Dla każdego

Typ Tytuł Opis Dziedzina Termin
Spotkanie festiwalowe Człowiek, AI i Ekonomia Cyrkularna: Nowe Partnerstwo dla Zrównoważonej Przyszłości

W obliczu globalnych wyzwań środowiskowych i społecznych coraz częściej poszukujemy nowych, bardziej zrównoważonych modeli rozwoju. Ekonomia cyrkularna – oparta na zamykaniu obiegów materiałów, ograniczaniu odpadów i odpowiedzialnym wykorzystaniu zasobów – staje się jednym z kluczowych elementów tej zmiany. Jednak sama idea nie wystarczy. Aby w pełni wykorzystać jej potencjał, potrzebujemy technologii, które przyspieszą transformację. Tutaj na scenę wkracza sztuczna inteligencja (AI). 

Podczas naszego spotkania zastanowimy się, jak połączyć siły człowieka, sztucznej inteligencji i zasad gospodarki cyrkularnej w budowaniu bardziej zrównoważonej przyszłości. Omówimy, w jaki sposób AI może wspierać analizę danych środowiskowych, optymalizować procesy produkcyjne, ułatwiać recykling oraz promować świadome wzorce konsumpcji. Zastanowimy się też nad rolą człowieka jako projektanta, użytkownika i strażnika etycznego wykorzystania tych technologii. 

Wspólnie poszukamy odpowiedzi na pytania: Jak AI może wspierać modele biznesowe oparte na ekonomii cyrkularnej? Jakie nowe kompetencje i postawy powinien rozwijać człowiek w świecie łączącym technologię z ideą zrównoważonego rozwoju? Jak zachować równowagę między automatyzacją procesów a potrzebą humanistycznego podejścia do gospodarki i środowiska? 

Spotkanie będzie okazją do refleksji, inspiracji i wymiany pomysłów między uczestnikami reprezentującymi różne środowiska – od biznesu, przez naukę, po sektor społeczny. Zapraszamy wszystkich, którzy chcą nie tylko rozmawiać o przyszłości, ale ją aktywnie współtworzyć.

Nauki ekonomiczne
  • śr., 2025-09-24 16:00 do 17:30
Spotkanie festiwalowe Struktura nabłonka i faza heksatyczna

Nabłonek (epithelium) lub tkanka nabłonkowa to cienka, ciągła, ochronna warstwa komórek z niewielką ilością macierzy pozakomórkowej.

Procesy biologiczne, takie jak embriogeneza, gojenie się ran i powstawanie nowotworu, opierają się na zdolności komórek nabłonkowych do koordynowania swojej aktywności mechanicznej w skalach długości, które są o rzędy wielkości większe niż rozmiar komórki. Chociaż proces ten jest regulowany przez różne ścieżki sygnałowe, niedawno stało się oczywiste, że tę koordynację można zrozumieć za pomocą narzędzi fizycznych, z których wybitnym przykładem jest porządek ciekłokrystaliczny. Są epithelia zawierające tylko jedną warstwę, złożoną z 4-, 5-, 6-, 7-, 8-kątów.

F.T. Lewis wykazał eksperymentalnie, że siedmiokąt jest średnio dzielącą się komórką, zaś płaszczyzna dzielenia (ang. division plane) dotyka środka granicy sąsiedniego pięciokąta i sześciokąta,.  A. Lissowski i N. Rivier podali matematyczne uzasadnienie związku wykrytego doświadczalnie przez Lewisa: między przeciętną powierzchnią  komórki dwuwymiarowej a liczbą n krawędzi tej komórki zachodzi związek , przy czym , zaś  tkanka zawiera  f  komórek zajmujących pole .

Przemiana heksatyczna (Nobel 2016) to  fazowa przemiana dwuwymiarowa z cieczy do kryształu. L. Giomi ze współpracownikami napisał szereg prac na temat: "hexatic-epithelium-cancer". Modele obliczeniowe sugerują, że porządek heksatyczny może służyć do opisu zbiorowej migracji komórek..W fazie hexatic zostają tylko nieliczne gęstości dyslokacji pięcio- i siedmiokątów pośród  przeważających sześciokątów.

Po zapoznaniu z tymi pracami proponujemy własne uwagi. Kolorowe obrazy pozwalają lepiej zrozumieć fazę heksatyczną: z izotropowej cieczy powstają kryształy o strukturze sześciokątnej,

Nauki fizyczne
  • śr., 2025-09-24 16:00 do 17:30
Spotkanie festiwalowe Mitochondria - opowieść o życiu, energii i przemijaniu

Podczas wykładu przyjrzymy się bliżej mitochondriom – niezwykłym elementom komórki, które odegrały kluczową rolę w ewolucji życia na Ziemi i do dziś wpływają na nasze zdrowie, długość życia oraz procesy starzenia. Na początku wspólnie odbędziemy podróż w czasie aż do początków życia, by zrozumieć, dlaczego pojawienie się wydajniejszego systemu produkcji energii stało się przełomem w rozwoju złożonych organizmów wielokomórkowych.

Następnie skupimy się na współczesnych rolach mitochondriów w komórkach zwierząt – takich jak nasze. Zajrzymy do wnętrza tych organelli, żeby sprawdzić, jak przebiega produkcja energii i gdzie zachodzą kluczowe etapy metabolizmu, umożliwiające wzrost, odbudowę i codzienne funkcjonowanie organizmu. Omówimy także mniej oczywiste zadania mitochondriów: ich udział w regulacji śmierci komórkowej oraz inicjowaniu stanu zapalnego. Tutaj pojawi się trudne pytanie o rolę mitochondriów w procesie starzenia. Zastanowimy się, jak zmiany w funkcjonowaniu mitochondriów mogą wpływać na kondycję komórek i tkanek wraz z wiekiem, oraz dlaczego to zagadnienie wciąż budzi wiele pytań i inspiruje badaczy do dalszych poszukiwań.

Wykład kieruję do wszystkich, których ciekawi, jak historia ewolucji przekłada się na naszą codzienność, zdrowie i wyzwania współczesnej medycyny.

Nauki biologiczne
  • śr., 2025-09-24 17:00 do 18:00
Spotkanie festiwalowe Na czym naprawdę polegał błąd Kartezjusza?

Kartezjusz bywa krytykowany z najróżniejszych powodów: za radykalny dualizm psychofizyczny, za pomysł na rozwiązanie go za pomocą szyszynki, za stosunek do zwierząt... Czasami zarzuty te odnoszą się do poglądów tak powierzchownych i naiwnych, że trudno uwierzyć, aby poważny filozof - i to uznawany za ojca filozofii nowożytnej - mógł głosić je na serio. Kartezjusz zdawał sobie sprawę z możliwej krytyki i w pewnej mierze próbował zabezpieczyć się przed nią. Nie znaczy to oczywiście, że zabezpieczył się przed nią całkowicie i nie popełnił żadnych błędów. Żeby jednak wyjaśnić, na czym ewentualny błąd Kartezjusza mógł polegać, trzeba wczytać się w jego pisma trochę głębiej, zamiast wypominać mu szyszynkę i rzekome bicie psów.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2025-09-24 17:00 do 18:00
Spotkanie festiwalowe Obieg zamknięty w życiu i gospodarce - jedyne co może uratować naszą przyszłość

Stosowanie założeń gospodarki cyrkularnej (zero waste), m.in. poprzez proekologiczne codzienne wybory podejmowane w naszych gospodarstwach domowych, przez nas wszystkich jako konsumentów, jest obecnie jedynym możliwym sposobem na „odśmiecenie” otaczającej nas przyrody, naszych miast, gmin, naszego kraju z odpadów, które sami generujemy, a których moglibyśmy w znacznym stopniu uniknąć. Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) w praktyce nie jest niczym innym jak ponownym wykorzystaniem surowców wtórnych, brakiem marnotrawstwa, dbaniem o jak najdłuższe korzystanie z dóbr, a nadto wystrzeganiem się nadkonsumpcji i nabywania rzeczy niepotrzebnych. Dzięki temu mamy szansę osiągnąć cel zbudowania świata (chociażby tego najbliższego) wolnego od szkodliwych odpadów i zanieczyszczeń, od toksyn emitowanych przez spalanie odpadów, czy dostających się do gleb i wód gruntowych. Cel odwrócenia zeszpecenia przyrody i krajobrazów przez wyrzucane i zalegające śmieci.

