polski

Pojęcie traumy międzypokoleniowej odnosi się do zjawiska, w którym skutki traumatycznych wydarzeń doświadczonych przez jedną generację mogą wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne ich potomstwa. Po raz pierwszy zostało ono opisane w 1967 roku przez Vivian Rakoff, która zaobserwowała wzrost częstości występowania zaburzeń psychicznych u dzieci ocalałych z Holokaustu.

Jak to możliwe? Badania pokazują, że doświadczenia takie jak wojny, przemoc czy katastrofy mogą powodować zmiany w ekspresji genów – bez zmiany samego DNA – poprzez mechanizmy epigenetyczne. Te zmiany (tzw. modyfikacje epigenetyczne) mogą być przekazywane kolejnym pokoleniom, nawet jeśli potomkowie nie doświadczyli traumy bezpośrednio.

Jednym z kluczowych mechanizmów mogących odpowiadać, że proces dziedziczenia traumy jest metylacja DNA, która wpływa na to, jak „aktywny” jest dany gen. Na przykład, dzieci kobiet będących w ciąży podczas ludobójstwa w Rwandzie, wykazywały wyższy poziom zaburzeń lękowych i depresji oraz zmiany we wzorcu metylacji w genach odpowiedzialnych za reakcje na stres.

W czasie wykładu poruszane zostanie również kwestia biologicznej roli powstawania modyfikacji epigenetycznych. Czy zmiany te zawsze są jednoznacznie negatywne? 

Nowe badania pokazują także, że stres może wpływać nie tylko na komórki rozrodcze matki ale również ojców – poprzez tzw. pęcherzyki zewnątrzkomórkowe (EV), przekazywane są informacje o stresie do plemników. Zmiany te zostały udokumentowane w badaniach nad mikroRNA plemników.

W trakcie wykładu przyjrzymy się również roli psychoterapii w kształtowaniu epigenomu. Leczenie zaburzeń takich jak PTSD (zespół stresu pourazowego) czy osobowość podtypu granicznego (ang. borderline personality disorder) może prowadzić do „odwrócenia” zmian epigenetycznych, co pokazuje potencjał psychoterapii nie tylko w leczeniu objawów, ale także do biologicznego „usuwania” śladów traumy i kształtowania zdrowia psychicznego przyszłych pokoleń.

W ramach spotkania uczestnicy odwiedzą Laboratorium Mechaniki Płynów Zakładu Fizyki Atmosfery Wydziału Fizyki UW: w trakcie wycieczki obejrzą m.in. pokaz działania komory chmurowej  (jak powstaje chmura w laboratorium) oraz tunelu aerodynamicznego. 

Podczas warsztatów opowiem co to są białka, z czego są zbudowane oraz jak funkcjonują i co to znaczy projektować antybiotyki.  Wspólnie zrobimy koralikowe białko, a następnie zapętlimy kilka własnoręcznie zrobionych białek. Od uczestnika będzie zależeć, czy wcieli się w biologa, chemika, fizyka czy informatyka podczas tworzenia białka. Warsztaty przeznaczone są dla dzieci od 5 lat. Dziecku może towarzyszyć opiekun.

Czy dwa razy cięższy pacjent potrzebuje podwójnej dawki leku? Na pierwszy rzut oka tak, ale okazuje się, że tak wcale nie jest. W ogólności pytanie brzmi: jak ilość energii zużywanej przez organizm (czyli metabolizm) zależy od masy? Historia tego zagadnienia jest fascynująca.

W latach 30-tych XX wieku szwajcarski biolog Max Kleiber sformułował odpowiednie prawo, wywnioskowane eksperymentalnie, ale przez dekady nikt nie umiał wytłumaczyć skąd ono się bierze. Dopiero w latach 90-tych zaproponowano matematyczny model używający fraktali, który tłumaczy skąd zaskakującą zależność w przyrodzie zwaną prawem Kleibera (szczegóły opowiem na wykładzie). A konsekwencje tego prawa idą dalej i tłumaczą m.in. jak zależy długość życia zwierząt od masy i dlaczego.

