Polska Akademia Nauk

Izolowanie DNA z komórki jest pierwszym krokiem w wielu procedurach stosowanych w biologii molekularnej i doskonałym sposobem, aby zapoznać się z tą tematyką dla osób w każdym wieku. Dzięki temu doświadczeniu "zobaczymy DNA" i porozmawiamy w jaki sposób informacje na temat DNA są wykorzystywane w projektowaniu nowych terapii. Izolacja DNA z owoców to wielka frajda dla najmłodszych!

Uczestnicy wykonują doświadczenie pod opieką instruktorów. Wyjaśniamy dzieciom, czym jest DNA i dlaczego jest ważne (to „przepis” na wszystko, co żywe). Używamy prostych analogii, np. DNA to jak instrukcja budowy organizmu. Dzieci mogą zobaczyć nitki DNA, które można ostrożnie nawinąć na wykałaczkę. To doświadczenie jest proste, widowiskowe i pobudza ciekawość naukową już najmłodszych dzieci.

Wykład będzie poświęcony niezwykłym zdolnościom fotonu, czyli cząstki elementarnej, która jest centralnym obiektem przy kwantowym opisie zjawisk elektromagnetycznych.

W pierwszej części opowiem skąd wiemy, że fotony istnieją i jakie są ich fundamentalne cechy. Następnie przejdę do zaskakujących umiejętności fotonów, które objawiają się w niektórych subtelnych eksperymentach.

Na zakończenie pokażę, że te niezwykłe fotonowe zdolności można wykorzystać w praktyce do rozwiązywania zadań, których nie można rozwiązać, żadną klasyczną maszyną.

Izolowanie DNA z komórki jest pierwszym krokiem w wielu procedurach stosowanych w biologii molekularnej i doskonałym sposobem, aby zapoznać się z tą tematyką dla osób w każdym wieku. Dzięki temu doświadczeniu "zobaczymy DNA" i porozmawiamy w jaki sposób informacje na temat DNA są wykorzystywane w projektowaniu nowych terapii. Izolacja DNA z owoców to wielka frajda dla najmłodszych!

Uczestnicy wykonują doświadczenie pod opieką instruktorów. Wyjaśniamy dzieciom, czym jest DNA i dlaczego jest ważne (to „przepis” na wszystko, co żywe). Używamy prostych analogii, np. DNA to jak instrukcja budowy organizmu. Dzieci mogą zobaczyć nitki DNA, które można ostrożnie nawinąć na wykałaczkę. To doświadczenie jest proste, widowiskowe i pobudza ciekawość naukową już najmłodszych dzieci.

Warsztaty trwające około godziny wprowadzają dzieci w fascynujący świat materii i kryształów. Uczestnicy dowiadują się, że cały otaczający ich świat zbudowany jest z atomów.

Podczas zajęć poznają różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów oraz uczą się rozróżniać stany skupienia materii. Szczególną uwagę poświęca się strukturom krystalicznym – dzieci poznają między innymi różne formy występowania kryształów węgla, takie jak grafit i diament.

Ważnym elementem zajęć jest część praktyczna, w której dzieci samodzielnie budują poznane struktury krystaliczne z magnetycznych klocków, co pozwala im w atrakcyjny sposób utrwalić nową wiedzę.

W czasie warsztatów uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się ze specyfikę pracy w laboratorium zajmującym badaniami z zakresu genetyki molekularnej. Wykorzystując drożdże piekarnicze jako obiekt badawczy, uczestnicy dowiedzą się jak przeprowadzić klonowanie genu, stosując podstawowe narzędzia biologii molekularnej. Uzyskają wiedzę na temat reakcji PCR, zastosowania enzymów restrykcyjnych i elektroforezy żelowej.

Uczestnicy samodzielnie przeprowadzą trawienie enzymami restrykcyjnymi i rozdział elektroforetyczny fragmentów DNA w żelu agarozowym.

Współczesne teksty kultury podjęły na nowo temat klas społecznych, pokazując obrazy klasowej przemocy, tej subtelnie ukrytej i tej bezwstydnej, dostrzegalnej gołym okiem. Proponujemy namysł nad tym, jakie wyjścia poza krąg tej przemocy – cząstkowe, całościowe, chwilowe, trwałe, indywidualne i zbiorowe - oferują nam dzisiaj filmy, seriale, powieści, autobiografie, literatura faktu.

