polski

W polskich hutach szkła powstawały niezwykłe instrumenty muzyczne - unikalne wytwory łączące mistrzostwo hutnicze z muzyczną ekspresją. Systematycznej dokumentacji tego zjawiska dokonał etnomuzykolog Adolf Dygacz, odkrywając 22 rodzaje szklanych instrumentów: od prostych gwizdków i piszczałek po skomplikowane harmoniki szklane. Te artefakty powstawały w czasie wolnym od pracy jako efekt hutniczej kreatywności, służąc jako zabawki, ozdoby czy instrumenty sygnałowe.

Wyjątkowym przykładem była pierwsza w Europie szklana orkiestra z duńskiego Kastrup, której amatorski zespół hutników koncertował na instrumentach własnego wyrobu. Zachowane nagrania pozwalają dziś usłyszeć unikatowe brzmienie szklanych trąb, trąbek, puzonów i althornów.

Szklane instrumentarium stanowi zapomnianą część europejskiego dziedzictwa kulturowego, ukazuje fascynujący świat hutniczej wyobraźni. Proponowany wykład przedstawi tę niezwykłą historię, która dowodzi, że nawet najbardziej praktyczne rzemiosło może rodzić nieoczekiwane formy artystycznej ekspresji, tworząc piękne (i kruche) dzieła.

Przeniesiemy się do XII wieku i wraz z Piotrem Abelardem, Hugonem ze św. Wiktora i innymi autorami tego czasu, zastanowimy się kim był Dionizy Areopagita, autor tajemniczych i wyjątkowo skomplikowanych traktatów teologicznych. Czy był uczniem św. Pawła, biskupem Aten, albo Koryntu, misjonarzem, męczennikiem, mistykiem, a może po prostu pisarzem i teologiem? W rozwikłaniu zagadki pomogą nam skrawki dawnych źródeł. Tylko, czy można im ufać?

Fałszywe ładowarki, bad usb i deepfake. Zobacz, jak działa cyfrowy podstęp i sprawdź, czy jesteś naprawdę cyberodporny.

W obliczu globalnych wyzwań środowiskowych i społecznych coraz częściej poszukujemy nowych, bardziej zrównoważonych modeli rozwoju. Ekonomia cyrkularna – oparta na zamykaniu obiegów materiałów, ograniczaniu odpadów i odpowiedzialnym wykorzystaniu zasobów – staje się jednym z kluczowych elementów tej zmiany. Jednak sama idea nie wystarczy. Aby w pełni wykorzystać jej potencjał, potrzebujemy technologii, które przyspieszą transformację. Tutaj na scenę wkracza sztuczna inteligencja (AI). 

Podczas naszego spotkania zastanowimy się, jak połączyć siły człowieka, sztucznej inteligencji i zasad gospodarki cyrkularnej w budowaniu bardziej zrównoważonej przyszłości. Omówimy, w jaki sposób AI może wspierać analizę danych środowiskowych, optymalizować procesy produkcyjne, ułatwiać recykling oraz promować świadome wzorce konsumpcji. Zastanowimy się też nad rolą człowieka jako projektanta, użytkownika i strażnika etycznego wykorzystania tych technologii. 

Wspólnie poszukamy odpowiedzi na pytania: Jak AI może wspierać modele biznesowe oparte na ekonomii cyrkularnej? Jakie nowe kompetencje i postawy powinien rozwijać człowiek w świecie łączącym technologię z ideą zrównoważonego rozwoju? Jak zachować równowagę między automatyzacją procesów a potrzebą humanistycznego podejścia do gospodarki i środowiska? 

Spotkanie będzie okazją do refleksji, inspiracji i wymiany pomysłów między uczestnikami reprezentującymi różne środowiska – od biznesu, przez naukę, po sektor społeczny. Zapraszamy wszystkich, którzy chcą nie tylko rozmawiać o przyszłości, ale ją aktywnie współtworzyć.

Tematem spotkania będą interakcje biologii molekularnej i komórkowej oraz sztuk wizualnych. W czasie spotkania zostaną wygłoszone dwa wykłady: "Różne oblicza mózgu - sztuka obrazowania neuronów", dr hab. Marzena Stefaniuk, Instytut Biologii Doświadczalnej PAN w Warszawie oraz "W odkrywaniu niewidzialnego - o zastosowaniu promieniowania X w analizie tkanin zabytkowych", dr hab. Monika Stachurska, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.

