Nauki humanistyczne

Połączone Biblioteki (Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego) zapraszają na niebywały seans spirytystyczny! W mrocznych zakamarkach magazynów przywołacie z nami ducha dawnej filozofii. Poczujecie aurę prądów i idei minionych, ujrzycie osobliwe dzieła, odetchniecie bibliotecznym powietrzem i zakichacie się na śmierć. Doświadczcie rzeczy niedostępnych zwykłym śmiertelnikom/czytelnikom!

Połączone Biblioteki (Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego) zapraszają na niebywały seans spirytystyczny! W mrocznych zakamarkach magazynów przywołacie z nami ducha dawnej filozofii. Poczujecie aurę prądów i idei minionych, ujrzycie osobliwe dzieła, odetchniecie bibliotecznym powietrzem i zakichacie się na śmierć. Doświadczcie rzeczy niedostępnych zwykłym śmiertelnikom/czytelnikom!

„Bajki o komunizmie” Slavenki Drakulić (polskie wydanie w 2025) to książka niezwykła i wyjątkowa. Autorka podejmuje tutaj dominujący w swojej twórczości temat komunizmu, ale podchodzi do niego w nowy i niecodzienny sposób: opowiada nam bajki i mówi głosem zwierząt. Nieprzypadkowe zwierzęta są czasami narratorami, czasami bohaterami opowieści osadzonych w różnych krajach komunistycznych, m.in. Polsce, Czechosłowacji, Jugosławii, Bułgarii, Albanii. Zwierzęta niczym przewodnicy prowadzą nas przez meandry i specyfikę komunistycznej historii danego państwa. Przykładowo, kret opowiada o Demokratycznej Republice Niemiec i Murze Berlińskim, mysz zamieszkująca szafę Muzeum Komunizmu zagłębia się w historię Czechosłowacji, kot generała Jaruzelskiego dzieli się swoimi dylematami związanymi z wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, a papuga Tity Koki, do dziś mieszkająca na wyspach Brioni, przeprowadza czytelnika przez dzieje socjalistycznej Jugosławii.

Warsztaty będą podzielone na dwie części. W pierwszej wspólnie zanurzymy się w jednej z historii opowiedzianych przez bohatera bajki Drakulić. Pragniemy sprawdzić, na ile wspólna lektura ujawni różnorodne perspektywy odczytywania znaczeń. Chcemy, aby zbiorowe czytanie wpłynęło na akt interpretacji, w którym wiedza staje się nie tylko czymś przekazywanym, lecz tworzonym na bieżąco przez grupę. A więc posłuchamy z jednej strony papugi Kokiego (wiernego towarzysza Tity), a z drugiej siebie – swoich doświadczeń, wspomnień i wyobrażeń związanych z komunizmem/-ami. Porozmawiamy też o tym, co daje nam, a czym grozi słuchanie o historii z papuziego dzioba.

W drugiej części każdy uczestnik i uczestniczka spróbuje odnaleźć zwierzę (albo inny byt), które – w zgodzie z jego i jej sposobami odczuwania dziedzictwa komunizmu – najlepiej opowie jego/jej historię komunizmu. Niech zwierzęcy narratorzy pozwolą nam zmienić perspektywę i nieco inaczej spojrzeć na nieodległą przeszłość Europy Środkowo-Wschodniej. Mamy nadzieję, że bajki zachęcą nas do pogłębionej refleksji nad dziedzictwem komunizmu i transformacją ustrojową, których konsekwencje do dziś mają przemożny wpływ na życie nas wszystkich.

Dla trzech najciekawszych i wykonanych na czas opowieści będą czekać egzemplarze „Bajek o komunizmie” Slavenki Drakulić.

