wykład

Chronimy siebie, dzieła sztuki, VIP-ów, ale również rośliny. Przed czym i przed kim? Dowiedzieć się  będzie można na naszych spotkaniach.

Migrujące ptaki wykrywają ziemskie pole magnetyczne i wykorzystują je do określania kierunku lotu. Wyniki badań wskazują, że kompas ptaków opiera się na kwantowych zjawiskach magnetycznych występujących w krótkotrwałych parach rodników powstających w wyniku przemian fotochemicznych zachodzących w oczach ptaków w procesie widzenia. Używając cząsteczek modelowych o określonej strukturze, takie przemiany i efekty można obserwować i badać w laboratorium. 

Choć zwykle się nad tym nie zastanawiamy, promieniowanie elektromagnetyczne jest stałym elementem naszego życia. Pochodzi ze źródeł naturalnych, np. ze Słońca lub ze źródeł sztucznych. Wraz z rozwojem cywilizacji w naszym otoczeniu pojawia się coraz więcej urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne. Lampy do utwardzania lakieru hybrydowego, telefony komórkowe, kuchenki mikrofalowe, routery WiFi, linie wysokiego napięcia. Niektóre wydają się nieszkodliwe - ale czy na pewno takie są? Inne budzą lęk. Czy telefonia 5G może spowodować wzrost zachorowań na nowotwory? Czy korzystanie z kuchenki mikrofalowej jest bezpieczne? Naukowcy też zadają sobie takie pytania i mają narzędzia, aby spróbować na nie odpowiedzieć. Na wykładzie w przystępny sposób przedstawię aktualny stan wiedzy na temat wpływu promieniowania elektromagnetycznego z różnych źródeł na zdrowie człowieka

Treści zawarte w wykładzie będą rozwijać temat węgla jako pierwiastka występującego w różnych odmianach alotropowych i z ich odmiennymi właściwościami. Ponadto przybliżone będą aktualnie rozwijające się trendy „węglowe” napędzające naukę, tj. aktualny stan wiedzy i rozwijane technologie. Zaprezentowane zostaną również zastosowania nanostruktur węglowych w elektronice, nanotechnologii, medycynie, ochronie środowiska i obronności.

Cykl wykładów, który pozwoli Słuchaczom odkryć, czym zajmują się pracownicy Instytutu, zrozumieć, dlaczego warto uczyć się języka francuskiego, czym zajmują się na Romanistyce językoznawcy, traduktolodzy i literaturoznawcy.

Cykl obejmuje pięć wykładów po ok. 50 minut:

11:00 dr hab. prof. ucz. Radosław Kucharczyk, „Język Moliera, język miłości a może język Unii Europejskiej? Dlaczego warto znać język francuski”

12:00 dr hab. Wanda Fijałkowska, „Humor słowotwórczy”

13:00 dr Magdalena Grycan, „Od Czerwonka Kapturka do Mikołajka – o francuskojęzycznej literaturze dla dzieci w przekładzie”

14:00 dr Anna Opiela-Mrozik, „Pisanie o muzyce i pisanie muzyką? – kilka refleksji o (nie)muzyczności literatury”

15:00 dr hab. Małgorzata Sokołowicz, „Od ‘teorii klimatów’ do ekokrytyki, czyli jak się bada literaturę?”

Prof. Kucharczyk pokaże, jakie jest miejsce języka francuskiego w Polsce, jaki wpływ na naukę tego języka mają wyobrażenia na jego temat. Przedstawi też korzyści płynące z nauki języka francuskiego i wyjaśni, jak można zoptymalizować jego naukę.

prof. Wanda Fijałkowska wprowadzi w świat językoznawstwa. Pokaże, że oprócz wartości użytkowych – np. nazywania nowych przedmiotów (laptop, powerbank), czynności czy procesów (surfować, zapper) – narzędzia słowotwórcze mają też wartość ludyczną, czyli zabawową. Wyjaśni, na jakiej zasadzie powstały i dlaczego śmiech budzą niektóre słowa.

Dr Magdalena Grycan przyjrzy się natomiast tłumaczeniu literatury dziecięcej. Jakie wyzwania stoją przed tłumaczami literatury dziecięcej? Czy tłumaczenie dla dzieci jest łatwiejsze niż tłumaczenie dla dorosłych? Jaką rolę odgrywają w nim ilustracje? Czy istnieją teksty nieprzetłumaczalne, a jeśli tak – dlaczego? Czy są książki, których nie należy tłumaczyć?