W czasie prezentacji zostaną przedstawione przykłady możliwych inspiracji wizualnych i konceptualnych obecnych we współczesnej biologii molekularnej i komórkowej ze szczególnych uwzględnieniem technik mikroskopowych. Zostaną omówione także korzyści jakie mogą odnosić naukowcy i artyści sztuk wizualnych w ramach projektów naukowo-artystycznych (Art & Science). Zostanie zaprezentowana idea kolekcji sztuki współczesnej w Instytucie Nenckiego PAN.

W drugiej części zostanie przedstawiona wystawa prac studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie inspirowana wizytami w laboratoriach naukowych m.in. w Pracowni Obrazowania Mózgu Instytutu Nenckiego PAN.

Jedną z charakterystycznych cech społeczeństw środkowoeuropejskich jest głęboko ugruntowane w ich historii zróżnicowanie wyznaniowe, które w przypadku Węgrów jest widoczne po dziś dzień – chociażby w architekturze kościołów. Podczas wykładu przedstawię podstawowe informacje dotyczące poszczególnych wyznań, także w ujęciu historycznym i  geograficznym.
Gdzie jest kalwiński Rzym? Czy evangélikus to dokładnie to samo, co ewangelik? Czym się różnią unici od unitarian i unijnych?

Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2025 Międzynarodowym Rokiem Nauki i Technologii Kwantowej, upamiętniając stulecie opracowania mechaniki macierzowej przez Heisenberga, Borna i Jordana oraz mechaniki falowej przez Schrödingera. Niezależnie od tego, z wielu źródeł dochodzą do nas głosy, że w XXI wieku technologie kwantowe stały się jednym z najgorętszych tematów w nauce i przemyśle. Choć jeszcze niedawno były domeną specjalistów i teoretyków, dziś coraz częściej pojawiają się w kontekście innowacji, które mogą zmienić oblicze naszej codzienności. 

Komputery kwantowe, kryptografia kwantowa, czy nawet kwantowe czujniki – to tylko niektóre z przykładów, które mogą zrewolucjonizować wiele dziedzin nauki i technologii. Ale czy rzeczywiście mają one wpływ na nasze życie już teraz? Czy jednak jesteśmy na etapie wczesnego rozwoju tych technologii, co rodzi pytania: Czy kwantowa rewolucja nie jest jeszcze w sferze abstrakcji? Jakie wyzwania stoją przed naukowcami, inżynierami i przedsiębiorcami w realizacji tej wizji? A może to tylko szum medialny, który w rzeczywistości nie wpłynie na nasze codzienne życie?

Jeśli jednak, technologie kwantowe mogą znacząco poprawić jakość naszego życia – chociażby w postaci szybszych i bardziej efektywnych komputerów, które będą w stanie rozwiązywać problemy nieosiągalne dla dzisiejszych urządzeń, to nie możemy zapominać o ryzykach związanych z ich rozwojem, takich jak zmiany w systemach bezpieczeństwa i prywatności, które mogą wpłynąć na nasze codzienne funkcjonowanie w świecie wciąż borykającym się z zagrożeniami cybernetycznymi. Czy rzeczywiście powinniśmy się bać?

W trakcie debaty, zajmujący się technologiami kwantowymi, naukowcy i eksperci z firm wysokiej technologii odpowiedzą na te i inne pytania, w szczególności pochodzące od uczestników debaty.

Uczestnicy:

prof. Teodor Buchner - Wydział Fizyki PW, ekspert ds. projektów badawczo-rozwojowych w firmie EXATEL

dr Anna Kamińska - Dyrektor pionu Technologii Kwantowych w firmie Creotech Instruments

dr hab. Barbara Piętka, prof. UW - Wydział Fizyki UW

Prowadzący: prof. Andrzej Wysmołek - Wydział Fizyki UW

Zaczynając od lat szkolnych, przez całe życie spotykamy się z różnego typu edycjami źródeł historycznych, choć nawet o tym nie wiemy. „Bogurodzica”, „Potop” Henryka Sienkiewicza, dokumenty z Powstania Warszawskiego czy też dzienniki Agnieszki Osieckiej – to wszystko są pewne typy wydawnictw źródłowych. Podczas wykładu zastanowimy się, jaką drogę przebywa tekst źródłowy od autorskiego rękopisu/maszynopisu aż do formy książki, którą napotykamy w bibliotece lub księgarni.