Zasady zero waste to bowiem - leżące w rękach nas wszystkich - odzyskiwanie i przetwarzanie zamiast zakopywania, składowania i spalania. To też wystrzeganie się żywności zatruwanej chemicznymi substancjami na każdym etapie produkcji. Żywności, która – zamiast odżywiać – jest źródłem wielu chorób (nowotwory) i przyczynia się do skracania ludzkiego życia. Ale skuteczne wdrażanie 5„R” [odrzuć (refuse), ogranicz (reduce), użyj ponownie (reuse/repair), poddaj recyklingowi (recycle), pomóż w zgniciu (rot)] to też baza dla biznesu, który zdolny jest uczynić odpady surowcami i z powrotem przetworzyć je na produkty.

Czy wiesz, że na Kielecczyźnie działa firma będąca liderem sprzedaży odzieży używanej w Europie, która z wyrzuconych na wysypiska tekstyliów potrafi produkować meble? Na Górnym Śląsku natomiast w 2024 r. powstał zakład posiadający 10% światowego (!) rynku odzyskiwania metali ziem rzadkich i innych szlachetnych surowców z wyrzuconej elektroniki… Okazuje się, że GOZ przynosi policzalne korzyści ekonomiczne, bo nie tylko poprawia stan fizycznego i psychicznego zdrowia obywateli (tak ważne wobec słabości systemu służby zdrowia), uniezależnia kraj (od importu, emisyjnego transportu), jest niskokosztowa (potrzebne materiały i surowce odzyskiwane są z odpadów versus z inwazyjnych dla przyrody kopalń, przemysłu ciężkiego itp.) oraz innowacyjna i po prostu – jednocześnie tradycyjna, jak i nowoczesna na miarę wyzwań cywilizacyjnych. 

Nauki ekonomiczne
  • śr., 2025-09-24 17:00 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – jak pozyskać kapitał na rozwój?

Historia rozwoju GPW w Warszawie. Rola giełdy w gospodarce. Jak przedsiębiorstwo może pozyskać kapitał na rozwój za pośrednictwem giełdy IPO - pierwsza oferta publiczna. Case studies - przykłady IPO spółek: Allegro, Żabka, Diagnostyka.

Nauki ekonomiczne
  • śr., 2025-09-24 17:30 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Wielki atak trolli, czyli wojna w Internecie

Polski Internet stał się celem zmasowanego ataku rosyjskich trolli. Niestety, nie widać żadnej, zorganizowanej obrony - co najwyżej nieskoordynowane i przypadkowe odpowiedzi zupełnie prywatnych osób. To wszystko ma wielki, negatywny efekt na polskie społeczeństwo. Zbyt łatwo dajemy się przekonać do czegoś zupełnie nieprawdziwego, bo, jak wiadomo, kłamstwo powtarzane tysiąc razy staje się prawdą.

Nauki społeczne
  • śr., 2025-09-24 17:30 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Fińska sztuka życia – sisu

Na wykładzie odpowiemy sobie na pytanie, czym jest sisu i dlaczego nazywane jest fińską sztuką życia. Dowiemy się, jak sisu przejawia się w codziennym fińskim życiu,
czyli w jaki sposób Finowie budują hart ciała i hart ducha. Poznamy elementy składowe sisu oraz to, jak możemy je zastosować w swoim życiu. Naszą przewodniczką po sisu będzie
Emilia Lahti – prawdziwa ekspertka od sisu, która stworzyła koncepcję łagodnego sisu (ponieważ sisu może mieć też swoje ciemne strony) i koncepcję subtelnej mocy. Jak mówi
Emilia, życie to ultramaraton. Jak go przebiec? Sięgnąć do swoich wewnętrznych pokładów sisu (bo każdy z nas może odnaleźć sisu w sobie), otworzyć głowę i otworzyć serce. Mądrze
rozumiane sisu może być sposobem na spełnienie i szczęście.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2025-09-24 18:00 do 19:30
Spotkanie festiwalowe Hanna Arendt i problem woli

W tym roku mija 50 lat od śmierci wybitnej filozofki Hanny Arendt. Jej ostatnia, ukończona kilka dni przed śmiercią książka "Wola" stanowi dobre podsumowanie filozoficznych zmagań z tym pojęciem, budzącym wśród różnych myślicieli skrajnie rozbieżne intuicje.

Nauki humanistyczne
  • śr., 2025-09-24 18:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Jak pracuje nowoczesne laboratorium? Wycieczka od genu do białka

Spotkanie ma na celu pokazanie uczestnikom jak zorganizowane jest nowoczesne laboratorium badawcze oraz uświadomienie jak dokładnie wygląda ścieżka od sekwencji DNA na komputerze (genu) do badań na białkach. Grupa Biologii Strukturalnej zainteresowana jest tym w jaki sposób aminokwasy budujące białka ułożone są w przestrzeni (struktura), co bezpośrednio przekłada się na pełnione przez nie funkcje. Poznanie struktury, a co za tym idzie funkcji biomolekuły, jest zazwyczaj pierwszym krokiem w opracowywaniu nowych leków.

Nauki biologiczne
  • śr., 2025-09-24 18:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe O zgubnych skutkach nieodróżniania megawatów od megawatogodzin

Przywykliśmy do tego, że energia elektryczna jest powszechnie dostępna. Jednak ostatnie wydarzenia związane z potężnymi awariami systemów elektroenergetycznych, np. w
Hiszpanii czy w Czechach uświadamiają, że dotychczasowy model korzystania z energii elektrycznej powinien uwzględniać fakt, że jej dostępność może stać się ograniczona.

Cechą specyficzną energii elektrycznej jest to, że trudno ją magazynować, a jednocześnie konieczne jest zapewnienie równowagi pomiędzy ilością energii dostarczanej do sieci oraz
z sieci odbieranej. Oznacza to, że o równowadze systemu elektroenergetycznego decyduje raczej bilans mocy (wyrażonej w megawatach) niż energii (wyrażanej w megawatogodzinach). Nagłe niekontrolowane zmiany mocy odbieranej z sieci lub dostarczanej do sieci stanowią zakłócenia, które w szczególnych sytuacjach mogą spowodować dużą awarię systemu.

Jak planować rozwój systemu elektroenergetycznego aby zapobiegać dużym awariom? Jak na system elektroenergetyczny wpływają źródła energii zależne od czynników atmosferycznych (wiatr, zachmurzenie)? 

Na te i inne pytania spróbujemy sobie odpowiedzieć w czasie dyskusji.

Uczestnicy:
dr inż. Tomasz Sikorski (Polskie Sieci Elektroenergetyczne)

prof. dr hab. inż. Paweł Domański (Politechnika Warszawska)

Prowadzenie: prof. dr hab. inż. Jarosław Arabas (Politechnika Warszawska)

  • śr., 2025-09-24 18:00 do 20:00
Spotkanie festiwalowe Środowisko a zdrowie

Czym jest zdrowie? Jakie są związki z otoczeniem? Jak można mierzyć zdrowie? Podejście społeczne. 