Dr Anna Opiela-Mrozik będzie próbować odpowiedzieć na pytanie: czy literatura może być muzyczna? Pokaże, w jaki sposób można odtworzyć w tekście literackim muzyczną formę fugi czy sonaty. Przedstawi trzy rodzaje muzyczności literackiej oraz pokaże ich przykłady w twórczości Balzaka, Stendhala, George Sand czy Mallarmégo.

Dr hab. Małgorzata Sokołowicz opowie, jak pracuje w Instytucie Romanistyki UW literaturoznawca. Pokaże, jak i dlaczego powstają nowe metody badań literaturoznawczych i w jaki sposób stosuje się je do analiz tekstów literackich. Czy każdą metodę da się zastosować do każdego tekstu? Czy są lepsze i gorsze metody? Czy literaturoznawcy ulegają mod

W wykładzie chciałabym przyjrzeć się zagadnieniu uprzejmości i nieuprzejmości w komunikacji językowej, a w szczególności temu, jak używamy wybranych elementów gramatycznych dla wyrażania znaczeń związanych z uprzejmością i nieuprzejmością. Chciałabym skupić się przede wszystkim na elementach gramatycznych sygnalizujących dystans społeczny pomiędzy mówiącym a słuchaczem lub jego brak i przyjrzeć się, jak elementy sygnalizujące dystans lub jego brak używane są dla osiągnięcia różnych efektów interpersonalnych. Takie zachowania w ludzkiej komunikacji językowej chciałabym porównać do pewnych zachowań, które zaobserwować można w komunikacji psów, stawiając pytanie, czy uprzejmość/nieuprzejmość w komunikacji to rzeczywiście wyłącznie domena ludzkiej komunikacji językowej.

Ludzki mózg zbudowany jest z około 100 miliardów neuronów, a każdy neuron ma średnio 10 tysięcy synaps (połączeń wejściowych), co daje ok. biliarda połączeń synaptycznych. System o tak dużej złożoności może wykonywać do tryliona operacji na sekundę przy zużyciu mocy około 20 W. Taka moc obliczeniowa przy tak niskim zużyciu energii są poza zasięgiem współczesnych komputerów. W ostatnich latach nastąpił ogromny postęp w rozwoju sztucznej inteligencji w oparciu o sztuczne sieci neuronowe. Znajdują one obecnie wiele ważnych zastosowań w coraz to nowych dziedzinach, jednakże w ostatnim czasie tempo rozwoju układów elektronicznych wyraźnie spowolniło, co przejawia się wypłaszczeniem prawa Moore'a. Czy mamy szanse skonstruować komputery dorównujące ludzkim mózgom? Jego unikalne właściwości stały się motywacją do opracowania nowej generacji tak zwanych układów neuromorficznych.

W trakcie spotkania zostanie przedstawiona historia badań nad promieniowaniem kosmicznym oraz wybrane metody wykrywania radioaktywności. Przewidywany jest również pokaz eksperymentu umożliwiającego wykrycie promieniowania kosmicznego.

Choć zwykle się nad tym nie zastanawiamy, promieniowanie elektromagnetyczne jest stałym elementem naszego życia. Pochodzi ze źródeł naturalnych, np. ze Słońca lub ze źródeł sztucznych. Wraz z rozwojem cywilizacji w naszym otoczeniu pojawia się coraz więcej urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne. Lampy do utwardzania lakieru hybrydowego, telefony komórkowe, kuchenki mikrofalowe, routery WiFi, linie wysokiego napięcia. Niektóre wydają się nieszkodliwe - ale czy na pewno takie są? Inne budzą lęk. Czy telefonia 5G może spowodować wzrost zachorowań na nowotwory? Czy korzystanie z kuchenki mikrofalowej jest bezpieczne? Naukowcy też zadają sobie takie pytania i mają narzędzia, aby spróbować na nie odpowiedzieć. Na wykładzie w przystępny sposób przedstawię aktualny stan wiedzy na temat wpływu promieniowania elektromagnetycznego z różnych źródeł na zdrowie człowieka

Treści zawarte w wykładzie będą rozwijać temat węgla jako pierwiastka występującego w różnych odmianach alotropowych i z ich odmiennymi właściwościami. Ponadto przybliżone będą aktualnie rozwijające się trendy „węglowe” napędzające naukę, tj. aktualny stan wiedzy i rozwijane technologie. Zaprezentowane zostaną również zastosowania nanostruktur węglowych w elektronice, nanotechnologii, medycynie, ochronie środowiska i obronności.