Podczas wykładu zaprezentowane zostaną zachowane siedemnasto- i osiemnastowieczne rękopisy muzyczne bractwa różańcowego działającego przy dominikańskim kościele św. Jacka na Freta od początku XVII w. do dziś.

Pierwsze dominikańskie bractwo różańcowe, o którym wiemy, zostało założone w 1475 r. w Kolonii przez tamtejszego przeora dominikańskiego i słynnego inkwizytora, Jakuba Sprengera, a pierwsze wspólnoty na terenie Polski pojawiły się niedługo później i dzięki gorliwości braci kaznodziejów szybko zyskały popularność wśród wiernych. W XVII i XVIII w. bractwa różańcowe były już najliczniejszymi świeckimi wspólnotami religijnymi w Rzeczpospolitej, należeli do nich królowie, profesorowie Akademii Krakowskiej, szlachta, ale także przedstawiciele niższych stanów. Jak pisał Jędrzej Kitowicz, w każdą niedzielę, a w niektórych parafiach nawet każdego dnia, śpiewano wspólnie różaniec. Ponadto członkowie bractw spotykali się co miesiąc na mszach połączonych z procesjami różańcowymi, troszczyli się o chorych współbraci, uczestniczyli w ich pogrzebach i modlili się za nich po śmierci.

Dzięki rękopisom zachowanym w krakowskim Archiwum Polskiej Prowincji oo. Dominikanów wiemy jakie śpiewy wykonywano podczas wspomnianych mszy brackich w okresie ok. 1670-1770. Śpiewy te zapisane zostały w dwóch rękopiśmiennych kancjonałach zawierających kompletne formularze mszalne zawierające części stałe i zmienne. Co ciekawe, część łacińskich śpiewów chorałowych na wejście, Ofiarowanie, czy Komunię, zastąpiono w nich pieśniami religijnymi w języku polskim. Niektóre z nich, jak np. kolęda Nowy Rok bieży, wielkopostna pieśń Jezu Chryste Panie miły, czy wielkanocna Chrystus zmartwychwstał jest są wykonywane w naszych kościołach do dziś.

Wśród zachowanych rękopisów warszawskiego bractwa jest też oprawiona w bordowy aksamit księga wpisów, z której można się dowiedzieć, że wśród jego członków był między innymi znany kompozytor okresu baroku, Marcin Mielczewski. W innych księgach z kolei odnotowano nazwiska kantorek, skarbników i osób pełniących inne funkcje we wspólnocie. Uważna lektura zachowanych ksiąg oraz dawnych traktatów poświęconych organizacji bractw i samej modlitwie różańcowej pozwala nam zrekonstruować fragment obrazu życia religijnego mieszkańców dawnej Warszawy.

Połączone Biblioteki (Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego) zapraszają na niebywały seans spirytystyczny! W mrocznych zakamarkach magazynów przywołacie z nami ducha dawnej filozofii. Poczujecie aurę prądów i idei minionych, ujrzycie osobliwe dzieła, odetchniecie bibliotecznym powietrzem i zakichacie się na śmierć. Doświadczcie rzeczy niedostępnych zwykłym śmiertelnikom/czytelnikom!

Podczas spaceru leśnymi szlakami wokół Wilczej Strugi uczestnicy poznają fascynujący świat drapieżników i ich ofiar – zarówno wśród ssaków, ptaków, jak i bezkręgowców. Porozmawiamy o tym, jak polują specjaliści, jak działają oportuniści, oraz jak ewolucja ukształtowała strategie zarówno ataku, jak i obrony. Spotkanie będzie okazją do obserwacji śladów obecności zwierząt i poznania ich przystosowań do życia w lesie.

