wykład
Typ | Tytuł | Opis | Dziedzina | Termin |
---|---|---|---|---|
Lekcja festiwalowa | Profilaktyka chorób nowotworowych |
Jak możemy zadbać o swoje zdrowie? Czy leczenie chorób nowotworowych ogranicza się jedynie do chemio- i radioterapii? Nad czym naukowcy tak intensywnie pracują w laboratoriach? Podczas zajęć opowiemy w popularnonaukowy sposób o możliwościach w diagnostyce nowotworów i walce z nimi. Zaprezentowane zostaną nowe proponowane formy terapii, zarówno te już wdrażane, jak i pomysły obecne póki co jedynie na papierze. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Problemy techniczne szybkiej kolei próżniowej |
W ramach zajęć przybliżymy słuchaczom propozycję konstrukcji bardzo szybkiego środka transportu – Hyperloop. Przedstawimy wyniki prac dotyczące uruchomienia tego rodzaju systemu transportowego. Skupimy się na zagadnieniach aerodynamiki, które pełnią kluczową rolę w działaniu urządzenia. |
Nauki techniczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Problemy polityki państwa wobec kadr kierowniczych |
Polityka państwa wobec kadr kierowniczych to określony system zasad, metod (instrumentów) i działań ukierunkowanych na dysponowanie wysoko kwalifikowanymi kadrami kierowniczymi zgodnie z interesami bieżącymi i perspektywicznym państwa, społeczeństwa i gospodarki narodowej, jak również samych kadr. Polityka kadrowa jest ważnym czynnikiem systemowym i instytucjonalnym funkcjonowania, rozwoju i modernizacji państwa, społeczeństwa i gospodarki, dokonywania koniecznych przekształceń strukturalno-jakościowych.W demokratycznym państwie prawnym politykę kadrowa powinny cechować określone zasady, obowiązujące powszechnie - we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach zarządzania, takie jak: humanizmu, demokratyzmu, praworządności, obiektywizmu, planowości, racjonalności i jednolitości. A metody (instrumenty) jej realizacji, to jest dobór kadr, rozmieszczenie, kontrola (ocena) i ich rozwój, muszą być adekwatne do przyjętych zasad. |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Prawda czy fałsz? Fake newsy atakują |
Z mediów tradycyjnych i społecznościowych dociera do nas coraz więcej informacji. Co jest prawdą, co jest fałszem? Fake newsów jest wiele, są tworzone w sposób coraz bardziej pomysłowy, przy wykorzystaniu najnowocześniejszych środków techniki. Czy więc mamy szanse na to, by je właściwie ocenić? Czy możemy im przeciwdziałać - a jeśli tak, to jak? |
Nauki społeczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Posłuszni - czy rzeczywiście aż do bólu? |
Badania Stanleya Milgrama nad posłuszeństwem wobec autorytetu są jednymi z najważniejszych w historii psychologii. Pokazały, że w latach 60. XX wieku przeważająca większość uczestników eksperymentów była gotowa razić prądem drugiego człowieka (prawdopodobnie aż do jego śmierci) tylko dlatego, że oczekiwał tego eksperymentator. Czy dziś byłoby inaczej? Co wiemy o naturze posłuszeństwa w trzeciej dekadzie XXI wieku? Czy są jakieś przesłanki, by myśleć, że zachowalibyśmy się lepiej? W trakcie wykładu spróbujemy odpowiedzieć także na pytanie co my sami możemy zrobić, by zmniejszać rozmiary patologicznego posłuszeństwa |
Obszar sztuki |
|
Lekcja festiwalowa | Porowata przyroda – od nanoporów do kości i betonu |
Lekcja organizowana w ramach Festiwalu Nauki w IPPT PAN ma charakter lekcji z przyrody i ma dwa wątki przewodnie. Wątek teoretyczny obejmuje fascynujące zagadnienie różnych ośrodków porowatych, z pustkami występującymi w różnych skalach. Dotyczy to zarówno ośrodków spotykanych w naturze – np. drewno i kości, jak i w technice – np. sztuczne nanostrukury oraz powszechnie znany i stosowany beton. Omówiona zostaje technologia, historia i zastosowanie betonu jako podstawowego materiału konstrukcyjnego współczesności. Pokaz praktyczny obejmuje dynamiczne badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów – na przykładzie doświadczenia z uderzeniem wysokoenergetycznej fali mechanicznej w próbkę. Część doświadczalna jest uzupełniona krótkim wprowadzeniem do zagadnienia. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Populizm penalny - zmiany w prawie karnym jako sposób na przypodobanie się obywatelom |