Wyobraź sobie piekło z precyzyjnie zaprojektowanym systemem kar: złodzieje tracą ludzką postać i zamieniają się w wijące się węże, samobójcy zostają uwięzieni w ciałach drzew, które szarpią harpie, a hipokryci wędrują w lśniących złotem szatach, ciężkich od ołowiu. Nie mówimy tu o nowym horrorze ani grze komputerowej, lecz o Boskiej Komedii Dantego. Choć minęło ponad siedem stuleci od jego powstania, arcydzieło włoskiego poety wciąż fascynuje, porusza i inspiruje autorów komiksów i powieści kryminalnych, zespoły muzyczne czy twórców gier wideo. Podczas naszego spotkania zejdziemy razem do piekła. Przejdziemy przez dziewięć kręgów, przyjrzymy się najbardziej niezwykłym karom i spróbujemy zrozumieć, w jaki sposób odpowiadają one przewinieniom potępieńców. Zobaczymy, jak Dante z niesamowitym wyczuciem dramaturgii buduje świat, który nie tylko przeraża, ale i skłania do refleksji. To jednak nie wszystko. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ta średniowieczna wizja wciąż przemawia do naszej wyobraźni i przyjrzeć się temu, jakie formy przybiera ona we współczesnej popkulturze. Jak to możliwe, że dzieło sprzed wieków nie traci aktualności? I co mówi nam dziś o grzechu, winie i sprawiedliwości?

Jeśli lubisz, gdy rozrywka łączy się z refleksją i nie masz nic przeciwko podróży do piekła (na własną odpowiedzialność!), zapraszamy! Dante to więcej niż lektura. To uniwersum, które wciąż żyje, i ma się zaskakująco dobrze.

Przygotujcie się na fascynującą podróż w głąb historii! Podczas wykładu połączonego z pokazem zaprezentujemy wyniki polsko-szwajcarskich badań archeologicznych prowadzonych w Akkarze, w północnym Libanie we współpracy z libańskim Directorate General of Antiquities.

Sześć tysięcy lat temu Akkar zamieszkiwali tajemniczy budowniczowie monumentalnych kamiennych grobowców, zwanych megalitycznymi. Kim byli ci ludzie? Jak żyli? Dlaczego chowali swoich zmarłych w tak niezwykły sposób? I wreszcie, jaką rolę odegrali w powstaniu pierwszych ośrodków miejskich w tym regionie?

W ciągu trzech lat badań odkryliśmy wiele intrygujących faktów na temat tej zagadkowej społeczności. Podczas naszego spotkania podzielimy się naszą wiedzą, przybliżając ich codzienne życie, wierzenia i znaczenie, jakie mieli dla rozwoju cywilizacji na Bliskim Wschodzie. Wykład uatrakcyjni prezentacja modelu grobowca, który pozwoli lepiej wyobrazić sobie te niezwykłe konstrukcje. Dla najmłodszych uczestników przygotowaliśmy specjalną atrakcję – będą mieli okazję zbudować miniaturową wersję grobowca z kamieni.

Proponowany wykład będzie próbą podsumowania aktualnej wiedzy na temat okultyzmu i spirytyzmu drugiej połowy XIX wieku oraz wieku XX (i ich wcześniejszych korzeni) z perspektywy historii kultury późnej nowoczesności. Omówione zostaną między innymi takie istotne dla tematu pozycje jak książki Frances A. Yates, dotyczące „Oświecenia Różokrzyżowców” czy „magii i okultyzmu w Anglii epoki elżbietańskiej”, bądź też praca zbiorowa pod redakcją Berenice G. Rosenthal The Occult in Russian and Soviet Culture. Na tym tle przedstawiona zostanie polska, literacka recepcja okultyzmu i spirytyzmu (m. in. w twórczości Reymonta), wraz z omówieniem najpopularniejszych autorów z tego kręgu popularnych w Polsce na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym (Allan Kardec, Emil Schuré, Jelena Bławatska, Rudolf Steiner, Joseph Anton Schneiderfranken).

Konkluzją będzie prezentacja prób racjonalizacji tego fenomenu poprzez połączenie go z odkryciem nieświadomych warstw ludzkiej psychiki (m. in. u prekursora takiej racjonalizacji – Eduarda von Hartmanna, w jego książce Spirytyzm i na tle filozoficznej syntezy Filozofia nieświadomego), zarysowującym odmienną ścieżkę ich interpretacji, niż „klasyczna” psychoanaliza.

Wykład przedstawia koncepcję ewolucji systemu leksykalno-komunikacyjnego (SLK) w kontekście współczesnej komunikacji między człowiekiem a agentem komunikacyjnym (chatbotem). System ten uwzględnia zasadnicze elementy kształcenia współczesnych specjalistów językoznawstwa i translatoryki: specjalistów ds. systemów leksykalno-komunikacyjnych oraz redaktorów informacji i jakości tłumaczenia. Ponadto omówiony zostanie aspekt praw autorskich i definicji tłumaczenia wykonywanego przez człowieka oraz dopuszczalne wsparcie maszyn i oprogramowania.

