Dla każdego

Cukrzyca, choroby układu krążenia, nowotwory, przewlekłe choroby oddechowe – choroby niezakaźne odpowiadają za większość zgonów na świecie. Choć rozwijają się powoli, ich wpływ na jakość i długość życia jest ogromny.

Wykład poświęcony będzie psychologicznym i społecznym aspektom chorób niezakaźnych. Porozmawiamy o stylu życia, profilaktyce, czynnikach ryzyka, a także o tym, jak podejmować decyzje zdrowotne i jak psychologia może wspierać osoby przewlekle chore.

In recent years, disinformation has become one of the most persistent threats to democratic resilience, public trust, and evidence-based policymaking in Europe. The external, foreign-driven processes by which truth is diluted are increasingly amplified internally and being embedded within democratic societies themselves. While public as well as academic discourse has been targeting this issue for a decade, constant development of new technologies such as AI-driven tools for content generation, brings up new challenges.  

This lecture sheds a light on the phenomenon of false and manipulated information spread via new media. It outlines a conceptual framework comprising recurring main strategies that contribute to the erosion of shared factual understanding across the European public sphere. Drawing on comparative case studies from EU member states and the United Kingdom, the presentation examines how disinformation permeates media ecosystems, shapes collective perceptions, and interacts with political polarization, algorithmic infrastructures, and institutional vulnerabilities.

Each of the elements and steps is explored not as an isolated maneuver but as part of a broader disinformation architecture. The analysis pays special attention to the emotional economy of digital platforms, the monetization of outrage, and the deliberate blurring of boundaries between fact, belief, and opinion. Furthermore it points out to the lack of fact-checking know-how among journalists who by fulfilling the role of gatekeepers in media communication often become middlemen in the process of disinformation spread. 

The aim of this lecture is to provide a structured and critical lens through which disinformation can be identified as well as understood not merely as the spread of falsehoods, but as a process of destabilizing the very frameworks that allow societies to distinguish truth from manipulation. In doing so, the lecture seeks to equip listeners with analytical tools to recognize, resist, and ultimately counteract the erosion of truth in contemporary Europe.

Zapraszamy na 2 godzinne warsztaty z wykorzystaniem technologii wirtualnej rzeczywistości oraz innowacyjnej aplikacji LifeLens: Dementia and Ageing.

Uczestnicy będą mieli wyjątkową okazję doświadczyć świata z perspektywy osoby żyjącej z demencją wraz z towarzyszącymi jej ograniczeniami poznawczymi, słuchowymi i wzrokowymi.

Aplikacja symuluje m.in. utratę ostrości widzenia, problemy z percepcją głębi i kolorów, nadwrażliwość na światło, a także trudności w odbiorze dźwięków i rozumieniu mowy w otoczeniu pełnym bodźców.

W sesji aktywnie uczestniczyć będą 4 osoby wyposażone w gogle Oculus, natomiast pozostali uczestnicy będą mogli śledzić przebieg doświadczenia na ekranie.

Warsztaty mają na celu zwiększenie empatii i zrozumienia wobec osób z demencją oraz podkreślenie roli otoczenia w ich codziennym funkcjonowaniu.

Spacer entomologiczny, poprzedzony wstępem teoretycznym o celach i podstawowych metodach badań owadów. 

Żal (regret), emocja samoświadomościowa oparta na myśleniu kontrfaktycznym („Co by było, gdyby?”), stanowi istotny czynnik wpływający na ludzkie decyzje. Choć rola żalu została szeroko zbadana w kontekście ekonomii, zdrowia czy kariery zawodowej, jego znaczenie w decyzjach prokreacyjnych wciąż pozostaje niedostatecznie rozpoznane. Tymczasem zarówno doświadczany żal rodzicielski – negatywna ocena wcześniejszych decyzji o zostaniu rodzicem – jak i żal antycypowany, czyli lęk przed tym, że decyzja o posiadaniu lub nieposiadaniu dzieci w przyszłości okaże się błędna, mogą być kluczowymi mechanizmami psychologicznymi wpływającymi na decyzje reprodukcyjne.

