wykład

Wykład będzie poświęcony poglądom epistemologicznym Tomasza z Akwinu i Immanuela Kanta na temat warunków rzetelnego poznania. Omówione zostaną ich rozumienia prawdziwości i pewności poznania, a także możliwości osiągania takich stanów ludzkiej wiedzy. W szczególności podjęta będzie kwestia różnicy pomiędzy prawdziwością poznania a poznaniem jego prawdziwości.

This lecture explores how robotics and automation are reshaping global labor markets, with a focus on productivity, employment trends, and the evolving role of human workers. We will examine case studies from the manufacturing sector and consider policy responses to technological disruption.

Zaczynając od lat szkolnych, przez całe życie spotykamy się z różnego typu edycjami źródeł historycznych, choć nawet o tym nie wiemy. „Bogurodzica”, „Potop” Henryka Sienkiewicza, dokumenty z Powstania Warszawskiego czy też dzienniki Agnieszki Osieckiej – to wszystko są pewne typy wydawnictw źródłowych. Podczas wykładu zastanowimy się, jaką drogę przebywa tekst źródłowy od autorskiego rękopisu/maszynopisu aż do formy książki, którą napotykamy w bibliotece lub księgarni.

Podczas wykładu zaprezentowane zostaną zachowane siedemnasto- i osiemnastowieczne rękopisy muzyczne bractwa różańcowego działającego przy dominikańskim kościele św. Jacka na Freta od początku XVII w. do dziś.

Pierwsze dominikańskie bractwo różańcowe, o którym wiemy, zostało założone w 1475 r. w Kolonii przez tamtejszego przeora dominikańskiego i słynnego inkwizytora, Jakuba Sprengera, a pierwsze wspólnoty na terenie Polski pojawiły się niedługo później i dzięki gorliwości braci kaznodziejów szybko zyskały popularność wśród wiernych. W XVII i XVIII w. bractwa różańcowe były już najliczniejszymi świeckimi wspólnotami religijnymi w Rzeczpospolitej, należeli do nich królowie, profesorowie Akademii Krakowskiej, szlachta, ale także przedstawiciele niższych stanów. Jak pisał Jędrzej Kitowicz, w każdą niedzielę, a w niektórych parafiach nawet każdego dnia, śpiewano wspólnie różaniec. Ponadto członkowie bractw spotykali się co miesiąc na mszach połączonych z procesjami różańcowymi, troszczyli się o chorych współbraci, uczestniczyli w ich pogrzebach i modlili się za nich po śmierci.

Dzięki rękopisom zachowanym w krakowskim Archiwum Polskiej Prowincji oo. Dominikanów wiemy jakie śpiewy wykonywano podczas wspomnianych mszy brackich w okresie ok. 1670-1770. Śpiewy te zapisane zostały w dwóch rękopiśmiennych kancjonałach zawierających kompletne formularze mszalne zawierające części stałe i zmienne. Co ciekawe, część łacińskich śpiewów chorałowych na wejście, Ofiarowanie, czy Komunię, zastąpiono w nich pieśniami religijnymi w języku polskim. Niektóre z nich, jak np. kolęda Nowy Rok bieży, wielkopostna pieśń Jezu Chryste Panie miły, czy wielkanocna Chrystus zmartwychwstał jest są wykonywane w naszych kościołach do dziś.

Wśród zachowanych rękopisów warszawskiego bractwa jest też oprawiona w bordowy aksamit księga wpisów, z której można się dowiedzieć, że wśród jego członków był między innymi znany kompozytor okresu baroku, Marcin Mielczewski. W innych księgach z kolei odnotowano nazwiska kantorek, skarbników i osób pełniących inne funkcje we wspólnocie. Uważna lektura zachowanych ksiąg oraz dawnych traktatów poświęconych organizacji bractw i samej modlitwie różańcowej pozwala nam zrekonstruować fragment obrazu życia religijnego mieszkańców dawnej Warszawy.

Mutageny fizyczne i mutagenne związki chemiczne z powodzeniem wykorzystuje się od lat do tworzenia odmian roślin. Rozwój współczesnej inżynierii genetycznej oraz genomiki umożliwił generowanie nowych źródeł zmienności na drodze mutagenezy ukierunkowanej i metod edytowania genomów, takich jak CRISPR.

Metoda CRISPR rozwijana była w ciągu ostatnich 20 lat, a niektóre jej zastosowania są już dostępne na rynku partnerów handlowych UE. Dowiemy się jak to było możliwe, że odkrycie naturalnego mechanizmu odpowiedzi bakterii na atak bakteriofagów stało się początkiem biotechnologicznej rewolucji, do jakich celów CRISPR jest dziś stosowana i czy metoda ta pozwoli nam przywrócić do życia utracone gatunki.