Nauki społeczne
  • śr., 2025-09-24 18:00 do 19:30
Spotkanie festiwalowe Tworzenie dashboardów biznesowych w programie MS Excel

W ostatnich latach, z powodu ciągłego wzrostu wolumenu przetwarzanych i analizowanych danych, analityka biznesowa staje się coraz bardziej istotna. Niezwykle cenna jest umiejętność szybkiego wykonywania analiz i czytelnego prezentowania ich wyników (np. w formie dashboardów), niezależnie od zajmowanego stanowiska w firmie. Program Microsoft Excel daje duże możliwości w tym obszarze. Przekowaj się jak wyglądają i jak powstają dashboardy biznesowe w Excelu.

Nauki ekonomiczne
  • śr., 2025-09-24 18:00 do 19:30
Spotkanie festiwalowe Katakumby KP3 & Pałac „Straszyca” (wieczór pierwszy)

Połączone Biblioteki (Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego) zapraszają na niebywały seans spirytystyczny! W mrocznych zakamarkach magazynów przywołacie z nami ducha dawnej filozofii. Poczujecie aurę prądów i idei minionych, ujrzycie osobliwe dzieła, odetchniecie bibliotecznym powietrzem i zakichacie się na śmierć. Doświadczcie rzeczy niedostępnych zwykłym śmiertelnikom/czytelnikom!

Nauki humanistyczne
  • śr., 2025-09-24 19:00 do 20:00
Spotkanie festiwalowe Buddyjski świat Tybetańczyków – kosmologia i jej wpływ na życie codzienne na Dachu Świata

Tybetańczycy przejęli buddyzm z Indii w VII w. i odtąd oparli swą kulturę na buddyjskim światopoglądzie. Z przetłumaczonego na tybetański traktatu Abhidharmakośia zaczerpnęli
opis wszechświata ożywionego i nieożywionego. W centrum umieszczona jest majestatyczna góra Meru, której ziemskim odbiciem jest góra Kajlaś w Himalajach. Okala ją siedem
łańcuchów górskich zanurzonych w oceanie. U podnóży góry leży Jezioro Anawatapta (lub Manasarowar). Na wodach oceanu unoszą się cztery kontynenty i osiem wysepek. Tylko na
jednym z tych lądów żyją ludzie. Po 49 dniach od śmierci ich świadomość poszukuje możliwości odrodzenia, lecz jest ona zależna od poprzednich żywotów, w których mniej lub
bardziej przejawiła się buddyjska moralność. Dlatego kolejne życie rozpocznie się w piekle lub świecie głodnych duchów albo pod postacią zwierzęcia, człowieka, półboga lub boga.

Wierzenia buddyjskie zdominowały życie Tybetańczyków wytyczając normy moralne, zwyczaje codzienne i odświętne ceremonie. Wpłynęły na praktyki medyczne i astrologiczne.
Kosmologia zagościła w języku, metaforach i mitach tybetańskich. Wykład pomoże zrozumieć buddyjski świat Tybetańczyków obecny w ich życiu do dziś.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 09:30 do 10:30
Spotkanie festiwalowe Kaktus, sosna czy arbuz? O przyrodzie w konflikcie (głównie) bliskowschodnim

Przyroda często postrzegana jest jako neutralne tło wydarzeń historycznych lub jako sfera odrębna od człowieka, a więc nieuczestnicząca w wydarzeniach tak typowych dla człowieka jak konflikty narodowościowe. W rzeczywistości natura odgrywa w nich znaczącą i wielowymiarową rolę. W moim wystąpieniu pragnę pokazać jak elementy środowiska naturalnego stają się nie tylko przedmiotem faktycznego sporu, ale również jego materialno-symbolicznymi narzędziami. Natura regularnie wciągana jest bowiem w sieci zależności politycznych, militarnych i tożsamościowych, w których konkretne gatunki znaczą o wiele więcej niż ich biologiczna systematyka.

Tytułowe kaktus, sosna i arbuz to wybrane przeze mnie gatunki-klucze wprowadzające do kontekstu Izraela/Palestyny – konfliktu trwającego nieprzerwanie od ponad wieku, który w ostatnich dwóch latach dramatycznie przybrał swój najkrwawszy dotychczas odcień. W konflikcie, w którym każde wręcz pojedyncze drzewo ma znaczenie polityczne, natura funkcjonuje jako materialne ucieleśnienie napięć, prześladowań, tęsknot i strat. W wystąpieniu jednym z głównych motywów będzie obecność przyrody w kulturach pamięci.

Czy krajobraz może pamiętać? Jak natura wpleciona jest w opowieści o cierpieniu i heroizmie? Wspólnie rozpatrzymy rolę wybranych, wydaje się niepozornych elementów przyrody przez kolejne dekady – od użytkowego charakteru kaktusów w tradycyjnym osadnictwie palestyńskim, przez syjonistyczną propagandę sakralizującą wyobrażone krajobrazy, sosnowe lasy i ich ambiwalentne funkcje po powstaniu państwa, drzewa oliwne wykorzeniane na Zachodnim Brzegu przez żydowskich osadników i płonące od rakiet Hezbollahu hektary lasów na północy Izraela, aż po najnowszy symbol o międzynarodowym zasięgu – arbuz stanowiący „legalny” zamiennik palestyńskiej flagi, nierzadko zakazanej w przestrzeni publicznej/cyfrowej.

W wystąpieniu posłużę się m.in. materiałami zebranymi w izraelskich przestrzeniach leśnych w trakcie własnych pobytów badawczych, dzieląc się też pokrótce doświadczeniem w badaniach kulturoznawczych na kontinuum natury-kultury.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 11:30 do 12:30
Spotkanie festiwalowe Portret zbiorowy sędziów Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie (1946-1955)

Sanacyjny sędzia, wójt przedwojennej wsi, strażnik więzienny, potomek marszałka królowej Bony, damski bokser, adwokat okupowanej Warszawy, księgowy w mleczarni, kierownik w fabryce czekolady, oficer polityczny Armii Czerwonej i reprezentant Polski w szachach, rekwizytor w wytwórni filmowej, ledwo piśmienny politruk po podstawówce, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, kandydat na żywiciela wszy, szczerbaty olbrzym zwany „Krwawym Edziem”, rezydent wywiadu wojskowego, skorumpowany działacz piłkarski...Tak różnych ludzi, urodzonych w odmiennym czasie, miejscu, środowisku; o rozmaitych zainteresowaniach, doświadczeniach i życiorysach – połączyło jedno: w pierwszej dekadzie „ludowej” Polski stali się sędziami Wojskowego Sądu Rejonowego (WSR) w Warszawie. Choć przyszli z tak różnych miejsc, połączył ich czynny udział w obsługiwaniu maszynerii bezprawia uruchomionej w tym sądzie.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 12:00 do 13:00
Spotkanie festiwalowe Zbrodnie i seks w dawnym Iranie

Jak prasa i literatura Iranu w dziewiętnastym i początkach dwudziestego wieku opisywała przestępczość i seksualność człowieka? Współcześnie spodziewamy się pogoni za sensacją raczej w prasie niż w literaturze. Czy tak było również w dawnym Iranie?

Rodząca się w połowie dziewiętnastego wieku prasa irańska, zwłaszcza rządowa, w swoich doniesieniach opierała się w znacznej mierze na oficjalnych raportach z poszczególnych prowincji. Oprócz opisywania wydarzeń, musiała też robić to w sposób budujący dobry wizerunek władzy i szacha jako niosących porządek i sprawiedliwość – wynikało to z tradycyjnej myśli politycznej, w której sprawiedliwość szerzona przez monarchę uznawano za podstawę siły państwa. Również w krytycznych dla monarchii pismach uznawano nawet tyranię za stan lepszy od braku władzy, a więc i gwaranta porządku i sprawiedliwości. Podobną co prasa rolę pełniły dawniej oficjalne kroniki monarsze; odnajdujemy też wyraźne podobieństwo w stylu i treści między prasą a późnymi kronikami.