W dobie narastających wyzwań demograficznych, szczególnie w krajach rozwiniętych, zrozumienie tych emocjonalnych procesów nabiera szczególnego znaczenia. W trakcie wykładu przedstawię wyniki badań longitudinalnych prowadzonych w Polsce wśród młodych rodziców, które pokazują, że żal związany z rodzicielstwem może przekształcić się w trwały element tożsamości rodzicielskiej, wpływając nie tylko na zdrowie psychiczne i satysfakcję z życia, lecz także na motywację do posiadania kolejnych dzieci (Piotrowski, Naude i in., 2024). W połączeniu z wypaleniem rodzicielskim, doświadczenie żalu istotnie obniża chęć rozbudowy rodziny, co może wzmacniać obserwowane negatywne trendy demograficzne (Piotrowski, Mikolajczak i Roskam, 2023).

Wyniki te wskazują na konieczność ponownego przemyślenia polityk pronatalistycznych, które dotychczas koncentrowały się głównie na instrumentach ekonomicznych – takich jak świadczenia, dostęp do opieki instytucjonalnej czy urlopy rodzicielskie – pomijając emocjonalne i poznawcze aspekty decyzji o rodzicielstwie. Żal związany z rodzicielstwem nie powinien być traktowany wyłącznie jako osobista trudność, ale jako złożone zjawisko społeczne wymagające nowych, bardziej empatycznych i opartych na dowodach naukowych rozwiązań.

Wykład będzie okazją do refleksji nad tym, w jaki sposób badania psychologiczne mogą informować publiczne polityki oraz wspierać inicjatywy społeczne służące tworzeniu przestrzeni do świadomego, inkluzywnego planowania rodziny.

Czy inżynieria genetyczna to przyszłość medycyny? W trakcie debaty porozmawiamy o tym, jak zmiany genetyczne mogą pomagać w leczeniu chorób genetycznych, nowotworów czy infekcji. Zastanowimy się również, gdzie przebiega granica między leczeniem a „poprawianiem” człowieka i jakie ryzyka niesie za sobą ingerencja w materiał genetyczny.

W debacie wezmą udział eksperci z dziedziny biologii molekularnej, genetyki i medycyny. Porozmawiamy o terapii genowej, redagowaniu genów oraz o medycynie spersonalizowanej.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych przyszłością medycyny i pytaniami, na które nie ma jeszcze jednoznacznych odpowiedzi.

Każde przedsięwzięcie biznesowe jest wyzwaniem, szansą, ale i zagrożeniem. Pomimo to wiele osób, zwłaszcza młodych, je podejmuje. Warto jednak wcześniej zdać sobie sprawę z nieoczywistych, czyli często nieuświadamianych reguł biznesu. Zostały one sformułowane na podstawie rozmów z ponad setką znanych polskich przedsiębiorców i menedżerów, którzy osiągnęli wielkie sukcesy.

Instytucje unijne zobowiązane są do współpracy z obywatelami w procesie tworzenia polityki ugrupowania, a także opracowywania konkretnych aktów prawnych. Jedną z form zaangażowania obywateli są konsultacje publiczne. W trakcie spotkania przedstawione będą przykłady zaangażowania obywateli w konsultacje w różnych obszarach polityki unijnej, po których nastąpi dyskusja na temat skali zjawiska, jego znaczenia, a także wad i zalet. 

Po uroczystym otwarciu wystawy pt. "Geofizycy w pracy" zapraszamy na spotkanie z bohaterami zdjęć. Przewidziano kilka krótkich prelekcji naukowców przedstawionych na zdjęciach oraz dyskusję o pracy geofizyków przy kawie i ciastkach.

Czy zastanawiali się Państwo dlaczego otaczające nas sprzęty kanapa, krzesło czy fotel przybierają określone formy? Dlaczego zmieniają się one i ewoluują? Prześledzimy kolejno przemiany stylowe we wnętrzu, by znaleźć odpowiedź.

Wykład w sposób przystępny będzie prezentował zależności form mebli od mody, technologii i obyczaju. Zostaną pokazane historyczne wnętrza, ich przemiany oraz rola sprzętów w przestrzeni. Zastanowimy się także nad fenomenem popularności polskiego powojennego designu.

Podczas prezentacji uczestnicy poznają definicję otwartej nauki, jej główne elementy oraz korzyści, jakie ze sobą niesie. Będzie to również okazja odkrycia dostępnych zasobów i zasad ich wykorzystania.

