieczne dla pasażerów? Powiemy również, co ważnego o turbulencji odkrył rosyjski matematyk Andrey Nikolaevich Kolmogorov. 

W 2020 r. przypada 700-lecie  koronacji Władysława Łokietka, który w dziele zjednoczenia państwa polskiego odegrał doniosłą rolę. Władca ten, określany w historiografii jako „Odnowiciel Królestwa Polskiego”, cieszy się do dzisiaj w społeczeństwie polskim powszechnym i zasłużonym uznaniem. Dlatego z tej okazji Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie przygotowało wystawę archiwalną pt: WŁADYSŁAW ŁOKIETEK „INSTAURATOR REGNI POLONIAE”, której  celem jest przybliżenie postaci jednego z najwybitniejszych władców Polski. Ekspozycja prezentuje w układzie chronologicznym oryginalne dokumenty i pieczęcie z XIII i XIV w. z zasobu AGAD, ze szczególnym uwzględnieniem okresu panowania Władysława Łokietka. Oprócz dokumentów i zabytków sfragistycznych znajdują się na wystawie tablice genealogiczne oraz wybrane fragmenty z kronik i roczników. Przygotowana wystawa prezentuje postać  Władysława Łokietka i jego najbliższej rodziny na tle ważnych wydarzeń politycznych, ekonomicznych i społecznych w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej w XIII –XIV w. Organizatorzy wystawy pragną  nie tylko upamiętnić 700-lecie koronacji Władysława Łokietka, lecz również pobudzić społeczeństwo do większego zainteresowania dziejami naszej ojczyzny w okresie panowania ostatnich Piastów. 

Wystwie dokumentów archiwalnych z epoki piastowskiej towarzyszyć będzie fachowy komentarz, ukazujący w formie połaczonego pokazu i wykładu działania władców, mających na celu zjednoczenie terytoriów i odzystkanie tytułu królewskiego, i ich dynastyczne powiązania. 

Hasła są jednym z najczęściej stosowanych mechanizmów kontroli dostępu. Każdy z nas wielokrotnie w ciągu dnia wpisuje hasła do mniej lub bardziej ważnych serwisów. Trudno się dziwić, że często traktujemy je jako uciążliwość i poświęcamy bezpieczeństwo na rzecz wygody i efektywnego działania. Czy musi tak być?

Prezentacja opisze zasady dotyczące stosowania i tworzenia haseł dostępu, pokazując skąd się biorą i jaki wpływ na bezpieczeństwo ma ich (nie)stosowanie. Przedstawię sposoby na poradzenie sobie z konfliktem bezpieczeństwo – wygoda. Pokażę także, jak dochodzi do włamań na konta i co oprócz haseł może pomóc w zabezpieczeniu się przed nimi.

Nanotechnologia – to ogólna nazwa całego zestawu technik i sposobów tworzenia rozmaitych struktur o rozmiarach nanometrycznych (od 0,1 do 100 nanometrów), czyli na poziomie pojedynczych atomów i cząsteczek. 

     Do struktur nanometrycznych można zaliczyć: druty, kropki kwantowe, tworzywa sztuczne, włókna sztuczne, nanorurki – których struktura jest kontrolowana na poziomie pojedynczych cząsteczek, oraz nanocząstki – materiały rozdrobnione do postaci pyłu o ziarnach będących np. klasterami atomów metalu. Na masową skalę wykorzystywane jest srebro i złoto w tej postaci. W środowisku dominują nanocząstki naturalne, antropogeniczne oraz inżynierskie.

    Nanocząstki (NPs) wytwarzane są metodami chemicznymi, fizycznymi oraz „biologicznymi” (mogą być wytwarzane przez bakterie, grzyby a także niektóre rośliny). Srebro nanocząstkowe jest ponad 100 000 razy czystsze niż srebro jonowe Ag+.

    Nanocząstki mają właściwości charakterystyczne dla metalu szlachetnego oraz dla substancji o dużym rozdrobnieniu. Czym mniejsza nanocząstka, tym większa jej skuteczność? Powierzchnia, z którą oddziałują nanocząstki, w stosunku do ich małego rozmiaru jest ogromna. Wykazują więc one bardzo silną aktywność biologiczną, już nawet w bardzo małych ilościach. W ramach wykładu zostaną przedstawione zastosowania nanocząstek srebra i złota w medycynie, biotechnologii oraz w przemyśle; omówiony zostanie również mechanizm ich działania oraz zastosowanie jako potencjalnych terapeutyków antybakteryjnych. Oprócz nanocząstek metali szlachetnych omówione zostanie zastosowanie nanocząstek tlenku cynku w stomatologii oraz „nanoroboty” w krwioobiegu i inteligentne opatrunki, jako najnowsze zastosowania NPs.

