wykład

Smog jest zjawiskiem powstającym w wyniku przedostawania się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych w postaci gazów oraz cząstek stałych, czyli pyłów zawieszonych w powietrzu w postaci aerozolu. Pyły zawieszone są mieszaniną cząstek sadzy, popiołu, metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Do najbardziej szkodliwych gazowych zanieczyszczeń powietrza należą dwutlenek azotu, tlenki siarki, węgla i ozon. Głównym źródłem smogu są procesy spalania w gospodarstwach domowych oparte na przestarzałych instalacjach grzewczych, kiepskiej jakości paliwach oraz spalaniu odpadów komunalnych. Rodzaje pyłów zawieszonych obecnych w smogu  klasyfikuje się ze względu na ich wielkość; cząstki o średnicy do 10 μm tworzą pył PM 10, natomiast cząsteczki o średnicy do  2,5 μm  pył PM 2,5.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opisała ten ostatni jako najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka w grupie zanieczyszczeń atmosferycznych. Jego szkodliwość, zwłaszcza ultra drobnych cząstek, wynika z faktu, że cząsteczki te są na tyle małe, że mogą przenikać przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu i docierać do innych organów wywołując stan zapalny oraz stres oksydacyjny. Smog nasila oraz wywołuje choroby układu oddechowego takie jak: astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz rak. Jednakże to choroby układu krążenia, będące następstwem zanieczyszczonego powietrza, WHO uznała za jedną z wiodących przyczyn globalnej zachorowalności, inwalidztwa i śmiertelności. Najczęstszymi chorobami układu krążenia spowodowanymi wdychaniem cząstek PM 2,5 są: udary, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, miażdżyca, niewydolność serca. 

W 1945 r Willem (Pim) Kolff, holenderski lekarz i jeden z pionierów zastosowania sztucznych organów w medycynie, przeprowadził pierwszy zakończony powodzeniem cykl zabiegów u osoby chorej na przewlekłe chroniczne zapalenie nerek przy pomocy zbudowanego przez siebie urządzenia opartego na pomyśle kontaktu krwi chorego przez błonę celofanową z fizjologicznym płynem z zastosowaniem urządzeń do toczenia krwi; proces ten nazwano hemodializą, a urządzenie sztuczną nerką. Dzisiaj miliony ludzi na świecie żyje, a często także kontynuuje pracę, dzięki powszechnemu zastosowaniu tego rodzaju urządzeń. Trwają prace badawcze nad zbudowaniem przenośnych  lub wszczepialnych sztucznych nerek. Nie jest to proces doskonały i daleko mu do fizjologicznej roli nerek.

Nerki są bowiem jednymi z najbardziej skomplikowanych organów odpowiedzialnych w organizmie ludzi i zwierząt nie tylko za filtracje krwi (ca 150 l dziennie u człowieka !), ale też za wiele innych kluczonych procesów fizyko-chemicznych nazywanych homeostazą ustroju. Nasz wykład poświęcony będzie przybliżeniu słuchaczom tematyki chorób nerek wymagających procesów hemodializy, samemu przebiegowi tej procedury medycznej, a także omówieniu podstawowych procesów fizycznych wykorzystywanych w tym urządzeniu.

Wielu z nas fascynują owady społeczne, zachwycają kilkunastometrowe termitiery, wielomilionowe mrowiska, czy rozmawiające poprzez taniec pszczoły. Owady te znamy już dosyć dobrze. Co wiemy jednak o żyjących w drewnie i uprawiających grzyby chrząszczach ambrozjowych, co o australijskich wciornastkach z kastą żołnierzy, a co o żyjących w galasach mszycach bawełnicowatych. Jeżeli niewiele, to zapraszam na wykład, gdzie spróbuję Was przekonać, że eusocjalność, to nie tylko domena błonkówek i termitów.