W drugiej części przedstawione będą wybrane przykłady odpowiedzi chatbotów i analizę ich działania, pokazując zarówno ich dobre, jak i złe strony (na obecnym etapie rozwoju), w tym także zagrożenia wynikające z generowanych błędnych odpowiedzi. Uwzględniono również perspektywę tłumaczy tekstów specjalistycznych na coraz bardziej wymagającym rynku tłumaczeń.

Całość zostanie poprzedzona krótką informacja na temat działalności naukowej i dydaktycznej Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej UW.

Czy memy mogą zastąpić podręczniki, a „złote kajdanki” pojawić się w słowniku ekonomicznym? Okazuje się, że tak – o ile potraktujemy język z należytą powagą… i odrobiną dystansu. W cyfrowym świecie język nie zna granic, ani tych geograficznych, ani tych formalnych. Uczy się go nie tylko w klasie, ale też na TikToku, w komentarzach pod filmami i wśród internetowych śmiesznych obrazków. I właśnie tam badacze języka rosyjskiego upatrują szansę na skuteczną edukację – z memami, slangiem i muzyką w roli głównej. Bo kto powiedział, że dydaktyka musi być śmiertelnie poważna?

Tymczasem w świecie terminów ekonomicznych też nie jest nudno – tam rycerze (biały i szary) walczą nie na miecze, a na fuzje i przejęcia, a złote kajdanki nie są biżuterią, lecz formą lojalności korporacyjnej. Te metafory, choć brzmią jak z gry RPG, są realnym wyzwaniem dla tłumaczy i leksykografów.

A co z językiem i płcią? No cóż – stereotyp mówi, że kobiety mówią więcej. A nauka? Mówi: „to zależy”. Badania pokazują, kto częściej przerywa, kto używa zdrobnień i czy mężczyźni rzeczywiście znają wszystkie części samochodu, a kobiety – wszystkie zasady gramatyczne. Odpowiedzi szukamy nie tylko w języku, ale i w mózgu, hormonach i… bajkach. Całość spina nowoczesna leksykografia – działka, która buduje słowniki na miarę XXI wieku. Zespoły międzynarodowe, webinary, burze mózgów i kawa w litrach – tak powstają narzędzia dla tłumaczy, uczniów i wszystkich, którzy próbują zrozumieć język w jego najdziwniejszych wcieleniach. A jeśli dodamy do tego analizę języka rosyjskich mediów – od wiadomości po satyrę polityczną – dostajemy pełen obraz tego, jak słowa wpływają na światopogląd, emocje i codzienną komunikację.

Siena, nazywana „sercem Toskanii”, uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast świata. O jej wyjątkowości decyduje nie tylko urokliwe położenie, niezaprzeczalne walory artystyczne i wyśmienita kuchnia, ale przede wszystkim słynny wyścig konny, Palio delle Contrade, który od wieków wyznacza rytm życia miasta. Przynależność do dzielnicy, tzw. contrady jest mocno wpisana w tożsamość sieneńczyków; każda contrada posiada własny symbol, motto, świętego patrona, kościół oraz małe muzeum. Atmosfera szaleńczej rywalizacji między contradami  wyczuwalna jest tu na każdym kroku i aby ją zrozumieć trzeba po prostu przyjechać do Sieny albo … posłuchać tego wykładu. Skąd pochodzi słowo palio? Dlaczego koń jest ważniejszy od dżokeja? Które contrady są zaciekłymi wrogami, a które sprzymierzeńcami? Czy kobiety-dżokejki mogą brać udział w Palio? Co łączy Jamesa Bonda z Palio? To tylko niektóre z pytań, na które poznacie odpowiedź podczas wykładu.

Zbiory Muzeum Niepodległości liczą ponad 100 000 muzealiów obejmują kolekcje: malarstwa, rzeźby, grafiki i rysunku, plakatów, fotografii, pocztówek, druków ulotnych oraz archiwaliów i realiów historycznych, które w różny sposób wiążą się z niepodległością. Znajdujące się w nich dzieła sztuki malarskiej ilustrują walki o jej odzyskanie. Pomagają przybliżać historię i uczyć jej poprzez obraz trochę na zasadzie „Biblii Pauperum”, jak powszechnie nazywa się średniowieczne obrazy uczące religii niepiśmienny lud.