Historia przekładu jest historią interpretacji – tych trafnych, i tych kompletnie chybionych – i jako taka obfituje w pomyłki, błędy i przeinaczenia. Interpretacje stanowią kanoniczne reprezentacje dzieł powstałych w geograficznie i kulturowo odległych regionach. Tłumacze Biblii od setek lat kruszą kopie, trudząc się nad trafnym doborem metafor…

 W ramach naszego warsztatu zaproponujemy namysł nad kilkoma znakomitymi przykładami obrazującymi to, w jak oczywisty sposób każdy, nawet najbardziej banalny, przekład oparty jest na interpretacji. Przyjrzymy się różnym, niekiedy drastycznie różnym (niemniej najczęściej nadal poprawnym), sposobom przekładania polskich poetów: Leśmiana, Tuwima i Grochowiaka.

 Tłumacząc, nie sposób uniknąć interpretacji, tym samym trudno jest uniknąć pomyłek. Bywa, że dochodzi się do ściany. Jedynym, co można uczynić, jest podejmowanie starań. I czasami trzeba powiedzieć „Sorry”.

Wojny kulturowe to głęboka – i silnie upolityczniona – polaryzacja wokół wartości: praw kobiet i mniejszości seksualnych, miejsca religii w sferze publicznej, granic wolności słowa, czy kwestii rasowej. Samo pojęcie weszło do obiegu w 1992 roku, gdy ultrakonserwatysta Patrick Buchanan ogłosił podczas konwencji Republikanów w Houston, że toczy się rozpętana przez lewicę „wojna o duszę Ameryki”. Jednak podział sięga drugiej połowy lat 70tych i trwa do dziś, dzieląc Amerykanów na dwa wrogie plemiona. Na czym polega jego istota? Jakie są jego źródła? Czy za konfliktem kulturowym kryje się jakiś inny – ekonomiczny, a może religijny? I czy wojny kulturowe stanowią zagrożenie dla demokracji?

Żywienie czy odżywianie? Dieta czy styl życia? Co z metabolicznego punktu widzenia jest najważniejsze i ma najlepszy wpływ na nasze zdrowie? Podstawową rolą żywienia jest dostarczanie ludzkiemu organizmowi odpowiednich pokarmów zapewniających utrzymanie jego podstawowych procesów życiowych. Celem prawidłowego odżywiania zdrowego, dorosłego człowieka powinno być spożywanie takiej ilości określonych pokarmów, które zapewnią równowagę metaboliczną. Czy zatem stosowanie diet ma uzasadnienie naukowe? Czy każda dieta jest rzeczywiście zdrowa? Na te i inne pytanie znajdziecie Państwo odpowiedź w tym krótkim wykładzie, w którym zajrzymy w głąb i niekiedy do sensu życia człowieka czyli żywienia. Od czego zależy trawienia, co jest kluczowe do prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego dzieci i dorosłych, jaka jest w tym wszystkim rola snu i układu hormonalnego -  dostarczymy wielu dowodów naukowych potwierdzających kluczową rolę zdrowego stylu życia i prawidłowego odżywiania w dobrym samopoczuciu człowieka. W podsumowaniu opowiem Państwu o roli prawidłowego odżywiania w okresie rekonwalescencji.

Od zarania dziejów ludzie pragnęli nieśmiertelności. W dzisiejszych czasach, stosując bardziej naukowe podejścia, wciąż szuka się odpowiedzi na pytanie czy człowiek może żyć tak długo jak biblijny Matuzalem. Dzięki badaniom genów i czynników epigenetycznych dowiadujemy się coraz więcej informacji na temat starzenia człowieka. I chociaż długość życia dorównująca  długości życia Matuzalema jest ciągle w domenie fantastyki naukowej, to mamy pewne wskazówki odnośnie tego co możemy zrobić żeby starzeć sie zdrowiej i żyć dłużej.