Instytucje unijne zobowiązane są do współpracy z obywatelami w procesie tworzenia polityki ugrupowania, a także opracowywania konkretnych aktów prawnych. Jedną z form zaangażowania obywateli są konsultacje publiczne. W trakcie spotkania przedstawione będą przykłady zaangażowania obywateli w konsultacje w różnych obszarach polityki unijnej, po których nastąpi dyskusja na temat skali zjawiska, jego znaczenia, a także wad i zalet. 

Na co dzień często słyszymy, że hodowla bydła przyczynia się do zmian klimatycznych, a jedząc produkty odzwierzęce, dokładamy cegiełkę do globalnego ocieplenia. Ale ile w tym stwierdzeniu jest prawdy, a ile uproszczenia? Czy rzeczywiście krowy mają negatywny wpływ na klimat – i jeśli tak, to czy możemy temu przeciwdziałać?

Podczas spotkania spróbujemy spojrzeć na krowy z nowej perspektywy: nie tylko jako źródło emisji metanu, ale również jako ważny element ekologicznych systemów rolniczych. Zastanowimy się, jak działa organizm przeżuwacza i dlaczego bydło odgrywa istotną rolę w zachowaniu bioróżnorodności. Odpowiemy też na pytanie, dlaczego krowy są hodowane w rejonach półpustynnych i czy możliwy jest świat, w którym zupełnie zrezygnujemy z ich obecności.

To okazja, by oddzielić fakty od mitów i lepiej zrozumieć złożoną relację między zwierzętami gospodarskimi, środowiskiem i człowiekiem.

Dołącz do nas i przekonaj się, jak wiele zależy od... krowy!

Tworzywa sztuczne towarzyszą nam od dekad – wszechobecne, wygodne, trwałe. Ale czy zdajemy sobie sprawę, że ich najmniejsze fragmenty, tzw. mikroplastik, stały się nieodłącznym elementem współczesnego świata – i to niekoniecznie w pozytywnym sensie? W czasie wykładu przyjrzymy się bliżej zjawisku, które jeszcze kilka lat temu było tematem jedynie specjalistycznych badań, a dziś budzi coraz większy niepokój naukowców, środowisk medycznych i organizacji ekologicznych.

Czym właściwie jest mikroplastik i jak powstaje? Dlaczego znajduje się nie tylko w oceanach i rzekach, ale także w powietrzu, którym oddychamy, w glebie, w pożywieniu – a nawet w ludzkiej krwi i mleku matki?

Wykład przedstawi najnowszą wiedzę na temat źródeł mikroplastiku i jego dystrybucji w środowisku. Porozmawiamy o jego losach – od momentu uwolnienia do otoczenia, przez drogę, jaką pokonuje w ekosystemach, aż po to, w jaki sposób przenika do organizmów żywych. Szczególną uwagę poświęcimy zagrożeniom, jakie niesie mikroplastik dla zdrowia zwierząt i ludzi. Czy mikrocząstki plastiku działają toksycznie? Jak wpływają na układy pokarmowy, hormonalny, odpornościowy? Czy mogą gromadzić się w organizmie? Choć nauka nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa, już dziś mamy wystarczająco dużo danych, by traktować mikroplastik jako realne zagrożenie – nie tylko dla środowiska, ale również dla nas samych.

Wykład skierowany jest do wszystkich, którzy chcą lepiej zrozumieć skalę i znaczenie jednego z najważniejszych wyzwań współczesnej cywilizacji. 

Celem wykładu będzie omówienie podstawowych pojęć matematyki ubezpieczeniowej wykorzystywanych do budowy tablic trwania życia, które pozwalają m.in. na policzenie oraz analizę średniej długości trwania życia kobiety i mężczyzny (np. przed 2020 rokiem i obecnie), jak również wynikających z tego faktu konsekwencji społeczno-ekonomicznych.