XX wiek przyniósł wiele przełomowych odkryć naukowych, ale prawdziwa rewolucja dokonała się w naukach biologicznych. Dynamiczny rozwój technologii spowodował powstanie zupełnie nowej dyscypliny naukowej – biologii molekularnej. Odkrycia i metody rozwijane przez biologów molekularnych znajdują zastosowanie w naukach medycznych, co umożliwia rozwój nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, opisywanych jako medycyna molekularna.
Wysiłki lekarzy i biologów molekularnych umożliwiły zbadanie i opisanie przyczyn wielu chorób na poziomie molekularnym, czyli cząsteczek i struktur komórkowych. Wiedza ta stała się potężnym orężem w walce z ich skutkami, a często również bezpośrednimi przyczynami. Możemy wykorzystać ją w projektowaniu nowych, wyspecjalizowanych leków.
W naszych wykładach chcielibyśmy przedstawić słuchaczom początkowe etapy tego procesu "od podszewki" z perspektywy wybranych dyscyplin biologii rozwijanych w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.

W pierwszej części pokażemy, jak badania podstawowe – przede wszystkim z dziedziny biologii strukturalnej oraz bioinformatyki – umożliwiają poznanie molekularnych mechanizmów danej choroby i wyznaczenie celu nowego leku.

W części drugiej przedstawimy generalny plan postępowania przy poszukiwaniu związku wiodącego, czyli związku chemicznego oddziałującego specyficznie z wyznaczonym celem.

W części trzeciej opiszemy eksperymentalne metody weryfikacji wybranych cząsteczek i pokażemy, jak spośród wielu wytypowanych związków chemicznych wybrać te najbardziej obiecujące do dalszych badań.

Wbrew swojej nazwie choroby rzadkie występują dosyć często. Każdy z nas spotka w swoim życiu jakąś „Zebrę”, czyli osobę z chorobą rzadką. W trakcie wykładu poznacie bliżej jedną z Zebr i jej historię. Nie istnieje jedna definicja chorób rzadkich przyjmowana na całym świecie.  W Unii Europejskiej określa się chorobę jako rzadką, jeżeli dotyka mniej niż 5 na 10 000 osób. Z kolei w USA taką, która dotyka mniej niż 200 000 mieszkańców kraju. Niestety, choroby rzadkie, wbrew swojej nazwie, występują stosunkowo często i dotykają łącznie nawet 300 milionów osób na całym świecie. Jeżeli stworzylibyśmy kraj, w którym mieszkałyby wszystkie osoby dotknięte różnymi chorobami rzadkimi, byłby on czwartym co do wielkości krajem na świecie. Tak duża liczba chorych sprawia, że każdy i każda z nas pozna w swoim życiu co najmniej  jedną „Zebrę”, czyli osobę chorującą na chorobę rzadką. W trakcie naszego spotkania poznacie tę niezwykłą grupę chorób, a także będziecie mieli okazję poznać historię jednej z „Zebr”.

Romantyzm to pierwszy z europejskich (a szerzej: europejsko-amerykańskich) ruchów młodzieżowego protestu. „Młodość” została stworzona przez romantyków jako specyficzna, szczególnie wartościowa kategoria społeczno-kulturowa, przeciwstawiana światu ludzi starszych. W Polsce sugestywnym manifestem takich przekonań była Mickiewiczowska Oda do młodości. Idea mającej zmienić ludzkie życie młodzieżowej wspólnoty miała różnorodne konsekwencje kulturowe, społeczne i polityczne. Stała się nieodłącznym składnikiem nowoczesnego świata.

W trakcie wykładu przedstawione zostanią możliwości wykorzystania zarówno aktualnych, jak i archiwalnych dokumentów, zdjęć lotniczych i map topograficznych w procesie odtwarzania topografii obozów koncentracyjnych i zagłady z okresu II wojny światowej.

Uczestnicy będą mogli rozwiązać quiz dotyczący współczesnego języka polskiego, zwłaszcza jego aspektów poprawnościowych. Poznają także komentarz językoznawczy do wskazywanych zjawisk i będą mieli możliwość dyskusji.

W trakcie spotkania przyjrzymy się dwóm filmom, których głównymi bohaterami są drag queens: Ślicznotki (To Wong Foo, Thanks for Everything, Julie Newmar, 1995) i Bez skazy (Flawless, 1999). W kontekście czasu ich powstania, filmy te zdają się oferować zaskakująco pozytywne przedstawienia postaci drag queens, których rolą jest nieść pomoc heteroseksualnym postaciom, jednocześnie przełamując ich uprzedzenia. Co więcej, oba filmy przyciągnęły szeroką publiczność obsadami pełnymi gwiazd, wśród których znaleźli się Wesley Snipes, Patrick Swayze, Philip Seymour Hoffman czy Robert De Niro. W trakcie spotkania spojrzymy krytycznie na sposoby przedstawienia postaci LGBTQ+ oraz ich roli w społeczeństwie w obu filmach i zastanowimy się, jaki był ich potencjał do poprawy sytuacji mniejszości seksualnych w Ameryce lat 90.

