Uniwersytet Warszawski

Jak podzielić tort pomiędzy dwie osoby, aby obie były zadowolone z otrzymanego kawałka? Znanym sposobem zapewniającym satysfakcjonujący obie osoby podział jest metoda ”ja kroję, ty wybierasz”.

A co zrobić, jeśli mamy podzielić tort pomiędzy trzy osoby? Znane są dość zagmatwane metody sprawiedliwego podziału tortu pomiędzy trzy osoby wymagające wielu cięć, czyli krojenia tortu na małe kawałeczki. Podczas mojego wykładu, używając lematu Spernera o kolorowaniu trójkąta, pokażę metodę podziału tortu w trzech cięciach zadawalającą wszystkie trzy osoby.

Co powoduje, że wulkany wybuchają i czy w Polsce można je zobaczyć? Jakie były największe katastrofy związane z wybuchami wulkanów i jak wpłynęły na otoczenie? Wykonamy samodzielnie mały model wulkanu i przeprowadzimy kontrolowany wybuch. Poznamy skały, które powstały w wyniku erupcji wulkanicznych.

Geologia to naturalne, krystaliczne piękno, które człowiek nauczył się naśladować. W jaki sposób powstają sztuczne kryształy, jakie związki najłatwiej je tworzą i czy można je wyhodować we własnym domowym laboratorium. Poznamy tajniki chemicznego, kuchennego laboratorium i dowiemy się do czego chemia jest konieczna geologom. Te i inne wiadomości będą przedstawione w formie prostych doświadczeń wykonywanych przez same dzieci.

Mikroanalizy laboratoryjne, działania praktyczne i “artystyczne”. Ukazanie roli mikroorganizmów w procesach geologicznych - złożotwórcza i minerałotwórcza rola mikroorganizmów, oraz w ochronie środowiska (w procesach bioremediacji obszarów skażonych). Zapoznanie uczestników wydarzenia z podstawowymi technikami mikrobiologicznymi niezbędnymi w prowadzeniu badań z zakresu mikrobiologii środowiskowej. Samodzielne przeprowadzenie izolacji bakterii z różnych środowisk w celu założenia hodowli bakteryjnych. Zabawa dla najmłodszych: malowanie bakteriami własnego obrazka.

Skąd wiemy co kryje się we wnętrzu Ziemi i jakimi sposobami to sprawdzić? Poznamy budowę wnętrza Ziemi i samodzielnie wykonamy jej model. Zapraszamy na kolorowe warsztaty.

Spotkanie pod patronatem Orlen S.A. 

Odpowiemy na wiele ważnych pytań dotyczących bursztynu. Skąd wziął się bursztyn i gdzie występuje w Polsce? Jakie tajemnice skrywa w sobie? Do czego służył na przestrzeni wieków i co dziś z niego wykonujemy? Co to był szlak bursztynowy? Wykonamy niewielką bursztynową galanterię i sprawdzimy czy bursztyn można podrobić.

Ponad sto lat temu Albert Einstein przewidział istnienie fal grawitacyjnych – zmarszczek czasoprzestrzeni. Przez dekady wydawało się, że ich bezpośrednie wykrycie pozostanie poza zasięgiem nauki. Aż do 14 września 2015 roku, gdy dwa interferometryczne detektory fal grawitacyjnych LIGO w USA po raz pierwszy zarejestrowały sygnał GW150914, pochodzący z kosmicznego zderzenia dwóch gwiazdowych czarnych dziur. To przełomowe odkrycie, uhonorowane w 2017 roku Nagrodą Nobla z fizyki otworzyło nowe okno na Wszechświat. Znaczący wkład w to odkrycie mieli również polscy naukowcy – 15 badaczy z grupy POLGRAW, będącej częścią międzynarodowego konsorcjum Virgo. Od tamtej pory współpraca LIGO-Virgo-Kagra zaobserwowała ponad 300 źródeł fal grawitacyjnych, mających istotne znaczenie w poznaniu natury czarnych dziur, gwiazd neutronowych, błysków gamma.

O poszukiwaniach fal grawitacyjnych, o niezwykłych odkryciach oraz dalszych perspektywach badań opowie prof. Dorota Gondek-Rosińska z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, współautorka publikacji o epokowym odkryciu.

Wiemy co powiedział Konfucjusz: Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem. Dziś można byłoby dodać czwarty element: Pozwól mi nauczać, a sam zacznę poszukiwać, pytać i doświadczać. Tak powstał szkolny festyn przyrodniczy nieco inny od dotychczasowych. Opiera się na dwóch założeniach: po pierwsze doświadczenia i pokazy prowadzą uczniowie, a po drugie jest przyrodniczy. Nie fizyczny, biologiczny czy chemiczny, ale właśnie przyrodniczy.