W zbiorach Muzeum Niepodległości znajdują się prawdziwe perły sztuki, które pomagają uczyć odwiedzających placówkę historii Polski oraz unaoczniać walki Polaków o odzyskanie niepodległości zarówno w okresie rozbiorów, jak i później. A także przypominać prawdę zawartą w słowach Jana Pawła II, które wypowiedział podczas audiencji dla wiernych z Białorusi w 1998 roku: „Wolność nie jest nam dana raz na zawsze, wolność trzeba stale zdobywać” . Stąd uczące potomnych dzieła, pokazujące wydarzenia mające miejsce po roku 1918, bowiem data 11 listopada 1918 nie zakończyła walki. Były przecież potem i wojna polsko-bolszewicka, i II wojna światowa, i wydarzenia okresu PRL aż po stan wojenny.

Wystawa wielkoformatowych zdjęć ukazujących grobowiec faraona Szepseskafa (ok. 2500 p.n.e.), który znajduje się na królewskiej nekropoli Sakkara w Egipcie. To właśnie ten starożytny monument jest obiektem prac polsko-egipskiej Misji Archeologiczna „Mastaba Faraona” prowadzona przez Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk (IKŚiO PAN) oraz Ministerstwo Turystyki i Starożytności Arabskiej Republiki Egiptu (MoTA). 

Szepseskaf był ostatnim znanym z imienia władcą IV dynastii (ok. 2500 p.n.e.), następcą i prawdopodobnie synem Mykerinosa –budowniczego jednej z wielkich  piramid w Gizie. W przeciwieństwie do swych przodków, Szepseskaf jako miejsce swego wiecznego miejsce wybrał nie Gizę, lecz Sakkarę, gdzie pochowani byli jego protoplaści – faraon Dżoser budowniczy pierwszej egipskiej piramidy (III dynastia) oraz Snofru – założyciel IV dynastii oraz prapradziad Szepseskafa. Jego grobowcem miała być nie piramida, lecz mastaba – ogromna kamienna „ława”) mierząca ok. 97x75x18 m. Grobowiec ten nie jest dostępny dla turystów, wystawa zdjęć – ukazujących zarówno jego otoczenie jak i wnętrze, daje zatem zwiedzającym unikatową okazję zaglądnięcia do jego wnętrza i poznania tajemnic tej niezwykłej budowli.

Wykład będzie poświęcony słynnej książce Carla Collodiego o pajacyku, który zamienia się w prawdziwego chłopca. Jako motyw przewodni posłuży problem niekonsekwencji, bardzo wyraźny w samej warstwie dosłownej utworu, jak i w możliwych jego interpretacjach. Konsekwencją poszukiwania niekonsekwencji stanie się, być może, odnalezienie konsekwentnej wykładni tej opowieści, znanej wszystkim z dzieciństwa, ale nie każdemu z dorosłości.
 

Instytut Ukrainistyki prowadzi badania w obszarach zw. z kulturą regionów Europy Środkowo-Wschodniej, także w porównaniu do kultur innych części Europy, oraz w obszarach dot. literatury, zwłaszcza ukraińskojęzycznej. Zajmujemy się też lingwistyką literacką prowadzoną w zespole Laboratorium Terminologii Kulturowej, o którego przedmiocie stanowią języki etyki. Są to badania literatury tworzonej w nowożytnych językach europejskich oraz badania tekstów napisanych w tradycyjnych językach etyki (grece i łacinie). Nie brakuje także przykładów badań z zakresu archeologii lingwistycznej i badań nad ego-dokumentami.

Badania lingwistyczne są ukierunkowane na komunikację dla celów praktycznych, zwłaszcza w językach ukraińskim i polskim. Tworzymy też modele dla języków profesjonalnych (w tym języka prawa i medycyny), oraz języków branż spożywczych (polskiego i angielskiego, ale też języków romańskich jako wiodących języków przemysłu zw. z produkcją wina). W 2024 r. podjęliśmy badania encyklopedyczne nad komunikacją w przemyśle czekoladowym. Ukrainiści zajmują się badaniem komunikacji łącząc językoznawstwo z politologią i socjologią. Prowadzimy badania nad tożsamością, pamięcią, dyskursem wojennym i wpływem mediów.

