Polska Akademia Nauk

Selen (metaloid) i tokole (tokoferole i tokotrienole) to fizjologicznie ważne antyoksydanty w diecie ludzi oraz zwierząt gospodarskich i domowych; te właśnie antyoksydanty mogą
przyczynić się do zmniejszenia rozmiaru tworzenia wolnych rodników, których nadmiar w organizmie stymuluje rozwój wielu chorób. Antyoksydanty te podane do diety mogą
podnieść wartości prozdrowotne żywności; warto wspomnieć, iż podawanie diety wzbogaconej w antyoksydanty w ramach zbilansowanej zdrowej diety nie jest ideą, która
narodziła się w czasach współczesnych. Idea żywności prozdrowotnej ma ścisły związek z filozoficzną Wschodu (szczególnie indyjskiej i chińskiej), w której nie było wyraźnego
rozróżnienia pomiędzy właściwie skomponowaną dietą a lekarstwem. Nie powinien więc dziwić fakt, iż liderem w kształtowaniu i produkcji tej żywności jest Japonia, gdzie kluczowe
badania nad prozdrowotnym kształtowaniem diety prowadzono już w latach ’80 XX w. Selen początkowo uznawany był za pierwiastek toksyczny i karcenogenny; dopiero w 1957
roku stwierdzono, iż jest to mikroelement niezbędny w żywieniu ludzi i zwierząt. Fizjologiczne właściwości Selenu w organizmach ludzi i zwierząt zależą od tego, w jakiej formie
chemicznej oraz stężeniach występuje on w diecie. Najważniejsze fizjologiczne funkcje Se to: unieczynnianie wolnych rodników; hamowanie proliferacji komórek (szczególnie
nowotworowych); regulowanie stężenia tyroksyny; utrzymywanie właściwej odporności organizmu; ochrona DNA przed oksydacyjnymi uszkodzeniami; antymutagenne i antykancerogenne; detoksykacja toksycznych metali ciężkich. Podobnie ważne funkcje pełni witamina E (witamina młodości). Witamina ta jest grupą związków chemicznych (tokole), w skład której wchodzą tokoferole i tokotrienole. Wspólną cechą tokoli jest dwupierścieniowy szkielet i łańcuch boczny zbudowany z trzech jednostek izoprenowych. Dlatego też tokole to związki dobrze rozpuszczalne w tłuszczach i olejach roślinnych. Fizjologicznie najważniejszym tokolem jest α-tokoferol; jest on najważniejszym hydrofobowym antyoksydantem występującym w komórkach. Z uwagi na wydatną antyoksydacyjną aktywność, tokole opóźniają procesy starzenia żywych organizmów. Tokole są szczególnie zalecane przy intensywnym wysiłku, w okresie menstruacji i ciąży, przy nadużywaniu alkoholu i paleniu papierosów. Ich zapotrzebowanie zwiększa się wraz z wiekiem.

Zapraszamy na projekcję filmu dokumentalnego "Polskość w siedmiu portretach", opartego na wynikach badań naukowych przeprowadzonych przez Laboratorium Poznania Politycznego Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. Pokaz zostanie poprzedzony krótkim wstępem, podczas którego współautorki projektu opowiedzą o jego założeniach badawczych oraz zakończony dyskusją, do której zapraszamy wszystkie obecne na spotkaniu osoby.. "Polskość" to innowacyjny film dokumentalny, który rzuca nowe światło na tożsamość narodową Polaków. Wykorzystując wyniki badań Laboratorium Poznania Politycznego IP PAN, film zaprasza widzów do zgłębienia różnorodnych perspektyw na polskość, prezentując siedem unikalnych historii osób żyjących w Polsce. "Polskość" wyróżnia się na tle innych produkcji dokumentalnych swoim świeżym podejściem do tematu narodowej tożsamości. Film pokazuje, jak różnorodni są Polacy, i jak różne mogą być ich doświadczenia związane z przynależnością do narodu. Zobaczcie, jak Siostra Tymoteusza Gil, Jan Błachowicz, Czesław Mozil i inni bohaterowie filmu odnajdują swoje miejsce w Polsce, definiując polskość na nowo, w sposób, który może zainspirować każdego z nas do refleksji nad własną tożsamością. "Polskość" to nie tylko film – to okazja do zrozumienia, jak w dynamicznie zmieniającym się świecie kształtuje się narodowa tożsamość. To zaproszenie do dialogu i odkrywania, co współczesna Polska ma do zaoferowania, jakie wyzwania stawia przed swoimi mieszkańcami i jakie możliwości otwiera. Jeśli chcecie spojrzeć na Polskę z innej perspektywy, zastanowić się nad własną tożsamością i doświadczyć, jak różnorodna może być polskość, ten film jest dla Was. “Polskość” to nie tylko film – to wyjątkowe doświadczenie, które pozwoli nam odkryć różne oblicza współczesnej polskości Czym Polska jest dziś dla mnie? Jakim ja jestem Polakiem? Jaką jestem Polką? Co robię i mogę zrobić, by w moim kraju żyło się lepiej? Weźcie udział w projekcji filmu i dołączcie do dyskusji o tym, co dzisiaj oznacza bycie Polakiem.