Jeśli jednak chodzi o sferę seksualną, to w znacznie mniejszym stopniu jest ona obecna we wczesnej prasie niż w literaturze – w tym historiografii – wieku dziewiętnastego i dwudziestego. Gazety rządowe omawiają ją niekiedy w kontekście przestępstw z elementem seksualnym. W zbliżonym okresie, a także wcześniej, literatura jednak pełna jest odwołań do ludzkiej seksualności, a także jej opisów. Wraz z upowszechnianiem się prasy pozarządowej (a często wprost antyrządowej) w końcu dziewiętnastego i początkach dwudziestego wieku odwołania do seksualności staną się znacznie częstsze, również w formie satyry.

Wydaje się, że wspomniane różnice wynikają z charakteru wczesnej prasy rządowej, ściśle kontrolowanej, a zarazem będącej tak pod wpływami pism urzędowych, jak i tradycyjnej historiografii. Zmiany w sposobie informowania w prasie o omawianych zjawiskach wiązać się zaś może ze zmianą charakteru prasy.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 13:30 do 14:30
Spotkanie festiwalowe Jak indyjscy podróżnicy pisali o Europie Środkowej sto lat temu?

Od lat dwudziestych XX wieku coraz więcej Indusów odwiedzało Czechosłowację, Niemcy, Węgry i inne państwa naszego regionu. Część z nich spisała potem relacje z tych eskapad, postrzeganych przez nich jako egzotyczne. Dzisiaj ich teksty pozwalają nam spojrzeć na nasz świat oczami ludzi z odległego kraju.

Czego szukali w tej części świata tacy podróżnicy jak Ramnath Biswas, który przejechał rowerem z Indii do Wielkiej Brytanii, Mohanlal Ganguli, wędrujący po Sudetach i Beskidach, czy Durgabati Ghose, jedna z pierwszych indyjskich pisarek podróżniczek?

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 15:00 do 16:00
Spotkanie festiwalowe Między wymiarami, czyli rzecz o fraktalach

Podczas wykładu poszukamy przykładów fraktali występujących (nie tylko) w naturze, a także poznamy podstawowe cechy zbiorów fraktalnych. Przyjrzymy się bliżej kilku klasycznym przykładom fraktali i nauczymy się je konstruować. Dowiemy się także jak obliczyć wymiar prostego zbioru fraktalnego i dlaczego jest on często ułamkowy. Na koniec porozmawiamy o ich dawnych i aktualnych zastosowaniach.

Nauki matematyczne
  • czw., 2025-09-25 15:00 do 16:00
Spotkanie festiwalowe Sekrety Niewidzialnego Świata: Techniki Mikrobiologiczne

Warsztaty dla osób chcących zobaczyć laboratorium mikrobiologiczne. Jak prawidłowo przygotować preparaty, prowadzić hodowle i analizować mikroorganizmy? Te zajęcia pozwolą Ci lepiej zrozumieć niewidzialny świat bakterii i grzybów.

Nauki medyczne
  • czw., 2025-09-25 15:00 do 16:30
Spotkanie festiwalowe Sporne terytorium. Negocjacje międzypaństwowe

Spotkanie będzie miało formę warsztatu, który pozwoli uczestnikom postawić się w pozycji negocjatora i wykorzystać w praktycznym ćwiczeniu techniki negocjacyjne oraz sprawdzić się w konfrontacji z przeciwnym zespołem. Rozpocznie się od krótkiego wprowadzenia (20 min) dotyczącego technik negocjacji i specyfiki negocjacji międzypaństwowych. Potem uczestnicy zostaną podzieleni na grupy (3-5 osób) i otrzymają scenariusz negocjacyjny. Dotyczył on będzie spornego terytorium między dwoma państwami, znajdującymi się na skraju konfliktu.

Delegacje państw (ministrowie i dyplomaci), w które wcielą się uczestnicy warsztatu, będą musieli wynegocjować zmianę granic państw, przystąpienie do sojuszy, a także ochronę swoich rodaków w drugim państwie i koncesje gospodarcze. Uczestnicy będą mieć 30 min na przeczytanie scenariusza i przygotowanie strategii negocjacyjnej, po czym przystąpią do negocjacji. Negocjacje właściwe potrwają 60 min. Za poszczególne wynegocjowane kwestie drużyny otrzymają punkty, zgodnie z tym jak bardzo rozwiązanie jest korzystne dla danej strony. Na koniec negocjacje zostaną podsumowane i omówione przez prowadzącego. 

Nauki ekonomiczne
  • czw., 2025-09-25 15:00 do 16:30
Spotkanie festiwalowe Zielone transformacje – zielone miasta. Jak zapewnić dobrą jakość życia?

Spotkanie będzie poświęcone koncepcji zielonej transformacji miast, która ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców poprzez zrównoważony rozwój urbanistyczny. Omówione będą kluczowe aspekty tworzenia zielonych miast, kładąc nacisk na dobrą jakość życia mieszkańców, ochronę środowiska i poprawę jakości przestrzeni miejskiej.

W pierwszej części spotkania prowadząca przedstawi definicję zielonych miast jako przestrzeni, które łączą nowoczesną infrastrukturę z rozwiązaniami ekologicznymi. Zielona infrastruktura, taka jak parki, ogrody, zielone dachy czy pasy zieleni, poprawiają jakość powietrza, regulują temperaturę i wspierają bioróżnorodność. Takie rozwiązania przeciwdziałają efektowi miejskiej wyspy ciepła i poprawiają komfort życia. Ważne zagadnienie to mobilność miejska i używane przez mieszkańców środki komunikacji. W literaturze podkreśla się, że to jakie środki transportu wybierają mieszkańcy jest pewnego rodzaju stylem życia, postrzeganiem statusu, tego co wypada lub nie. Czy prezes korporacji może poruszać się po mieście autobusem? Czy prezydent miasta może dojeżdżać do pracy rowerem?

Podczas spotkania prowadząca podejmie z uczestnikami dyskusję na temat tego, jak postrzega się różne sposoby poruszania się po mieście i od czego to postrzeganie zależy. Ale wybór sposobu poruszania się po mieście jest nie tylko indywidualną decyzją, jest silnie uzależnione od tego jak zaprojektowana jest infrastruktura np. rowerowa, czy miasta są zwarte (15 minutowe?) czy „rozlewające się" Łatwy dostęp do usług, pracy i terenów rekreacyjnych, zawsze będzie sprzyjał wybieraniu transportu publicznego, rowerowego lub pieszego. Ważnym tematem jest jakość życia mieszkańców. Zielone miasta promują aktywny tryb życia, zapewniając przestrzenie do rekreacji i relaksu, tym samym zmniejszając stres, poprawiając zdrowie psychiczne i fizyczne oraz wzmacniając więzi społeczne. Co ważne, przestrzenie te powinny być projektowane w sposób inkluzywny, tak aby były dostępne dla wszystkich grup społecznych. Zielona transformacja miast to jednak nie tylko korzyści, ale też wyzwania takie jak takie jak np. wysokie koszty inwestycji i konieczność uwzględnienia już istniejącej zieleni w planowanych realizacjach, konieczność zmiany nawyków mieszkańców czy opór wobec zmian, np. w organizacji transportu w mieście. 