Sztuczna inteligencja w ciągu ostatnich lat odniosła spektakularne sukcesy w obszarze gier planszowych i komputerowych: w 2015 roku pierwszy raz w historii komputer pokonał człowieka w grze GO, w wielu grach platformowych oraz bardziej złożonych jak Starcraft czy Dota2. Wspomniane gry są na tyle trudne, że dopiero nowoczesne uczące się algorytmy w połączeniu z dużą mocą obliczeniową były w stanie dokonać przełomu. Podstawową zasadą, na której bazowały najskuteczniejsze algorytmy, jest pozwolenie algorytmom uczyć się od samych siebie, wyciągać wnioski i samodzielnie się ulepszać.  Podczas spotkania omówimy kilka kluczowych pomysłów z tego obszaru sztucznej inteligencji: metodę Monte Carlo oraz zastosowanie sieci neuronowych do analizy sytuacji w grze. Omówimy też nasz projekt, który dotyczy planszowo-karcianej gry "Splendor", i na jego przykładzie pokażemy, jak wspomniane algorytmy działają w praktyce. Gra polega na gromadzeniu surowców w celu rozbudowy swoich zdolności ekonomicznych, a celem jest osiągnięcie określonego poziomu zasobów. Gry tego typu wymagają planowania na wiele ruchów do przodu. Omówimy, w jaki sposób takie planowanie jest wykonywane przez samouczące się algorytmy. 

Wyobraźmy sobie, że chcemy testować grupę ludzi pod kątem występowania jakiejś choroby, np. wirusa. Idea testów grupowych polega na prostej obserwacji, że możemy mieszać próbki pobrane od kilku osób i poddać mieszankę pojedynczemu testowi. Powstaje pytanie: jak dużo takich testów trzeba wykonać, by ustalić zbiór wszystkich zakażonych osób? Omówię różne podejścia do tego problemu.

Często żyjemy w przeświadczeniu, że współczucie dla zwierząt to wynalazek naszych czasów, a średniowiecze było epoką tak okrutną, że nie było w niej miejsca na cieplejsze uczucia względem innych stworzeń. Wystarczy jednak przeczytać kilka żywotów irlandzkich świętych żyjących w okresie wczesnego średniowiecza (V-X wiek), aby znaleźć liczne przykłady niezwykle serdecznych relacji między zwierzętami a świętymi. Płaczące konie, przywracane do życia krowy, psotne lisy, zaprzyjaźnione muchy, a nawet zwierzęta pełniące rolę mnichów – cała ta menażeria zasiedla irlandzkie hagiografie i miejscowe legendy opowiadające o średniowiecznych świętych.

W ilustrowanej slajdami części wykładowej uczestnicy zapoznają się ze szczególnie interesującymi przykładami przyjaźni między zwierzętami a ludźmi. Następnie wspólnie zastanowimy się, co takie opowieści mówią nam o ludziach żyjących w średniowieczu. Czy w ogóle możemy je uznać za wiarygodne źródło?

Wraz z rozpowszechnieniem się komputerów osobistych oraz Internetu, pisarze zaczęli się zastanawiać, jak zastosować nową technologię w twórczy sposób. Jednym z tych autorów był profesor Michael Joyce, który w latach 80. stworzył pierwszą powieść hipertekstową o tytule popołudnie, historia. Dzieło wyróżniało się tym, że było całkowicie stworzone i odczytywane na komputerze; co więcej, pozwalało czytelnikowi wybierać ścieżkę czytania poprzez klikanie na dane słowo w pojawiających się fragmentach tekstu. W ten sposób powstał poruszający, interaktywny i postmodernistyczny utwór poświęcony losom głównego bohatera Petera, który podejrzewa, iż spowodował śmiertelny wypadek. Jednocześnie, czytelnik ma okazje wcielić się w rolę detektywa, podążając za różnymi odnośnikami w celu ustalenia, co się naprawdę stało, a co było wytworem wyobraźni Petera. Popołudnie, historia na stałe zawitała do kanonu literatury elektronicznej i wywarła wpływ na przyszłość literatury elektronicznej. Zatem niniejszy wykład przedstawi ogólny zarys utworu (fabuła, charakterystyka, proces tworzenia, wpływ); zostanie również poruszony temat tłumaczenia powieści na język polski. Również odbędzie się demonstracja samej powieści na żywo z udziałem publiczności. Na koniec przewiduje się dyskusję na temat zalet literatury elektronicznej oraz jakie jej odzwierciedlenia widzimy we współczesnej literaturze.