Rośliny z bursztynowego lasu -warsztaty łączące wiedzę teoretyczna podaną w postaci krótkiej prezentacji, wyjaśniającej: co to jest bursztyn, kiedy i jak powstał, opisu wybranych roślin z bursztynowego lasu. W części warsztatowej każdy uczestnik zajęć wykona „inkluzję” z dostarczonych materiałów: szklanych kaboszonów, papieru i kredek.

Zapraszamy serdecznie na unikalne warsztaty "Wzrok - najważniejszy ze zmysłów" w Międzynarodowym Centrum Badań Oka - ICTER! Przekonaj się na własne oczy, jak powstają nowoczesne technologie wsparcia diagnostyki i terapii chorób oczu w naszym centrum doskonałości naukowej Instytutu Chemii Fizycznej PAN na warszawskiej Woli.

Dołącz do nas na wyjątkowym wydarzeniu edukacyjnym! Przyjdź do naszego centrum 27 września 2024 roku, by wziąć udział w fascynujących zajęciach.

W programie warsztatów oferujemy:

1. Oglądanie przygotowanych elementów biologicznych w powiększeniu przy użyciu mikroskopu świetlnego.
2. Ocenę siatkówki oka za pomocą komercyjnego urządzenia OCT Revo firmy Optopol. To badanie jest darmowe dla chętnych, jednak wymaga podpisanej zgody przez uczestnika bądź prawnego opiekuna osoby biorącej udział w wydarzeniu.
3. Optyczna Koherentna Tomografia (OCT) to nieinwazyjna, bezdotykowa metoda wykorzystywana w obrazowaniu struktury siatkówki oka w wysokiej rozdzielczości. Metoda ta wykorzystuje wiązkę światła do skanowania siatkówki, analizując współczynnik odbicia światła od poszczególnych warstw siatkówki, co umożliwia ocenę grubości siatkówki oraz diagnostykę chorób narządu wzroku.
4. Zwiedzanie naszych nowoczesnych laboratoriów.

Poruszymy trzy główne zagadnienia:

1. Budowę modelu oka.
2. Złudzenia optyczne.
3. Mikroskopy.

Rośliny z bursztynowego lasu -warsztaty łączące wiedzę teoretyczna podaną w postaci krótkiej prezentacji, wyjaśniającej: co to jest bursztyn, kiedy i jak powstał, opisu wybranych roślin z bursztynowego lasu. W części warsztatowej każdy uczestnik zajęć wykona „inkluzję” z dostarczonych materiałów: szklanych kaboszonów, papieru i kredek.

Czyż nie marzy nam się długie życie w dobrej kondycji fizycznej i umysłowej? Czy nie zrobilibyśmy wszystkiego, co możliwe, aby zachować swój mózg w dobrej sprawności do późnej starości? Jest na to sposób i do tego lepszy, niż wszystkie możliwie suplementy. Otóż, niewiele osób zdaje sobie sprawę, że biegając, jeżdżąc na rowerze, pływając, spacerując, oprócz mięśni ćwiczy również mózg. Badania z ostatnich lat wskazują, że już niewielka dawka aktywności fizycznej może znacznie poprawić koncentrację, pamięć, kreatywność oraz zahamować, a nawet odwrócić, starzenie się mózgu. Jak to działa? Jak dawkować? W jakim wieku zacząć? Na te i inne pytania odpowiemy na wspólnym spotkaniu i postaramy się Państwa przekonać, że ruch to często znacznie lepszy pomysł na odpoczynek, niż tradycyjne leżenie na kanapie.

