Spotkania weekendowe

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, najwybitniejszy polski tekst pochodzący z XV wieku, ujmuje śmierć jako fenomen bliski, w niektórych miejscach dialogu, zdawałoby się, pozbawiony grozy, a nawet obojętny. Tekst przyjmuje istnienie normy wyrażającej bliskość i dobre zaznajomienie się ze śmiercią. Największą szkodę, w konsekwencji utratę życia wiecznego, mogła przynieść chrześcijaninowi nagła śmierć. Człowiek nie powinien jednak pozbawiać się bezcennego daru – „dobrej śmierci”.

W wyniku przemian w cywilizacji europejskiej od XVIII stulecia zaznaczył się dystans w stosunku do tak rozumianej zażyłości ze śmiercią – do stworzonego przez Philippe'a Arièsa konstruktu „śmierci oswojonej”. Samo „oswojenie” przednowoczesnej śmierci wyrażało się w obcej nam postawie obojętności wobec miejsca pochówków czy ceremonii. (Cmentarze do XVIII wieku lokowano w środku ośrodków miejskich, w pewnym sensie martwi i żywi współegzystowali obok siebie, co musiało obniżać niepokój wpisywany w przesłanie memento mori). Autor Rozmowy najwyraźniej ma tego świadomość, intensyfikując w jego własnej perspektywie dramatyczny kontakt ze Śmiercią, przezwyciężając konsekwencje Arièsowskiego „oswojenia” śmierci – z jej grozą należy się zmierzyć. Autor operuje kulturowymi wyobrażeniami na temat umierającego ciała, odnosi się do pewnych społecznych praktyk i sytuacji, związanych z umieraniem.

Śmierć jest najpewniejszym wydarzeniem w życiu każdego człowieka, choć godzina jej przyjścia będzie dlań najmniej spodziewana i znana. Postawa człowieka w chwili śmierci – przesłanie to w nieskończoność podkreślały późnośredniowieczne artes moriendi – nadaje ostateczny sens życiu człowieka, stanowi jego podsumowanie i zamknięcie.

Pandemia Covid-19 i towarzyszący jej stres odciskają piętno na wielu obszarach życia ludzi, w tym na ich zdrowiu psychicznym. Z tego względu niezwykle ważne jest śledzenie
stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa w czasie pandemii i wynikających z niej obciążeń. W trakcie wystąpienia zostaną zaprezentowane wyniki dwóch badań na ten temat realizowanych w Polsce w czasie pandemii.

Pierwsze z nich, przeprowadzono na przełomie marca i kwietnia br., a więc tuż po wprowadzeniu ograniczeń w związku z pandemią. Dotyczyło ono występowania
objawów zaburzeń psychicznych związanych ze stresem, depresji i lęku uogólnionego. W czasie wystąpienia zostanie udzielona odpowiedź na pytanie, czy sytuacja pandemii była
postrzegana jako stresująca przez wszystkich uczestników oraz jak bardzo nasilone były w tym czasie u nich objawy zaburzeń psychicznych.

Drugie badanie, prowadzone w ramach projektu obejmującego 12 krajów europejskich, koncentrowało się na określeniu, w jakim zakresie sytuacja pandemii koronawirusa była
obciążeniem psychicznym dla Polaków. Ponadto, pytaliśmy o to, co pomaga uczestnikom w radzeniu sobie z przeżywanymi trudnościami. W trakcie wystąpienia zostaną
omówione rodzaje obciążeń najczęściej wskazywane przez uczestników oraz podejmowane przez nich sposoby radzenia sobie ze stresem.