Współczesna ukrainistyka za granicą coraz wyraźniej przekracza granice tradycyjnej filologii, otwierając się na interdyscyplinarność. W programach studiów pojawiają się przedmioty łączące językoznawstwo z politologią i socjologią – nie z potrzeby mody, lecz z konieczności badawczej. Szczególną rolę odgrywają dziś politolingwistyka i socjolingwistyka, umożliwiające analizę współczesnych dyskursów publicznych: od wypowiedzi polityków po media i język debaty społecznej. Dzięki nim możliwe jest zrozumienie nie tylko słów, ale i intencji, mechanizmów wpływu, tożsamości kulturowej oraz ukrytej gry ideologicznej.

Z perspektywy badacza interdyscyplinarność staje się kluczem do opisu zjawisk takich jak polityka językowa, dominacja językowa czy dwujęzyczność – nie tylko w Ukrainie, ale i w kontekście globalnym. Lingwistyka polityczna to obszar moich badań od ponad dekady, co znalazło odzwierciedlenie w monografii Ukraiński dyskurs polityczny w latach 2010–2014, Warszawa 2016.

Tematyka ta przenika także dydaktykę na Uniwersytecie Warszawskim, inspirując studentów ukrainistyki i kierunków międzywydziałowych do własnych analiz. Znajduje kontynuację w ich pracach i projektach doktorantów SDNH UW. Młodzi badacze zajmują się dziś problematyką dot. języka wojny, wizerunku uchodźców w mediach, bilingwizmu ukraińsko-rosyjskiego i polityką językową w kontekście integracji europejskiej. To dowód na to, że lingwistyka polityczna nie jest już marginalną dziedziną – staje się soczewką, przez którą młode pokolenie badaczy obserwuje i rozumie współczesność.

Wystąpienie analizuje krytycznie określenie „wielka kultura rosyjska”, ukazując je jako rezultat długoletniej, systemowej polityki kulturalnej prowadzonej przez rosyjskie władze – od caratu po współczesność. „Wielkość” ta nie wynika z samego dorobku artystycznego, lecz została wykreowana poprzez państwowy protekcjonizm, polegający na promowaniu wybranych twórców i nurtów zgodnych z oficjalną ideologią oraz marginalizacji głosów niezależnych, krytycznych czy mniejszościowych.

Kultura rosyjska ma charakter synkretyczny – zawiera dzieła twórców niebędących etnicznymi Rosjanami, takich jak Gogol, Ajwazowski czy Kuindży. Ich dorobek bywał zawłaszczany i włączany do rosyjskiego kanonu, co odzwierciedla imperialny mechanizm podporządkowania i kreowania hegemonicznej narracji.

Kultura była i jest w Rosji narzędziem legitymizacji władzy. Poprzez instytucjonalne wsparcie i propagandę tworzono obraz duchowej potęgi Rosji, w kontrze do Zachodu. Mit „wielkości” służył budowie narodowej tożsamości i prestiżu na arenie międzynarodowej. Także dziś, za rządów Putina, trwa promowanie konserwatywnej wizji kultury jako soft power. Na Zachodzie mit ten był często bezrefleksyjnie akceptowany – z powodu fascynacji rosyjskimi twórcami i braku dostępu do alternatywnych perspektyw.

Autor pyta: na ile „wielkość” kultury rosyjskiej jest autentyczna, a na ile to produkt ideologii i propagandy? Tekst zachęca do krytycznego spojrzenia na rosyjskie dziedzictwo kulturalne i mechanizmy jego kształtowania. Określenie "wielka" kultura rosyjska to efekt protekcjonizmu władz, które wykorzystywały ją do legitymizacji władzy i budowy imperialnego wizerunku, maskując represje i marginalizując krytyczne głosy.

Aleksander Głowacki, znany później jako Bolesław Prus, po ukończeniu szkoły średniej (gimnazjum) w Lublinie w 1866 r., rozpoczął studia w Szkole Głównej Warszawskiej na Wydziale Matematyczno-Fizycznym, ale z różnych przyczyn ich nie ukończył. Umiłowanie matematyki-królowej nauk pozostało mu jednak do końca życia. Po latach jako członek powstałego w 1907 r. warszawskiego Towarzystwa Biblioteki Publicznej (obecnie Biblioteka Miejska m. st. Warszawy) przychodził do czytelni i czas, który tam spędzał, poświęcał właśnie studiom nad matematyką.