Populizm penalny jest zjawiskiem polegającym na takim kształtowaniu przepisów karnych, w których udział ekspertów jest ograniczony, a przy uchwalaniu przepisów dużą rolę odgrywają emocje, przekonania polityczne, doznania, czy też chwilowa potrzeba. Często ma też miejsce kształtowanie przepisów w ujęciu konieczności, czy swego rodzaju obowiązku celem przypodobania się społeczeństwu wsparte „medialnymi doniesieniami” na temat określonej kategorii przestępstw. W ostatnich latach przejawy te (poza tym że są bardzo niebezpieczne dla obywatela) dostrzegane są na wielu płaszczyznach, wspomnieć można chociażby o tzw. „ustawie o bestiach” pisanej na kolanie i w chwilowej potrzebie bez w zasadzie głębszej refleksji i dyskusji w szerokim gronie naukowców, czy też podwyższaniem odpowiedzialności karnej za przestępstwa związane z wolnością seksualną i obyczajnością, a także wprowadzeniem tzw. „Rejestru Pedofilów”. Najbardziej widoczne i skrajne przejawy populizmu penalnego obserwujemy w obszarze nowelizacyjnym przygotowanym „pod płaszczykiem” walki z pandemią koronawirusa. W związku z nią wprowadzone zostają przepisy które nie mają nic wspólnego z ową pandemią, a dodatkowo wcześniej zostały skierowane przez Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego jako budzące w jego ocenie wątpliwości w ujęciu legislacyjnym. Te same przepisy już wprowadzone tarczami antykryzysowymi - Prezydenta wątpliwości nie budziły (!). Spróbujemy opowiedzieć o tym, gdzie jest granica pomiędzy populizmem penalnym, politycznymi celami, a zwyczajną dobrą legislacją karną. |
Nauki prawne |
|
Spotkanie festiwalowe | Polskie dzieci Syberii |
Fakty z życia polskich dzieci, które po deportacji na Syberię i do Kazachstanu w latach 1940/1941, a następnie po podpisaniu układu Sikorski-Majski umożliwiającego amnestię i ewakuację z ZSRR polskich więżniów, zesłańców i jeńców, wśród nich dzieci - los zaprowadził najpierw do Iranu, potem do Afryki, Indii, Meksyku i Nowej Zelandii. Ocalone i bezpieczne w specjalnie utworzonych dla nich osiedlach polskie dzieci mogły się uczyć, bawić i cieszyć odzyskanym dzieciństwem. |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Pojedynek w XIX wieku – przestępstwo, rytuał, paradoks |
Pojedynek w XIX wieku to „teatr, w którym krew była prawdziwa”. |
Nauki humanistyczne |
|
Lekcja festiwalowa | Podatki i opłaty lokalne w Polsce |
Rozwiązania podatkowe w zakresie PIT i CIT są raczej szeroko znane. Inaczej może być w przypadku podatków lokalnych, z którymi nie zawsze ma się styczność na początku kariery zawodowej. W ramach zajęć szczegółowo przedstawione zostaną podatki lokalne, które płaci się na rzecz samorządu gminnego. Podatki na rzecz powiatu i województwa zostaną tylko zasygnalizowane. Dodatkowo omówione zostaną wybrane opłaty lokalne, ale tylko te uiszczane na rzecz samorządu gminnego, z uwagi na ograniczoną ilość czasu zajęć. Treść wykładowa będzie prezentowana z perspektywy dochodów własnych jednostki samorządu terytorialnego. Pod koniec zajęć może pojawić się krótkie ćwiczenie dla uczestników. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Po co biologowi fizykochemia, czyli jak fizyk i chemik patrzą na życie |
Lekcja z pokazami i eksperymentami wykonywanymi [również] przez uczestników. Będziemy opowiadać o świetle, dlaczego widzimy niebieskie niebo i czerwone zachody słońca, ale również zastanowimy się, jak badać coś, czego bezpośrednio nie możemy zobaczyć. Czy uzyskane w wyniku analizy rentgenowskiej obrazy cząsteczek przedstawiają rzeczywiste obiekty? Czy możemy użyć innych zmysłów np węchu, żeby 'zobaczyć' budowę cząsteczki? Przyjrzymy się też prymitywnym oczom pewnego morskiego głowonoga o wdzięcznej nazwie Nautilus, a stamtąd przeniesiemy się w kosmos, do laboratoriów fizyków i do pracowni fotografów. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Planet Earth and Climate Change |
The awareness of global climate change is currently a key topic of discussion among different sectors of society including Earth sciences, economic sciences, politics, and of course, among the population in general. The increase in the average atmospheric temperature by about 0.7 °C over the last 130 years is an accepted value. A shift to warmer temperatures has evidently been taking place which actually began with industrialization. The situation to date testifies that for the realization of mitigation and adaptation strategies a comprehensive understanding of the complex system Earth is essential. Quantitative forecasts, for example, on climate evolution are only possible when comprehensive modelling of the interactions between the atmosphere and the oceans, the ice masses, the Earth’s interior, the Earth’s surface including the hydrosphere and biosphere has taken place. This task requires an intensive liaison between all sub-disciplines of the geosciences, biodiversity research, meteorology, climate research, and technical sciences. In order to cover socioeconomic aspects, for example, it is necessary to incorporate social and economic sciences. In this area there is still great need for further research. Politics and science are now faced with the challenge of deducing strategies with which not only the effects of the climate change can be controlled by society but also in which benefits resulting from climate change can be adequately put to use. Internationally coordinated action to protect our Planet Earth and to preserve our natural resources for current and future generations and in this way to avoid conflicts or even war is urgently necessary.