Celem nowych technologii jest zwiększenie skuteczności transportu i uwalniania leku w miejscu docelowym przy jednocześnie minimalnym wpływie na resztę organizmu. Po podaniu leku głównymi narządami metabolizmu leków są wątroba i jelito cienkie, w których leki są modyfikowane w celu ułatwienia wydalania. Dochodzi do zmniejszenia ich aktywności farmakologicznej. Dodatkowo, zanim lecznicza dawka leku dotrze do miejsca docelowego, krąży on w całym krwioobiegu, gdzie może zostać rozłożony do postaci nieaktywnej.

Opracowanie ukierunkowanych technik podawania leków specyficznych dla danego narządu może potencjalnie ograniczyć niepożądane skutki uboczne, a tym samym poprawić skuteczność terapeutyczną. Nanocząstki opracowano ze względu na ich ogromny potencjał w zakresie kierowania leków do określonych tkanek.

Zastosowanie nowych technologii zostanie przedstawione na przykładzie badań własnych, których celem była ocena średnicy naczyń korowych in vivo przed i po ciągłym dostarczaniu leku uwalnianego z elektroprzędzonych włókien do nerek szczurów w farmakologicznym modelu cukrzycy (DM), wywołanej iniekcją streptozotocyny.

Trzy dni po wywołaniu cukrzycy lub wstrzyknięciu rozpuszczalnika (NG, grupa kontrolna) szczury znieczulono w narkozie wziewnej. Do żyły ogonowej wprowadzono kaniulę z wlewem barwnika, a podczas operacji, prowadzono mikroskopowe pomiary średnicy naczyń krwionośnych w korze nerki za pomocą nieinwazyjnej sondy powierzchniowej. Sondę połączono z zestawem Cellvizio®Dual Band, konfokalnym laserowym systemem mikroskopii opartym na fluorescencji, umożliwiającym przyżyciowe obrazowanie w czasie rzeczywistym. Następnie, na powierzchnię nerki chirurgicznie wszczepiono włókna elektroprzędzone, które zawierały lub nie miały leku. Chirurgicznie zamknięto powłoki skórne nad nerką i wybudzono zwierzęta z narkozy. Po dziesięciu dniach, u tego samego zwierzęcia powtórzono zabieg i ponownie wykonano pomiary mikroskopowe.

Zmiany średnicy naczyń krwionośnych pomiędzy 1. a 10. dniem zaobserwowano zarówno u szczurów NG, jak i DM, którym wszczepiono włókna zawierające lek. Natomiast, istotną różnicę w zmianie średnicy naczyń krwionośnych zaobserwowano między grupami DM, którym implantowano włókna pozbawione lub zawierające lek.

Przewlekłe podawanie wysoce specyficznego leku uwalnianego z włókien elektroprzędzonych poprawia przepływ krwi przez naczynia krwionośne kory nerek u szczurów z cukrzycą.

Drogi oddechowe są pierwszą barierą naszego organizmu. Tym samym są nieustannie narażone na różne substancje znajdujące się w powietrzu. Na obecność niektórych z nich mamy wpływ, na innych – nie. Co takiego wisi zatem w powietrzu? Dlaczego smog i palenie papierosów są tak niebezpieczne? Co ma z tym wspólnego grill, ognisko i stara kuchenka gazowa? Dlaczego lepiej oddycha nam się nad morzem i wysoko w górach? Dlaczego astmatycy tak bardzo nie lubią mgły? I jak tego wszystkiego uniknąć?

Po 1989 roku gniew klasowy diagnozowany był w Polsce jako resentyment - uczucie “niesłuszne”, kompromitujące i moralnie naganne, któremu rzekomo folgowano w okresie PRL-u. Podobnie jak samo istnienie klas społecznych, został on tym samym symbolicznie relegowany do przeszłości, a ten, który objawiał się na bieżąco, prezentowano jako skandal: coś nieuzasadnionego i wyrażanego nieparlamentarnym językiem. Tymczasem niektóre współczesne przedstawienia klasowości proponowane w Europie, obu Amerykach czy Azji kontynuują zgoła inne tradycje krytyki generowanych przez kapitalizm nierówności międzyludzkich i oddolnych na nie reakcji.

Aktualnie także w Polsce obserwujemy powrót do tematu klasowości, jej przejawów i konsekwencji: społecznych, politycznych, zbiorowych i indywidualnych. Zarówno w kulturze popularnej, jak i elitarnej historia klas społecznych, różnice klasowe, awans klasowy, przemoc klasowa i gniew klasowy są znowu opisywane i analizowane.