Jednym z takich wyjść jest opowiedzenie swojej historii poprzez zostanie pisarką, raperką, artystką. Autonarracja prezentowana bywa jako forma przekroczenia klasowej alienacji. Innym wyjściem jest wzbogacenie się na tyle, by móc cieszyć się wyższym komfortem życia niż rodzina i dawni koledzy. Jeszcze inny sposób to drobne sabotaże klasowe w postaci kpiny z „wyżej urodzonych” czy kradzieże. Wspólnoty alternatywne wobec głównego nurtu kultury, oparte na zbiorowej identyfikacji klasowo wykluczonych również są prezentowane jako sposób na przekroczenie granic klasowych. Mamy także obrazy chwilowych, ekstatycznych, karnawałowych wręcz upustów klasowego gniewu. Jeszcze inne teksty kultury przewidują rewolucję jako skutek ostrych nierówności klasowych: coś, czego jeszcze nie widać, ale już grzmi w oddali. Wreszcie, mamy obrazy rewolucji „tu i teraz”: bardziej lub mniej spontanicznych aktów zerwania z klasowym podporządkowaniem.

Zdecydowaną większość współczesnych obrazów klasowości, w warstwie diagnozy nawet najbardziej krytycznych, łączy jednak klaustrofobiczna bezalternatywność. Zmiana generalna jako coś innego niż tylko destrukcja, przemoc i dystopia jest w nich nie do pomyślenia. Można pokazać klasowo zdefiniowany porządek, nawet w jego brutalnych wymiarach takich jak doświadczenie nędzy i bezdomności; można pokazać indywidualne ścieżki, którymi ucieka się z klas zdominowanych. Twórcom brakuje jednak wyobraźni, by w duchu realistycznym zaproponować społeczeństwo bezklasowe.

Po przykłady propozycji takiego przekroczenia sięgniemy więc do przeszłości. Przypomnimy tekst Brunona Jasieńskiego Palę Paryż. Polem, na którym testowano możliwości zaistnienia społeczeństwa bezklasowego, była także proza i poezja socrealistyczna. Odwołując się do wybranych przykładów postaramy się pokazać ten negatywnie oceniany nurt prozy XX wieku jako przestrzeń dla myślowych eksperymentów z nowymi formami społecznego współistnienia.

Wykład będzie poświęcony fotowoltaice. Najpierw opowiem o kamieniach milowych w historii ogniw słonecznych. Następnie wyjaśnię, jak działają ogniwa słoneczne i jaka fizyka
stoi za niektórymi koncepcjami stosowanymi w celu maksymalizacji ich wydajności. Na koniec pokażę wpływ produkcji ogniw słonecznych i energii fotowoltaicznej na środowisko
oraz podam kilka faktów dotyczących ekonomii fotowoltaiki.

Multi-dimensional scaling, unsupervised learning, principal component analysis, RNA folding - have you ever heard these terms? If not, don’t worry! In this lecture, we’ll explore what they mean together, and what plotting dots on graph paper and matching pairs of brackets have to do with predicting the intricate 3D shapes of structured RNA molecules.

In the era of AlphaFold, even AI struggles to crack the mystery of ribonucleic acid, one of the trickiest biological macromolecules. Its sequence is written in just four letters - A, U, G, and C - yet it folds into an astonishing variety of shapes. We’ll discover how computational algorithms help us unravel the nature of RNA, take a look at the building blocks of its 3D structure, and step into the shoes of RNA structure predictors.

Izolowanie DNA z komórki jest pierwszym krokiem w wielu procedurach stosowanych w biologii molekularnej i doskonałym sposobem, aby zapoznać się z tą tematyką dla osób w każdym wieku. Dzięki temu doświadczeniu "zobaczymy DNA" i porozmawiamy w jaki sposób informacje na temat DNA są wykorzystywane w projektowaniu nowych terapii. Izolacja DNA z owoców to wielka frajda dla najmłodszych!

Uczestnicy wykonują doświadczenie pod opieką instruktorów. Wyjaśniamy dzieciom, czym jest DNA i dlaczego jest ważne (to „przepis” na wszystko, co żywe). Używamy prostych analogii, np. DNA to jak instrukcja budowy organizmu. Dzieci mogą zobaczyć nitki DNA, które można ostrożnie nawinąć na wykałaczkę. To doświadczenie jest proste, widowiskowe i pobudza ciekawość naukową już najmłodszych dzieci.

Izolowanie DNA z komórki jest pierwszym krokiem w wielu procedurach stosowanych w biologii molekularnej i doskonałym sposobem, aby zapoznać się z tą tematyką dla osób w każdym wieku. Dzięki temu doświadczeniu "zobaczymy DNA" i porozmawiamy w jaki sposób informacje na temat DNA są wykorzystywane w projektowaniu nowych terapii. Izolacja DNA z owoców to wielka frajda dla najmłodszych!

