wykład

Pieniądz budzi emocje i wpływa na nasze zachowania w różnych sytuacjach dnia codziennego. Wykład o tym, że ludzka racjonalność ma swoje ograniczenia, a darmowy produkt nie zawsze stanowi najkorzystniejszy wybór.

Przyglądając  się metodom dbania o wygląd zewnętrzny sprzed wieków, niejednokrotnie jesteśmy zadziwieni, jakich sposobów imali się nasi prapradziadowie i praprababcie, aby wyglądać atrakcyjnie. Tematem wykładu będzie prześledzenie przykładów tych niekiedy już zapomnianych zabiegów oraz próba przeanalizowania towarzyszących im uzasadnień ich stosowania, aby dowiedzieć się więcej na temat minionych wzorów urody i "ducha czasów", w których obowiązywały. 

Ludzki mózg, najbardziej skomplikowany układ jaki znamy, jest tak naprawdę nami. To on tworzy naszą świadomość, przetwarza informacje oraz generuje myśli i emocje. Mózg to my. Uważamy go za szczyt doskonałości, ale jak wszystko w świecie biologicznym, jest on produktem ewolucji – ślepego procesu, który nie ma innego celu ponad zwiększenie szans na przeżycie gatunku. Wykład opowie o tym, jak ewoluował układ nerwowy w świecie zwierząt i jakie są tego procesu konsekwencje dla ludzi.

Białka fluorescencyjne, po uprzednim wzbudzeniu, są zdolne do emisji światła o różnej długości fali, czyli do świecenia w różnych kolorach. Ich wielka kariera rozpoczęła się niepozornie od wyizolowania na początku lat sześćdziesiątych XX w. zielonego białka fluorescencyjnego  (GFP) z komórek stułbiopława Aequorea victoria. Od tego czasu została skonstruowana cała paleta różnokolorowych białek fluorescencyjnych, które stały się potężnym narzędziem w badaniach biologicznych, pozwalając zobaczyć to, co wcześniej pozostawało niewidoczne. Dziś jednym z podstawowych zastosowań białek fluorescencyjnych jest używanie ich jako świecących znaczników. Dzięki dołączeniu takiego znacznika można analizować inne (nieświecące) białka bezpośrednio w komórkach, czyli tam, gdzie normalnie funkcjonują. W 2008 r. badania nad białkami fluorescencyjnymi zostały uhonorowane Nagrodą Nobla, którą otrzymali Osamu Shimomura, Martin Chalfie i Roger Y. Tsien. Na wykładzie będzie można usłyszeć o historii tych badań, o niezwykłej budowie białek fluorescencyjnych, która warunkuje ich szczególne właściwości oraz o zastosowaniu białek fluorescencyjnych w badaniach biologicznych na poziomie komórkowym.

Czy naprawdę to co nazywamy myśleniem humanistycznym i to co nazywamy naukami ścisłymi to zupełnie różne rzeczy? Dlaczego w takim razie Michael Faraday poważnie interesował się poezją, a Juliusz Słowacki – zjawiskiem elektryczności? W swoim wykładzie sięgam do fascynacji z początku XIX wieku – kiedy pytania o istotę niewidzialnych, choć działających sił natury, nurtowały w równym stopniu fizyków i poetów.

Filozoficzny postmodernizm nie sprawdził się. Był ciekawą propozycją dla wszystkich zmęczonych modernistycznym „dogmatyzmem”, związanym z wiarą w rozum, postęp, demokrację czy wyższość zachodniej cywilizacji. Jednak jego głębsze przemyślenie, a także wydarzenia ostatnich lat, w tym bieżącego roku, związane z dyskusjami nt. demokracji i wartości europejskich, ujawniają, że czas go pożegnać. Dobrym wyjściem jest jedna z postaci hipermodernizmu.Postmodernizm głosił, że nie ma obiektywnych czy absolutnych prawd. Wszystko jest tylko interpretacją, pewną opowieścią, narracją podmiotów, które oceniają sytuacje ze swojego punktu widzenia.Spojrzenie takie pozwala zdynstansować się wobec własnego punktu widzenia, uwzględnić racje innych, otworzyć się na coś nowego. Czy jednak postmodernizm można w pełni realizować w praktyce? Być może. Uważam jednak, że kryzys związany z uchodźcami w Europie oraz spory wokół demokracji czy Trybunału Konstytucyjnego w Polsce pokazują, że jest to bardzo trudne, a przynajmniej – że ludzie tego nie chcą. Choćby dlatego, że wszystkie strony tych sporów odwołują się bowiem do pewnych ustalonych porządków i związanych z nimi wartości, takich jak solidarność, wolność, suwerenność, rządy prawa czy demokracja, które z perspektywy postmodernizmu już dawno się wyczerpały i stały się puste. W dyskursie społecznym wraca się coraz mocniej do projektu oświeceniowego, zdruzgotanego przez postmodernizm. Hipermodernizm to pomysł na wzniesienie się ponad opozycję modernizm-postmodernizm i uwzględnienie tego, co ważne dla człowieka w obu tych propozycjach.