Nauki społeczne
  • czw., 2025-09-25 15:00 do 16:30
Spotkanie festiwalowe Krystalizacja białka

Znajomość struktury przestrzennej białek pozwala zrozumieć procesy biologiczne, na najbardziej podstawowym, atomowym poziomie: sposób w jaki przebiegają reakcje katalizowane przez enzymy; sposób w jaki białka oddziałują z innymi białkami i małymi cząsteczkami; itp. Znajomość struktury, miejsc aktywnych lub wiążących w białkach, pozwala na zrozumienie ich specyficzności substratowej i zaprojektowanie cząsteczek lepiej z nimi oddziałujących, np. potencjalnych leków. W krystalografii rentgenowskiej białek największym wyzwaniem jest pierwszy etap na drodze do uzyskania struktury, czyli otrzymanie dobrze rozpraszającego kryształu białka, co będzie tematem poniższych ćwiczeń.

Nauki biologiczne
  • czw., 2025-09-25 15:30 do 17:30
Spotkanie festiwalowe "Subtelny powiew rokoka – wystawa wachlarzy rokokowych i neorokokowych" - Oprowadzanie kuratorskie

Wystawa w siedzibie Instytutu Sztuki PAN, który mieści się w zrekonstruowanym po wojnie osiemnastowiecznym pałacu Marii Radziwiłłowej, będzie symbolicznym powrotem do czasów świetności tego miejsca, stanowiąc łącznik między przeszłością a teraźniejszością. Wachlarze, które w XVIII wieku stanowiły nieodzowne akcesorium eleganckiej damy, dzisiaj nie tylko wzbudzają zachwyt, ale też są przedmiotem zainteresowania historyków sztuki.

W okresie rokoka sztuka wytwarzania wachlarzy przeżywała swój największy rozkwit. Powstające wówczas przedmioty odznaczały się wyjątkowo wysokim poziomem wykonania i wspaniałą estetyką. Pod koniec XVIII wieku reprezentowany przez nie styl stał się niemodny. Tryumfalnie powrócił do łask za sprawą Marii Karoliny de Bourbon, księżnej de Berry, która w roku 1829 wydała wielki bal kostiumowy w stylu Ludwika XV. Jego uczestnicy wykorzystali w swych przebraniach zarówno wachlarze zabytkowe, jak i je naśladujące. Moda na wachlarze neorokokowe obowiązywała mniej więcej do roku 1860. Kolejne odrodzenie tej stylistyki nastąpiło na początku XX wieku i trwało do lat 30., a nawet dłużej...

Na wystawie pokazane zostaną obiekty od XVIII wieku do współczesności, które stanowią fragment unikatowej kolekcji studyjnej Jolanty Różalskiej z Instytutu Sztuki, kuratorki wystawy i autorki m.in. książki Polski wachlarz malowany.

Obszar sztuki
  • czw., 2025-09-25 16:00 do 16:40
Spotkanie festiwalowe ChatGPT a prawa autorskie AI

ChatGPT jest modelem AI, który został opracowany na podstawie dużych zbiorów danych, tak aby mógł prowadzić rozmowę i angażować się w różne tematy, od ogólnych rozmów po określone obszary wiedzy. ChatGPT podobnie jak inne modele AI był trenowany na ogromnych ilości danych tekstowych, obrazów, dźwięków itd., które to treści objęte były prawem autorskim np. książki, artykuły, strony internetowe.

Tak więc powstaje pytanie czy ChatGPT naruszył prawa autorskie np. tzw. dozwolony użytek w procesie trenowania modelu językowego GPT, a także czy AI posiada prawa autorskie do wygenerowanej przez siebie treści? Czy użytkownik zgodnie z warunkami użytkowania ChatGPT ponosi odpowiedzialność za "Treść" tj. zarówno za dane wejściowe jak i dane wyjściowe?

Nauki prawne
  • czw., 2025-09-25 16:00 do 16:50
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 17:50
Spotkanie festiwalowe Czarne dziury i osobliwości czasoprzestrzeni: bramy do granic Wszechświata

Czarne dziury to jedne z najbardziej fascynujących i tajemniczych obiektów we Wszechświecie. Choć nie emitują światła, ich obecność zdradzają potężne efekty grawitacyjne, które wpływają na otaczającą materię i czasoprzestrzeń.

Podczas wykładu w przystępny sposób opowiemy, czym są czarne dziury, jak powstają – i czego jeszcze nie rozumiemy. Zastanowimy się, czy naprawdę nic nie może się z nich wydostać, co dzieje się przy horyzoncie zdarzeń, a także jak najnowsze obserwacje, takie jak zdjęcia cienia czarnej dziury czy fale grawitacyjne, zmieniają nasze spojrzenie na kosmos. Opowiemy tez co się dzieje we wnętrzu czarnej dziury i czy czarne dziury to jedyne ostatnie stadium ewolucji masywnych gwiazd.

 

Nauki fizyczne
  • czw., 2025-09-25 16:00 do 17:00
Spotkanie festiwalowe Oferta BG WAT, jak z niej korzystać nie będąc studentem WAT

Korzystanie ze zbiorów Biblioteki Głównej WAT jest możliwe również dla osób spoza grona studentów i pracowników Akademii. Podczas spotkania zaprezentowana zostanie pełna gama możliwości, jakie oferuje BG WAT – od różnorodnych zbiorów książek i czasopism, po nowoczesne, komfortowe przestrzenie sprzyjające nauce, pracy indywidualnej i zespołowej. Uczestnicy poznają praktyczne sposoby wyszukiwania i korzystania z materiałów bibliotecznych.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 16:00 do 17:00
Spotkanie festiwalowe ChatGPT a prawa autorskie AI

ChatGPT jest modelem AI, który został opracowany na podstawie dużych zbiorów danych, tak aby mógł prowadzić rozmowę i angażować się w różne tematy, od ogólnych rozmów po określone obszary wiedzy. ChatGPT podobnie jak inne modele AI był trenowany na ogromnych ilości danych tekstowych, obrazów, dźwięków itd., które to treści objęte były prawem autorskim np. książki, artykuły, strony internetowe.

Tak więc powstaje pytanie czy ChatGPT naruszył prawa autorskie np. tzw. dozwolony użytek w procesie trenowania modelu językowego GPT, a także czy AI posiada prawa autorskie do wygenerowanej przez siebie treści? Czy użytkownik zgodnie z warunkami użytkowania ChatGPT ponosi odpowiedzialność za "Treść" tj. zarówno za dane wejściowe jak i dane wyjściowe?

Nauki prawne
  • czw., 2025-09-25 16:00 do 16:50
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 17:50
Spotkanie festiwalowe Smart City -miasta inteligentne. Od technologii po lepszą jakość życia

W trakcie spotkania prowadząca omówi koncepcję inteligentnych miast, czyli urbanistycznych ekosystemów wykorzystujących zaawansowane technologie, takie jak Internet Rzeczy, big data, sztuczna inteligencja (AI) oraz zrównoważone rozwiązania, aby poprawić jakość życia mieszkańców, zwiększyć efektywność zarządzania miastem i minimalizować wpływ na środowisko. Prowadząca zwróci uwagę, jak inteligentne miasta integrują różne systemy – od transportu po partycypację społeczną.

Celem smart cities jest wykorzystanie technologii, aby miasta były bardziej funkcjonalne, bezpieczne, i ekologiczne. Trzy filary inteligentnych miast to: technologia, zrównoważony rozwój i partycypacja społeczna. Technologia jest podstawą, umożliwiającą zbieranie i analizę danych w czasie rzeczywistym. Przykłady takich rozwiązań to: czujniki monitorujące ruch drogowy, jakość powietrza czy zużycie energii. Dane te pozwalają na optymalizację usług miejskich, takich jak zarządzanie odpadami czy planowanie transportu publicznego. 