 Zanim wymyślono telefony komórkowe, zakochani młodzi Zulusi pisali do siebie miłosne listy… z koralików. Układ, jaki tworzyły koraliki na bransoletce lub naszyjniku,  symbolizował tajny przekaz dla ukochanej. Kodowanie wiadomości odbywało się także przez starannie dobrany kolor. W Kenii kobiety wysyłały swoją wiadomość za pomocą tkanin, którymi się przewiązywały. Jeśli zamarzy ci się dywan prosto z Maroka, przyjrzyj się rytmicznym wzorom wszytym w wełniany ścieg. Zapisane zostały na nim historie osób, które go wykonały. Będąc w Ghanie na pewno skusisz się na jakąś pamiątkę. Pamiętaj, że nawet  mały drewniany breloczek kupiony na lotnisku zawiera w sobie przekaz zakodowany w  symbolice motywów Adinkra  - słynnego królestwa Aszanti. Niezależnie gdzie będziesz, na zachodzie, wschodzie, północy czy południu kontynentu afrykańskiego, robiąc zdjęcie, masz szanse natknąć się na zakodowane wiadomości w konkretnych kształtach, układzie kolorów i wymownych wzorów. Przyjdź, popatrz, posłuchaj, odkryj i porozmawiajmy w wizualnym języku, który porusza wyobraźnię.

Podczas warsztatu zostanie przedstawione zagadnienie zastosowania narzędzi biopolitycznych w dobie pandemii, z odwołaniem do koncepcji stanu wyjątkowego w rozumieniu Giorgio Agambena i Carla Schmitta. Prześledzenie wprowadzonych w poszczególnych krajach rozwiązań prawnych pozwoli pokazać, w jaki sposób władza wykorzystała niespodziewane okoliczności, by przy użyciu narzędzi biopolitycznych wzmocnić swoją pozycję i czy strategie te okazały się skuteczne. Czy można spodziewać się kontynuacji procesu zmian, czy raczej powrotu do poprzedniego stanu?

Analizie i dyskusji zostanie poddany publiczny spór Giorgio Agambena z innymi filozofami, między innymi na tle ograniczenia przez papieża Franciszka dostępu do nabożeństw w kościołach, a co zwraca uwagę włoski filozof, i czy można przyznać rację jego krytykom?

Warsztat będzie próbą usystematyzowania obserwacji, jakie każdy z nas poczynił podczas trwającej wiosną 2020 roku pandemii. Nie zabraknie miejsca na podzielenie się przez uczestników własnymi przemyśleniami. Aby jednak nie ograniczać się do samego studium przypadków, dokonamy ich zestawienia z teoriami Michela Foucaulta, tak aby wspólnie odpowiedzieć na pytanie: czy epidemia koronawirusa przybrała w ich ramach formę dżumy XXI wieku? Jakie będzie społeczeństwo po epidemii – mniej czy bardziej wyczulone na ograniczanie praw człowieka i obywatela?

Zebrane wnioski posłużą do dyskusji o prognozach rozwoju relacji w polu władzy, a także szerzej w całym społeczeństwie po zakończeniu epidemii. Jakie warunki są konieczne, aby wzmocnić podmiotowość ludu i czy realne są szanse na przełom?

Małe rozmiary i wysoka częstotliwość ruchów skrzydeł owadów czynią je interesującym a jednocześnie trudnym obiektem badań. Podczas wykładu zostaną przedstawione podstawy aerodynamiki lotu owadów zilustrowane animacjami wyników badań numerycznych.

Pływające mikroorganizmy odgrywają ogromną rolę w procesach biologicznych w glebie, oceanach oraz wewnątrz naszych organizmów. Ruch jest dla nich kluczowy przy poszukiwaniu pożywienia czy uciekaniu przed zagrożeniami, jednak wykorzystują one do poruszania się zupełnie inne mechanizmy niż znacznie większe ryby i ssaki. Różnica wynika przede wszystkim z uniwersalnych ograniczeń, jakie nakłada na nie otaczający je płyn. Okazuje się, że przy tak małych organizmach w środowisku płynnym dominującą rolę odgrywają efekty lepkości płynu.

Podczas spotkania opowiem o tym, czym jest lepkość, jakie zaskakujące własności (zilustrowane pokazami doświadczeń) mają płyny w mikroskali i jak wpływają one na ruch mikroskopijnych pływaków.