|
Nauki o Ziemi |
|
Spotkanie festiwalowe | Pizza z larwami, ciasteczka z chrząszczami - psychologia przyszłości jedzenia |
W obliczu kryzysu klimatycznego oraz rosnącej liczby ludności na świecie poszukiwane są nowe źródła białka, które mogą zastąpić spożywane obecnie mięso. Jednym z pomysłów jest wprowadzenie do naszej diety owadów. Stanowią one doskonałą alternatywę dla obecnie spożywanych zwierząt, a ich produkcja jest o wiele bardziej ekologiczna. Jednak wiele osób nawet nie chce myśleć o daniach z owadami. Wyjaśnienie dlaczego tak reagujemy i jak sobie z tym poradzić to zadanie dla psychologów. O owadach w jedzeniu i o naszej relacji z nimi opowiemy na wykładzie. |
Nauki społeczne |
|
Lekcja festiwalowa | Otwieramy firmę transportową – czy to się opłaca? |
Polska transortem drogowym stoi – jesteśmy jednym z wiodących państw w Europie w zakresie realizacji przewozów transportem drogowym. Mamy też najwięcej firm transportowych i pojazdów ciężarowych. Podobnie silnie wygląda u nas transport samochodami do 3,5 t, tzw. busami. Podczas zajęć zastanowimy się, czy warto otwierać firmę transportową, analizując nie tylko aspekt ekonomiczny, ale też inne – często nieoczywiste ryzyka biznesowe. Postaramy się odpowiedzieć na kilka zapytań transportowych – tak jakbyśmy zaczęli swój pierwszy dzień w nowej firmie. |
|
|
Lekcja festiwalowa | On Plain Language – o prostym języku |
Ten wykład będzie o prostym języku angielskim (tzw. plain English). W trakcie spotkania dowiesz się, jak pisać po angielsku, aby Twoi odbiorcy rozumieli, co chcesz im przekazać, już po pierwszym przeczytaniu twojego tekstu. Zobaczysz, jak budować zdania, jakiego słownictwa unikać, jak edytować tekst, aby był on jasny, przejrzysty i przystępny dla jego adresatów. Wiele firm, również w Polsce, wybiera ten sposób komunikacji ze swoimi klientami, gdyż prosty język buduje dobre relacje i czyni je przyjaznymi. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Olejki eteryczne i ekstrakty roślinne - żywność i zdrowie |
Z dobrodziejstw natury człowiek korzysta od bardzo dawna. Często nieświadomie, na podstawie wieloletnich doświadczeń sięga po rośliny przyprawowe i lecznicze. Większość roślin można wykorzystać do pozyskania ekstraktów, które stanowią kompozycję lotnych i nielotnych składników smakowo-zapachowych, barwników, żywic i tłuszczów. Natomiast olejki eteryczne charakteryzują się zapachem zbliżonym do surowców, ale nie zawierają składników nielotnych. Zarówno olejki, jak i ekstrakty cenione są ze względu na swoje właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwutleniające. Podczas wykładu zostaną przedstawione metody pozyskiwania ekstraktów i olejków oraz zastosowanie wybranych olejków w żywności, medycynie i kosmetyce. |
Nauki biologiczne |
|
Lekcja festiwalowa | ODWOŁANE_Wojownicy niepodległości |
Tematem zajęć jest zaprezentowanie uczniom postaci Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Wojciecha Korfantego, Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego i Wincentego Witosa oraz ich wkładu w tworzenie niepodległego państwa polskiego. Uczeń pozna okoliczności odzyskania niepodległości i trudności pierwszych lat wolności. Zajęcia będą prowadzone na wystawie stałej ,,Polonia Restituta. O niepodległość i granice. 1914-1921.” |
|
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANE_Twistronika: nowa fizyka w magii obracanych warstw grafenu |
Dwa lata temu odkryto zjawisko nadprzewodnictwa w obróconych względem siebie warstwach grafenu. Unikalne własności geometryczne grafenu prowadzą do obserwacji nowej klasy zjawisk fizycznych i ułatwiają ich badania. Zauważono możliwy związek ze zjawiskami w nadprzewodnikach wysokotemperaturowych, izolatorach Motta, kwantowych materiałach topologicznych. Pojawia się nowy kierunek nauki i inżynierii nazwany twistroniką, jako uzupełnienie pojęć elektroniki, fotoniki i spintroniki. Wykład będzie przeglądem najnowszych kierunków w rozwoju fizyki i inżynierii materiałów, zilustrowany dynamicznymi prezentacjami tworzenia struktur Moiré i samopodobnych (fraktalnych) uporządkowań. |
Nauki fizyczne |
|
Lekcja festiwalowa | ODWOŁANE_Płyny w stanie nadkrytycznym – wczoraj, dziś i jutro |
Płyny w stanie nadkrytycznym charakteryzują się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi, co powoduje ich częste zastosowanie w technologiach przemysłowych. W szczególności są one stosowane w procesach ekstrakcji surowców roślinnych, przetwarzania żywności i leków, produkcji proszków i rusztowań kostnych, a także do utylizacji odpadów oraz oczyszczania i pokrywania powierzchni. Tematem wykładu są historyczne, aktualne i przyszłościowe praktyczne zastosowania płynów w stanie nadkrytycznym. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANE_Podróż do świata cząstek elementarnych |
Niedawno odkryty bozon Higgsa wymagał konstrukcji skomplikowanych urządzeń badawczych: akceleratora, w którym zderzane są wiązki protonów, oraz detektorów, w których rejestrowane są zdarzenia wiązek. Urządzenia te działają w laboratorium CERN w Szwajcarii. Przy akceleratorze LHC, czyli przy Wielkim Zderzaczu Hadronów, umieszczony jest miedzy innymi eksperyment CMS. Ten “Kompaktowy Solenoid Mionowy” jest ogromnym mikroskopem, dzięki któremu można oglądać cząstki elementarne. Podczas wykładu opowiemy, jak on działa, jakie rekordy ustanowiono, konstruując detektor, oraz jak wybierano przypadki, w których pojawił się sygnał nieznanej dotychczas cząstki. |
Nauki fizyczne |
|
Lekcja festiwalowa | ODWOŁANE_Otoczeni przez czujniki – budowa i zastosowania bezprzewodowych sieci nowej generacji |