Jak go przygotować? Jak przeprowadzić? Kogo potrzebujemy do współpracy? Skąd wziąć przyrządy? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć.

Na razie powiem tylko czego potrzebujemy na początek: chęci, zapału i otwartości!

Seminaria dla Nauczycieli Fizyki to nowa oferta Wydziału Fizyki UW adresowana do aktywnych nauczycieli przedmiotu, studentów kierunku nauczanie fizyki oraz uczestników studiów podyplomowych przygotowujących do nauczania fizyki. Co miesiąc spotykam się na inspirujących prelekcjach i warsztatach umożliwiającym praktyczne przygotowanie do wdrożenia nowych pomysłów w codziennej praktyce dydaktycznej.

Nauczyciele uczęszczający na Seminaria regularnie uzyskują certyfikat poświadczający podniesienie kwalifikacji zawodowych.

Terminy wszystkich spotkań są dostępne na stronie: https://nauczyciele.fuw.edu.pl/

W ramach spotkania uczestnicy odwiedzą Laboratorium Mechaniki Płynów Zakładu Fizyki Atmosfery Wydziału Fizyki UW: w trakcie wycieczki obejrzą m.in. pokaz działania komory chmurowej  (jak powstaje chmura w laboratorium) oraz tunelu aerodynamicznego. 

Spotkanie poświęcone prezentacji najważniejszych osiągnięć naukowych Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Celem jest przedstawienie ILS oraz promocja naszego dorobku badawczego, podkreślając nasze sukcesy w zakresie publikacji, projektów naukowych i grantów, popularyzacji badań oraz potencjału dydaktycznego. 

Od kiedy ludzie ujarzmili ogień i zaczęli go używać jako znakomite źródło światła i ciepła, coraz mniej boimy się ciemności nocy a dzień wydłużamy niekiedy tak bardzo, że nie starcza nam czasu na sen – ale doba ma zawsze 24 godziny!

Obrót Ziemi wokół własnej osi sprawia, że dzień i noc następują po sobie z niezmienną regularnością, więc mieszkańcy naszej planety – od mikroorganizmów po człowieka – muszą posiadać mechanizmy zapewniające adaptację do tych zmian środowiska. Jest to zegar biologiczny, dla którego światło jest najważniejszym źródłem informacji. Jeśli jednak pojawia się w niewłaściwych porach i ilości, ma zły kierunek padania a także barwę i intensywność, wówczas mówimy o zanieczyszczeniu świetlnym. Niesie ono za sobą cały szereg komplikacji widocznych na różnych polach organizacji naszego życia, od astronomii po ekonomię, po drodze zakłócając funkcjonowanie ekosystemów a także fizjologię roślin i zwierząt oraz zdrowie ludzi. Co gorsza, zakres i intensywność zanieczyszczenia światłem z każdym rokiem wzrasta globalnie, co jest m.in. pochodną powszechnej urbanizacji, rozwoju przemysłu a także coraz gęstszej sieci dróg, których intensywnie oświetlane miejsca obsługi pasażerów są często zlokalizowane w terenach zalesionych, wprowadzając zakłócenia świetlne w tamtejsze ekosystemy.

Ponieważ światło nie zna granic, więc dociera również do naszych mieszkań, zakłócając zdrowy sen i sprzyjając rozwojowi chorób tzw. cywilizacyjnych. Tak przedstawiona sekwencja zdarzeń to skrót myślowy, bowiem pomija to działanie sztucznego światła w nocy (ALAN), które hamuje syntezę melatoniny, hormonu ciemności synchronizującego działanie zegara biologicznego. Ponadto – współczesny człowiek nie wyobraża sobie funkcjonowania bez permanentnie włączonych urządzeń elektronicznych, które towarzyszą mu także w nocy, a emitowane przez nie światło z dużą komponentą niebieskiego ma też istotny udział w zakłócaniu funkcji zegara biologicznego. To także prowadzi do desynchronizacji funkcji życiowych człowieka – i znowu pojawiają się choroby cywilizacyjne, u których podłoża leżą zakłócenia snu i jego jakości. Powinniśmy zatem dbać o ciemność nocy i starać się chronić nasz zegar biologiczny, do czego punktem wyjścia jest propagowanie wiedzy i świadomości tego, czym grozi niekontrolowana obecność ALAN.