Postaram się odpowiedzieć na następujące pytania: jak informatycy i matematycy mogą pomóc epidemiologom w trudnej sytuacji pandemii? czym jest matematyczny model epidemii? czy modelowanie pozwala przewidzieć to, co się wydarzy w przyszłości? dlaczego dla dynamiki epidemii bardzo ważna jest strategia testowania? jak możemy wpływać na rozprzestrzenianie się choroby, ograniczając współczynnik reprodukcji wirusa?

Czego nie znosisz w nauce języka angielskiego? Tabelki czasowników nieregularnych?

Nieregularnej liczby mnogiej? Nieregularnej wymowy? Nieregularnych nieregularności?

A jeżeli to nie są przypadki? A jeżeli wszystkie te nieregularności są wynikiem naturalnych zmian zachodzących w języku i wszystkie da się prosto wyjaśnić?

Lekcja festiwalowa w przystępny sposób pokaże, że dziwadła typu ​foot-feet​, go-went-gone ​czy ​wolf-wolves nie pojawiły się znikąd, lecz są pozostałościami po regułach, których już nie używamy we współczesnym języku angielskim. Cofniemy się o 1000 lat do czasów króla Alfreda, dzięki czemu poznamy kilka staroangielskich zasad, które sprawią, że współczesne „nieregularne” formy wreszcie nabiorą sensu.

W ostatnich dekadach wiedza o tym, jak aktywność centralnego układu nerwowego wpływa na zachowanie i emocje rozwinęła się niezwykle dynamicznie. Tym samym dała asumpt do wkroczenia na przełomową ścieżkę eksperymentów nad precyzyjną kontrolą relacji mózg-zachowanie.

Mózg jest organem zawierającym około 80 miliardów neuronów, zwanych neuronami. Pojedynczy neuron może być połączony, a tym samym być w stanie komunikować się, z nawet 10 tysiącami innych neuronów, rozsianych w różnych strukturach mózgu. Skupiska połączonych w ten sposób funkcjonalnie komórek nerwowych nazywamy obwodami neuronalnymi. Dziś wiemy już, że to właśnie konkretne obwody neuronalne, bardziej niż pojedyncze struktury mózgu, zaangażowane są w generowanie i kontrolę konkretnych zachowań czy emocji. Możemy więc na przykład mówić o obwodach neuronalnych zaangażowanych w odczuwanie głodu czy zachowania społeczne. Odkrycia te, w połączeniu z nowoczesnymi metodami, dzięki którym możemy w niezwykle precyzyjny sposób mierzyć, ale także zmieniać aktywność mózgu, pozwalają naukowcom wpływać na zachowanie i emocje, w niektórych przypadkach nawet w czasie rzeczywistym.

Podczas wykładu opowiemy o tym, jak dzięki metodom inżynierii genetycznej, z wykorzystaniem światła czy sztucznie stworzonych związków chemicznych, sterujemy działaniem mózgu, a w efekcie zachowaniem. Odpowiemy także na pytania takie jak: Czy da się zakodować sztuczne wspomnienia? W jaki sposób „przebudować” wadliwie działające obwody neuronalne? Czy można wywołać konsumpcję pokarmu „na zawołanie”?

Poruszymy także temat potencjalnego zastosowania omawianych odkryć w terapii zaburzeń neurorozwojowych, neuropsychiatrycznych czy uzależnień. Tym samym wykład zabierze słuchacza w świat najświeższych odkryć w badaniach nad relacją mózg – zachowani

Badania Stanleya Milgrama nad posłuszeństwem wobec autorytetu są jednymi z najważniejszych w historii psychologii. Pokazały, że w latach 60. XX wieku przeważająca większość uczestników eksperymentów była gotowa razić prądem drugiego człowieka (prawdopodobnie aż do jego śmierci) tylko dlatego, że oczekiwał tego eksperymentator. Czy dziś byłoby inaczej? Co wiemy o naturze posłuszeństwa w trzeciej dekadzie XXI wieku? Czy są jakieś przesłanki, by myśleć, że zachowalibyśmy się lepiej? W trakcie wykładu spróbujemy odpowiedzieć także na pytanie co my sami możemy zrobić, by zmniejszać rozmiary patologicznego posłuszeństwa

Kim był św. Brendan Żeglarz? W średniowieczu nikt nie zadałby takiego pytania, bo Żegluga św. Brendana opata przez stulecia pozostawała średniowiecznym "bestsellerem", a przygody tego irlandzkiego podróżnika opisywano na wiele sposobów i w różnych językach.