Podczas wykładu przyjrzymy się “renesansowi różnicy klasowej” w różnych obiegach kultury: literaturze, sztuce, filmie, a także gatunkach tradycyjnie kojarzonych z kulturą popularną takich jak serial czy muzyka rozrywkowa (pop, rap, techno). Chcemy porozmawiać o ikonicznych i niszowych przedstawieniach klas zdominowanych, a także funkcjach ideologicznych i perswazyjnych tych przedstawień.

Wykład jest zaproszeniem do dyskusji o projekcie, który dopiero tworzymy. Nie będziemy podsumowywać badań, lecz zaprezentujemy wstępne rozpoznania i pomysły interpretacyjne odwołując się do konkretnych przykładów. Po wykładzie z chęcią usłyszymy uwagi od słuchaczek i słuchaczy. Mamy nadzieję, że pomogą nam one w ulepszeniu projektu.

Procesowi starzenia towarzyszą niekorzystne zmiany w układzie hormonalnym. Zmiany w ilości oraz nieprawidłowości dotyczące rytmu wydzielania dotyczą wszystkich hormonów produkowanych przez organizm człowieka. Spadek produkcji melatoniny obserwuje się już w 2-3 dekadzie życia, a w 8 dekadzie jej produkcja może być o 80-0% niższa niż w młodym wieku. Konsekwencjami tych zmian są zaburzenia rytmów dobowych, w tym rytmu i jakości snu, upośledzenie funkcji układu odpornościowego oraz, prawdopodobnie, wzrost ryzyka chorób neurodegeneracyjnych. Mimo że nie ma zalecenia stosowania melatoniny jako leku antystarzeniowego, można ją stosować u osób z poważnymi zaburzeniami snu. Starzeniu towarzyszy również nasilony spadek syntezy hormonu wzrostu, co ma bardzo poważne konsekwencje; między innymi zmniejsza się masa mięśni i kości, zwiększa zaś ilość tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w obrębie jamy brzusznej. Mimo tego na razie nie zaleca się stosowania hormonu wzrostu jako leku antystarzeniowego, ponieważ jego suplementacja ma skutki uboczne i być może, wskutek przewlekłego stosowania może zwiększać ryzyko zgonu. W toku starzenia obserwujemy również istotne niedobory witaminy D spowodowane jej za małą podażą i niewystarczającą produkcją w skórze, czemu towarzyszą niedobory wapnia i wskutek tego – podwyższenie produkcji parathormonu, który uwalnia wapń z kości. Nadmierna aktywność parathormonu sprzyja więc osteoporozie, czemu zapobiegać może zalecana dla osób starszych suplementacja witaminy D i wapnia. Starzeniu towarzyszy również spadek produkcji hormonów płciowych – estrogenów (kobiety) i testosteronu (mężczyźni). U kobiet jest on dość szybki i osiąga moment kulminacyjny podczas menopauzy, podczas gdy u mężczyzn jest on stopniowy i rozpoczyna się już w 3 dekadzie życia. Obecnie uważa się, że u osób ze wskazaniami (tzn. negatywnymi objawami spowodowanymi niedoborem tych hormonów) lub/i osób chcących zachować jakość życia i zapobiegać długoterminowym skutkom niedoboru hormonów (dotyczy zwłaszcza niedoboru estrogenów u kobiet), ale bez przeciwskazań (!) można stosować menopauzalną terapię zastępczą (kobiety) lub terapię uzupełniającą (mężczyźni). Starzenie wiąże się również ze wzrostem częstości występowania chorób tarczycy i cukrzycy typu 2.

Opowieść oparta na prawdziwych losach Wojciecha Bobowskiego vel Ali Ufkiego Beja, polskiego XVII-wiecznego brańca, wybitnego osmańskiego uczonego, muzykologa i tłumacza, który pozostawił po sobie liczne, wielojęzyczne rękopisy. Spektakl, oparty na pracy badawczej ma charakter sfabularyzowanych mikrohistorii przedstawiających losy bohatera na tle wydarzeń historycznych, w oprawie muzycznej z epoki, granej na instrumentach etnicznych.