Stosowanie założeń gospodarki cyrkularnej (zero waste), m.in. poprzez proekologiczne codzienne wybory podejmowane w naszych gospodarstwach domowych, przez nas wszystkich jako konsumentów, jest obecnie jedynym możliwym sposobem na „odśmiecenie” otaczającej nas przyrody, naszych miast, gmin, naszego kraju z odpadów, które sami generujemy, a których moglibyśmy w znacznym stopniu uniknąć. Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) w praktyce nie jest niczym innym jak ponownym wykorzystaniem surowców wtórnych, brakiem marnotrawstwa, dbaniem o jak najdłuższe korzystanie z dóbr, a nadto wystrzeganiem się nadkonsumpcji i nabywania rzeczy niepotrzebnych. Dzięki temu mamy szansę osiągnąć cel zbudowania świata (chociażby tego najbliższego) wolnego od szkodliwych odpadów i zanieczyszczeń, od toksyn emitowanych przez spalanie odpadów, czy dostających się do gleb i wód gruntowych. Cel odwrócenia zeszpecenia przyrody i krajobrazów przez wyrzucane i zalegające śmieci.

Zasady zero waste to bowiem - leżące w rękach nas wszystkich - odzyskiwanie i przetwarzanie zamiast zakopywania, składowania i spalania. To też wystrzeganie się żywności zatruwanej chemicznymi substancjami na każdym etapie produkcji. Żywności, która – zamiast odżywiać – jest źródłem wielu chorób (nowotwory) i przyczynia się do skracania ludzkiego życia. Ale skuteczne wdrażanie 5„R” [odrzuć (refuse), ogranicz (reduce), użyj ponownie (reuse/repair), poddaj recyklingowi (recycle), pomóż w zgniciu (rot)] to też baza dla biznesu, który zdolny jest uczynić odpady surowcami i z powrotem przetworzyć je na produkty.

Czy wiesz, że na Kielecczyźnie działa firma będąca liderem sprzedaży odzieży używanej w Europie, która z wyrzuconych na wysypiska tekstyliów potrafi produkować meble? Na Górnym Śląsku natomiast w 2024 r. powstał zakład posiadający 10% światowego (!) rynku odzyskiwania metali ziem rzadkich i innych szlachetnych surowców z wyrzuconej elektroniki… Okazuje się, że GOZ przynosi policzalne korzyści ekonomiczne, bo nie tylko poprawia stan fizycznego i psychicznego zdrowia obywateli (tak ważne wobec słabości systemu służby zdrowia), uniezależnia kraj (od importu, emisyjnego transportu), jest niskokosztowa (potrzebne materiały i surowce odzyskiwane są z odpadów versus z inwazyjnych dla przyrody kopalń, przemysłu ciężkiego itp.) oraz innowacyjna i po prostu – jednocześnie tradycyjna, jak i nowoczesna na miarę wyzwań cywilizacyjnych. 

This lecture will explore how energy efficiency can simultaneously advance energy security, sustainability, and affordability. Against the backdrop of global energy transitions, rising renewable deployment, and price volatility, we will examine energy efficiency as a strategic response to market failures such as carbon externalities and information asymmetries. The lecture will focus on the role of environmental policy instruments—such as subsidies, and environmental taxes — in driving energy-efficient investment. Emphasis will be placed on assessing which policy tools and combinations (policy mixes) are most effective, supported by the latest empirical evidence.

Lobbying jest legalnym, powszechnie stosowanym  w systemach demokratycznych, narzędziem artykułowania racji, postulatów, oczekiwań ze strony grup społecznych, organizacji pozarządowych, biznesu wobec władzy ustawodawczej i wykonawczej. Jest to swoisty dialog pomiędzy społeczeństwem a władzą. Lobbying winien być transparentny, rzetelny, uwzględniający interes oponentów i szeroko pojęty interes społeczny. Lobbying ma swoją ugruntowaną pozycję w organizacjach międzynarodowych ( np. Unia Europejska czy ONZ) oraz w państwach o silnej demokracji np Wielka Brytania, Francja, USA.

W Polsce ma jednak negatywne konotacje co wynika z nieznajomości i braku rozumienia przedmiotu przez polityków, media i pozostałych interesariuszy. Ten wykład ma na celu usystematyzowanie wiedzy na temat Lobbyingu i zasad jego stosowania.

Dowiemy się dlaczego pleśnie występują tak powszechnie w naszym otoczeniu. Mykotoksyny – a cóż to jest? Żywność produkują, ale i psują… – przegląd najważniejszych gatunków grzybów strzępkowych. Co można zrobić, żeby zapobiec rozwojowi pleśni?