Niektórzy naukowcy twierdzą, że to właśnie on jako pierwszy Europejczyk dotarł do Ameryki – i to już w VI wieku, a więc 900 lat przed wyprawą Kolumba! Jednak tym, co zadecydowało o popularności historii wyprawy św. Brendana w średniowieczu, było poszukiwanie Ziemskiego Raju oraz cuda i potwory, jakie święty napotkał na swojej drodze. Wieloryby, gryfy, potwory morskie, anioły, diabły, a nawet sam Judasz - to właśnie te postaci czynią Żeglugę św. Brendana opata tak fascynującą opowieścią.

W latach 1976-1977 brytyjski podróżnik i historyk, Tim Severin wraz ze swoją załogą zbudował replikę skórzanej średniowiecznej łodzi, aby przepłynąć nią Atlantyk i przekonać się, czy podróż Brendana była możliwa... Na podstawie średniowiecznego manuskryptu Severin nie tylko odtworzył hipotetyczną trasę żeglugi świętego, ale również pieczołowicie zrekonstruował łódź, dbając o takie detale jak średniowieczny sposób garbowania skór czy technika ich zszywania.

Po zapoznaniu uczestników z przygodami św. Brendana, obejrzymy fragmenty dokumentu o wyprawie Tima Severina śladami świętego oraz krótko omówimy proces rekonstrukcji łodzi. Wreszcie wspólnie zastanowimy się nad możliwościami, jakie daje łączenie różnych dziedzin i dyscyplin nauki. Czy kryształowe kolumny na morzu i ziejące ogniem góry to tylko poetycki wymysł, czy trop dla historyka?

Populizm penalny jest zjawiskiem polegającym na takim kształtowaniu przepisów karnych, w których udział ekspertów jest ograniczony, a przy uchwalaniu przepisów dużą rolę odgrywają emocje, przekonania polityczne, doznania, czy też chwilowa potrzeba. Często ma też miejsce kształtowanie przepisów w ujęciu konieczności, czy swego rodzaju obowiązku celem przypodobania się społeczeństwu wsparte „medialnymi doniesieniami” na temat określonej kategorii przestępstw. W ostatnich latach przejawy te (poza tym że są bardzo niebezpieczne dla obywatela) dostrzegane są na wielu płaszczyznach, wspomnieć można chociażby o tzw. „ustawie o bestiach” pisanej na kolanie i w chwilowej potrzebie bez w zasadzie głębszej refleksji i dyskusji w szerokim gronie naukowców, czy też podwyższaniem odpowiedzialności karnej za przestępstwa związane z wolnością seksualną i obyczajnością, a także wprowadzeniem tzw. „Rejestru Pedofilów”. Najbardziej widoczne i skrajne przejawy populizmu penalnego obserwujemy w obszarze nowelizacyjnym przygotowanym „pod płaszczykiem” walki z pandemią koronawirusa. W związku z nią wprowadzone zostają przepisy które nie mają nic wspólnego z ową pandemią, a dodatkowo wcześniej zostały skierowane przez Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego jako budzące w jego ocenie wątpliwości w ujęciu legislacyjnym. Te same przepisy już wprowadzone tarczami antykryzysowymi - Prezydenta wątpliwości nie budziły (!). Spróbujemy opowiedzieć o tym, gdzie jest granica pomiędzy populizmem penalnym, politycznymi celami, a zwyczajną dobrą legislacją karną.

Teleskop Horyzontu Zdarzeń (Event Horizon Telescope, EHT) to wirtualna sieć radioteleskopów pracujących wspólnie jak pojedynczy teleskop o średnicy Ziemi. Jego niespotykanie wysoka rozdzielczość umożliwiła wykonanie pierwszego obrazu czarnej dziury w centrum galaktyki M87. Opowiem o tym jak działa globalny radioteleskop, jak wykonać obraz czarnej dziury, i zdradzę czego nowego możemy się spodziewać od EHT w bliskiej przyszłości.