Trasa: szlaki zielony, żółty i czarny wokół Wilczej Strugi

Uwaga: W wycieczce nie mogą uczestniczyć psy

Zapisy: wyłącznie mailowo na adres e-mail: agassowski@kampinoski-pn.gov.pl

Warunkiem udziału jest otrzymanie maila zwrotnego z potwierdzeniem

Prowadzenie: Antek Gąssowski, edukator z Kampinoskiego Parku Narodowego

Plan wycieczki:

9:00 – Zbiórka na zajezdni autobusowej w Sierakowie

krótkie wprowadzenie: czym jest drapieżnictwo?

omówienie głównych grup drapieżników: ssaki (np. lis, kuna), ptaki drapieżne, drapieżne stawonogi (np. pająki, biegacze)

9:20 – Przejście fragmentem zielonego szlaku

Punkt 1: „Specjaliści i oportuniści”

różnice między wyspecjalizowanymi drapieżcami (np. krogulec) a oportunistami (np. lis, wrona)

przykłady przystosowań: pazury, zęby, wzrok, strategie łowieckie

Punkt 2: „Ofiary nie są bezbronne”

strategie obronne roślinożerców (np. kamuflaż młodej sarny, ucieczka zająca)

chemiczne i mechaniczne sposoby obrony bezkręgowców (np. wydzieliny, pancerze)

krótka opowieść o roli wody w ekosystemie – miejsce spotkań wielu drapieżników i ich ofiar

Punkt 3: „Mikrodrapieżcy – niewidoczni łowcy”

drapieżne stawonogi – pająki, chrząszcze, ważki, mrówkolwy

jak polują? jakie mają zmysły? gdzie ich szukać?

omówienie zależności drapieżnik-ofiara w kontekście ekosystemu leśnego

łańcuchy i sieci pokarmowe

równowaga – czemu jedni i drudzy są potrzebni?

Pytania uczestników, wymiana spostrzeżeń.

Zakończenie wycieczki.

Skóra człowieka, tworzy barierę oddzielającą nasz organizm od środowiska i jego szkodliwych czynników, ale umożliwia ciągły intensywny kontakt ze światem zewnętrznym poprzez zakończenia nerwowe. Ma przy tym bardzo złożoną, niejednorodną powierzchnię, dochodzącą do 1.5-2 m2. I choć na pierwszy rzut oka wydaje się być pustynią, w rzeczywistości, gdy przyjrzeć się jej pod mikroskopem, jest zasiedlona przez miliony mikroorganizmów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i mikroorganizmy eukariotyczne.

Mikroświat na skórze tworzy bardzo zróżnicowana grupa bakterii współżyjąca w pewnej równowadze. Ta krucha równowaga dotyczy zarówno harmonijnego współistnienia różnych gatunków mikroorganizmów na tym samym obszarze, ale także ich współżycia z komórkami naszego organizmu. Mikroorganizmy zasiedlające naszą skórę nie powinny być traktowane jak pasażerowie na gapę czy intruzi, a raczej jako sąsiedzi tworzący z nami jedną wspólnotę. Biorą one czynny udział w utrzymaniu homeostazy skóry i jej funkcji jako bariery immunologicznej, stałego pH skóry oraz chronią przed kolonizacją bakteriami patogennymi.

Kiedy równowaga mikrobiomu skórnego zostaje zaburzona, skóra znajduje się w stanie tzw. dysbiozy. Przyczyną powstawania takiego zaburzenia jest wpływ środowiska na skórę, stosowanych produktów pielęgnacyjnych, dieta. Brak prawidłowego składu mikrobiomu prowadzi do wielu chorób, takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, świerzbiączka guzkowata czy liszajec. W przypadku wielu z tych chorób skórnych, oprócz łagodzenia stanu zapalnego i swędzenia, stosuje się coraz częściej nowoczesne terapie celowane modulujące skład mikroflory skóry, tak jak np. stosowanie prebiotyków, probiotyków i postbiotyków, przeszczepy bakterii skórnych z jednego fragmentu ciała na drugi czy stosowanie środków wymierzonych wyłącznie w bakterie patogenne, np. enzybiotyków.