Pracując nad stylem swoich wypowiedzi, pisarz często sięgał po obliczenia matematyczne. Wykonywane przez Prusa działania i zestawienia liczbowe często spotykać można w notatkach, są przytaczane również w jego kronikach czy powieściach. W swych notesach (tych o kompozycji i tych schyłkowych, o rozmaitej treści) np. wielokrotnie podliczał wierszówkę (najczęściej za przekazane do druku kroniki), sumował bieżące wydatki i wysokość zadłużenia z wyszczególnieniem, komu i ile  był winien, wreszcie, jakie kwoty przeznaczał na pomoc innym lub próbował pozyskać na szczytny cel (np. zbiórka funduszy na budowę filharmonii w Warszawie w 1901 r.). Skrupulatnie też liczył i dozował krople bromu, waleriany i centigramy jodu (dawki leków odnotowane w notesie z 1901 r.), które zażywał na swoje różne dolegliwości.

Wiele danych liczbowych można znaleźć także na kartach jego powieści. Przykładem wykorzystania arytmetyki w twórczości Prusa jest choćby jeden z jego najsławniejszych z utworów – Lalka. Z jej kart dowiadujmy się np. ile lat ma Ignacy Rzecki i kto jest starszy: on czy Stanisław Wokulski? Ile lukrecji można było kupić za grosz w Sklepie Mincla? Ile kosztują kalosze „z literkami” (monogramem) w sklepie Wokulskiego, a ile mogły kosztować gdzie indziej? Za jaką sumę została sprzedana klacz barona Krzeszowskiego? Ile Wokulski wyłożył na wykupienie serwisu posagowego panny Izabeli Łęckiej? Wreszcie: ile wniósł do zakładanej spółki handlowej? Spotykamy tam również informacje na temat ówczesnych miar i wag, a także daty ważnych wydarzeń historycznych, na tle których toczą się losy bohaterów.

Liczby były dla pisarza odrębnym gatunkiem wypowiedzi, który ma „siły i własności ilościowe”, jak zapisał w jednym ze swych ostatnich notesów o kompozycji.

Wykład poświęcony będzie jednej z najważniejszych powieści XX wieku, jaką jest Sto lat samotności Gabriela Garcíi Márqueza, oraz jej niezwykłej podróży przez pięć dekad w polskim wydaniu. Podczas spotkania przyjrzymy się zarówno oryginałowi, jak i jego tłumaczeniu na język polski, analizując miejsce, jakie historia rodu Buendiów i mitycznego Macondo zajmuje w kontekście światowej literatury, a także jej wpływ na kolejne pokolenia czytelniczek i czytelników. Ponadto porozmawiamy o wyzwaniach związanych z tłumaczeniem estetyki realizmu magicznego, specyfice języka Garcíi Márqueza i kulturowych niuansach, które kształtowały recepcję powieści. Zastanowimy się również, dlaczego, mimo upływu lat, książka wciąż zachwyca, niezmiennie rezonuje z odbiorczyniami i odbiorcami oraz skłania do refleksji i kolejnych, coraz bardziej zaskakujących interpretacji. Zapraszamy na fascynującą podróż przez magiczny świat Stu lat samotności!

Oryginalne woluminy z Gabinetu Starych Druków posłużą do zaprezentowania wybranych herstorii związanych z wpływem i znaczeniem kobiet dla kultury, polityki i sztuki dawnych wieków. Pokażemy tomy pochodzące z kobiecych kolekcji, książki powstałe dzięki hojnym patronkom i naukowczyniom, a także różne wizerunki władczyń, między innymi królowej Bony i słynnej papieżycy Joanny.

Okres II wojny światowej dla wielu polskich artystów był czasem niemieckich represji z powodu prowadzonej przez nich działalności konspiracyjnej czy niechęci do współpracy z okupantem. Podczas zwiedzania poznamy dramatyczne losy Mai Berezowskiej, Zofii Pociłowskiej Kann, Stanisława „Miedzy” Tomaszewskiego czy artystów polskiej estrady.