Osoby dojrzałe mogą być znakomitymi wolontariuszami, dzielącymi się niespożytą energią i bogatym doświadczeniem życiowym. Ta grupa wiekowa to cenny społeczny kapitał do zagospodarowania dla dobra naszych lokalnych społeczności.

Nasza debata będzie stanowić okazję do poznania (się) aktywnych seniorów. Swoimi doświadczeniami podzielą się wolontariusze działający w Warszawie i na emigracji – w irlandzkim Cork.

Co motywuje seniorów do działania? Czy wolontariusz to zawsze urodzony społecznik, czy też można do bycia aktywnym dojrzeć? Co przeszkadza, a co sprzyja partycypacji społecznej dojrzałych Polaków? Czy zamieszkanie daleko od rodziny ułatwia włączenie się w wolontariat? Czy działanie na rzecz innych może wzbogacić lub zastąpić relacje rodzinne? Dzięki rozmowie samych wolontariuszy na powyższe tematy dowiemy się, jak wolontariat seniorów łączy pokolenia, przekracza granice i łamie stereotypy.

Debata z udziałem publiczności i zdalnym udziałem reprezentantów Centrum Together-Razem z Cork odbędzie się w klubokawiarni Centrum Aktywności Międzypokoleniowej Nowolipie, a w niesprzyjających spotkaniom grupowym warunkach – w całości na platformie internetowej. Zapraszamy do udziału osoby w każdym wieku, zarówno już aktywne, jak i dopiero zapoznające się z ideą wolontariatu.

W matematyce używamy metody aksjomatycznej, to znaczy przyjmujemy pewne założenia wyjściowe, zwane aksjomatami, i zgodnie z pewnymi przyjętymi regułami rozumowania wyprowadzamy z nich wnioski. Dlatego fundamentalne jest zagadnienie, jakie tezy matematyczne wynikają z jakich aksjomatów. Szczególnym przypadkiem tego zagadnienia było na przykład rozważane przez wiele wieków pytanie, czy tak zwany piąty postulat Euklidesa wynika z pozostałych aksjomatów jego geometrii. Ostatecznie okazało się, że nie, co doprowadziło do powstania geometrii nieeuklidesowych.

Jak uzasadnić, że jakieś twierdzenie T wynika z danego zbioru aksjomatów A? Co do zasady jest to proste: można po prostu udowodnić T, przyjmując A jako założenia. Jak natomiast pokazać, że T nie wynika z A? Zwykle robi się to, konstruując strukturę matematyczną spełniającą wszystkie aksjomaty A – coś takiego nazywamy modelem dla A – w której twierdzenie T nie jest prawdziwe. To prowadzi do pytania, czy możliwa byłaby niepokojąca sytuacja pośrednia, w której ani nie da się udowodnić T za pomocą A, ani nie da się zbudować modelu dla A, w którym T nie zachodzi.

Otóż jeśli dobrze zdefiniujemy pojęcie aksjomatu i reguły rozumowania, to taka sytuacja jest niemożliwa. Mówi o tym tak zwane twierdzenie o pełności: każdy system aksjomatów, za którego pomocą nie da się udowodnić sprzeczności, ma model. Łatwo z tego wynika, że jeśli z A nie da się udowodnić T, to istnieje model dla A, który zarazem nie jest modelem dla T. Na wykładzie spróbujemy wyjaśnić znaczenie twierdzenia o pełności i opowiedzieć o tym, jak się go dowodzi.

W centrum spotkania będą role i znaczenia, jakich nabiera woda we współczesnej sztuce. Już Leonardo da Vinci fascynował się strukturą i zastosowaniem wody. Współcześnie woda jako tworzywo jest wykorzystywana w pracach Jeffa Koonsa czy Yayoi Kusamy – najdroższych artystów współczesnych.