Wyobraź sobie piekło z precyzyjnie zaprojektowanym systemem kar: złodzieje tracą ludzką postać i zamieniają się w wijące się węże, samobójcy zostają uwięzieni w ciałach drzew, które szarpią harpie, a hipokryci wędrują w lśniących złotem szatach, ciężkich od ołowiu. Nie mówimy tu o nowym horrorze ani grze komputerowej, lecz o Boskiej Komedii Dantego. Choć minęło ponad siedem stuleci od jego powstania, arcydzieło włoskiego poety wciąż fascynuje, porusza i inspiruje autorów komiksów i powieści kryminalnych, zespoły muzyczne czy twórców gier wideo. Podczas naszego spotkania zejdziemy razem do piekła. Przejdziemy przez dziewięć kręgów, przyjrzymy się najbardziej niezwykłym karom i spróbujemy zrozumieć, w jaki sposób odpowiadają one przewinieniom potępieńców. Zobaczymy, jak Dante z niesamowitym wyczuciem dramaturgii buduje świat, który nie tylko przeraża, ale i skłania do refleksji. To jednak nie wszystko. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ta średniowieczna wizja wciąż przemawia do naszej wyobraźni i przyjrzeć się temu, jakie formy przybiera ona we współczesnej popkulturze. Jak to możliwe, że dzieło sprzed wieków nie traci aktualności? I co mówi nam dziś o grzechu, winie i sprawiedliwości?

Jeśli lubisz, gdy rozrywka łączy się z refleksją i nie masz nic przeciwko podróży do piekła (na własną odpowiedzialność!), zapraszamy! Dante to więcej niż lektura. To uniwersum, które wciąż żyje, i ma się zaskakująco dobrze.

Warsztaty z pasożytami – nauka, która wciąga!

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jak wyglądają pasożyty pod mikroskopem? A może chcesz dowiedzieć się, jak unikać spotkania z kleszczem? Podczas festiwalu zapraszamy na wyjątkowe warsztaty prowadzone przez Koło Naukowe Parazytologii, które odkryją przed Tobą fascynujący (i trochę przerażający!) świat pasożytów.

W trakcie wydarzenia będziesz mógł zanurzyć się w mikroskopową rzeczywistość – obejrzysz autentyczne preparaty z larwami, jajami oraz dorosłymi formami pasożytów, zarówno tych znanych z lekcji biologii, jak i prawdziwych egzotycznych „dziwolągów”. Dowiesz się, które z nich zagrażają ludziom, a które naszym pupilom.

Na najmłodszych i nieco starszych uczestników czekają interaktywne gry i quizy – poznasz pasożyty w formie zabawy, odkryjesz, jak się przenoszą, jakie mają cykle życiowe i gdzie najłatwiej je spotkać (spoiler: nie tylko w lesie!). Jednym z głównych bohaterów będzie kleszcz – mały, ale groźny. Dowiesz się, jak wygląda z bliska, jak go bezpiecznie usunąć i – co najważniejsze – jak się przed nim skutecznie chronić.

Warsztaty mają charakter otwarty i są przeznaczone dla osób w każdym wieku – od ciekawskich przedszkolaków po dorosłych pasjonatów biologii. To świetna okazja, by z bliska poznać świat niewidoczny gołym okiem i zrozumieć, dlaczego parazytologia to nie tylko nauka, ale i misja.

Przyjdź i przekonaj się, że pasożyty mogą być... fascynujące!

Ekonomiści w badaniach wskazują, że standardowe cykle koniunkturalne w gospodarce od okresu przejścia z fazy recesji do fazy ekspansji trwają mniej więcej 5 lat. W związku z tym jak przewidzieć kryzysy finansowe – które mają skutki dla sektora finansowego, niefinansowego jak i rządowego.