Uczestnicy wykonują doświadczenie pod opieką instruktorów. Wyjaśniamy dzieciom, czym jest DNA i dlaczego jest ważne (to „przepis” na wszystko, co żywe). Używamy prostych analogii, np. DNA to jak instrukcja budowy organizmu. Dzieci mogą zobaczyć nitki DNA, które można ostrożnie nawinąć na wykałaczkę. To doświadczenie jest proste, widowiskowe i pobudza ciekawość naukową już najmłodszych dzieci.

Izolowanie DNA z komórki jest pierwszym krokiem w wielu procedurach stosowanych w biologii molekularnej i doskonałym sposobem, aby zapoznać się z tą tematyką dla osób w każdym wieku. Dzięki temu doświadczeniu "zobaczymy DNA" i porozmawiamy w jaki sposób informacje na temat DNA są wykorzystywane w projektowaniu nowych terapii. Izolacja DNA z owoców to wielka frajda dla najmłodszych!

Uczestnicy wykonują doświadczenie pod opieką instruktorów. Wyjaśniamy dzieciom, czym jest DNA i dlaczego jest ważne (to „przepis” na wszystko, co żywe). Używamy prostych analogii, np. DNA to jak instrukcja budowy organizmu. Dzieci mogą zobaczyć nitki DNA, które można ostrożnie nawinąć na wykałaczkę. To doświadczenie jest proste, widowiskowe i pobudza ciekawość naukową już najmłodszych dzieci.

Unlike our own galaxy, the Milky Way, there exist many other galaxies in the universe whose centres shine with extraordinarily high energy—sometimes 10 to even 1,000 times
more luminous than the entire Milky Way. These are known as active galaxies, and scientists believe that this intense energy is powered by the gravitational potential energy of a supermassive black hole at their cores. The closest example of such an active galaxy is Centaurus A, located about 12 million light-years from Earth. At its centre lies a supermassive black hole weighing about fifty million times the mass of our Sun. In my talk, I will take you on a journey into the very central regions of these energetic galaxies— the regions so compact that, with current imaging techniques and modern telescopes, we can directly observe only a handful of the nearest ones. To overcome this limitation, we rely on a method
known as light echo-mapping, or reverberation mapping. This technique leverages a unique property of active galaxies: their natural flux variability over time. By analyzing how different regions around the black hole respond to changes in light, we can probe their structure and distances, much like using echoes to map out a dark room. I will also briefly explain how we estimate the mass of these supermassive black holes, and how we study the structure and motion—or kinematics—of the gas and dust swirling in their immediate surroundings.

Imagine an explosion so powerful it can outshine our Sun by a hundred quintillion, that is 10 to the 20th power. These are gamma-ray bursts (GRBs), the most intense explosions in the cosmos since the Big Bang. GRBs occur either when a massive star collapses or when two compact objects (two neutron stars or a neutron star and a black hole) merge. In both scenarios, a black hole forms, and the surrounding gas spirals inward, launching twin jets at nearly the speed of light.

In just seconds, a single GRB can release more energy than the Sun emits in its entire ten-billion-year lifetime. These cosmic cataclysms forge many of the universe’s heavy elements and send ripples through spacetime, the gravitational waves, which we detect on Earth today and will observe in even greater detail with future space-based interferometers. Because no Earthbound experiment can recreate these extreme conditions, we employ numerical simulations performed in super-computers. By modeling the furious interplay of gas, magnetic fields, and gravity, we reveal how jets ignite, how light is produced, and what signatures to seek with telescopes and gravitational-wave detectors.

In this talk, I will guide you through the physics of GRBs, showing our simulation techniques, and highlight key insights into these spectacular cosmic explosions.

Многомерное шкалирование, обучение без учителя, метод главных компонент, фолдинг РНК - вы когда-нибудь слышали такие термины? Если нет - не пугайтесь! На этом занятии мы вместе разберёмся, что они означают и как расстановка точек на клетчатой бумаге и сопоставление пар скобок связаны с предсказанием сложных трёхмерных структур молекул РНК.

В эпоху AlphaFold даже искусственному интеллекту не удаётся разгадать тайну рибонуклеиновой кислоты, одной из самых непростых макромолекул живой природы. Её последовательность записана всего четырьмя буквами - А, У, Г и Ц, - но при этом она может принимать удивительно разнообразные формы. Мы узнаем, как вычислительные алгоритмы помогают нам раскрыть природу РНК, поглядим на кирпичики её трёхмерной структуры и попробуем себя в роли предсказателей структур РНК.