W tracie wykładu będą też omawiane polskie i światowe przykłady konkretnych wdrożeń. Można tu wskazać np. Singapur, który wykorzystuje inteligentne systemy do zarządzania ruchem drogowym czy Kopenhagę, gdzie inteligentne oświetlenie uliczne dostosowuje się do potrzeb, oszczędzając energię. Ale wykorzystanie technologii w zarządzaniu miastem to nie tylko korzyści, ale również wyzwania, takie jak wysokie koszty wdrożenia technologii, konieczność modernizacji infrastruktury oraz wątpliwości i obawy dotyczące prywatności danych, ich ochrony i zapobiegania nadużyciom.

Prowadząca zwróci uwagę na problem cyfrowego wykluczenia – czyli sytuację, w której niektórzy mieszkańcy nie mają dostępu do technologii lub nie potrafią się nią posługiwać, co może pogłębiać nierówności społeczne. Ważnym elementem wykładu będzie podkreślenie roli mieszkańców w budowaniu inteligentnych miast. Partycypacja społeczna, np. poprzez aplikacje mobilne umożliwiające zgłaszanie problemów, jest kluczowa dla sukcesu koncepcji zarządzania miastem opartego na technologii. Inteligentne miasto to nie tylko technologia, ale także społeczność zaangażowana w procesy decyzyjne.

Nauki społeczne
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Ubuntu a idea równowagi środowiskowej

Podczas naszego spotkania spróbujemy odpowiedzieć na pytania: Czym jest etyka Ubuntu? Jakie relacje pomiędzy człowiekiem a przyrodą zakłada? Jaki jest jej potencjał w obliczu kryzysu klimatycznego?
Wykład jest organizowany w ramach projektu "Idee postępu i rozwoju w kontekście kryzysu klimatycznego w filozofii peryferyjnej w XXI wieku", Narodowe Centrum Nauki, nr projektu 2021/43/B/HS1/03354.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Warsztaty z fotografii przyrody

Autorzy zdjęć przyrodniczych muszą mieć dużo cierpliwości, a także - jakże często - wykazać się sporym sprytem, by zarejestrować w kadrze  - po wielu godzinach wyczekiwania - rzadko spotykane dzikie zwierzę lub płochliwego ptaka. Jak osiągnąć sukces w tej dziedzinie?

Warsztaty poprowadzi Krzysztof Podgórzak, członek PTMA Warszawa i Polskiego Związku Fotografów Przyrody.

Obszar sztuki
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Zwiedzanie siedziby Instytutu Sztuki PAN

Kompleks budynków Instytutu Sztuki PAN stanowi ciekawy przykład gmachów o dawnej metryce, odbudowanych po II wojnie światowej z myślą o adaptacji na potrzeby wiodącej placówki badawczej. Barokowy pałacyk (Długa 26), klasycystyczna kamieńca mieszczańska (Długa 28) i budowla użyteczności publicznej z czasów Stanisława Augusta (plac Krasińskich 1A) tworzą malowniczy zespół architektoniczny, ważny na mapie urbanistycznej Warszawy. Dwa z tych budynków mieszczą dziś pracownie, archiwa i sale wykładowe, trzeci zaś – pokaźną bibliotekę, o największym w Polsce zasobie publikacji z zakresu szeroko pojętych badań o sztuce. Opowiemy Państwu nie tylko o dziejach poszczególnych budowli, o ich nieznanych, niejednokrotnie zaskakujących losach i związanych z nimi ludziach, ale też pokażemy niedostępne zazwyczaj wnętrza pracowni badawczych i archiwów materiałów wizualnych, z zachowanym w znacznym stopniu wystrojem z początku lat 50. XX w. Opowiemy Państwu o historii naszego Instytutu, zaznajomimy z naszymi interdyscyplinarnymi badaniami naukowymi wraz z ich specyfiką oraz pokażemy zaskakującą dla osoby z zewnątrz infrastrukturę badawczą.

Obszar sztuki
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Łowcy cząstek promieniowania kosmicznego

Jak wykryć cząstki, które przylatują do nas z Kosmosu? Detekcja wielkich pęków promieniowania kosmicznego, które średnio raz na godzinę obsypują nasze ciała i otoczenie wymaga specjalistycznej aparatury. Niewidoczne promieniowanie docierające z kosmosu można obserwować także za pomoca niedrogich urządzeń.

Bedziemy uczyć, jak zamienić zwykły smartfon w detektor mionów. Zaprezentujemy również bardziej zaawansowane stacje do detekcji promieniowania kosmicznego — projektowane i składane przez młodych odkrywców z Łodzi: uczniów szkół średnich i studentów Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ. Projekt nosi nazwę CREDO-Maze.

Nauki fizyczne
  • czw., 2025-09-25 17:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Fundusze inwestycyjne (REIT) na rynku nieruchomości

Instytucje typu REIT odgrywają ważną rolę w rozwoju sektora nieruchomości w wielu krajach. Real Estate Investment Trust (REIT) to spółka, która jest właścicielem, operatorem lub finansuje nieruchomości generujące dochód w różnych sektorach nieruchomości. REIT umożliwiają indywidualnym inwestorom zarabianie dywidend z inwestycji w nieruchomości — bez konieczności samodzielnego kupowania, zarządzania lub finansowania nieruchomości.

Nauki ekonomiczne
  • czw., 2025-09-25 17:30 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Inteligentne miasta przyjazne starzeniu się. Szanse i zagrożenia

Spotkanie będzie miało charakter warsztatowy i dyskusyjny, poprzedzone będzie krótką prelekcją wprowadzającą w tematykę inteligentnych miast i gmin przyjaznych starzeniu się.

Celem części warsztatowej będzie zaangażowanie uczestników we wspólną identyfikację, prezentację oraz krytyczną dyskusję nad tą koncepcją. Uczestnicy skupią się na analizie zarówno potencjalnych korzyści i szans (np. wynikających z innowacji technologicznych i społecznych), jak i ryzyk oraz wyzwań (np. związanych z wykluczeniem cyfrowym, prywatnością, kosztami czy kwestiami etycznymi).

Poprzez pracę indywidualną i grupową, uczestnicy spotkania będą mieli okazję do sformułowania argumentów „za” i „przeciw” oraz do skonfrontowania różnych perspektyw – technologicznych, społecznych, ekonomicznych i etycznych. Warsztat nie ma na celu wypracowania jednolitego stanowiska, lecz pogłębienie zrozumienia złożoności zagadnienia oraz wspólne poszukiwanie zbalansowanego spojrzenia i warunków, które mogłyby sprzyjać odpowiedzialnemu wdrażaniu idei inteligentnych rozwiązań wspierających proces starzenia się w środowisku lokalnym.

Spotkanie przeznaczone jest dla wszystkich osób zainteresowanych przyszłością miast, adaptacją do zmian demograficznych oraz wpływem technologii na życie społeczno-gospodarcze, zwłaszcza osób starszych.

Nauki ekonomiczne
  • czw., 2025-09-25 17:30 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Ludzie i renifery. Koczownicy północnej Syberii wobec wyzwań współczesności

Hodowla reniferów i związany z nią wędrowny sposób życia były przez wieki charakterystycznym elementem kultury wielu rdzennych ludów Eurazji. Część z nich, żyjąca w arktycznych regionach Rosji, w tym na Syberii, nadal utrzymuje się z pasterstwa reniferów. XX-wieczna polityka państwa radzieckiego doprowadziła do daleko idących zmian w kulturze pasterskich społeczności. Wpłynęły na to między innymi stopniowa modernizacja wraz z postępującymi procesami urbanizacji. Dziś, w XXI w. przetrwaniu ich sposobu życia zagrażają przede wszystkim rozwój przemysłu wydobywczego oraz zmiany klimatyczne.