Zjawisko mobbingu w Polsce, podobnie jak w innych krajach, jest istotnym problemem społecznym, który niesie ze sobą poważne konsekwencje zarówno w wymiarze indywidualnym, organizacyjnym jak i społecznym. W świadomości społecznej mobbing funkcjonuje jako problem wymagający zmiany, ale jego specyfika nie jest w pełni rozpoznana, ponieważ większość jego definicji traktuje o jego objawach a nie uwarunkowaniach. Pomimo tego, że regulacje dotyczące mobbingu pojawiły się w polskim prawodawstwie w styczniu 2004 roku, nadal nie bazuje się na wystarczająco jasnych i ugruntowanych powszechną praktyką kryteriach, według których możliwe byłoby bezsprzeczne rozdzielenie zjawiska mobbingu od innych działań pracodawców i współpracowników, zwłaszcza przy założeniu, że działania są nieetyczne. Niesprawiedliwe traktowanie, deprecjonowanie kompetencji pracowników, obrażanie, publiczne poniżanie, czy wykorzystywanie są tymczasem rezultatem celowego manipulowania opinią innych zatrudnionych osób. Mobbing można więc definiować jako patologiczny mechanizm władzy i nieformalnej kontroli.

Pasożytnictwo jest tak stare, jak samo życie i w świecie istot żywych nie ma organizmu, który byłby od nich wolny. Nic więc dziwnego, że w toku ewolucji odegrały istotną rolę. To one dały impuls do powstania rozmnażania płciowego, wpływają na wybór partnera, a nawet mogą zmienić zachowanie, i to nie tylko u zwierząt, ale także u ludzi.

Same pasożyty to bardzo złożona i różnorodna grupa – od mikroskopijnych, mało specyficznych pierwotniaków po wielokomórkowe i ściśle wyspecjalizowane tasiemce. W zależności od strategii życiowej ich wpływ na żywiciela jest inny, jednak każdy związek pasożyta i żywiciela jest wynikiem działania ewolucji.

Celem wykładu połączonego z prezentacją multimedialną jest przedstawienie różnorodnych zagadnień związanych z prawosławiem i jego obecnością w rosyjskiej historii, kulturze i życiu społecznym. Chrześcijaństwo wschodnie (zwłaszcza jego duchowość i fenomen ikony), które tak fascynuje współczesnego człowieka, wciąż pozostaje mało znane, a na jego temat istnieje wiele mitów. W związku z powyższym wykład rozpocznie omówienie specyfiki prawosławia oraz wskazanie najważniejszych różnic pomiędzy chrześcijaństwem wschodnim i zachodnim. Następnie zaprezentowane będą dwa bloki tematyczne: społeczno-polityczny i kulturowy. W ramach pierwszego z nich poruszone zostaną takie kwestie, jak stosunki między Kościołem Prawosławnym a państwem, wpływ kościoła na społeczeństwo rosyjskie czy wreszcie wielorakość postaw obecna we współczesnym rosyjskim prawosławiu. Drugi blok będzie z kolei poświęcony omówieniu znaczenia chrześcijaństwa wschodniego dla rozwoju rosyjskiej kultury. Przedstawiony zostanie tu wpływ prawosławia na rosyjską mentalność i obyczajowość, a także scharakteryzowana obecność tradycji prawosławnej w rosyjskiej kulturze ludowej, sztuce i literaturze. Szczególna uwaga zostanie poświęcona czasom najnowszym, po upadku Związku Radzieckiego, choć pojawią się również nawiązania do okresu wcześniejszego, będącego źródłem inspiracji dla twórców współczesnych.