W trakcie spotkania zaprezentowane zostaną polskie i zagraniczne projekty artystyczne, w których woda staje się narzędziem wyrażania emocji. Pokazane zostaną zarówno koncepty wirtualne, jak i te realizowane w przestrzeni miejskiej oraz w naturze. Między innymi pojawią się: 1. Antony Gromley i jego rzeźba „Another Place” zainstalowana na plaży w Crosby (2007), projekt „Sinking world” fotografa Andreas Franke i jego galeria pod wodą (2010), „Tężnia Sztuki” tworzona przez Roberta Kuśmirowskiego (2016), projekt amerykańskiej fotografki Rose-Lynn Fisher „Topografia łez” (2017).

Wspólnie spróbujemy ustalić, po co współcześni artyści sięgają po wodę jako narzędzie wyrażania emocji. Zastanowimy się też, ile jest prawdy w tym, że jesteśmy „ciałami wody” oraz przekonamy się, czy we współczesnej kulturze – jak  przekonuje artystka Ewa Partum – „new horizon is a wave”/„nowy horyzont jest falą”?

Alfred Tarski udowodnił, w latach dwudziestych XX wieku, że istnieje algorytm, który odpowiada na wszystkie pytania dotyczące liczb rzeczywistych, jakie da się wyrazić za pomocą mnożenia, dodawania i kwantyfikatorów. Przykładem takiego pytania jest: czy istnieje wielomian kwadratowy, który ma 3 miejsca zerowe? Odpowiedź (w tym przypadku przeczącą) na to i inne pytania dostaniemy automatycznie po uruchomieniu algorytmu Tarskiego. W swoim wystąpieniu chciałbym algorytm ten opisać.

Młodzi innowatorzy 2020. Swoje działania w ich identyfikacji, promocji, wsparciu i rozwoju przedstawią stowarzyszenia, fundacje prywatne i publiczne. Poznamy źródła inspiracji, osiągnięcia i potrzeby laureatów konkursów. Specjalna sesja poświęcona będzie możliwościom wykorzystania innowacyjnych modeli biznesowych i cyfryzacji do wspierania rozwoju talentów z uwzględnieniem również warunków pandemii.

Dowiedz się, czym jest filozofia i jak zadać pytanie, by uzyskać filozoficzną odpowiedź. Zmierz się z największymi filozofami, sprawdź, czy istnieją pytania, o których nie śniło się filozofom. („Filozofowie i historycy filozofii z IFIS PAN wcielają się w postacie wybitnych filozofów: Platona, Heideggera, Arystotelesa, Derridę i innych i odpowiadają na wszelkie pytania. Żeby się z nimi spotkać i porozmawiać, wystarczy wiedzieć, że nic się nie wie...")

Podczas pokazu będzie można zobaczyć roboty przemysłowe na żywo i. Są to jedne z najnowocześniejszych urządzeń, aktualnie stosowanych w światowym przemyśle. Zaprezentujemy, jakie zadania mogą wykonywać roboty w warunkach pracy przemysłowej i w jakim stopniu mogą wyręczyć ludzi. Opowiemy także o istotnych zagadnieniach bezpieczeństwa pracy z robotami.

Inżynierowie zwykle unikają w swoich konstrukcjach jakichkolwiek objawów przepływów pulsujących, oscylujących. Istnieją jednak maszyny przepływowe wykorzystujące oscylujący przepływ. Z sukcesem wykorzystywane były jako urządzenia doładowujące silniki tłokowe (Comprex). Wykład poświęcony jest prezentacji zasad działania takich urządzeń i współczesnych projektów wykorzystujących przepływy nieustalone.