W pierwszej, ilustrowanej zdjęciami części wykładu zostanie przedstawiony sposób życia pasterzy reniferów z północnej Syberii. Druga część będzie dotyczyła wyzwań wynikających z trwających od stulecia procesów modernizacji oraz zagrożeń związanych ze zmianami klimatu oraz rozwojem przemysłowym Syberii.     

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 17:30 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Maria, Grażyna i inne. Kobieta w książce XIX-wiecznej

 XIX-wieczne edycje ilustrowane "Marii" Malczewskiego, "Grażyny" Mickiewicza, "Lilli Wenedy" Słowackiego, ale też tekstów o św. Jadwidze Królowej czy Barbarze Radziwiłłównie są punktem wyjścia do dyskusji o znaczeniu kobiet i kobiecości w XIX-wiecznej idei i kulturze.

Nauki humanistyczne
  • czw., 2025-09-25 17:30 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Why stock markets are not “black magic"?

This lecture is aimed at those who are interested in understanding how stock markets work but do not have a background in finance or a technical expertise. It will focus on the role of information in driving stock market movements and on formalizing how its impact on market behaviour can be conceptually modelled and understood.

Nauki ekonomiczne
  • czw., 2025-09-25 17:30 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Jak pracuje nowoczesne laboratorium? Wycieczka od genu do białka

Spotkanie ma na celu pokazanie uczestnikom jak zorganizowane jest nowoczesne laboratorium badawcze oraz uświadomienie jak dokładnie wygląda ścieżka od sekwencji DNA na komputerze (genu) do badań na białkach. Grupa Biologii Strukturalnej zainteresowana jest tym w jaki sposób aminokwasy budujące białka ułożone są w przestrzeni (struktura), co bezpośrednio przekłada się na pełnione przez nie funkcje. Poznanie struktury, a co za tym idzie funkcji biomolekuły, jest zazwyczaj pierwszym krokiem w opracowywaniu nowych leków.

Nauki biologiczne
  • czw., 2025-09-25 18:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Kod niebezpieczeństwa

Współczesne cyberzagrożenia to nie tylko efekt postępującej cyfryzacji, ale także naszej rosnącej zależności od technologii i spadającej czujności wobec zagrożeń. Jak mechanizmy psychologiczne wpływają na nasze bezpieczeństwo w sieci? Dlaczego użytkownicy i eksperci oceniają ryzyko zupełnie inaczej?

W trakcie wykładu zostaną zaprezentowane wyniki najnowszych badań europejskich i globalnych na temat sposobów korzystania z technologii, podatności na ataki oraz skuteczności nowoczesnych metod oszustw internetowych. Omówione zostaną także najbardziej aktualne zagrożenia i techniki manipulacji wykorzystywane przez cyberprzestępców, a także ich powiązanie z rozwojem sztucznej inteligencji i automatyzacji ataków.

Nauki ekonomiczne
  • czw., 2025-09-25 18:00 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Ptaki na dobre samopoczucie, czyli o wpływie tych zwierząt na dobrostan psychiczny ludzi

Czy śpiew kosa może działać jak naturalny antydepresant? Dlaczego patrzenie na ptaki koi nerwy i poprawia nastrój? W tym wykładzie przyjrzymy się fascynującemu zjawisku wpływu ptaków na ludzkie samopoczucie i dobrostan – zarówno psychiczny, jak i fizyczny.

Na podstawie najnowszych badań naukowych z takich dziedzin jak dziedziny neuronauki, psychologia czy socjologia, dowiemy się, jak obecność ptaków w naszym otoczeniu – zarówno w miastach, jak i na terenach wiejskich – oddziałuje na nasze zdrowie. Dowiemy się, że kontakt z ptakami (np. słuchanie ich śpiewu, obserwowanie ich zachowań czy karmienie ich w ogrodzie) może obniżać poziom stresu, redukować objawy depresji i lęku, poprawiać koncentrację oraz ogólny poziom zadowolenia z życia.

Poznamy również dowody dlaczego ptaki są ważnym elementem terapii w programach zdrowia publicznego w niektórych krajach. Porozmawiamy o tym, co tracimy, gdy ptaków wokół nas ubywa – i jak możemy wspierać ich obecność, by wspierać również siebie. Przekonamy się, że aby poprawić sobie humor, czasem wystarczy… wyjrzeć przez okno.

  • czw., 2025-09-25 18:00 do 20:00
Spotkanie festiwalowe Zanurzenie w spokój – VR i mindfulness dla dobrostanu i zdrowia psychicznego

Wirtualna rzeczywistość (VR) to bogactwo narzędzi technologicznych, które psychologowie łączą z ugruntowanymi metodami terapeutycznymi. Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) to metoda, która łączy praktykę uważności z terapią poznawczo-behawioralną. Dowiedziono jej skuteczności w redukcji stresu i zmniejszaniu ryzyka nawrotu depresji. Co się stanie, gdy połączymy immersyjny potencjał VR z praktyką MBCT?

Opowiem o tym, jak wykorzystać sztukę i naukę tak, aby wirtualne scenariusze przerodziły się w trening uważności. Zaprezentuję fotorealistyczne środowiska ukazujące wnętrza pełne dzieł sztuki (zabytkowy kościół i wystawa malarstwa), które stanowią kanwę dla praktyki uważności. Zostały one stworzone przeze mnie w Laboratorium Rzeczywistości Wirtualnej i Psychofizjologii IP PAN. Opowiem o zastosowaniu artystycznego VR w analogowej bazie księżycowej, gdzie udało nam się pokonać chroniczne zmęczenie i poczucie wyczerpania u uczestników długotrwałej izolacji. Wyjaśnię kluczowe mechanizmy MBCT i pokażę jak VR ułatwia pierwsze kroki w praktyce uważności przez: odcięcie nadmiaru bodźców, dostarczenie konkretnych obrazów, które zmniejszają sceptycyzm i dystans osób, których zniechęca „zabarwienie duchowe” klasycznych treningów. Przedstawię również ograniczenia, takie jak koszty sprzętu, czy ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych odczuć, jak podczas choroby lokomocyjnej.

Udział nie wymaga wcześniejszej styczności ani z VR, ani z mindfulness. Zapraszam wszystkich zainteresowanych nowymi, opartymi na nauce sposobami dbania o dobrostan. Wspólnie zastanowimy się, czy cyfrowe przestrzenie mogą stać się narzędziem relaksu w pracy, domu i…podczas przyszłych misji na Księżyc.

Nauki społeczne
  • czw., 2025-09-25 18:00 do 18:30
Spotkanie festiwalowe Kultura na zdrowie – jak dostęp do dziedzictwa wpływa na nasze samopoczucie

Czy obcowanie ze sztuką i piękną architekturą poprawia zdrowie, nawet jeśli nie jest intencjonalne i uświadomione? Czy można to wywnioskować z dostępnych (np. w GUS) danych?
Przyjrzeliśmy się wszystkim powiatom w Polsce, sprawdziliśmy, gdzie jest najwięcej miejsc, w których można doświadczać sztuki, np. zabytkowych budowli, muzeów, galerii.