Śmierć w kulturze chińskiej jest tematem tabu. Tabu to ma wpływ nie tylko na praktyki związane ze śmiercią, pogrzebem i żałobą, ale również na chińską numerologię. Tabu śmierci zostanie tu omówione zgodnie z teorią Mary Douglas i Jacka Wasilewskiego, zostaną pokazane praktyki, które w zaskakujący sposób są identyczne w zachodniej i chińskiej kulturze. 

Wystąpienie przedstawi wprowadzenie do dyskusji na temat pojęcia i zakresu władzy publicznej i jej ewentualnych ograniczeń, a także kształtu takich instytucji, jak sądownictwo konstytucyjne, administracyjne, decentralizacja administracji, prawa człowieka. Pozwoli odpowiedzieć na pytanie o wzajemne ograniczenia władzy i jej instytucji kontrolujących, również w kontekście ostatniego kryzysu konstytucyjnego w Polsce.

Wykład poświęcony jest powstawaniu i funkcjonowaniu w dawnej Rzeczypospolitej legend o profanacji hostii – rzekomych zbrodniach dokonywanych przez Żydów. Ich powstawanie i rozpowszechnianie związane było z rozwojem kultu eucharystycznego, praktykami ludowej pobożności i zwalczaniem reformacji. Legendy o profanacji hostii posiadały podobny schemat i podobne treści symboliczne, często były wręcz powieleniem wcześniejszych opowieści. Stanowiły ważny wątek literatury antyżydowskiej, tworzonej głównie w środowiskach mieszczańskich i kościelnych. Na przykładzie legendy o poznańskich hostiach wykład pokazuje także utrzymywanie się pozostałości takich legend do dnia dzisiejszego

Organizm modyfikowany genetycznie GMO to organizm, którego genom zmodyfikowano metodami inżynierii genetycznej. Od wieków ludzi modyfikowali genomy zwierząt i rośliny poprzez sztuczną selekcję osobników prezentujących pożądane cechy. Główne gatunki ssaków badane w laboratoriach to myszy i szczury, ze względu na wysokie podobieństwo materiału genetycznego do genomu człowieka. Pierwsze zwierzęta transgeniczne otrzymano w laboratoriach w latach 80-tych XX w. Zwierzęta te wykorzystuje się w nauce do badania funkcji poszczególnych genów a także stanowią one modele wielu ludzkich chorób. Modyfikując wybrane geny możemy sprawdzić jaką rolę odgrywają one w takich skomplikowanych procesach jak uczenie się i pamięć. Często obserwujemy nieoczekiwane zmiany w fizjologii organizmu myszy lub szczura, które prowadzą np. do otyłości i rozwoju syndromu metabolicznego.

Zwykle choroby genetyczne są bardzo rzadkie. Jednak np. mukowiscydoza czy anemia sierpowata występują stosunkowo często. Dlaczego? Czy ewolucyjna zasada, że przeżywają osobniki najlepiej przystosowane, ma zastosowania do tych chorób?

Mukowiscydoza występuje z częstością ok 1 na 3000 noworodków. Wadliwy gen dziedziczony jest od obojga rodziców, którzy z zasady nie wykazują objawów klinicznych choroby. Prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka w rodzinie ryzyka mukowiscydozy wynosi 25%. Postać najcięższa, jeszcze nie tak dawno, prowadząca do śmierci w wieku kilku lat, to postać płucna. Defekt genu CFTR a

w konsekwencji kodowanego w nim białka prowadzi, w płucach, do gromadzenia się gęstego śluzu. Wydzielina ta stanowi pożywkę dla rozwoju bakterii co stopniowo niszczy tkankę płuc i prowadzi do ich nieodwracalnej niewydolności. Mukowiscydoza jest chorobą wieloukładową. Odpowiada za zaburzenia odżywiania. Obejmuje choroby trzustki, wątroby, u mężczyzn prowadzi do niepłodności. Cechą charakterystyczną jest wysokie stężenie jonów chlorkowych w pocie – słony pot.

Na czym polega mechanizm przepływu wody i jonów, który jest zaburzony w mukowiscydozie ? W jaki sposób diagnozujemy molekularnie i leczymy dziś mukowiscydozę ? Czy jedyną nadzieją dla chorych jest terapia genowa ?  Czy udało się terapią genową wyleczyć jakąkolwiek chorobę ?