Lekcja wyjaśnia budowę nowoczesnych, bezprzewodowych sieci czujników (WSN) i smartfonów (SPAN). W sieciach tego typu źródłem przesyłanych danych są różnego rodzaju czujniki. Zebrane dane poddawane są analizie i wykorzystywane w wielu obszarach naszego życia, przemyśle oraz systemach bezpieczeństwa. W trakcie prezentacji przedstawione zostaną podstawy działania wybranych urządzeń oraz aktualne i planowane zastosowania bezprzewodowych sieci czujników i smartfonów. Uczestnicy wykładu poznają również możliwość budowy sieci WSN z wykorzystaniem popularnych i dostępnych w życiu codziennym urządzeń. Elementami wykładu będzie dodatkowo pokaz działania sieci WSN oraz eksperymenty dotyczące transmisji radiowej i wyników pracy wybranych czujników. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANE_Niezbadana potęga najmniejszych cząstek |
Monumetalne zderzacze cząstek pozwalają nam obecnie poznawać zachowanie materii przy ogromnych energiach. Najbardziej energetyczne zjawiska na Ziemi miały już jednak miejsce w czasach starożytnych, a najmniejsze cząstki potrafią transportować przez skorupę ziemską energię nieosiągalną doświadczalnie. Na wykładzie zastanowimy się nad tymi zagadnieniami oraz wspomnimy o najnowszym eksperymencie w Wielkim Zderzaczu Hadronów, który po raz pierwszy w historii w warunkach laboratoryjnych zbada wysokoenergetyczne własności najmniej poznanych cząstek materii, tzw. neutrin. |
Nauki fizyczne |
|
Lekcja festiwalowa | ODWOŁANE_Był sobie Orzeł Biały |
W oparciu o wizerunki orła dzieci prześledzą zmiany w jego wyglądzie uwarunkowane okolicznościami historycznymi. Poznają wydarzenia z historii Polski, podczas których orzeł towarzyszył Polakom, podnosił na duchu i wiódł do zwycięstwa. Zajęcia będą prowadzone na wystawie stałej ,,Z Orłem Białym przez wieki”. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANA - Średniowieczna „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” i jej późniejsze adaptacje |
„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, najwybitniejszy polski tekst pochodzący z XV wieku, ujmuje śmierć jako fenomen bliski, w niektórych miejscach dialogu, zdawałoby się, pozbawiony grozy, a nawet obojętny. Tekst przyjmuje istnienie normy wyrażającej bliskość i dobre zaznajomienie się ze śmiercią. Największą szkodę, w konsekwencji utratę życia wiecznego, mogła przynieść chrześcijaninowi nagła śmierć. Człowiek nie powinien jednak pozbawiać się bezcennego daru – „dobrej śmierci”. W wyniku przemian w cywilizacji europejskiej od XVIII stulecia zaznaczył się dystans w stosunku do tak rozumianej zażyłości ze śmiercią – do stworzonego przez Philippe'a Arièsa konstruktu „śmierci oswojonej”. Samo „oswojenie” przednowoczesnej śmierci wyrażało się w obcej nam postawie obojętności wobec miejsca pochówków czy ceremonii. (Cmentarze do XVIII wieku lokowano w środku ośrodków miejskich, w pewnym sensie martwi i żywi współegzystowali obok siebie, co musiało obniżać niepokój wpisywany w przesłanie memento mori). Autor Rozmowy najwyraźniej ma tego świadomość, intensyfikując w jego własnej perspektywie dramatyczny kontakt ze Śmiercią, przezwyciężając konsekwencje Arièsowskiego „oswojenia” śmierci – z jej grozą należy się zmierzyć. Autor operuje kulturowymi wyobrażeniami na temat umierającego ciała, odnosi się do pewnych społecznych praktyk i sytuacji, związanych z umieraniem. Śmierć jest najpewniejszym wydarzeniem w życiu każdego człowieka, choć godzina jej przyjścia będzie dlań najmniej spodziewana i znana. Postawa człowieka w chwili śmierci – przesłanie to w nieskończoność podkreślały późnośredniowieczne artes moriendi – nadaje ostateczny sens życiu człowieka, stanowi jego podsumowanie i zamknięcie. |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANA - Nanoleki - jak działają nowoczesne nanocząstki do podawania leków |
Jednym z obszarów nauki, w którym chemia i inżynieria chemiczna znajdują zastosowanie jest nanotechnologia. Nanotechnologia opisuje zarówno sposoby otrzymywania, jak i charakteryzowania nanoobiektów – nanocząstek, nanowłókien, nanowarstw. Metody wytwarzania nanoobiektów stały się ważnym tematem technologicznym w XXI wieku, a jeszcze ważniejszym tematem są zastosowania nanoobiektów w praktyce. Przedstawię Państwu wykład o zastosowaniach medycznych nanostruktur, głównie nanocząstek. Skupię się na mechanizmach działania nanocząstek stosowanych do podawania leków, ze szczególnym uwzględnieniem terapii celowanej. Opiszę również najpopularniejsze, w literaturze naukowej i badaniach klinicznych, formy nanocząstek do podawania leków. Omówię również wyzwania, jakie wciąż stoją przed badaczami, aby takie preparaty mogły nieść skuteczną pomoc w terapii. Na zakończenie przedstawię trzy historie praktycznego zastosowania (lub prób praktycznego zastosowania) nanocząstek w terapii: 1) dostępny rynkowo Doxil®, 2) wycofany z badań klinicznych preparat firmy Bind (opiszę, co stało za wycofaniem preparatu z badań), oraz 3) opracowywaną w Polsce platformę dla dostarczania leków przeciwnowotworowych. |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANA - Złota nanoera – czy nano-złoto to nasza przyszłość? |
Czy nanotechnologia jest droższa niż złoto? Nanotechnologia, czyli technologia obiektów o rozmiarach w skali nanometrycznej (10-9m), jako relatywnie nowe pojęcie, budzi duże zainteresowanie naukowców z dziedziny chemii, biologii, medycyny czy inżynierii. Pośród rozwijanych systemów nanometrycznych, nanocząstki złota (złoto koloidalne) są jednymi z najczęściej badanych materiałów dla nanomedycyny oraz diagnostyki (jako sensory). Nanocząstki złota przyjmują przeróżne kształty: od kuli poprzez pręciki i sześciościany, po wklęsłe kostki oraz gwiazdki. To dzięki ich kształtom posiadają szereg unikalnych właściwości: zmiana koloru ze względu na kształt oraz wielkość, duży stosunek powierzchni do objętości, doskonała biokompatybilność oraz niska toksyczność. To dzięki tym właściwościom systemy te są intensywnie rozwijane ze względu na możliwości ich zastosowania w większości obszarów działalności człowieka i życia codziennego. Nanozłoto, pomimo bardzo obiecujących wyników badań, budzi również obawy dotyczące długoterminowego wpływu na organizm, co jest tematem wielu rozpraw. Wykład będzie mieć na celu zaznajomienie z tematem nanotechnologii złota, głównie w zastosowaniach medycznych: szczepionki, substancje przeciwbakteryjne, nośniki białek oraz informacji genetycznej. Ponadto zaprezentowany zostanie eksperyment pokazujący, jak różne warunki syntezy wpływają na wielkość otrzymanych nanocząstek. |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | ODWOŁANA - Labirynt filozoficzny |