Serdecznie zapraszamy na wyjątkowy warsztat naukowy, podczas którego dzieci będą miały szansę dowiedzieć się skąd nasze ciało czerpie energię niezbędną do życia. Wspólnie odbędziemy podróż do wnętrza żywych organizmów i odkryjemy mitochondria – małe, ale niezwykle ważne elektrownie komórkowe, które decydują o naszych siłach i zdrowiu. Dzięki fascynującym maszynom molekularnym ukrytym w ich wnętrzu, mitochondria produkują energię potrzebną nam do ruchu, myślenia i wzrostu. Przyjrzymy się im z bliska!

W ramach zajęć dowiemy w jaki sposób badamy elektrownie komórkowe i dlaczego ważne jest by dobrze je poznać. Pokażemy, jak naukowcy wyodrębniają mitochondria z komórek, a także zobaczymy prawdziwe, wyizolowane mitochondria! Wspólnie sprawdzimy, jak komórki wykorzystują różne cukry do wytworzenia energii oraz jak budowa mitochondriów umożliwia ich działanie. Całość pokazu odbędzie się w prawdziwym laboratorium badawczym, tak by nasi goście mogli zobaczyć, jak naukowcy pracują na co dzień. To doskonała okazja dla młodych odkrywców, by poznać tajemnice działania ludzkiego ciała i dowiedzieć się co kryje się pod tajemniczym pojęciem „metabolizm”.

Dla dzieci od 8 roku życia. Nie trzeba znać biologii – wystarczy ciekawość i chęć poznania świata

Podczas lekcji muzealnej uczniowie zdobędą podstawową wiedzę na temat życia anatomicznie współczesnych ludzi w Europie od momentu ich przybycia na Stary Kontynent do końca ostatniej epoki lodowcowej. Nacisk zostanie położony na łowiectwo wielkich ssaków, w szczególności mamuta włochatego (Mammuthus primigenius), a także na to, jak ważną rolę odgrywało ono w gospodarce ówczesnych Europejczyków. Ponadto uczniowie dowiedzą się, jak prehistoryczni artyści inspirowali się otaczającym ich światem zwierzęcym oraz jaką rolę zwierzęta mogły odgrywać w ich duchowości. 

Podczas wykładu zabiorę uczestników w podróż do wnętrza jądra komórkowego, starając się przybliżyć jego budowę oraz sposób komunikacji z cytoplazmą. Skupię się na budowie i funkcji kompleksów porów jądrowych, otoczki jądrowej, a także poszczególnych strukturalnych i funkcjonalnych domenach znajdujących się w obrębie jądra komórkowego. Opowiem o trójwymiarowej strukturze chromatyny oraz o tym, co wynika z przestrzennych interakcji chromatynowych, jak i oddziaływań chromatyny z poszczególnymi domenami jądrowymi.

Czym zajmuje się paleontologia, jak powstawały skamieniałości i jakie organizmy zamieszkiwały naszą planetę przed milionami lat. Warsztat jest wzbogacona prezentacją multimedialną, dzięki której dzieci mogą poznać i same zrekonstruować zwierzęta dna morskiego za pomocą farb i kredek.

Jakiej najmniejszej wielkości obiekty jest w stanie rozróżnić ludzkie oko? Co jest mniejsze od tej granicy i czego nie jesteśmy w stanie dostrzec nieuzbrojonym okiem? Czy poznanie, niewidzialnego świata może pomóc zrozumieć nam zjawiska, które obserwujemy na co dzień? Urządzenie takie jak, skaningowy mikroskop elektronowy (SEM), dzięki wiązce elektronów o bardzo małej długości fali (nawet 0,05 nm) umożliwia nam obserwację fascynującego świata w skali nano. W czasie zajęć zostanie wyjaśnione jakie przedmioty możemy obrazować przy pomocy SEM. Wędrówkę od makro do nano świata zaczniemy od przyjrzenia się małym organizmom, a skończymy na rozwijającej się hodowli komórek na  nanowłóknach.