W pierwszej części spotkania omówione zostaną klasyczne mechanizmy kryzysów finansowych ze szczególnym uwzględnieniem roli NINJA (No Income, No Job, No Assets) oraz krajów PIIGS/PIIGS+I (Portugalia, Irlandia, Włochy, Grecja, Hiszpania i Islandia) w globalnym kryzysach finansowych.

W drugiej części  spotkania podjęta zostanie próba analizy wpływu cyfryzacji i digitalizacji rynku finansowego oraz zmian technologicznych na ochronę konsumenta na rynku finansowym i odpowiedzi na pytanie – czy BigTechy oraz fininfluenserzy to instytucje/osoby których trzeba się bać, czy korzystać z ich produktów/rad?

Małe rozmiary i wysoka częstotliwość ruchów skrzydeł owadów czynią je interesującym, a jednocześnie trudnym obiektem badań. Podczas wykładu zostaną przedstawione podstawy aerodynamiki lotu owadów zilustrowane animacjami wyników badań numerycznych. Czy w dobie panowania dronów możemy się czegoś nauczyć od owadów?

28 września 1939 r. generał Tadeusz Kutrzeba i generał Johannes Blaskowitz podpisali akt kapitulacji Warszawy. A już 1 października gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w alei Szucha 25 oraz sąsiedni, siedzibę Najwyższej Izby Kontroli w alei Szucha 23 – zajęła niemiecka IV grupa operacyjna, oddział policyjny utworzony w celu wyłapania na zajętych polskich terenach osób uznanych za przeciwników. Wkrótce gmach w alei Szucha 25, przeznaczony na kwaterę główną Gestapo w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, i cała aleja – stały się centrum niemieckiej dzielnicy policyjnej.

Co zadecydowało o wyborze tego właśnie rejonu i tego budynku? Gdzie przebiegały granice tej dzielnicy? Jakie znajdowały się w niej obiekty? Czy była jedynym rejonem Nur für Deutsche w okupowanej Warszawie? Między innymi odpowiedzi na te pytania poznają uczestnicy spotkania, na które zapraszamy.

Proponowany wykład będzie próbą podsumowania aktualnej wiedzy na temat okultyzmu i spirytyzmu drugiej połowy XIX wieku oraz wieku XX (i ich wcześniejszych korzeni) z perspektywy historii kultury późnej nowoczesności. Omówione zostaną między innymi takie istotne dla tematu pozycje jak książki Frances A. Yates, dotyczące „Oświecenia Różokrzyżowców” czy „magii i okultyzmu w Anglii epoki elżbietańskiej”, bądź też praca zbiorowa pod redakcją Berenice G. Rosenthal The Occult in Russian and Soviet Culture. Na tym tle przedstawiona zostanie polska, literacka recepcja okultyzmu i spirytyzmu (m. in. w twórczości Reymonta), wraz z omówieniem najpopularniejszych autorów z tego kręgu popularnych w Polsce na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym (Allan Kardec, Emil Schuré, Jelena Bławatska, Rudolf Steiner, Joseph Anton Schneiderfranken).

Konkluzją będzie prezentacja prób racjonalizacji tego fenomenu poprzez połączenie go z odkryciem nieświadomych warstw ludzkiej psychiki (m. in. u prekursora takiej racjonalizacji – Eduarda von Hartmanna, w jego książce Spirytyzm i na tle filozoficznej syntezy Filozofia nieświadomego), zarysowującym odmienną ścieżkę ich interpretacji, niż „klasyczna” psychoanaliza.