Rozwój bardzo specyficznych leków antybakteryjnych eliminujących tylko niekorzystne bakterie bez usuwania pozostałych bakterii mających dobry wpływ na naszą skórę trwa już od wielu lat. Enzybiotyki stanowią nowoczesną i bezpieczną alternatywę dla terapii antybiotykowych, nie przyczyniają się do rozwoju antybiotykoodporności i zanieczyszczenie środowiska antybiotykami.

Stoisko prezentuje w formie zagadek logicznych, kolorowanek i zabaw ruchowych całkiem poważne zagadnienia matematyczne.
 

Interesujesz się elektroniką, mechaniką bądź programowaniem?

Zapraszamy na nasze stoisko, gdzie zaprezentujemy w akcji projekty stworzone przez członków naszego koła - w tym projekt naszego łazika marsjańskiego! To także świetna okazja, aby porozmawiać o łączeniu pasji do inżynierii i robotyki ze studiami na Uniwersytecie Warszawskim.

Pokażemy jak fale grawitacyjne oddziałują z materią, jak są wytwarzane, dlaczego bardzo trudno je wykryć, opowiemy jak odróżnić sygnał fal grawitacyjnych od dwóch czarnych dziur od sygnału od dwóch gwiazd neutronowych albo wybuchu supernowych. 

Co łączy kichnięcie, mydło i niewidzialne stworzenia? Więcej, niż się wydaje!

Te warsztaty to wyprawa do mikroświata, w którym fizyka spotyka się z bakteriami,

a ciekawość prowadzi do niespodziewanych odkryć. Dzieci poznają zjawiska, które rządzą światem zarazków, i odkryją, że nauka może być zabawna, zaskakująca i bardzo… zaraźliwa! To idealna okazja, by spojrzeć na codzienność przez naukową lupę i zobaczyć to, czego nie widać gołym okiem.)

Poprzez gry i zabawy edukacyjne, przygotowane przez doświadczony zespół żywieniowców, przedstawimy najważniejsze zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży. W tym roku, szczególną uwagę skupimy na składnikach odżywczych istotnych dla dzieci i młodzieży do prawidłowego rozwoju mózgu, a także polepszenia ich koncentracji w nauce i zabawie.

Przewodniki przewodzą prąd elektryczny - to jasne. A jak działają półprzewodniki – przewodzą pół prądu? A nadprzewodniki – przewodzą nad-prąd? Dziekani Wydziału Fizyki wytłumaczą o co chodzi, wyjaśnią też skąd się bierze nadprzewodnictwo i nadciekłość w gwiazdach neutronowych.

Wykład dotyka trudnych, ale niezwykle istotnych zagadnień związanych z końcem życia i decyzjami o dawstwie narządów. To temat, który łączy w sobie wiedzę medyczną, wrażliwość etyczną oraz odpowiedzialność prawną – szczególnie w pracy personelu pielęgniarskiego.

W trakcie spotkania poruszymy m.in. następujące kwestie:
- Jak pielęgniarka uczestniczy w identyfikacji potencjalnych dawców i komunikacji z rodziną?
- Co mówią przepisy o „zgodzie domniemanej” i jak to wygląda w praktyce klinicznej?
- Jak zadbać o godność osoby zmarłej w kontekście procedur medycznych?

Wykład będzie okazją do refleksji nad granicą życia i śmierci oraz nad miejscem, jakie w tym procesie zajmuje pielęgniarka – jako specjalistka, ale też jako człowiek towarzyszący rodzinie w jednym z najtrudniejszych momentów.

Spotkanie skierowane jest zarówno do osób pracujących lub uczących się w zawodach medycznych, jak i wszystkich zainteresowanych tematyką śmierci mózgowej, transplantologii oraz roli, jaką pełni zespół medyczny w całym procesie kwalifikacji dawcy.

Połączone Biblioteki (Biblioteka im. Kazimierza Twardowskiego) zapraszają na niebywały seans spirytystyczny! W mrocznych zakamarkach magazynów przywołacie z nami ducha dawnej filozofii. Poczujecie aurę prądów i idei minionych, ujrzycie osobliwe dzieła, odetchniecie bibliotecznym powietrzem i zakichacie się na śmierć. Doświadczcie rzeczy niedostępnych zwykłym śmiertelnikom/czytelnikom!