Przeanalizowaliśmy takie informacje jak liczba odwiedzin w muzeach w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, gęstość zaludnienia oraz wydatki samorządów na ochronę zabytków oraz odsetek osób z chorobami przewlekłymi. Okazało się, że duża liczba instytucji kultury częściej występuje w zagęszczonych, zurbanizowanych powiatach, gdzie kumulują się wyzwania zdrowotne typowe dla wielkich miast (smog, stres, siedzący tryb życia). Jednak tam, gdzie mieszkańcy aktywnie korzystają z muzeów, odnotowuje się niższe wskaźniki długotrwałych schorzeń. Rozszyfrujemy te statystyki, pokażemy Polskę na mapie kultury – gdzie chodzimy do muzeów najczęściej, a gdzie są białe plamy. Zastanowimy się nad paradoksem urbanizacji: dlaczego sama „bliskość kultury” nie wystarcza, by żyło się zdrowiej. Porozmawiamy o praktyce – jak samorządy i organizatorzy wydarzeń mogą zwiększyć realny dostęp do kultury dla dobra mieszkańców. 

Spotkanie skierowane jest do osób ciekawych, jak dane przestrzenne łączą się z psychologią zdrowia, planowaniem miasta i ekonomią kultury. Nie trzeba znać statystyki – wystarczy spojrzeć na mapę Polski z nowej perspektywy.

Nauki społeczne
  • czw., 2025-09-25 18:30 do 19:00
Spotkanie festiwalowe Śladami miejsc konspiracji i czerwonego terroru na warszawskiej Pradze

Uczestnicy gry odwiedzą zlokalizowane na warszawskiej Pradze budynki, w których w latach 1945- 1948 znajdowały się lokale konspiracyjne oraz miejsca stalinowskich represji.

W trakcie gry uczestnicy za pośrednictwem materiałów przygotowanych przez pracowników Izby Pamięci Strzelecka 8 poznają historię danego miejsca i będą wykonywać zadania. Wygra ta drużyna, która jako pierwsza dotrze do ostatniego miejsca.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2025-09-26 11:00 do 13:00
Spotkanie festiwalowe Ochrona konsumentów na rynku finansowym - czy tylko regulacje?

W ramach spotkania krótko scharakteryzowane zostaną zależności pomiędzy konsumentami i rynkiem finansowym. Następnie na przykładzie dwóch paradygmatów ochrony konsumenckiej-amerykańskiej ochrony totalnej oraz europejskiego poinformowanego konsumenta zastanowimy się jakie są warunki niezbędne dla sprawnego funkcjonowania takiego systemu ochrony konsumentów. Dlaczego powtarzają się problemy z piramidami finansowymi, kredytami walutowymi etc.

Nauki ekonomiczne
  • pt., 2025-09-26 15:00 do 16:30
Spotkanie festiwalowe Sporne terytorium. Negocjacje międzypaństwowe

Spotkanie będzie miało formę warsztatu, który pozwoli uczestnikom postawić się w pozycji negocjatora i wykorzystać w praktycznym ćwiczeniu techniki negocjacyjne oraz sprawdzić się w konfrontacji z przeciwnym zespołem. Rozpocznie się od krótkiego wprowadzenia (20 min) dotyczącego technik negocjacji i specyfiki negocjacji międzypaństwowych. Potem uczestnicy zostaną podzieleni na grupy (3-5 osób) i otrzymają scenariusz negocjacyjny. Dotyczył on będzie spornego terytorium między dwoma państwami, znajdującymi się na skraju konfliktu.

Delegacje państw (ministrowie i dyplomaci), w które wcielą się uczestnicy warsztatu, będą musieli wynegocjować zmianę granic państw, przystąpienie do sojuszy, a także ochronę swoich rodaków w drugim państwie i koncesje gospodarcze. Uczestnicy będą mieć 30 min na przeczytanie scenariusza i przygotowanie strategii negocjacyjnej, po czym przystąpią do negocjacji. Negocjacje właściwe potrwają 60 min. Za poszczególne wynegocjowane kwestie drużyny otrzymają punkty, zgodnie z tym jak bardzo rozwiązanie jest korzystne dla danej strony. Na koniec negocjacje zostaną podsumowane i omówione przez prowadzącego. 

Nauki ekonomiczne
  • pt., 2025-09-26 15:00 do 16:30
Spotkanie festiwalowe "Subtelny powiew rokoka – wystawa wachlarzy rokokowych i neorokokowych" - Oprowadzanie kuratorskie

Wystawa w siedzibie Instytutu Sztuki PAN, który mieści się w zrekonstruowanym po wojnie osiemnastowiecznym pałacu Marii Radziwiłłowej, będzie symbolicznym powrotem do czasów świetności tego miejsca, stanowiąc łącznik między przeszłością a teraźniejszością. Wachlarze, które w XVIII wieku stanowiły nieodzowne akcesorium eleganckiej damy, dzisiaj nie tylko wzbudzają zachwyt, ale też są przedmiotem zainteresowania historyków sztuki.

W okresie rokoka sztuka wytwarzania wachlarzy przeżywała swój największy rozkwit. Powstające wówczas przedmioty odznaczały się wyjątkowo wysokim poziomem wykonania i wspaniałą estetyką. Pod koniec XVIII wieku reprezentowany przez nie styl stał się niemodny. Tryumfalnie powrócił do łask za sprawą Marii Karoliny de Bourbon, księżnej de Berry, która w roku 1829 wydała wielki bal kostiumowy w stylu Ludwika XV. Jego uczestnicy wykorzystali w swych przebraniach zarówno wachlarze zabytkowe, jak i je naśladujące. Moda na wachlarze neorokokowe obowiązywała mniej więcej do roku 1860. Kolejne odrodzenie tej stylistyki nastąpiło na początku XX wieku i trwało do lat 30., a nawet dłużej...

Na wystawie pokazane zostaną obiekty od XVIII wieku do współczesności pochodzące ze zbiorów prywatnych. Jej kuratorką jest wybitna badaczka wachlarzy Jolanta Różalska z Instytutu Sztuki, autorka książki Polski wachlarz malowany.

Obszar sztuki
  • pt., 2025-09-26 16:00 do 16:40
Spotkanie festiwalowe Nieznane instrumentarium ze szkła. Między rzemiosłem a dźwiękiem

W polskich hutach szkła powstawały niezwykłe instrumenty muzyczne - unikalne wytwory łączące mistrzostwo hutnicze z muzyczną ekspresją. Systematycznej dokumentacji tego zjawiska dokonał etnomuzykolog Adolf Dygacz, odkrywając 22 rodzaje szklanych instrumentów: od prostych gwizdków i piszczałek po skomplikowane harmoniki szklane. Te artefakty powstawały w czasie wolnym od pracy jako efekt hutniczej kreatywności, służąc jako zabawki, ozdoby czy instrumenty sygnałowe.

Wyjątkowym przykładem była pierwsza w Europie szklana orkiestra z duńskiego Kastrup, której amatorski zespół hutników koncertował na instrumentach własnego wyrobu. Zachowane nagrania pozwalają dziś usłyszeć unikatowe brzmienie szklanych trąb, trąbek, puzonów i althornów.

Szklane instrumentarium stanowi zapomnianą część europejskiego dziedzictwa kulturowego, ukazuje fascynujący świat hutniczej wyobraźni. Proponowany wykład przedstawi tę niezwykłą historię, która dowodzi, że nawet najbardziej praktyczne rzemiosło może rodzić nieoczekiwane formy artystycznej ekspresji, tworząc piękne (i kruche) dzieła.

Nauki humanistyczne
  • pt., 2025-09-26 16:00 do 17:30
Spotkanie festiwalowe Rośliny ołówkiem lub plamą - warsztaty ilustracji botanicznej

Zajęcia, na których uczestnicy mogą poznać tajniki malarstwa akwarelowego, rysowania i szkicowania roślin. Na początku spotkania odbędzie się krótka prelekcja o ilustracji przyrodniczej.

Obszar sztuki
  • pt., 2025-09-26 16:00 do 18:00

©2025 Festiwal Nauki