Inżynieria biomedyczna to dziedzina, która każdego dnia zmienia nasze podejście do zdrowia i leczenia chorób. Podczas spotkania pokażemy, jak zaawansowane technologie – takie jak robotyka chirurgiczna, sztuczna inteligencja w diagnostyce czy implanty drukowane w 3D – wspierają lekarzy i pacjentów. Uczestnicy dowiedzą się, jak działają nowoczesne sensory monitorujące stan zdrowia, zobaczą na żywo przykłady urządzeń, które zmieniają oblicze rehabilitacji i leczenia przewlekłych schorzeń. Przedstawimy również działania EMBS IEEE – największej na świecie organizacji zrzeszającej inżynierów biomedycznych – która wspiera rozwój innowacyjnych technologii medycznych oraz promuje edukację i współpracę między naukowcami, lekarzami i inżynierami. To idealna okazja, by przekonać się, że przyszłość medycyny to interdyscyplinarna współpraca!

Wykład przedstawia koncepcję ewolucji systemu leksykalno-komunikacyjnego (SLK) w kontekście współczesnej komunikacji między człowiekiem a agentem komunikacyjnym (chatbotem). System ten uwzględnia zasadnicze elementy kształcenia współczesnych specjalistów językoznawstwa i translatoryki: specjalistów ds. systemów leksykalno-komunikacyjnych oraz redaktorów informacji i jakości tłumaczenia. Ponadto omówiony zostanie aspekt praw autorskich i definicji tłumaczenia wykonywanego przez człowieka oraz dopuszczalne wsparcie maszyn i oprogramowania.

W drugiej części przedstawione będą wybrane przykłady odpowiedzi chatbotów i analizę ich działania, pokazując zarówno ich dobre, jak i złe strony (na obecnym etapie rozwoju), w tym także zagrożenia wynikające z generowanych błędnych odpowiedzi. Uwzględniono również perspektywę tłumaczy tekstów specjalistycznych na coraz bardziej wymagającym rynku tłumaczeń.

Całość zostanie poprzedzona krótką informacja na temat działalności naukowej i dydaktycznej Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej UW.

Co łączy kichnięcie, mydło i niewidzialne stworzenia? Więcej, niż się wydaje!

Te warsztaty to wyprawa do mikroświata, w którym fizyka spotyka się z bakteriami,

a ciekawość prowadzi do niespodziewanych odkryć. Dzieci poznają zjawiska, które rządzą światem zarazków, i odkryją, że nauka może być zabawna, zaskakująca i bardzo… zaraźliwa! To idealna okazja, by spojrzeć na codzienność przez naukową lupę i zobaczyć to, czego nie widać gołym okiem.)

Wyobraźmy sobie bryłę, która, oglądana z różnych stron, wygląda tak samo - na przykład wielościan foremny. Zobaczymy, jak można taką bryłę powiązać z pewnym układem symetrii w przestrzeni i jak to pomaga wyznaczyć wyjątkowe, bardzo symetryczne, bryły. Czy przyroda wymaga od różnych swoich obiektów pewnych symetrii? Okazuje się, że tak - spróbujemy sprawdzić, jak to się przejawia i co jest tego przyczyną.

Mocne strony charakteru to wartości, które wcielamy w życie, charakterystyki wyrażające się w naszych myślach, uczuciach i działaniach; takie, których realizowanie rozwija i nas i innych w sposób służący dobru społeczności. Ich stosowanie – w życiu osobistym, zawodowym, rodzinnym, społecznym – może przynieść nam szereg pozytywnych rezultatów: wyższy dobrostan, satysfakcję i więcej osiągnięć (małych i dużych); więcej pozytywnych doświadczeń i relacji; większe zaangażowanie, a także poczucie sensu. Czasem korzystamy z nich jednak niewystarczająco, a czasem – nadmiernie. Niekiedy tylko częściowo znamy i rozumiemy ich specyfikę.

W trakcie spotkania, uczestnicy będą mieli okazję dowiedzieć się o 24 mocnych stronach charakteru, poznają koncepcję złotego środka czyli optymalnego stosowania mocnych stron charakteru oraz będą mieli okazję poznać przykładowe sposoby rozwijania dwóch mocnych stron charakteru – miłości i zamiłowania do uczenia się. Spotkanie jest połączeniem wykładu i indywidualnych ćwiczeń pozwalających na dokonanie wglądu w siebie.