Podczas spotkania zajrzymy do wnętrza komórek budujących ludzkie ciało. Tak jak w naszym organizmie znajdują się organy, tak w komórkach działają organelle — a w nich molekularne maszyny wykonujące złożone i precyzyjne zadania. Poznamy kształty i funkcje maszyn molekularnych o różnorodnych funkcjach: przez budowę, naprawę i usuwanie innych maszyn, transport między organellami, aż po przygotowanie informacji genetycznej do odczytu. To właśnie takie procesy badają naukowcy pracujący w naszym instytucie.  A my, korzystając z narzędzi plastycznych, spróbujemy wspólnie stworzyć artystyczne interpretacje tych mikroskopijnych narzędzi.

Na warsztat zapraszamy dzieci, młodzież i dorosłych — wszystkich, którzy chcieliby zgłębić tajniki działania naszych komórek, a następnie, zainspirowani nauką, zanurzyć się w artystycznej ekspresji: rzeźbiąc, zdobiąc i nadając kolory, wspólnie tworząc galerię sztuki naukowej.

Czy zastanawiali się Państwo dlaczego otaczające nas sprzęty kanapa, krzesło czy fotel przybierają określone formy? Dlaczego zmieniają się one i ewoluują? Prześledzimy kolejno przemiany stylowe we wnętrzu, by znaleźć odpowiedź.

Wykład w sposób przystępny będzie prezentował zależności form mebli od mody, technologii i obyczaju. Zostaną pokazane historyczne wnętrza, ich przemiany oraz rola sprzętów w przestrzeni. Zastanowimy się także nad fenomenem popularności polskiego powojennego designu.

Serdecznie zapraszamy na wyjątkowy warsztat naukowy, podczas którego dzieci będą miały szansę dowiedzieć się skąd nasze ciało czerpie energię niezbędną do życia. Wspólnie odbędziemy podróż do wnętrza żywych organizmów i odkryjemy mitochondria – małe, ale niezwykle ważne elektrownie komórkowe, które decydują o naszych siłach i zdrowiu. Dzięki fascynującym maszynom molekularnym ukrytym w ich wnętrzu, mitochondria produkują energię potrzebną nam do ruchu, myślenia i wzrostu. Przyjrzymy się im z bliska!

W ramach zajęć dowiemy w jaki sposób badamy elektrownie komórkowe i dlaczego ważne jest by dobrze je poznać. Pokażemy, jak naukowcy wyodrębniają mitochondria z komórek, a także zobaczymy prawdziwe, wyizolowane mitochondria! Wspólnie sprawdzimy, jak komórki wykorzystują różne cukry do wytworzenia energii oraz jak budowa mitochondriów umożliwia ich działanie. Całość pokazu odbędzie się w prawdziwym laboratorium badawczym, tak by nasi goście mogli zobaczyć, jak naukowcy pracują na co dzień. To doskonała okazja dla młodych odkrywców, by poznać tajemnice działania ludzkiego ciała i dowiedzieć się co kryje się pod tajemniczym pojęciem „metabolizm”.

Dla dzieci od 8 roku życia. Nie trzeba znać biologii – wystarczy ciekawość i chęć poznania świata

Podczas tej lekcji, łączącej elementy geologii, paleontologii i archeologii, uczniowie poznają minerały z grupy apatytu, występujące zarówno w przyrodzie nieożywionej, jak i w organizmach żywych. Dowiedzą się, gdzie można je znaleźć oraz jakie mają właściwości i zastosowania. W trakcie zajęć zostanie wyjaśnione, czym są minerały, jak zbudowane są kości i zęby, w jaki sposób apatyt wykorzystywany jest w przemyśle oraz dlaczego odgrywa tak istotną rolę dla roślin.

Uczniowie poznają również kulisy pracy naukowców, którzy analizując skład kryształów apatytu w skałach i skamieniałościach, badają historię Ziemi oraz warunki życia na niej. W trakcie lekcji uczestnicy będą mieli okazję obejrzeć próbki minerałów i szczątków, co pozwoli im z bliska zobaczyć różnorodne formy występowania apatytu.

Zajęcia w przystępny sposób pokażą, że minerały mogą łączyć wiele dziedzin życia i nauki.

Podczas lekcji muzealnej uczniowie zdobędą podstawową wiedzę na temat życia anatomicznie współczesnych ludzi w Europie od momentu ich przybycia na Stary Kontynent do końca ostatniej epoki lodowcowej. Nacisk zostanie położony na łowiectwo wielkich ssaków, w szczególności mamuta włochatego (Mammuthus primigenius), a także na to, jak ważną rolę odgrywało ono w gospodarce ówczesnych Europejczyków. Ponadto uczniowie dowiedzą się, jak prehistoryczni artyści inspirowali się otaczającym ich światem zwierzęcym oraz jaką rolę zwierzęta mogły odgrywać w ich duchowości.