Podczas pikniku pod patronatem Gwidona – plejstoceńskiego słonia leśnego odnalezionego w Warszawie, staramy się przybliżyć Uczestnikom zagadnienia przyrodnicze związane z wielkimi ssakami plejstocenu i środowiskiem ich życia. Plejstocen, jest epoką w dziejach Ziemi, która trwała przez ponad 2,5 mln lat, do końca ostatniego zlodowacenia (ok. 12 000 lat temu). Nazywany jest on ogólnie epoką lodowcową, jednak klimat plejstocenu ulegał cyklicznym wahaniom, a okresy zimne (zlodowacenia), były oddzielane od siebie przez tzw. interglacjały – okresy ciepłe. Za zmianami klimatu podążały także zmiany szaty roślinnej oraz fauny. W plejstocenie rozkwita tzw. megafauna, czyli zwierzęta wyróżniające się swoimi rozmiarami i masą ciała.

To już trzecia odsłona pikniku geologicznego, organizowanego przez PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, podczas którego uczestnicy będą mieli okazję zagłębić się w niesamowitym świecie, nie tylko skamieniałości, ale także bursztynu, minerałów i skał. Główną atrakcją będą szczątki największych zwierząt prezentowanych w PAN Muzeum Ziemi: kości słonia leśnego pochodzące sprzed ponad 100 000 lat, znalezione przy ulicy Leszno w Warszawie oraz szkielet tarbozaura odkryty podczas wykopalisk na pustyni Gobi. Uczestnicy będą mieli okazję spotkać się z dr Gwidonem Jakubowskim, który ponad 60 lat temu uczestniczył w wydobyciu szkieletów obydwu tych wielkich zwierząt. Piknik odwiedzą także specjaliści i popularyzatorzy nauki z innych, polskich ośrodków naukowych, a na odwiedzających czekać fascynujące wykłady popularnonaukowe dotyczące m.in. najciekawszych polskich znalezisk paleontologicznych. Na stoiskach piknikowych czekać będą liczne atrakcje związane z tematyką geologii i paleontologii, ale także i innych pokrewnych dziedzin nauki. Śmiałkowie będą także mieli możliwość wypróbowania swoich zdolności myśliwskich przy wykorzystaniu replik broni prehistorycznej.

Pikniku planowany jest szereg aktywności, m.in.:

• pokaz filmu

• tworzenie malowideł naskalnych z wykorzystaniem prawdziwych, barwnych skał i minerałów

• wykłady dotyczące wielkich ssaków plejstocenu oraz innych fascynujących odkryć paleontologicznych

• oprowadzanie po wystawie megafauny plejstoceńskiej

• spotkania z dr Gwidonem Jakubowskim, odkrywcą warszawskiego słonia leśnego oraz szkieletu tarbozaura z pustyni Gobi

• prezentacje preparatów w mikroskopie optycznym

• nauka strzelania z łuku

• i wiele innych…

The role of symmetry in the Universe, our life, and in physics is so versatile that one must deal with a particular area. I address the role of symmetry in the physics of macroscopic phases of matter and their transformations called phase transitions. Bodies with very different molecules often represent the same phase of matter because, actually, a macroscopic phase is determined only by its symmetry.Many fundamental effects of phase transition can be predicted considering the symmetry alone, making the calculations involved very simple. Depending on the symmetry of macroscopic phases, the transformation between them, a phase transition, can be of two different kinds. The second order phase transition occurs in bodies with the so-called polar symmetry. This transition is also described as a spontaneous symmetry breaking of the original phase. The common example of polar order is a magnet with molecules bearing magnetic moments (small magnets). The transition from the isotropic (all molecular magnets are oriented chaotically making no macromagnet) to the polar (ferromagnetic) phase occurs when the temperature decreases to the so-called Curie temperature Tc and the energy prevails over entropy. The very important property of this second order transition is that the two phases, the nonmagnetic and magnetic, cannot coexist, i.e., the body is either magnet (below Tc) or non-magnet (above Tc). The first order phase transition occurs in a body with the non-polar symmetry. The common example is a nematic liquid crystal, which has been used as a working optical element in the cell-phone and computer displays. A nematic liquid crystal consists of elongated molecules. When these molecules are oriented chaotically, the liquid is isotropic (dark when seen in a microscope). As the temperature decreases to certain value TNI, the molecules get oriented along single direction called director; such liquid is an anisotropic nematic liquid crystal (colors appear!).The order is non-polar as both directions along the director are indistinguishable. The benchmark of this transition (which is similar to the water-ice transition) is that the two phases, nematic and isotropic (ice and water) can coexist in some narrow temperature interval. The second and first order transitions are very different, but the whole difference is solely in the symmetry of the phase of matter. Thus, the main effects can be predicted without any calculations because only Her Majesty Symmetry rules them.