Zostań małym ratownikiem!

Weź udział w wyjątkowych warsztatach i poznaj tajniki udzielania pierwszej pomocy. Nauczysz się, jak prawidłowo zakładać opatrunki i zabezpieczać drobne rany – wszystko w formie zabawy i pod czujnym okiem instruktorów.

Zabierz ze sobą mamę, tatę lub starsze rodzeństwo – będą Twoimi „poszkodowanymi”, którym pomożesz jako prawdziwy ratownik!

Czeka Was wspólna przygoda i ważna lekcja, którą zapamiętacie na długo.

Podczas zajęć zostaną przedstawione istniejące rozwiązania robotów-telemanipulatorów chirurgicznych i medycznych stosowane w praktyce medycznej oraz nowe koncepcje takich robotów, a także doświadczenia własne autora z zakresu projektowania i konstrukcji manipulatorów do zastosowań w medycynie.

Zostanie zaprezentowane spektakularne zastosowanie robotów chirurgicznych wykorzystywanych do operacji minimalnie inwazyjnych serca dotyczących wykonywania tzw. by-passów w chorobie niedokrwiennej serca. Najbardziej znane roboty dla chirurgii to AESOP i ZEUS oraz daVinci produkcji USA. W referacie zostanie przedstawiona typowa procedura stosowana w chirurgii z użyciem robota-telemanipulatora, w którym narzędzia są sterowane zdalnie, zaś kamera endowizyjna, przekazująca obraz operowanego miejsca, jest sterowana głosem. Stosowana jest tu technika endoskopowa, w której wprowadza się do ciała pacjenta narzędzia laparoskopowe zamocowane do ramion robota i specjalny układ optyczny - obrazowód z kamerą i źródłem światła. Ramiona robota kopiują ruchy rąk chirurga, ale są o wiele precyzyjniejsze, ponieważ drżenie rąk chirurga nie przenosi się na ramiona robota.

Ta nowa technika stała się obecnie bardzo atrakcyjna i dynamicznie się rozwija, brak jeszcze jednolitych standardów technicznych i projektowo-konstrukcyjnych w tym zakresie i wiele zagadnień czeka nadal na rozwiązania. Można je uzyskać na drodze analizy odpowiednio sformułowanych modeli uwzględniających specyfikę podejmowanych zagadnień z pogranicza anatomii, medycyny, biomechaniki i inżynierii medycznej – w referacie zostaną przedstawione nowatorskie metody projektowania i konstruowania innowacyjnych rozwiązań manipulatorów do zastosowania w medycynie.

Czy memy mogą zastąpić podręczniki, a „złote kajdanki” pojawić się w słowniku ekonomicznym? Okazuje się, że tak – o ile potraktujemy język z należytą powagą… i odrobiną dystansu. W cyfrowym świecie język nie zna granic, ani tych geograficznych, ani tych formalnych. Uczy się go nie tylko w klasie, ale też na TikToku, w komentarzach pod filmami i wśród internetowych śmiesznych obrazków. I właśnie tam badacze języka rosyjskiego upatrują szansę na skuteczną edukację – z memami, slangiem i muzyką w roli głównej. Bo kto powiedział, że dydaktyka musi być śmiertelnie poważna?

Tymczasem w świecie terminów ekonomicznych też nie jest nudno – tam rycerze (biały i szary) walczą nie na miecze, a na fuzje i przejęcia, a złote kajdanki nie są biżuterią, lecz formą lojalności korporacyjnej. Te metafory, choć brzmią jak z gry RPG, są realnym wyzwaniem dla tłumaczy i leksykografów.