“Physikshow” aims to educate kids and adults alike about physics through a fun and engaging show. In our shows, we present entertaining and educational experiments and explain them in an easy-to-understand way.  
The “Physikshow” is lead by Prof. Herbert Dreiner and Timo Poller from the Physics Institute of the Bonn University. The students write, organize and perform the shows during their free time.

Physikshow offers fun, educational physics shows for kids and adults, created by Bonn University students and led by Professors Dreiner and Poller.

„Physikshow” ma na celu popularyzację fizyki wśród dzieci i dorosłych poprzez zabawne, angażujące i łatwe do zrozumienia pokazy naukowe. W ramach naszych występów prezentujemy ciekawe eksperymenty, które łączą walory edukacyjne z elementami rozrywki, a ich zasady tłumaczymy w przystępny sposób.

Projekt prowadzony jest przez profesorów Herberta Dreinera i Timo Pollera z Instytutu Fizyki Uniwersytetu w Bonn. Pokazy są tworzone, organizowane i wykonywane przez studentów, którzy poświęcają na to swój wolny czas.

Tematem prelekcji jest ukazanie elementów kultury zawartych w bajkach w spisanych przez Hadży Seraję Szapszała w okolicach Tebryzu na początku XX wieku. Uczony ten przebywał w Iranie w latach 1901-1908 jako dyplomata i guwerner, a jego pasja badacza zaowocowała powstaniem niewielkiej pozycji „Próby literatury ludowej Turków z Azerbejdżanu Perskiego” opublikowanej w Krakowie w roku 1935.

Jak sam autor wspomina we wstępie do spisania zasłyszanych tekstów skłonił go brak naukowych opracowań tego tematu oraz chęć uwiecznienia dialektów, jakimi posługiwała się zamieszkująca okolice Terbyzu ludność turecka. W książce zamieszczone zostały teksty prozatorskie i poetyckie, w tym siedem bajek, 60 przysłów i powiedzeń, zagadki, typowe dla lit. tureckiej bajaty oraz przykłady pisma. Wszystkie teksty zostały zapisane w oryginale oraz przetłumaczone przez Szapszała na ówczesną polszczyznę.

Bajki poruszają zróżnicowaną tematykę i w zasadzie pozbawione są zarówno postaci wyimaginowanych, jak i zdarzeń, w których uwidacznia się działanie magii, czarów, czy jakiejś siły nadprzyrodzonej, to raczej opowieści ukazujące perypetie głównych bohaterów na tle życia całej społeczności w bliżej niezidentyfikowanym miejscu (choć podawane są też konkretne miejscowości, np. Ispachan, Egipt). Dlatego też stanowią dobry materiał do zidentyfikowania istotnych w życiu Turków Azerbejdżańskich aspektów życia codziennego (życie miejskie, spotkania, plotki, rola bazaru, herbaciarni, łaźni, wykonywane zawody, współzawodnictwo), jak również ich moralności (kłamstwa, oszustwa i oszczerstwa,  podstępy, morderstwa, zazdrość, pożądanie, donosicielstwo, sprzedawczość, lecz także poczucie sprawiedliwości i świadomość własnego miejsca w hierarchii i w całym społeczeństwie, gościnność, dbałość o dobre imię i honor oraz szacunek).

Teksty te są cennym źródłem wiedzy o samym języku używanym na tym terenie (zwłaszcza o stosowanych metaforach), jak również o wierzeniach, które nie tylko uzewnętrzniają się w języku obfitującym w odwołania do Allaha, lecz stanowią motywy działania bohaterów. Żal, rozpacz, skrucha, niezaspokojona żądza, niemożność odnalezienia spokoju powoduje, że dana osoba przywdziewając strój derwisza wyrusza w step, odcina się od dawnego życia i szuka zapomnienia w samotnoś

Japońska kultura kulinarna podbija świat i również w Polsce ostatnio staje się coraz lepiej znana: już nie tylko sake i sushi, ale i zupy z kluskami, takie jak soba i udon, ryżowe kanapki – onigiri, słodycze, kiszonki i wiele innych można spotkać coraz częściej w restauracjach, sklepach specjalistycznych i supermarketach. Współcześnie można zaobserwować też coraz większą popularność literatury, w której tematyka kulinarna odgrywa główną rolę. Potrawy i składniki są już nie tylko elementami tła, wspominanymi dla zbudowania atmosfery i oddania kolorytu lokalnego, lecz mogą być ważną częścią życia bohaterów i głównym tematem utworu.