Pojawienie się nowego członka rodziny to może być dla starszego rodzeństwa radość a może też silny stres. Co wiemy o relacjach między rodzeństwem? Czy zależy to od różnicy wieku lub płci? Czy młodszy jest zawsze faworyzowany? A może jedynacy mają lepiej? Na wykład z elementami warsztatu zapraszam przede wszystkim rodzeństwa.

Wykład będzie poświęcony słynnej książce Carla Collodiego o pajacyku, który zamienia się w prawdziwego chłopca. Jako motyw przewodni posłuży problem niekonsekwencji, bardzo wyraźny w samej warstwie dosłownej utworu, jak i w możliwych jego interpretacjach. Konsekwencją poszukiwania niekonsekwencji stanie się, być może, odnalezienie konsekwentnej wykładni tej opowieści, znanej wszystkim z dzieciństwa, ale nie każdemu z dorosłości.
 

Pracownicy ŚLCJ oprowadzą Państwa po Laboratorium. Będzie można zobaczyć „serce” Laboratorium – czyli cyklotron, oraz usłyszeć o tym jak działa ten akcelerator. Zwiedzić będzie można też halę eksperymentów – czyli miejsce, do którego docierają wiązki ciężkich jonów przyspieszone w cyklotronie i gdzie, wykorzystując różnego rodzaju układy detektorów, prowadzi się badania z fizyki jądrowej (i nie tylko).

Zwiedzanie laboratorium poprzedzone będzie pokazem filmu animowanego "Tajemniczy Świat Jąder Atomowych", który zabierze widza w podróż do mikroświata. Pokaże, jak odkryto istnienie jądra atomowego i jak badamy jego strukturę.

Archeogenomika – dziedzina nauki, która zajmuje się odczytywaniem informacji genetycznej ze szczątków ludzkich sprzed wieków, jest coraz szerzej wykorzystywana w badaniach nad przeszłością. Z jednej strony pozwala ona na poznanie cech charakteryzujących konkretne osoby i grupy, np. poprzez identyfikację różnic między garniturem genetycznym neandertalczyków i ludzi współczesnych i idących za nimi różnic fizjologicznych, morfologicznych czy nawet behawioralnych; czy skłonności do chorób serca lodowej mumii z Tyrolu. Z drugiej zaś umożliwia śledzenie zmian sygnału genetycznego w czasie i przestrzeni świadczącego o intensywności i kierunkach mobilności ludzi w wybranym czasie i miejscu, np. ekspansję z Bliskiego Wschodu ludów rolniczych niosących tzw. „rewolucję neolityczną”. Wraz z rosnącym szybko zasobem danych archeogenetycznych jesteśmy w stanie z coraz większą precyzją wyznaczać wynikające z wzajemnego przepływu genów powiązania między żyjącymi dawno społecznościami, wskazywać kiedy, skąd i dokąd przemieszczały się większe grupy ludności, wykrywać przypadki dalszych i bliższych migracji poszczególnych osobników, odtwarzać poziom pokrewieństwa, a nawet całe drzewa rodowe, osób pochowanych na dawnych cmentarzyskach, a nawet odnajdywać krewnych pochowanych setki kilometrów od siebie nawzajem. Badania genetyczne historycznych i prehistorycznych populacji budzą szerokie zainteresowanie, a ich znaczenie zostało docenione przez komisję noblowską, która w 2022 roku uhonorowała nagrodą w kategorii fizjologii i medycyny profesora Svante Pääbo – jednego z ojców archeogenomiki. Podczas wykładu, postaram się przybliżyć metody i możliwości, ale też ograniczenia, badań nad pradawnymi genomami oraz odpowiedzieć na nurtujące Państwa pytania. 

Zapraszamy na niezwykłe warsztaty, które pozwolą Ci spojrzeć na grunt w zupełnie nowy sposób! Czy zastanawiałeś się kiedyś, jaką rolę odgrywa ziemia pod naszymi stopami w kształtowaniu środowiska, w którym żyjemy? Podczas tych zajęć dowiesz się, jak różne rodzaje gruntu wpływają na budownictwo, rolnictwo i ekosystemy.

Poznasz właściwości piasku, gliny i innych materiałów, które tworzą podłoże naszej planety. Zgłębisz procesy formowania się gruntów i ich struktury. Przeprowadzimy ciekawe eksperymenty, które pokażą, jak rozpoznać różne rodzaje gruntów oraz ich właściwości.

Te zajęcia są doskonałą okazją do zrozumienia, jak ważny jest grunt w naszym codziennym życiu oraz jak możemy go wykorzystać w sposób zrównoważony i efektywny. Przyjdź i odkryj, co się kryje pod stopami!