3 lata temu ktoś zapytany na ulicy: „Czym zajmują się biolodzy molekularni?” prawdopodobnie miałby pewną swoją mniejszą (częściej) lub większą wizję laboratorium. Jaki obraz pojawiłby się w głowie? U każdego inny. Wszystkie zebrane odpowiedzi na tak zadane pytanie łączyło by jedno: wyobrażenie. Śmiechem-żartem: jeśli wydawało Ci się, że wiesz, czym zajmuje się biolog molekularny, to miałeś rację - wydawało Ci się. A dziś? Czy w kontekście naszych wyobrażeń po epidemii COVID-19 świat wygląda tak samo? Dziś świat oczywiście odpowiada, że nic już nie będzie wyglądało tak samo. Ale świat mówił podobnie, gdy umarł Rysiek z „Klanu”. Dziś przede wszystkim inna jest nasza świadomość. Dziś większość z nas wie, czym jest „ten” RT-PCR i poruszone podczas wykładu wątki będą dla większości tylko przypomnieniem. Dziś droga z laboratorium pod strzechy jest krótsza, niż spodziewali się specjaliści od promocji. Dziś nadzieja przekuwa się w praktykę na naszych oczach. Ale jak to jest z tą naszą wiedzą zdobytą z konieczności? Czy na pewno wszyscy rozumiemy już ten dotąd obcy, a tak bliski otaczający nas molekularny świat? Czy może strach pozostał, wątpliwości się rodzą a mitologia zwycięża? Zacznijmy więc od Adama i Ewy, czyli po krótce czym jest SARS-CoV-2. Przypomnijmy sobie, na jakim etapie można identyfikować wirus testem genetycznym. O czym czarno na białym świadczy wynik badania molekularnego? Wynik pozytywny czy negatywny? A może fałszywie negatywny, fałszywie pozytywny? To w końcu jest wirus czy go nie ma i co tu może pójść nie tak? Jakie jest słowo-klucz sprawiające, że test przeznaczony do badań naukowych można stosować do celów diagnostycznych? Jeśli dodatkowo chcesz się dowiedzieć, co ma wspólnego PCR z malarstwem Kazimierza Malewicza – przyjdź i posłuchaj.

Klasa średnia pozostaje jednym z najważniejszych tematów polskiej sfery publicznej. Stawanie się klasą średnią w czasach transformacji było zarazem obietnicą i obowiązkiem. Klasa średnia miała żyć wedle wzorców nowoczesnego społeczeństwa – zorientowana na dobrobyt, status i konsumpcję. Miała też charakteryzować się pożądanymi w nowej, rynkowej gospodarce cechami – elastycznością i chęcią ciągłego podnoszenia kwalifikacji. Klasa średnia wpisała się w wyobrażenia współczesnej Polski jako siła społeczna: politycy walczą o jej głosy, media zabiegają o jej zainteresowanie, a banki oferują jej kredyt. Powtarzające się spory o klasę średnią w debacie publicznej pokazują jednak, że uczestnikom debaty trudno wskazać taką jej definicję, którą można uczynić wspólną.

Socjologia od dawna toczy spór o klasę średnią, pytając o jej granice, charakter, a nawet o to, czy klasa średnia w ogóle istnieje. Wykład będzie krótkim wprowadzeniem do tych sporów z licznymi nawiązaniami do współczesności. Czy da się z pożytkiem stosować tak wieloznaczne pojęcie?

Miejsce detencji prewencyjnej, gdzie pozbawiamy ludzi wolności po odbyciu kary dlatego, że sąd uznał je za stwarzające bardzo wysokie zagrożenie dla społeczeństwa, istnieje w Polsce od 2014 r. O nim i problemach z perspektywy poszanowania praw człowieka, oczekiwanych wyrokach ETPC w tej sprawie, opowie dr Ewa Dawidziuk. Jest to temat z zakresu prawa, psychologii, psychiatrii i seksuologii, bo wszystkie te środowiska są włączone w proces umieszczania w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym.

Państwo Polskie różnymi metodami próbuje kształtować historię na nowo. Dotyczy to  różnych wydarzeń historycznych, szczególnie historii najnowszej (Polskiego Państwa Podziemnego, tzw. żołnierzy wyklętych, Zagłady Żydów, ruchu Solidarności).

Kształtowanie polityki historycznej odbywa się też różnymi metodami (zmiany w programach szkolnych, powoływanie specjalnych instytucji obok już istniejących, a nawet wprowadzaniem przepisów karnych). Państwo odnosi sukcesy w dziedzinie kształtowania świadomości historycznej. Ze szkodą dla prawdy i szkodą dla młodego pokolenia Polaków.