Zanieczyszczenie powietrza jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Głównym źródłem tego problemu są spaliny samochodowe oraz sposób ogrzewania domów. Zarówno palenie węglem czy śmieciami, jak i w drewnem w kominku prowadzi do szybkiego przekroczenia dziennych norm zanieczyszczenia powietrza. Mimo powszechnej wiedzy o wysokiej szkodliwości zanieczyszczenia powietrza i jego związku z naszymi zachowaniami, problem wciąż istnieje. A gdybyśmy tak mogli zobaczyć, dotknąć i usłyszeć zanieczyszczenie? Czy to zachęciłoby nas to do zmiany zachowania i poprawiło nasze zdrowie?

Virtual Air Pollution Experience (VAPE) to transdyscyplinarny projekt, w którym łączymy wielozmysłowe doświadczenie w VR, pomiar jakości powietrza w czasie rzeczywistym, analizę czynników ekonomicznych i psychologicznych oraz rolę zaangażowania obywatelskiego. Działamy dzięki wsparciu Narodowego Centrum Nauki i mechanizmu finansowego EOG wspólnie z partnerami z Norwegii. W czasie spotkania dowiemy się nieco o mechanizmach zmiany zachowania i wzrostu zaangażowania społecznego w kontekście problemu czystego powietrza.

Są dwa zasadnicze sposoby postrzegania kary: retrybutywny i utylitarny. Zwolennicy pierwszego z tych sposobów karę traktują jako odwet za wyrządzone zło. Według zwolenników drugiego podejścia kara to środek do realizacji ważnych społecznie celów. Te cele to zapobieganie kolejnym wykroczeniom, resocjalizacja sprawcy, naprawa wyrządzonych szkód. Utylitaryści zarzucają retrybutywistom, że ich teoria jest: niemoralna, oparta na błędnych intuicjach, nieracjonalna i niezrozumiała. Celem wystąpienie będzie przedstawienie pewnego sposobu obrony retrybutywizmu przed tymi zarzutami. Koncepcja ta opiera się na zaprezentowanym przez Petera Strawsona w artykule Freedom and Resentment opisie sieci postaw i uczuć, które tworzą naszą rzeczywistość moralną. Na gruncie tego stanowiska okazuje się, że to utylitarystyczne ujęcie kary jest narażone na wskazane wyżej zarzuty. Natomiast retrybutywizm, wyrastający z nakreślonego przez Strawsona „ogólnego schematu ludzkiego życia”, jest wyrazem naturalnej postawy względem winowajców, postawy moralnej i racjonalnej.

Zdrowie czy pieniądze? Intuicyjnie niemal każdy z nas odpowie, że zdrowie. Choć w praktyce sami wiemy, jak często poświęcamy je właśnie dla pieniędzy.

Jednak w skali makro gospodarka (pieniądze) i służba zdrowia (zdrowie) są na siebie skazane. Gospodarka potrzebuje ludzi – pracowników i pracodawców, producentów i konsumentów – ludzie natomiast opieki zdrowotnej, a opieka zdrowotna… ludzi i pieniędzy. Jeśli więc, chroniąc zdrowie, zamykamy się w domu, nie kupujemy, nie pracujemy, nie generujemy przychodów ani kosztów (które dla innych są przychodem), narażamy się na zachwianie systemem ochrony zdrowia. Jednym zdaniem – chroniąc zdrowie, równocześnie nim ryzykujemy.

Jak rozwiązać ten dylemat? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć na wykładzie.

Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Tysiąclecia – znany czy zapomniany, zwyczajny czy święty? Co wiesz o Jego życiu, o czasach, w których pełnił posługę biskupa, o przyczynach aresztowania i okolicznościach uwolnienia, czym było Millennium, co znaczy służba Kościołowi i Ojczyźnie, z kim się przyjaźnił Prymas Wyszyński… Czym jest świętość obecnie? Czy Prymas Tysiąclecia jest święty?

80 lat życia, niewola i wolność, cierpienia i radości… Przybliżymy najważniejsze wydarzenia z życia Kardynała Stefana Wyszyńskiego i wspólnie odpowiemy na pytanie: czy Prymas Tysiąclecia jest święty? Ta lekcja to wspólna rozmowa – co wiemy, co znamy, o czym słyszeliśmy – i próba zrozumienie czasów i postawy Kardynała Wyszyńskiego.