Dowiedz się, czym jest filozofia i jak zadać pytanie, by uzyskać filozoficzną odpowiedź. Zmierz się z największymi filozofami, sprawdź, czy istnieją pytania, o których nie śniło się filozofom. („Filozofowie i historycy filozofii z IFIS PAN wcielają się w postacie wybitnych filozofów: Platona, Heideggera, Arystotelesa, Derridę i innych i odpowiadają na wszelkie pytania. Żeby się z nimi spotkać i porozmawiać, wystarczy wiedzieć, że nic się nie wie...") |
Nauki humanistyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Od nieskończenie wielu liczb do nieskończenie wielu światów. O nierozstrzygalności w teorii zbiorów |
Wbrew temu, czego niektórzy uczniowie mogą "dowiedzieć się" z lekcji matematyki szkolnej, nieskończoności jak najbardziej można ze sobą porównywać. Służy do tego pojęcie równoliczności. Wiadomo np., że zbiór liczb rzeczywistych R nie jest równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych N - tych drugich jest "mniej". Gdy w 1900 roku David Hilbert ogłaszał listę swoich słynnych problemów otwartych, pierwsze miejsce zajmowało na niej pytanie, czy istnieje jakikolwiek "rozmiar" nieskończoności pośredni między rozmiarem N a R. Teza, że odpowiedź na to pytanie jest negatywna nazywana jest Hipotezą Continuum (CH). Próby rozwiązania tego problemu doprowadziły do bujnego rozwoju teorii zbiorów, a ścisła odpowiedź do dziś jest źródłem sporów o pojęcie nieskończoności, prawdy i uniwersum matematycznych obiektów. Kurt Goedel udowodnił w 1938 r., że o ile powszechnie przyjęte aksjomaty matematyki nie prowadzą do sprzeczności, to posługując się wyłącznie nimi, nie da się udowodnić, że CH jest fałszywa. W 1963 r. Paul Cohen wykazał, że korzystając z powszechnie przyjętych aksjomatów matematyki (o ile są niesprzeczne), nie da się także wykazać, że CH jest prawdziwa. Obydwa wyniki wymagały wynalezienia zaawansowanych pojęć teorii mnogości, z których matematycy korzystają do dziś - chodzi o tzw. uniwersum konstruowalne oraz metodę forcingu. Znalazły one liczne zastosowania w badaniach nad podstawami matematyki, pozwalając m.in. na konstruowanie bardzo różnych i nawzajem niewspółmiernych "wszechświatów matematycznych", w których obowiązują z pozoru sprzeczne "prawa" matematyki. W czasie spotkania spróbujemy przybliżyć podstawy metod konstrukcji takich różnych matematycznych "światów", zwracając uwagę na to, do jakich debat w logice i filozofii matematyki doprowadziła np. metoda forcingu. |
Nauki matematyczne |
|
Lekcja festiwalowa | Ochrona środowiska w Polsce. Co się udało, a co jeszcze przed nami? |
Gdzie woda jest bardziej słona – w Morzu Bałtyckim czy w rzece Wiśle na wysokości Krakowa? Dzisiaj takie pytanie wydaje się pytaniem retorycznym, ale kilkadziesiąt lat temu wcale takim nie było. Co więcej, pod koniec lat 80-tych to Wisła w Krakowie niosła bardziej słoną wodę niż wody Bałtyku. W czasach schyłku PRL Polska była krajem katastrofy ekologicznej. Skażenie środowiska miało ogromne skutki społeczne, gospodarcze i ekologiczne. Dominacja ciężkiego przemysłu i absolutny brak uwzględnienia interesu środowiska i społeczeństwa w polityce gospodarczej doprowadziły do ogromnego skażenia wody, do zniszczenia lasów oraz zanieczyszczenia powietrza i gleb. W ciągu 30 lat wolnej Polski od podstaw stworzono w Polsce politykę i system ochrony środowiska. W trakcie zajęć zostaną przedstawione kluczowe dokonania i wyzwania ochrony środowiska w Polsce po 30 latach od przełomu 1989 roku. Uczniowie poznają historię tworzenia systemu ochrony środowiska oraz osiągnięcia poszczególnych polityk z zakresu polityki ochrony środowiska (np. ochrony wód, powietrza, klimatu czy przyrody), a także wyzwania stojące obecnie przed nami. Zajęcia będą również służyły odpowiedzi na pytanie o to, jak można działać na rzecz poprawy ochrony środowiska naturalnego w Polsce. Uczniowie poznają popularne mity wokół skuteczności działań proekologicznych i poznają szereg wartościowych inicjatyw, które warto podejmować zarówno w duchu indywidualnych działań na rzecz ochrony środowiska, jak i działań o charakterze zmiany systemowej. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Obserwacje Centrum Drogi Mlecznej instrumentem GRAVITY |
Centrum Drogi Mlecznej zawiera masywną czarną dziurę oznaczaną jako Sgr A*. GRAVITY jest jednym z najnowszych detektorów zainstalowanych w systemie czterech 8-metrowych teleskopów VLT (Very Large Telescope) znajdujących się w Chile, a należących do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Obserwacje gwiazd okrążających Sgr A* o niezwykłej precyzji astrometrycznej pozwoliły na bardzo dokładne wyznaczenie masy czarnej dziury, jej odległości od Ziemi, a także na zupełnie nowe testy ogólnej teorii względności. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Obcy wokół nas |
Obce gatunki stały się nieodłączną cechą krajobrazu, również w Polsce, a miasta są głównym źródłem ich rozprzestrzeniania. W trakcie zajęć poznamy kilka gatunków inwazyjnych roślin, ich historię i problemy, jakie stwarzają, oraz sposoby, jak sobie z nimi radzić, ale także jak możemy je wykorzystać.