Nazwy potraw i składników są ściśle związane z kulturą materialną i kulturą życia codziennego regionów, w których powstawały, dlatego też ich użycie w tekście ma duży wpływ na tworzenie atmosfery i wywoływanie poczucia immersji. Jednocześnie, są one szczególnie trudne do tłumaczenia na inne języki, jeżeli takie same potrawy i składniki nie występują na danym obszarze. Co to jest japoński bigos albo napar z jęczmienia? Czy wszyscy już wiedzą, co to są mochi albo gyoza, i w związku z tym można użyć tych nazw w przekładzie bez przypisu? Czy pachnotka, którą można znaleźć w niektórych sklepach obok bazylii i rozmarynu w doniczkach, będzie rozpoznana jako to samo co shiso, wspomniane w powieści? Co począć w tłumaczeniu literackim z wodorostami, które nie mają polskiej nazwy: użyć japońskiej, naukowej, czyli łacińskiej, czy może szerszej, gatunkowej, która może być lepiej znana? A może zgoła pominąć tę nazwę?

Jako japonistka i tłumaczka literatury japońskiej w mojej pracy ciągle zadaję sobie te pytania i szukam jak najlepszych rozwiązań. Posługując się apetycznymi przykładami, w moim wykładzie chciałabym przedstawić szczególne problemy związane z japońskim słownictwem kulinarnym i omówić strategie tłumaczeniowe, jakie można do nich zastosować w przekładach literatury pięknej.

Zarządzanie (i)migracją, sprawami cudzoziemskimi, ochroną i integracją na terytorium RP są w Polsce domeną rządu. Jednocześnie ostatnia dekada to okres rosnącej aktywności polskich miast, w tym dużych, średnich i małych, w obszarze działań skierowanych do osób z doświadczeniem migracji. Samorządy opracowują lokalne strategie i polityki (i)migracyjne i integracyjne, a także rozwijają programy i projekty wspierające działania włączające migrankich mieszańców. Drugą kluczową grupę aktorów lokalnych stanowią liczne organizacje społeczne, których oferta działań integracyjnych obejmuje wiele zróżnicowanych obszarów.

Uwarunkowania działań podejmowanych na szczeblu lokalnym zmieniły się w lutym 2022 r. w związku z pełnoskalową wojną w Ukrainie, której skutkiem była recepcja kilkumilionowej liczby migrantów przymusowych na terytorium Polski, w przeważającej większości obywateli ukraińskich. Wymusiło to natychmiastową reakcję pomocową. Kluczową rolę odegrała mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych (NGOs), które od pierwszych dni działały oddolnie – od przejść granicznych po dworce i media społecznościowe. Obok NGOs aktywne były organizacje międzynarodowe (jak np. UNHCR, IOM, UNICEF) oraz instytucje publiczne – szczególnie miasta – i sektor prywatny. Na ten stan nadzwyczajny nałożyła się zmiana sytuacji politycznej w Polsce po wyborach parlamentarnych w październiku 2023 r. Rząd przyjął nową strategię migracyjną Polski na lata 2025-2030 w 2024 r. Swoją działalność rozpoczęły centra integracji cudzoziemców w wybranych dużych i średnich miastach. 

Celem spotkania jest przedstawienie i omówienie, wspólnie z uczestnikami spotkania, roli aktorów lokalnych (samorządów i organizacji społecznych) w zarządzaniu migracją i integracją. Szczególną uwagę skupimy na przykładzie dużych i średnich miast w Polsce, i działaniach w odpowiedzi na napływ dużej liczby migrantów przymusowych z Ukrainy. Podczas spotkania zaplanowano dyskusję z uczestnikami, korzystanie z materiałów multimedialnych i pracę przy stolikach tematycznych. Pozwoli to uczestnikom na odwołanie się do własnych doświadczeń i obserwacji z różnych miast w Polsce, w tym Warszawy.