Czy warto badać swoje geny? Czy wiedza ta przyczyni się do poprawy jakości i długości życia ? Czy poznanie i dostęp do informacji genetycznej danej osoby nie ograniczy jej praw ? Czy poznanie predyspozycji genetycznych, wyprzedzając teraźniejszość, może spowodować utrudnienia w wyborze zawodu ?

O dwóch hipotezach z teorii liczb, które są na liście problemów milenijnych: hipotezie Riemanna oraz hipotezie Bircha i Swinnerton'a-Dyer'a.

Podczas wykładu zostaną omówione tradycyjne święta chińskie, od tych najbardziej znanych jak Święto Wiosny (Chiński Nowy Rok) czy też Święto Środka Jesieni, poprzez te mniej znane jak Chińskie Święto Zmarłych, kończąc na zupełnie nieznanych w kulturze zachodniej, jak Święto Duchów czy też Święto Boga Pieca. Omówione zostaną sposoby spędzania różnych świąt w Chinach, ich geneza i funkcja. 

Podczas lekcji odwiedzimy wystawę „Porządek rzeczy. Magazyn Piotra B. Szackiego”, prezentującą kolekcję gospodarki podstawowej i rzemiosła – czyli przedmioty i narzędzia używane w codziennym życiu i pracy człowieka. W przypadku Muzeum Etnograficznego, są to zbiory przedstawiające życie wsi i małego miasteczka z przełomu XIX i XX wieku oraz późniejsze. Oglądane eksponaty mogą przywołać wspomnienia z domów dziadków, mieszkających na wsi krewnych, pozwolą przypomnieć sobie dawno niewidziane przedmioty i odkryć te nieznane. Podczas spotkania wspólnie obejrzymy jeden z filmów z zasobów Archiwum Naukowego PME, prezentujący wybraną dziedzinę wytwórczości rzemieślniczej. Każdy uczestnik będzie miał także niepowtarzalną okazje utkania fragmentu chodnika na znajdujących się na wystawie krosnach. „Porządek rzeczy” to najnowsza wystawa stała Muzeum Etnograficznego, otworzona w grudniu 2015 r., łączy w sobie charakter ekspozycji i klasycznego magazynu zbiorów.

Lekcja ma na celu pokazać proste sposoby pomiaru globu ziemskiego, m.in. długości równika. W czasie lekcji uczniowie dowiedzą się m.in. jak można wyznaczać rozmiar i wagę Ziemi za pomocą metody pomiaru fragmentu łuku południka.

Warsztaty składają się z dwóch cześci, pierwsza skupi się na roli gleby w kształtowaniu się życia na Ziemi, zaś w drugiej poruszone zostaną kwestie racjonalnego i przemyslanego sposobu planowania miast i jego wpływu na ich funkcjonwanie i nasze życie.

Wyznaczanie różnic wysokości oraz wkreślanie form krajobrazowych na mapy to jedno z zadań geodezyjnych pomiarów sytuacyjno-wysokościowych. Najczęściej wykorzystywaną techniką są pomiary niwelacyjne – w prosty sposób pozwalające na wyznaczenie wysokości punktów charakterystycznych form krajobrazu – brzegów rzek, szczytów gór, dna wąwozów oraz obiektów inżynierskich – mostów, domów, chodników, jezdni … Jak zinterpretować wyniki pomiarów? Jak rzędy liczb określających wysokości punktów zamienić w mapę? Co to jest warstwica? Czy kod paskowy (taki jak na towarach w sklepie J) może być użyteczny przy określaniu różnic wysokości? Na te i inne pytania związane z określaniem różnic wysokości  odpowiemy w czasie zajęć. Uczestnicy dowiedzą się jakie pomiary wykonuje się w celu wyznaczenia różnic wysokości, jak opracowuje się mapy sytuacyjno-wysokościowe.  Pokażemy co to niwelator, łaty i jak wysoko skaczą ciężkie żabki? Razem sprawdzimy co wspólnego mają niwelator, kasa w supermarkecie i praca urzędnika?

W części praktycznej nauczymy jak poprawnie odczytać różnice wysokości z łat niwelacyjnych. Przy pomocy nowoczesnych geodezyjnych instrumentów – niwelatorów uczestnicy pomierzą zbudowane wcześniej z przygotowanych elementów góry. Uczestnicy w mniejszych zespołach wykonają mapy warstwicowe i  poczują jak podstawowe, znane z lekcji matematyki zależności geometryczne wykorzystuje się przy rysowaniu na „małej mapie” wysokich gór .