|
Nauki o Ziemi |
|
Lekcja festiwalowa | O „Peregrynacji Maćkowej”, czyli o staropolskim utworze żartobliwym i śmiesznym |
„Peregrynacja Maćkowa”, żartobliwy utwór z pocz. XVII wieku, daje się odczytać jako kpina z ambicji edukacyjnych chłopskich synów, ukazywanych poprzez peregrynację do Krainy Obfitości (Schlaraffenland, Kukania, Kraj Jęczmienny etc), jako potwierdzenie konieczności utrzymania granic systemu stanowego. Autor Peregrynacji Maćkowej „udaje” monolog niepiśmiennego chłopa z wyznaczającym jego status posługiwaniem się gwarą (m.in. z prawie stałym, choć z wieloma niekonsekwencjami, tzw. „mazurzeniem”). Fantazje dotyczące Krainy Obfitości ukazują stale główne obsesje ludzi cywilizacji agrarnej: lęk przed głodem. Większość z obrazów obecnych w utworze dotyczy doświadczenia głodu, okazuje się, że wszystko, co potrzebne człowiekowi (w szczególności pokarm) zostaje mu dane bez jakiejkolwiek jego zasługi. Praca i własność są zbyteczne w Krainie Obfitości, natomiast konsumpcja i dobra stają się częścią naturalnej cyrkulacji niewyczerpanych zasobów. Utwór potwierdza, także poprzez przekręcanie słów – jedno z ważniejszych źródeł komizmu – niezdolność chłopskiego syna do uczestnictwa w kulturze wyższej i w edukacji. Autor Peregrynacji Maćkowej sięga (z intencją parodystyczną) po dobrze znane konwencje średniowiecznego romansu rycerskiego, w którym poszczególne epizody (najczęściej wymienne) pozwalają bohaterowi dowodzić stale swej chwały i rycerskości. Ważnym elementem, z którego korzystał autor Peregrynacji Maćkowej, jest pielgrzymka, a nawet sama idea pielgrzymki duchowej. Narracja Peregrynacji Maćkowej budowana jest prawie wyłącznie za pomocą tzw. adynatów, tworząc ciąg następujących po sobie sprzeczności (tkwiący już w samym fakcie peregrynacji pańszczyźnianego chłopa). |
|
|
Spotkanie festiwalowe | O sądach w dawnej Polsce |
O polskim sądownictwie przed wiekami opowiada dr Anna Rosner - historyk państwa i prawa, wicedyrektor Kolegium Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych UW, adiunkt w Katedrze Wolności im. T. Mazowieckiego, zajmująca się badaniami nad historią tradycji i kultury prawnej oraz historią ustroju w XIX i XX wieku. |
Nauki prawne |
|
Spotkanie festiwalowe | O projekcie Ludzie z fabryki porcelany |
Serwis porcelanowy "Ślad człowieka" powstał na fabrycznej linii produkcyjnej. Został wykonany przez robotników pracujących w rękawiczkach, których palce zanurzono w solach kobaltu. Ślad ich dotyku pozostawał niemalże niewidoczny aż do czasu wypału, gdy kobalt stał się ciemnoniebieski. W ten sposób porcelana stołowa zachowała dotyk rąk pracowników ujawniając rolę "czynnika ludzkiego" w produkcji przemysłowej. Naczynia "Ślad człowieka" zostały wyprodukowane jako część projektu "Ludzie z fabryki porcelany" realizowanego w jednej z najstarszych fabryk ceramicznych w Polsce. Główny cel projektu to krytyczna analiza relacji człowiek-technologia. Naczynia porcelanowe bywają zwykle traktowane jako przedmioty kolekcjonerskie i ceni się je przede wszystkim za estetykę. Mniej uwagi poświęca się samemu procesowi produkcji. Wskazanie roli różnego rodzaju wiedzy i umiejętności, potrzebnych do wytworzenia porcelanowych naczyń, może ułatwić uchwycenie wrażliwości twórców tych naczyń, a także skłonić użytkowników porcelany do refleksji. Kuratorami projektu są Ewa Klekot oraz Arkadiusz Szwed. |
Obszar sztuki |
|
Spotkanie festiwalowe | O obrotach w miodzie, czyli jak pływają bakterie i algi? |
Pływające mikroorganizmy odgrywają ogromną rolę w procesach biologicznych w glebie, oceanach oraz wewnątrz naszych organizmów. Ruch jest dla nich kluczowy przy poszukiwaniu pożywienia czy uciekaniu przed zagrożeniami, jednak wykorzystują one do poruszania się zupełnie inne mechanizmy niż znacznie większe ryby i ssaki. Różnica wynika przede wszystkim z uniwersalnych ograniczeń, jakie nakłada na nie otaczający je płyn. Okazuje się, że przy tak małych organizmach w środowisku płynnym dominującą rolę odgrywają efekty lepkości płynu. Podczas spotkania opowiem o tym, czym jest lepkość, jakie zaskakujące własności (zilustrowane pokazami doświadczeń) mają płyny w mikroskali i jak wpływają one na ruch mikroskopijnych pływaków. |
Nauki fizyczne |
|
Spotkanie festiwalowe | O mikroplastiku morskim i nie tylko – dyskusja otwarta |
Mikroplastik morski i odpadowe tworzywa sztuczne gromadzą się nie tylko w środowisku naturalnym, lecz „zalewają” przestrzeń medialną, budząc różnorodne emocje. Jak odnaleźć sens wśród sprzecznych opinii? Co wiem, a co jest tylko spekulacją? Co na to nauka? Zapraszam do dyskusji, rozmowy i zadawania pytań. |
Nauki chemiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | O czym myślą niemowlęta? |
Pierwszy rok życia to okres najbardziej spektakularnego rozwoju dzieci. Bardzo szybko nabywają wiedzę o skomplikowanych sprawach już w okresie, kiedy nie potrafią nawet siedzieć bez podparcia (np. jakie właściwości mają przedmioty albo co znaczą poszczególne słowa). U podstaw tych zmian leży dynamiczny rozwój struktury i funkcji ich mózgu. O tym, co wiedzą niemowlęta i w jaki sposób to badamy, opowiem w czasie wykładu. |
Nauki społeczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Nowoczesne analizy pomiaru stresu oksydacyjnego w komórkach bakterii i tkankach ssaków |
W ciągu całego życia jesteśmy narażeni na różne endogenne (patogeny bakteryjne) lub egzogenne czynniki tworzące reaktywne formy tlenu (ROS) w naszym organizmie. Mogą one powodować stres oksydacyjny, czyli zaburzenie stanu w wyniku braku równowagi między formowaniem ROS a dostępnymi systemami antyoksydacyjnymi (np. glutation, enzymy antyoksydacyjne).