O technologii zazwyczaj mówimy językiem postępu - nawet w narracjach łączących ją z kryzysem klimatycznym zazwyczaj występuje ona w roli nadziei ludzkości, potencjalnego dostawcy cudownych rozwiązań. W naszym wystąpieniu zaproponujemy podejście bardziej krytyczne, co nie znaczy, że mniej konstruktywne. Pokażemy relacje mediów i usług opartych na zaawansowanych technologiach z szeroko rozumianą ekologią: wyniszczający wpływ na planetę, ale i na procesy społeczne. Dekonstruując maskujące metafory i zabiegi językowe eksponujące jednostronne spojrzenie na media zastanowimy się, jak mogłyby wyglądać rozwiązania, które miałyby korzystny wpływ na środowisko naturalne, ale i na nasze środowisko komunikacyjne.

W literaturze istnieje wiele dowodów, które podkreślają, że jedzenie przestało zaspokajać wyłącznie nasze biologiczne potrzeby. Żywność, ściślej mówiąc spożywanie żywności, to także realizacja różnych potrzeb psychospołecznych. Lubimy jeść, ponieważ jedzenie jest dla nas przyjemnością. Wiele osób nie wyobraża sobie sytuacji w której pozbawieni zostają przyjemności z jedzenia. Zdarza się, że ta przyjemność staje się tak silna, że tracimy kontrole nie tylko nad tym nie tylko co jemy, ale także w jakich ilościach i jak często. Ten proces nie jest szybki i spektakularny, lecz rozwija się powoli. Przez to systematycznie zmienia naszą relacje z jedzeniem. Jeśli takie sytuacje pojawiają się coraz częściej to nasza kontrola staje się coraz słabsza. Efekt? Wpadamy w pułapkę. Nasuwa się zatem pytanie czy możliwe jest przekształcenie przyjemności z jedzenia w obsesje na jej punkcie? Czy możemy wydostać się z tej pułapki? To jedno z pytań na które poszukamy podpowiedzi.

Na zajęciach przedstawimy w przystępny, poglądowy sposób zagadnienia dotyczące zdrowia prokreacyjnego, ciąży, poródu, połógu, rozwóju człowieka, pielęgnowania noworodka, karmienia piersią. Naszym celem jest wyjście naprzeciw oczekiwaniom uczestników – otwartość na pytania, wątpliwości, wsparcie informacyjne. Zajęcia mają charakter interaktywny z wykorzystaniem modeli, fantomów, zdjęć, prezentacji multimedialnej

Chyba każdy z nas doświadczył chociaż raz w życiu złudzenia wzrokowego – sytuacji, w której to, co widzimy nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością. Chociaż w codziennym życiu nie przywiązujemy do złudzeń wzrokowych większej wagi, to od lat cieszą się one ogromnym zainteresowaniem naukowców badających działanie ludzkiego mózgu.

W trakcie spotkania zaprezentujemy Państwu szereg złudzeń wzrokowych, które można wywołać z zaskakującą powtarzalnością u prawie każdej osoby. Pokażemy, że często nawet świadomość tego, że doświadczamy złudzenia wzrokowego nie powoduje, że przestajemy tego złudzenia doświadczać. Zastanowimy się jaki jest mechanizm powstawania złudzeń wzrokowych, a także co ich istnienie mówi nam o działaniu ludzkiego mózgu.

Budowa muru wzdłuż granicy (czy amerykańsko-meksykańskiej, czy w Puszczy Białowieskiej) oraz większość działań mających na celu jej uszczelnienie, silnie wpływa również na wiele gatunków zwierząt zamieszkujących obszary po obu jej stronach. Sezonowe migracje dla wielu zwierząt są jedną szansą na przetrwanie. Dotyczy to zarówno dużych ssaków, ale także i mniejszych zwierząt. Wiele miejsc wzdłuż granicy stanowi naturalny korytarz ekologiczny, jak doliny rzek, będące często także ostatnimi ostojami dla zagrożonych gatunków. Większość działań mających na celu zapobieganie nielegalnej migracji ludzi, prowadzi do izolacji poszczególnych populacji zwierząt i zmniejsza efekt prowadzonych programów ochrony przyrody po obydwu stronach granicy.

Podczas spotkania prowadzonego przez naukowców Zakładu Biologii Antarktyki IBB PAN dowiecie się, jak wygląda życie i praca na Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego, jakie zwierzęta i inne organizmy można spotkać na Wyspie Króla Jerzego, a także jakie badania są prowadzone wokół Stacji. Ponadto, przybliżymy sylwetkę polarnika i opowiemy jakie umiejętności są przydatne w życiu codziennym w Antarktyce. Zapraszamy na prelekcję i prezentację eksponatów z dalekiego południa.