Matematyka zazwyczaj kojarzy się nam z perfekcją, dążeniem do ideału. Co jednak zrobić, gdy trzeba jednocześnie mierzyć się i z matematycznym rygorem, i z brutalnymi ograniczeniami narzucanymi przez świat zewnętrzny? Na kilku komputerowo wspomaganych przykładach zobaczymy, że nierzadko w praktyce "(trochę) gorzej" może być znacznie lepiej niż "(teoretycznie) najlepiej".

Czy wiesz, że jeśli urodziłeś się po 1990 roku, masz realną szansę dożyć 90–100 lat? A może nawet dłużej. Tylko... co to oznacza dla Ciebie, dla mnie, dla nas wszystkich?

Starość już tu jest. Przestała być wyjątkowym losem „nielicznych” – staje się nową normą. Już dzisiaj co czwarty Polak jest w wieku powyżej 60 lat. A liczba ta stale rośnie. Mimo że statystyki mówią jasno, wielu z nas nadal woli ten temat omijać. Dlaczego? Bo starość budzi lęk. Kojarzy się z utratą, chorobą, samotnością. A przecież to może być zupełnie inna historia.

Ten wykład to zaproszenie do myślenia o starości nie jako o końcu, lecz jako o kolejnym bardzo ważnym etapie życia. Opowiem o tym, jak zmienia się nasze wyobrażenie starości w świecie popkultury i mediów, jak przedstawiani są seniorzy w serialach, reklamach i internecie, a jak naprawdę wygląda ich codzienność. Będą też historie z życia: inspirujące, zabawne i wzruszające – bo rozmawiałam z osobami, które pokazują, że starość to nie musi być czas rezygnacji, tylko być może nowego początku.

Zastanowimy się, czy „aktywne starzenie się” to recepta dla każdego, czy raczej kulturowa presja. Czy mamy prawo do starości w swoim tempie? I co zrobić, żeby ta przyszłość, która nas czeka, była dobra – nie tylko statystycznie.

To wykład dla wszystkich – niezależnie od wieku. Bo niezależnie od tego, czy masz 17, 37 czy 67 lat – starzenie się to temat, który Cię nie ominie. Ale może zamiast się go bać, warto go zrozumieć. A nawet... oswoić?

Katedra Białorutenistyki została powołana do życia w 1956 roku. Inicjatorem utworzenia, organizatorem i wieloletnim kierownikiem Katedry była prof. dr hab. Antonina Obrębska-Jabłońska. Następnie Katedrą kierowali takie osobowości, jak prof. dr hab. Elżbieta Smułkowa, prof. dr hab. Aleksander Barszczewski, dr hab. Nina Barszczewska, prof. UW. Na przestrzeni wielu lat jednostka ta była jedyną uniwersytecką placówką dydaktyczno-naukową poza granicami Białorusi. Prezentacja ma na celu przybliżenie historii jednostki oraz prowadzonych przez nią badań.

W okresie ostatniego zlodowacenia, przez ponad 100 tysięcy lat, w Europie panowały warunki diametralnie różne od współczesnych. Przez większość czasu dużą jej część zajmowała sucha, bezdrzewna tundra zamieszkiwana przez gatunki przystosowane do takiego środowiska - większe, takie jak mamuty, hieny jaskiniowe czy nosorożce włochate oraz mniejsze, na przykład norniki wąskogłowe lub obrożniki tundrowe. O ich historii możemy dowiedzieć się z kości odnajdowanych przez paleontologów, a jeszcze więcej, badając DNA zachowany w tych kościach. Badania kopalnego DNA, czyli DNA odczytanego z kości dawno nieżyjących organizmów, w ciągu ostatnich 20 lat zrewolucjonizowały naszą wiedzę o gatunkach żyjących w epoce lodowcowej, ich pochodzeniu, migracjach i reakcjach na dawne zmiany klimatu. Tak więc, jeżeli jesteście ciekawi, dokąd chadzały mamuty, czy hieny jaskiniowe znały swoich afrykańskich krewnych lub czy obrożniki emigrowały z Europy – zapytajcie genetyka!

Pracownicy ŚLCJ oprowadzą Państwa po Laboratorium. Będzie można zobaczyć „serce” Laboratorium – czyli cyklotron, oraz usłyszeć o tym jak działa ten akcelerator. Zwiedzić będzie można też halę eksperymentów – czyli miejsce, do którego docierają wiązki ciężkich jonów przyspieszone w cyklotronie i gdzie, wykorzystując różnego rodzaju układy detektorów, prowadzi się badania z fizyki jądrowej (i nie tylko).