|
Nauki biologiczne |
|
Lekcja festiwalowa | Nowe technologie w obrazowaniu żywych tkanek i komórek |
Często, żeby zdiagnozować chorobę, określić powodowane przez nią zmiany czy zwyrodnienia, trzeba je po prostu zobaczyć. Wbrew pozorom może stanowić to poważny problem, bo człowiek, w odróżnieniu od kijanki, nie jest przezroczysty, a zmiany zachodzą wewnątrz organizmu. Siłą rzeczy musimy ograniczyć się do takich obiektów, do których światło może wejść, a potem wydostać się do układu pomiarowego. Jednak i w tym przypadku obraz może być na tyle rozmyty, że staje się praktycznie nieczytelny. Wykład będzie próbą odpowiedzi, jak można sobie z takimi problemami poradzić dzięki równoczesnemu zastosowaniu najnowszej aparatury optycznej i zaawansowanych metod teorii optyki. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nowe media – nowa powieść? |
Powieść umarła. Nie pierwszy już raz. Ostatnio zgon powieści miał miejsce, kiedy forma papierowa przestała wieść prym na rynku czytelniczym, a coraz więcej z nas korzysta z różnego rodzajów urządzeń podczas lektury. Dodatkowo, nieobce są nam dziś takie zjawiska, jak e-powieść, hipertekst, twitteratura, opowiadanie w formie maili, SMSów lub aplikacji na smartfona. W jaki sposób różne zmiany technologiczne i medialne wpłynęły na powieść? Czy rzeczywiście doprowadziły do jej śmierci? A może wręcz przeciwnie – tchnęły w nią kompletnie nowe życie? Na te i inne pytania postaram się wam odpowiedzieć w trakcie mojego wykładu. Zapraszam! |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Norma, zwyczaj, zmiany – o jakości współczesnej polszczyzny |
Uczestnicy będą mogli rozwiązać quiz dotyczący współczesnego języka polskiego, zwłaszcza jego aspektów poprawnościowych. Poznają także komentarz językoznawczy do wskazywanych zjawisk i będą mieli możliwość dyskusji. |
Nauki humanistyczne |
|
Lekcja festiwalowa | Nitki wiążące życie |
Cały otaczający nas świat, żywy i nieżywy, jest związany włóknami. Te, które występują w świecie żywym, roślinnym i zwierzęcym, wiążą komórki. Różny sposób ich połączenia powoduje, że z małych komórek tworzy się albo rozwielitka, albo płetwal błękitny. Albo dąb „Bartek”. To wszystko dzięki nanowłóknom łączącym komórki, umożliwiającym komunikację, dającym wytrzymałość mechaniczną. Takim właśnie włóknom poświęcona będzie prelekcja, zaś podczas pokazu laboratoryjnego będzie się można przekonać, jak łatwo otrzymać takie włókna. Omówię praktyczne zastosowania takich włókien w medycynie. Będzie można zobaczyć tworzenie takich mikro- i nanowłókien.