Jeszcze za czasów Cesarstwa Rzymskiego Żydzi osiedlali się w Hiszpanii. Legenda sefardyjskich wyznawców wiary Mojżeszowej głosi, że przybyli na Półwysep Iberyjski po zburzeniu Pierwszej Świątyni Salomona. Współtworzą oni hiszpańską tożsamość narodową. W każdym okresie historii Hiszpanii, od starożytności do wypędzenia w 1492 roku, piastowali oni wysokie stanowiska, a na dworach królewskich i magnackich spotykamy poetów, lekarzy, astronomów, astrologów, tłumaczy, finansistów i handlowców, zarówno pod rządami Wizygotów, jaki  muzułmanów z Półwyspu Arabskiego, Bereberów czy chrześcijan. Żydzi obecni są w administracji państwowej, jako np. poborcy podatkowi, a także w instytucjach kultury, takich jak szkoły tłumaczy (zobacz: Kordoba, Toledo). Nie sposób wyobrazić sobie filozofii Hiszpanii bez Majmonidesa, poezji bez Ibn Gabirola, mistyki bez Mosze z Leonu i innych. Kiedy myślimy o hiszpańskiej urbanistyce, staje nam przed oczyma dzielnica żydowska w Kordobie i synagogi z Toledo. Nawet oliwa z oliwek, cecha rozpoznawcza śródziemnomorskiej kuchni, zadomowiła się w niej pod wpływem Żydów, którzy ze względów religijnych nie używali smalcu. Marcepan, z  którego słynie Toledo, był świątecznym deserem przygotowywanym na Paschę i Purim. Tak też poznając Hiszpanię, poznajemy kulturę żydowską, której apogeum przypada na średniowiecze.

Ocean pokrywa ok 70% naszego globu, a chmury to największa niewiadoma systemu klimatycznego. W styczniu i lutym 2020 roku odbył się jeden z największych międzynarodowych eksperymentów geofizycznych EUREC4A/ATOMIC, podczas którego niemal tysiąc naukowców z kilkunastu krajów świata, korzystając z 4 statków badawczych, 4 samolotów, satelitów, dronów, systemów autonomicznych do pomiarów w atmosferze i oceanie, badało na subtropikalnym Atlantyku oddziaływanie ocean - atmosfera i mechanizmy organizacji zachmurzenia. W eksperymencie uczestniczyła ekipa z Polski. Co mierzyliśmy? Jak i dlaczego? Co ciekawego odkryliśmy? Opowiem o tym w trakcie wykładu.

Zagadnienia medyczne bardzo długo nie były uważane za właściwy przedmiot badań dla socjologów oraz antropologów - jako fakty natury przyrodniczej były postrzegane w oderwaniu od społecznych, kulturowych i politycznych kontekstów, w których występują. Jednak kultura nie tylko stanowi podstawę naszych przekonań i praktyk jako społeczeństwa, ale kształtuje również nasze poglądy i zachowania (pro)zdrowotne.  Ma też niebagatelny wpływ na procesy diagnozy, leczenia oraz rekonwalescencji.

Nauki społeczne badając zagadnienia medyczne pozwalają lepiej zrozumieć jak definiujemy, rozumiemy i praktykujemy zdrowie, jak postrzegamy choroby oraz w jaki sposób radzimy sobie ze zmianami zachodzącymi w naszym ciele. Pozwalają również zobaczyć jakie przekonania i wierzenia, jako społeczeństwo, mamy na temat tego, czym jest medycyna i jak działa.

Podczas wykładu opowiem o najważniejszych badaniach i teoriach dotyczących społecznych aspektów zdrowia, choroby i leczenia. Przyjrzymy się przejawom medykalizacji życia codziennego oraz zastanowimy się nad możliwościami krytycznej analizy tak zwanego biomedycznego modelu wiedzy.

Celem warsztatów jest zdobycie wiedzy na temat kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) i poznanie jego funkcji w komórce. Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość zapoznania się z charakterystyką pracy z DNA, począwszy od etapu jego izolacji z komórek do etapu analiz różnymi technikami biologii molekularnej. Podczas warsztatów młodzi naukowcy wyizolują DNA z owoców – z zastosowaniem metody 'domowej', przeprowadzą reakcję PCR, pozwalającą  na uzyskanie dużej ilości ściśle zdefiniowanego fragmentu DNA, i zapoznają się z podstawową techniką analizy i obrazowania DNA – elektroforezą.