Na pytania słuchaczy odpowiadają astronomowie

Kapitalizm rozumie się czasem jako bezduszny system ekonomiczny oparty na dążeniu do akumulacji i czysto racjonalnym rachunku zysków i strat. Nauki społeczne od dawna pokazują, że nawet jeśli jest to prawda, to dalece niekompletna. Wpływ kapitalizmu na życie społeczne nie ogranicza się ani do rachunku ekonomicznego, ani nawet do sfery pracy. Kapitalizm potrzebuje swoich mitów założycielskich, „kruczków teologicznych”, kultów. Potrzebuje wizji dobrego człowieka i szczęśliwego życia. Podczas wykładu przedstawiony zostanie przegląd najważniejszych koncepcji z obszaru nauk społecznych, które pokazują, jak kapitalizm kształtuje nasze postrzeganie siebie i jak zaczarowuje świat społeczny. Przywołane zostaną analizy fetyszyzmu towarowego i mitu akumulacji pierwotnej (Karl Marx), „ducha kapitalizmu” (Max Weber), kapitalizmu jako religii (Walter Benjamin), a także współczesne dyskusje o neoliberalnej podmiotowości (Michel Foucault) i ideologicznej roli długu.

Sport osób niepełnosprawnych przeszedł w ostatnich 20 latach olbrzymią metamorfozę. Początkowo traktowany był jako forma rehabilitacji, lecz z czasem przeistoczył się w sport profesjonalny. Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności mają możliwość uprawiania niemal wszystkich dyscyplin sportu, które są dostępne dla osób pełnosprawnych. Współzawodnictwo w sporcie niepełnosprawnych odbywa się na każdym możliwym poziomie: regionalnym, narodowym oraz paraolimpijskim. Technologia wspomagająca oraz rozwój metod treningowych sprawia, iż poziom współzawodnictwa stale rośnie, a niepełnosprawni sportowcy rywalizują razem z pełnosprawnymi. Aktualnie sportowcy z niepełnosprawnością mogą rywalizować na Igrzyskach Paraolimpijskich w 22 letnich i 6 zimowych dyscyplinach sportu. Od wielu lat Igrzyska Paraolimpijskie odbywają się w tym samym roku i na tych samych obiektach co olimpijskie, ciesząc się wielkim zainteresowaniem kibiców oraz coraz większym mediów. 

W przypadku wielu osób niepełnosprawnych sport stał się ich sposobem na życie. Zawodnicy w wielu dyscyplinach mają możliwość uprawiania sportu na poziomie zawodowym na wzór sportowców pełnosprawnych. Sport to również naturalne środowisko integracji osób pełno – i niepełnosprawnych, jest jej bardzo ważnym środkiem. Niepełnosprawni sportowcy oraz ich sukcesy osiągane na zawodach najwyższej rangi motywują do podejmowania aktywności fizycznej innych niepełnosprawnych. Pokazują im, że ciężką pracą oraz wytrwałością w dążeniu do celu można osiągnąć sukces w sporcie, który może mieć realne przełożenie na sukcesy odnoszone w życiu. Dla pełnosprawnych są dowodem na to, że ograniczenia istnieją tylko w nas samych!

Czym są odpady promieniotwórcze? Czy wszystkie składujemy i zabezpieczamy w ten sam sposób? Jak to jest w końcu
ze świeżym i wypalonym paliwem jądrowym?

W trakcie wykładu zostaną omówione różne rodzaje promieniowania jonizującego oraz sposoby jego oddziaływania z materią. Prześledzimy cykl paliwowy uranu od skał zawierających minerały uranonośne po przetworzenie i składowanie wypalonego paliwa jądrowego.

Wykład będzie połączony z pokazami detekcji różnego rodzaju promieniowania jonizującego, a także chemicznych sposobów separacji pierwiastków ważnych
w energetyce jądrowej.