Lekcja odbędzie się on-line |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Nieznane zgrupowanie, czyli społeczne wciornastki, bawełnicowate i chrząszcze ambrozjowe |
Wielu z nas fascynują owady społeczne, zachwycają kilkunastometrowe termitiery, wielomilionowe mrowiska, czy rozmawiające poprzez taniec pszczoły. Owady te znamy już dosyć dobrze. Co wiemy jednak o żyjących w drewnie i uprawiających grzyby chrząszczach ambrozjowych, co o australijskich wciornastkach z kastą żołnierzy, a co o żyjących w galasach mszycach bawełnicowatych. Jeżeli niewiele, to zapraszam na wykład, gdzie spróbuję Was przekonać, że eusocjalność, to nie tylko domena błonkówek i termitów. |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Nietoperze i wirusy |
Kiedy pojawia się jakiś nowy, nękający ludzi wirus – tak jak obecnie SARS-CoV2 – jedno z istotnych pytań zawsze brzmi: skąd się wziął? A ponieważ najprawdopodobniejsza odpowiedź jest taka, że „przeskoczył” na nas oto jakiś wirus, który od dawna występował w organizmach innych zwierząt, tylko my wcześniej nie mieliśmy okazji się nim zarazić (lub on nie całkiem nadawał się do zarażania nas, ale właśnie zmutował i już się nadaje), rozpoczyna się poszukiwanie gatunków, które mogą być źródłem owego wirusa. I nader często (pandemia COVID-19 nie jest tu wyjątkiem) wśród owych stworzeń wymieniane są nietoperze. Czy faktycznie są one takim znakomitym rezerwuarem wirusów, czy też skłonni jesteśmy je o to podejrzewać z powodu tego niefortunnego zbiegu okoliczności, że tak jak my są ssakami (więc łatwiej wyobrazić sobie „wspólny” dla obu naszych grup wirus), że prowadzą skryty tryb życia (i my wielu rzeczy ciągle o nich nie wiemy), że są małe i potrafią latać (więc łatwiej sobie wyobrazić, że bardziej niepostrzeżenie odwiedziły |
Nauki biologiczne |
|
Spotkanie festiwalowe | Nieskończoność nieskończoności |
Wiadomo, że jeśli w hotelu każde miejsce jest zajęte, to nie da się przyjąć nowego gościa. Okazuje się jednak, że nie jest to prawda, jeśli ten hotel jest nieskończony. Ma to związek z pojęciem równoliczności zbiorów, które będziemy rozważać. Zastanowimy się w szczególności, czy wszystkie nieskończone zbiory są równoliczne. A może niektóre są większe od innych? Szczególną uwagę zwrócimy na zbiory liczbowe — czy liczb naturalnych jest ,,tyle samo'' co wymiernych lub rzeczywistych? Sformułujemy problem słynnej hipotezy continuum, a na koniec zobaczymy nieskończenie wiele nieskończoności. |
Nauki matematyczne |
|
Lekcja festiwalowa | Niekredowe skały kredowe |
Erozja, jeden z silnie działających procesów na powierzchni Ziemi, jest często powodem powstawania niezwykłych ostańcowych form skalnych. Prezentacja pokazuje skutki erozji piaskowca, powstałego w później kredzie (ok. 100 mln lat temu), który poddawany jest erozji przez ostatnie około 60 mln lat (z różną intensywnością). Piaskowiec ten występuje na Dolnym Śląsku i na przyległych terenach Czech. Erozja była ułatwiana pionowymi spękaniami skały oraz granicami między warstwami skalnymi. Dzięki temu częste są pionowe płyty i kolumny piaskowca, formy grzybów, stołów na jednej nodze, stopni skalnych, a także spotyka się formy bardzo niezwykłe. Pokazana jest budowa geologiczna oraz schemat wietrzenia formacji piaskowcowej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Niekredowe skały kredowe |
Erozja, jeden z silnie działających procesów na powierzchni Ziemi, jest często powodem powstawania niezwykłych ostańcowych form skalnych. Prezentacja pokazuje skutki erozji piaskowca, powstałego w później kredzie (ok. 100 mln lat temu), który poddawany jest erozji przez ostatnie około 60 mln lat (z różną intensywnością). Piaskowiec ten występuje na Dolnym Śląsku i na przyległych terenach Czech. Erozja była ułatwiana pionowymi spękaniami skały oraz granicami między warstwami skalnymi. Dzięki temu częste są pionowe płyty i kolumny piaskowca, formy grzybów, stołów na jednej nodze, stopni skalnych a także spotyka się formy bardzo niezwykłe. Pokazana jest budowa geologiczna oraz schemat wietrzenia formacji piaskowcowej. |
|
|
Lekcja festiwalowa | Nie tylko jajko ma białko (wirusy też) |
Impreza przybliży dzieciom fascynujący świat białek – molekuł, które laikom kojarzą się z jednym białkiem – jaja kurzego. Tymczasem każdy organizm zawiera ich tysiące. Są także w wirusach, a więc też w znajdującym się ostatnio w centrum uwagi świata koronowirusie SARS-CoV-2. Białka mają unikalną strukturę przestrzenną, która umożliwia im pełnienie różnorodnych funkcji (np. transportu innych molekuł, budowanie naszego ciała, przyspieszania reakcji chemicznych, a w przypadku wirusów – także dostanie się do wnętrza komórek zakażanego organizmu). Wyznaczenie struktury białek stało się możliwe dzięki rozwojowi nowoczesnych technik biofizycznych. Podczas warsztatów dzieci dowiedzą się, czym są białka dla biofizyków, czego chcieliby, a czego mogą dowiedzieć się o ich strukturze, jak wrażliwa na czynniki fizyczne (np. temperaturę, pH) jest struktura białek i poznają świecące na zielono białko, które umożliwia biologom oświetlenie wnętrza komórek, oraz białko S koronawirusa SARS-CoV-2, które odgrywa kluczową rolę w procesie wnikania wirusa do komórek gospodarza. |
|
|
Spotkanie festiwalowe | Nie tylko Amazonia... |
Przyroda Brazylii to nie tylko wiecznie zielone lasy deszczowe Amazonii, to również niesamowite bogactwo i różnorodność innych środowisk, od wielobarwnej sawanny brazylijskiej (cerrado), przez atlantyckie lasy deszczowe, po największe na świecie mokradła Pantanalu. Zapraszam na fotograficzną podróż po zagrożonych ekosystemach południowej i zachodniej Brazylii, nad wspaniałe wodospady i przepastne kaniony pod parasolem niezwykłych drzew. |
Nauki o Ziemi |
|
Lekcja festiwalowa | Nasze (nie)codzienne minerały – Kalcyt |
Pokazane są typowe kształty i barwy kryształów kalcytu i jego właściwość optyczna – dwójłomność. Zaprezentowano skały kalcytowe czyli wapienie, w tym powstające dzięki nagromadzeniu kalcytowych szkieletów i pancerzy zwierząt wodnych. Zwrócono uwagę, że ptaki wykorzystują kalcyt jako osłonę jajek. Pokrótce scharakteryzowano zjawiska krasowe, a także wykazano obecność w wodzie wodociągowej węglanu wapnia, krystalizującego jako kalcyt. Wskazano na skały kalcytowe jako surowiec do otrzymywania wapna palonego i cementu, a także jako materiał rzeźbiarski. Podkreślono rolę wapnia dla wzrostu roślin i działania organizmu człowieka. |
|
- ‹ poprzednia
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- następna ›