Motywy mitologiczne towarzyszą człowiekowi niemalże na każdej płaszczyźnie. Jedną z nich jest architektura, która chętnie wykorzystywała istoty i postacie znane z mitów w detalach architektonicznych i dekoracjach malarskich. Czasem odwołanie się do konkretnego boga lub jego atrybutu jest nam w stanie odpowiedzieć na pytanie, czym zajmował się właściciel danego obiektu lub jaką funkcję pełnił budynek. Często przechodząc obok jakiegoś miejsca, nie zwracamy uwagę na szczegóły. Niektóre z nich pozostają ukryte dla ciekawskich oczu. Wykład będzie pewną formą spaceru – wędrówki, podczas której architekturze, przede wszystkim z XIX i początku XX wieku, towarzyszyć będą motywy mitologiczne. Część z nich jeszcze do niedawna znajdowała się pod warstwą farby, niektóre z nich pozostały już jedynie na zdjęciach.

Podczas pokazu będzie można zobaczyć roboty przemysłowe na żywo i. Są to jedne z najnowocześniejszych urządzeń, aktualnie stosowanych w światowym przemyśle. Zaprezentujemy, jakie zadania mogą wykonywać roboty w warunkach pracy przemysłowej i w jakim stopniu mogą wyręczyć ludzi. Opowiemy także o istotnych zagadnieniach bezpieczeństwa pracy z robotami.

W ramach zajęć przybliżymy słuchaczom propozycję konstrukcji bardzo szybkiego środka transportu – Hyperloop. Przedstawimy wyniki prac dotyczące uruchomienia tego rodzaju systemu transportowego. Skupimy się na zagadnieniach aerodynamiki, które pełnią kluczową rolę w działaniu urządzenia.

Słowa „Jesteś wart tyle, ile za to zapłacę” twórcy słyszą w sytuacjach, gdy podtrzymywanie iluzji niezależności artystycznej jest już niemożliwe. Wówczas silniejsi od artysty aktorzy, tacy jak właściciele galerii czy kolekcjonerzy, odwołują się wprost do posiadanej władzy – symbolicznej i ekonomicznej.

W trakcie wykładu zostanie opowiedziane, w toku jakich procesów ma miejsce selekcja młodych artystów. Postępująca komercjalizacja świata sztuki i wzrost znaczenia tego sektora dla globalnej gospodarki sprawiły, że napięcie między tym, co w twórczości artystycznej autonomiczne a tym, co ekonomiczne, jest coraz wyraźniejsze. Okazuje się, że coraz częściej stawką selekcji we współczesnym polu sztuki jest nie to, czy dzieło jest udane, a to, czy ktoś w ogóle jest w stanie wytworzyć coś, co dziełem sztuki się stanie.

Rozwój technologii wykorzystujących światło wywiera coraz większy wpływ na nasze życie, zapewniając szybki przepływ informacji, budowę autonomicznych pojazdów, czy zaawansowane metody leczenia. W wykładzie opowiemy o własnościach światła oraz jego zastosowaniach w układach stanowiących niezastąpione narzędzia nowoczesnej medycyny i biologii. Omówimy trendy i wyzwaniach współczesnego świata w zakresie poprawy zdrowia i bezpieczeństwa publicznego oraz to jak fotonika wspomagana nanotechnologiami odpowiada na te wyzwania, umożliwiając tworzenie urządzeń codziennego użytku dla spersonalizowanej diagnostyki oraz ochrony przed patogenami i zanieczyszczeniem środowiska.

Komputery kwantowe, kryptografia kwantowa, kwantowy internet czy metrologia kwantowa to kilka haseł z rozwijającej się dynamicznie w ostatnich latach dziedziny technologii kwantowych. Na wykładzie opowiem, gdzie jesteśmy, jakie są obiecujące kierunki rozwoju, a gdzie z kolei jest więcej marketingu niż faktycznie działających urządzeń.