A co z językiem i płcią? No cóż – stereotyp mówi, że kobiety mówią więcej. A nauka? Mówi: „to zależy”. Badania pokazują, kto częściej przerywa, kto używa zdrobnień i czy mężczyźni rzeczywiście znają wszystkie części samochodu, a kobiety – wszystkie zasady gramatyczne. Odpowiedzi szukamy nie tylko w języku, ale i w mózgu, hormonach i… bajkach. Całość spina nowoczesna leksykografia – działka, która buduje słowniki na miarę XXI wieku. Zespoły międzynarodowe, webinary, burze mózgów i kawa w litrach – tak powstają narzędzia dla tłumaczy, uczniów i wszystkich, którzy próbują zrozumieć język w jego najdziwniejszych wcieleniach. A jeśli dodamy do tego analizę języka rosyjskich mediów – od wiadomości po satyrę polityczną – dostajemy pełen obraz tego, jak słowa wpływają na światopogląd, emocje i codzienną komunikację.

Czy możesz samodzielnie wyhodować motyla? Skąd biorą się jaja, gąsienice i poczwarki? Jak je znaleźć i co one robią, by Ci się nie udało? Będzie kolorowo, inspirująco i naukowo. Poznasz gatunki te „nasze”, które mijają Cię w drodze. Opowiem także i o tych, których ja jeszcze nie widziałem na żywo.

Dowiesz się co możesz zrobić, by metamorfozę motyla zobaczyć na własne oczy? Jak przyciągnąć i odstraszyć motyle? Będzie to wiedza o rodzimej faunie, tej co za dnia lata i tej co ćmami jest zwana – bo to też motyle. Ponadto jak to po wakacjach bywa o „zagranicy” też coś wspomnę. Aby nie było zbyt słodko na koniec odrobina goryczy, będzie garść wiedzy o tym, jak giną motyle i co możemy zrobić, by temu zaradzić.

Co powoduje, że wulkany wybuchają i czy w Polsce można je zobaczyć? Jakie były największe katastrofy związane z wybuchami wulkanów i jak wpłynęły na otoczenie? Wykonamy samodzielnie mały model wulkanu i przeprowadzimy kontrolowany wybuch. Poznamy skały, które powstały w wyniku erupcji wulkanicznych.

Geologia to naturalne, krystaliczne piękno, które człowiek nauczył się naśladować. W jaki sposób powstają sztuczne kryształy, jakie związki najłatwiej je tworzą i czy można je wyhodować we własnym domowym laboratorium. Poznamy tajniki chemicznego, kuchennego laboratorium i dowiemy się do czego chemia jest konieczna geologom. Te i inne wiadomości będą przedstawione w formie prostych doświadczeń wykonywanych przez same dzieci.

Mikroanalizy laboratoryjne, działania praktyczne i “artystyczne”. Ukazanie roli mikroorganizmów w procesach geologicznych - złożotwórcza i minerałotwórcza rola mikroorganizmów, oraz w ochronie środowiska (w procesach bioremediacji obszarów skażonych). Zapoznanie uczestników wydarzenia z podstawowymi technikami mikrobiologicznymi niezbędnymi w prowadzeniu badań z zakresu mikrobiologii środowiskowej. Samodzielne przeprowadzenie izolacji bakterii z różnych środowisk w celu założenia hodowli bakteryjnych. Zabawa dla najmłodszych: malowanie bakteriami własnego obrazka.

Skąd wiemy co kryje się we wnętrzu Ziemi i jakimi sposobami to sprawdzić? Poznamy budowę wnętrza Ziemi i samodzielnie wykonamy jej model. Zapraszamy na kolorowe warsztaty.

Spotkanie pod patronatem Orlen S.A. 

Odpowiemy na wiele ważnych pytań dotyczących bursztynu. Skąd wziął się bursztyn i gdzie występuje w Polsce? Jakie tajemnice skrywa w sobie? Do czego służył na przestrzeni wieków i co dziś z niego wykonujemy? Co to był szlak bursztynowy? Wykonamy niewielką bursztynową galanterię i sprawdzimy czy bursztyn można podrobić.