Zwiedzanie laboratorium poprzedzone będzie pokazem filmu animowanego "Tajemniczy Świat Jąder Atomowych", który zabierze widza w podróż do mikroświata. Pokaże, jak odkryto istnienie jądra atomowego i jak badamy jego strukturę.

Dlaczego mieszkańcy Okinawy żyją tak długo i szczęśliwie? Co zachodni świat może wynieść z japońskiej filozofii życia? Zapraszamy na spotkanie w ramach bloku psychologii filmu, podczas którego przyjrzymy się fenomenowi długowieczności mieszkańców japońskiej wyspy Okinawa – regionu słynącego z największej liczby stulatków na świecie.

Wydarzenie otworzy pokaz filmu dokumentalnego „Exploring the Island Where People Don’t Die (Okinawa)”, który w przystępny i obrazowy sposób ukazuje codzienne życie starszych mieszkańców Okinawy. Kamera śledzi ich na zakupach, w kuchni, w ogrodzie – ale też w chwilach refleksji i radości, pokazując nie tylko ich wyjątkową fizyczną kondycję, ale także głębokie zakorzenienie w lokalnej społeczności. 

Przed seansem odbędzie się 30-minutowy wykład dr hab. Alicji Waszkiewicz-Raviv – badaczki mediów i psycholog komunikacji.  To spotkanie to nie tylko refleksja nad fenomenem długowieczności, ale również okazja, by wspólnie zastanowić się nad tym, co dla każdego z nas znaczy dobre życie i jak kino może inspirować do zmiany perspektywy.

Technologia przez długi czas była postrzegana jako siła napędzająca degradację środowiska. Wzrost zużycia energii, emisji dwutlenku węgla, kryzys wodny czy zależność od surowców ziem rzadkich – wszystko to pogłębiało przekonanie, że innowacje cyfrowe oddalają nas od przyrody. Jednak w obliczu kryzysu planetarnego zaczyna się rysować inny obraz: technologia staje się nie tylko narzędziem kontroli i eksploatacji, ale także aktorem aktywnie splecionym z ekosystemem. Działa na rzecz jego ochrony, regeneracji i zrozumienia.

Po technologie sięgają dziś państwa, które wdrażają cyfrowe strategie klimatyczne, wykorzystując dane satelitarne, AI i czujniki środowiskowe do monitorowania emisji, zarządzania wodą czy prognozowania klęsk żywiołowych. Korporacje, naciskane przez regulacje i oczekiwania społeczne, analizują swoje ślady węglowe, mierzą wpływ łańcuchów dostaw na środowisko i inwestują w zieloną transformację. Ale technologia nie jest już tylko domeną państw czy przemysłu. Coraz częściej to społeczeństwo obywatelskie i ruchy społeczne wchodzą z nią w sojusz – tworząc oddolne systemy pomiaru zanieczyszczeń, monitorując działania firm i władz, czy mobilizując dane na rzecz realizacji postulatów klimatycznych.

W tym nowym pejzażu ludzko-nieludzkim natura nie jest już tylko biernym obiektem pomiaru – sama staje się źródłem i przetwórcą danych. Pszczoły zbierają informacje o zanieczyszczeniach, małże reagują na toksyny w wodzie, a grzybnie – jak sugerują badacze – mogą być używane jako biologiczne procesory. Sztuczna inteligencja, sprzężona z tymi systemami, nie tylko modeluje przyszłe scenariusze klimatyczne, ale też wspiera projektowanie alternatywnych światów – bardziej sprawiedliwych, odpornych i zrównoważonych.
Technologia nie rozwiąże kryzysu sama, ale może stać się jego sprzymierzeńcem – jeśli zostanie zakorzeniona w etyce troski i odpowiedzialności. Przyszłość nie należy ani wyłącznie do natury, ani do maszyn. Należy do ich splątania – do świata, w którym cyfrowe i organiczne współdziałają na rzecz przetrwania planety.

Warsztat będzie dotyczył specyficznych trudności, które mogą wystąpić u osób z uszkodzeniami mózgu, takimi jak np. udary, urazy czy nowotwory.

Przedstawione zostaną wybrane zaburzenia neuropsychologiczne – m.in. pamięci, uwagi, funkcji językowych, funkcji wzrokowo-przestrzennych i funkcji wykonawczych – oraz ich wpływ na codzienne funkcjonowanie Pacjentów i ich rodzin. Omówione zostanie znaczenie i cel badania neuropsychologicznego w ocenie stanu pacjenta. Przedstawię również informacje dotyczące możliwości rehabilitacji neuropsychologicznej, wykorzystującej plastyczność mózgu i strategie kompensacyjne.