Digitalizacja procesu dydaktycznego wydaje się być dzisiaj jednym z kilku filarów rozwoju sektora nauki. Transterytorialny dostęp do usług edukacyjnych daje możliwość otwarcia się uczelni na dotychczas niedostępne rynki i ludzi. Koncepcja tzw. flying university daje studentom możliwość nabywania doświadczenia, dotykając różnych kultur, sposobów podejścia do nauki. Korzystanie z rozwiązań innowacyjnych podnosi też kompetencje cyfrowe studentów i wykładowców – jakże potrzebne na dzisiejszym rynku. Obok tego ogromnego bagażu korzyści mamy jednak też ryzyka. Zbyt szybkie inwestowanie w innowacyjne procesy dydaktyczne potęguje zjawisko wykluczenia cyfrowego. Digitalizacja uczelni bez odpowiedniej inwestycji w bezpieczeństwo potęguje ryzyko i tak coraz częstszych już wycieków danych, co ma bardzo negatywny wpływ na jej wizerunek. Celem wystąpienie będzie zaakcentowanie kamieni milowych niezbędnych do wyznaczenia przez każdą uczelnię wyższą, aby w sposób optymalny zapewnić jej skuteczną digitalizację. 

Bizmut to metal srebrzysty o różowym odcieniu, jego minerały siarczkowe maja barwę szarą lub srebrzystą. Są one niezbyt odporne na działanie wód przesiąkających z powierzchni i zamieniają się wtedy w inne minerały, zazwyczaj zawierające tlen. I wtedy zaczyna się orgia barw. Te nowopowstałe minerały mogą być żółte, pomarańczowe, czerwone w różnych odcieniach, zielone, niebieskawe, brunatne. Pokazanych i scharakteryzowanych zostało 15 różnych tlenowych minerałów bizmutu (niektóre występują bardzo rzadko), zebranych na obszarze polskiej części granitowej intruzji karkonoskiej.

Pamiętacie film „W głowie się nie mieści”? To opowieść o tym, co się dzieje w naszych głowach. Ale czy naprawdę siedzą tam małe ludziki kierujące naszym zachowaniem? Czy może jednak wygląda to trochę inaczej? Porozmawiajmy o tym, z czego jest zrobiony mózg i w jaki sposób działa. O tym, jak wygląda mózg człowieka, a jak mózg myszy, ryby czy ptaka. Czy wiesz, jakie zwierzę ma największy mózg i czy jest bardzo mądre, czy niekoniecznie? Czy mózg lubi słodycze? Jak to się dzieje, że myślisz i co robi twój mózg, gdy śpisz? Poznamy odpowiedzi na te i wiele innych pytań. Dowiemy się też, jak można zadbać o mózg, co mu szkodzi. 

Pokazane zostały pozostałości po wulkanach w zachodniej części Dolnego Śląska jako wystąpienia przykładowe dla aktywności erupcyjnej dolnopaleozoicznej, permskiej oraz paleogeńskiej obszaru dolnośląskiego. Powstały wówczas skały wylewne o składzie bazaltoidów oraz ryolitu – ogólnie scharakteryzowany został także ich skład. Omówione zostały także cechy mechaniczne tych skał – oddzielność słupowa i skorupowa, twardość, podatność na ścieranie i wynikające stąd zastosowania praktyczne. Zwrócono uwagę na oddziaływanie termiczne na skały ościenne. Wskazana została przyczyna wulkanizmu paleogeńskiego i jego zaniknięcia, związana z migracją płyt skorupy ziemskiej i rozbudową dna Oceanu Atlantyckiego.

Wydaje się, że poznanie spraw geologicznych „w terenie” wymaga wyjazdu do kopalni, kamieniołomu a przynajmniej w góry. Tymczasem wystarczy wychylić się ze swego osiedla (a nawet to nie bywa konieczne), by zetknąć się z „czystą geologią”. Co trzeba robić? Tylko patrzeć uważnie i obserwować ze zrozumieniem. Prezentacja pokazuje szereg problemów i obiektów geologicznych, które poznać można w okolicy Warszawy (oczywiście są takie i w otoczeniu innych miast). To przede wszystkim piasek i jego nagromadzenia polodowcowe – wydmy, ozy, kemy, gleby kopalne, ponadto iły np. warwowe. W piasku ukrywają się narzutniaki, przyniesione przez lodowiec, a potem modelowane przez wiatr. Potraficie wyrzeźbić w kamieniu niedźwiedzia stojącego na tylnych łapach? A wiatr i piasek potrafią.