Proces budowy maszyn, urządzeń i różnego rodzaju przedmiotów użytkowych we współczesnym świecie nierozerwalnie związany jest z projektowaniem, w czasie którego inżynierowie wykorzystują złożone systemy wspomagania komputerowego. Programy CAD (ang. Computer Aided Design) pozwalają na tworzenie w wirtualnej przestrzeni trójwymiarowej elementów o wyrafinowanych kształtach w bardzo krótkim czasie. Spasowanie poszczególnych części rzeczywistej konstrukcji, które pojawiły się na początku w głowie konstruktora, a następnie na ekranie komputera, jest idealne. Możemy tego doświadczyć oglądając sprzęty i przedmioty codziennego użytku. Ten efekt potęguje możliwość współpracy programów CAD i CAM (ang. Computer Aided Manufacturing) z maszynami do automatycznej, cyfrowo sterowanej obróbki materii. Z kolei współpraca komputerowych systemów CAD i CAE (ang. Computer Aided Engineering) pozwala na drodze obliczeń numerycznych zaprojektować urządzenie, które może być bardzo skomplikowane i odpowiedzialne, a jednocześnie będzie lekkie i bezpieczne. Systemy CAD-CAM-CAE wyparły już deskę kreślarską, ołówek, linijkę, kalkulator... Całe szczęście komputery we wszystkim nie wyręczą człowieka, gdyż człowiek nadal jest twórcą pomysłu, ale spowodowały, że inżynierowie osiągają swoje cele szybciej i w znacznie bardziej komfortowych warunkach.

We współczesnym świecie, napływających na wciąż i szybko zmieniających się informacji procesy wnioskowania i podejmowania decyzji opierają się zazwyczaj nie na racjonalnych przesłankach a intuicji. I tak, jak niekiedy decyzje te mogą okazać się słuszne, nie zawsze tak musi być.

Jak zmniejszyć ryzyko możliwości wpływu na nasze decyzje błędnych informacji dotyczących np. naszego zdrowia, ograniczyć wpływ manipulacji związanych z tzw. różnymi teoriami spiskowymi?

W trakcie wykładu chciałabym zaprosić słuchaczy do udziału w kilku eksperymentach przybliżających mechanizm działania różnego rodzaju heurystyk poznawczych, omówić ich wyniki i zaproponować alternatywne podejście do rozwiązywania problemów w odwołaniu się do zaproponowanego przez Daniela Kahnemana tzw. "myślenia wolnego".

Dzieci poznają budowę i działanie układu pokarmowego. W części praktycznej przekonają się jak trawione są najważniejsze składniki pokarmu - wykonają doświadczenia chemiczne i wcielą się w enzymy trawienne człowieka oraz obliczą długość własnego przewodu pokarmowego.

Przemoc wobec kobiet to jedno z powszechnych, choć przemilczanych, tabuizowanych i lekceważonych zjawisk społecznych. Temat ten często pozostaje na marginesie naukowych
debat. Dlaczego socjologia – nauka badająca struktury społeczne i relacje władzy – wciąż niechętnie mówi o przemocy wobec kobiet? Czy neutralność akademicka może oznaczać
współudział w podtrzymywaniu niesprawiedliwości?

Podczas rozmowy z zaproszonymi socjolożkami (dr Patrycja Sosnowska-Buxton z Uniwersytetu w Stavanger i dr Justyna Tomczyk z UKEN w Krakowie) odwołując się do
własnych doświadczeń badawczych, przyjrzymy się, jak przemoc wobec kobiet (nie) jest opisywana w naukach społecznych, jakie mechanizmy ciszy funkcjonują w środowisku
akademickim oraz czy naukowczynie i naukowcy mogą pozwolić sobie na zaangażowanie. Wspólnie zastanowimy się, gdzie przebiega granica między naukową neutralnością a
społeczną odpowiedzialnością. A zgromadzonej publiczności zadamy pytanie, czego oczekują od nauki: aktywizmu czy tzw. obiektywnego dystansu?

Zapraszamy do udziału wszystkie osoby zainteresowane refleksją nad rolą nauki w kształtowaniu świata bardziej sprawiedliwego i bezpiecznego.