Każdy będzie mógł poczuć się geodetą i samodzielnie wykonać pomiary niwelacyjne.

Czy nietoperze słyszą nawzajem swoje głosy? A jeśli tak, to czy nie przeszkadzają sobie nawzajem w polowaniu? Czy potrafią ze sobą rozmawiać, jeśli zechcą – i co właściwie mogłyby mieć do powiedzenia? Czy jeden może się od drugiego czegoś nauczyć? I jak właściwie będąc nietoperzem podrywa się dziewczynę? Podczas naszych lekcji spróbujemy zajrzeć do wciąż tajemniczego i kryjącego wiele zagadek świata nocnych ssaków i dowiedzieć się, jak wygląda ich życie społeczne i rodzinne. Przekonamy się także, co my, ludzie, wiemy obecnie o możliwościach porozumiewania się nietoperzy – oraz jak to możliwe, że w ogóle cokolwiek o tym wiemy… Zastanowimy się nad tym, co w ogóle można zrobić w takiej sytuacji, kiedy strasznie chcielibyśmy coś wiedzieć, a tu w żadnej, najgrubszej nawet książce nie da się o tym przeczytać, bo po prostu jeszcze nikt na świecie tego nie wie. Posłuchamy, jak brzmią głosy nietoperzy przekształcone przez elektroniczne urządzenia, pozwalające nam usłyszeć dźwięki zbyt wysokie dla ludzkich uszu. Spróbujemy wreszcie sami odrobinę wczuć się w rolę nietoperzy i sprawdzić, jak dalibyśmy sobie radę w różnych niezwykłych dla nas sytuacjach. 

Planeta Mars zaczyna zamieniać się w kolonię robotów. Ponieważ sygnały wysyłane z Ziemi potrzebują nawet 20 minut zanim dotrą na czerwoną planetę, łaziki i lądowniki,
które tam wysyłamy, muszą być w stanie poradzić sobie zupełnie same. W tym celu, wyposażamy je w „zmysły”, i programujemy tak, żeby podejmowały decyzje samodzielnie.

W czasie lekcji opowiemy o robotyce i zastosowaniu robotów w różnych obszarach eksploracji kosmosu. Następnie przystąpimy do pracy w grupach, żeby zaprogramować robota, który zrealizuje postawione zadanie. Do tego celu wykorzystamy oprogramowanie LEGO Mindstorms.  

Na zajęciach uczestnicy wcielą się w rolę inżynierów realizujących projekt stworzenia łazika marsjańskiego. Na początku zapoznają się z w pełni wykonanym projektem i zobaczą kolejne etapy pracy inżynierów. Następnie, dowiedzą się jak obsługiwać sprzęt i jakie są podstawowe zasady dotyczące programowania robotów. Ze zdobytą wiedzą przejdą do pracy nad własnym projektem.

Lekcja przygotowana przez zespół Pracowni Robotycznej Centrum Nauki Kopernik i projektu edukacyjnego Europejskiej Agencji Kosmicznej- ESERO

Przedstawione zostaną metody monitoringu klimatu miasta. Omówione zostaną cechy charakterystyczne i specyficzne klimatu obszarów zurbanizowanych. Szczegółowo zostanie opisane zjawisko miejskiej wyspy ciepła. Wyjaśnione zostaną przyczyny specyficznych cech klimatu miejskiego. Celem lekcji będzie także poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jak zminimalizować negatywne cechy klimatu obszarów zabudowanych.

Podczas tej lekcji uczestnicy zapoznają się z podstawowymi informacjami na temat zmian ciśnienia barometrycznego wraz ze wzrostem wysokości n.p.m., oraz z towarzyszącymi zmianami innych parametrów( temperatura, wilgotnośc powietrza). Omówiony zostanie także wpływ tych zmian na organizm człowieka. W dalszej części wycieczki nastąpi prezentacja symulatorów obniżonego cisnienia barometrycznego, nagłej dekompresji wraz z wyjaśnieniem, jakie badania i szkolenia wykonywane są dla pilotów. Zostanie także omówiony sposób zabezpieczenia pilotów i pasażerów przed skutkami obniżonego ciśnienia barometrycznego wraz z prezentacją wyskościowego ubioru kompensacyjnego.