Mawia się, że śniadanie to najważniejszy posiłek dnia. Wielu z nas rano chętnie je jajecznicę, kanapki czy płatki – za to włoskie śniadanie kojarzy się raczej z kawą i rogalikiem. Czy faktycznie wszyscy Włosi jedzą taki zestaw rano? I czy zawsze tak było? Jak oni wytrzymują do obiadu? Czy to prawda, że Jan III Sobieski wymyślił rogaliki? A co na Półwyspie Apenińskim pito do śniadania, zanim pojawiła się kawa? I właściwie skąd możemy się dowiedzieć, co ludzie jedli w przeszłości? Na te i inne pytania spróbuję odpowiedzieć w trakcie wykładu. W jego pierwszej części zajmiemy się historią włoskiego śniadania, a w drugiej dowiemy się o tym, co jada się współcześnie.

Przewodniki przewodzą prąd elektryczny - to jasne. A jak działają półprzewodniki – przewodzą pół prądu? A nadprzewodniki – przewodzą nad-prąd? Dziekani Wydziału Fizyki wytłumaczą o co chodzi, wyjaśnią też skąd się bierze nadprzewodnictwo i nadciekłość w gwiazdach neutronowych.

Wykład dotyka trudnych, ale niezwykle istotnych zagadnień związanych z końcem życia i decyzjami o dawstwie narządów. To temat, który łączy w sobie wiedzę medyczną, wrażliwość etyczną oraz odpowiedzialność prawną – szczególnie w pracy personelu pielęgniarskiego.

W trakcie spotkania poruszymy m.in. następujące kwestie:
- Jak pielęgniarka uczestniczy w identyfikacji potencjalnych dawców i komunikacji z rodziną?
- Co mówią przepisy o „zgodzie domniemanej” i jak to wygląda w praktyce klinicznej?
- Jak zadbać o godność osoby zmarłej w kontekście procedur medycznych?

Wykład będzie okazją do refleksji nad granicą życia i śmierci oraz nad miejscem, jakie w tym procesie zajmuje pielęgniarka – jako specjalistka, ale też jako człowiek towarzyszący rodzinie w jednym z najtrudniejszych momentów.

Spotkanie skierowane jest zarówno do osób pracujących lub uczących się w zawodach medycznych, jak i wszystkich zainteresowanych tematyką śmierci mózgowej, transplantologii oraz roli, jaką pełni zespół medyczny w całym procesie kwalifikacji dawcy.

We współczesnym świecie, napływających na wciąż i szybko zmieniających się informacji procesy wnioskowania i podejmowania decyzji opierają się zazwyczaj nie na racjonalnych przesłankach a intuicji. I tak, jak niekiedy decyzje te mogą okazać się słuszne, nie zawsze tak musi być.

Jak zmniejszyć ryzyko możliwości wpływu na nasze decyzje błędnych informacji dotyczących np. naszego zdrowia, ograniczyć wpływ manipulacji związanych z tzw. różnymi teoriami spiskowymi?

W trakcie wykładu chciałabym zaprosić słuchaczy do udziału w kilku eksperymentach przybliżających mechanizm działania różnego rodzaju heurystyk poznawczych, omówić ich wyniki i zaproponować alternatywne podejście do rozwiązywania problemów w odwołaniu się do zaproponowanego przez Daniela Kahnemana tzw. "myślenia wolnego".

Pojęcie traumy międzypokoleniowej odnosi się do zjawiska, w którym skutki traumatycznych wydarzeń doświadczonych przez jedną generację mogą wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne ich potomstwa. Po raz pierwszy zostało ono opisane w 1967 roku przez Vivian Rakoff, która zaobserwowała wzrost częstości występowania zaburzeń psychicznych u dzieci ocalałych z Holokaustu.

Jak to możliwe? Badania pokazują, że doświadczenia takie jak wojny, przemoc czy katastrofy mogą powodować zmiany w ekspresji genów – bez zmiany samego DNA – poprzez mechanizmy epigenetyczne. Te zmiany (tzw. modyfikacje epigenetyczne) mogą być przekazywane kolejnym pokoleniom, nawet jeśli potomkowie nie doświadczyli traumy bezpośrednio.

Jednym z kluczowych mechanizmów mogących odpowiadać, że proces dziedziczenia traumy jest metylacja DNA, która wpływa na to, jak „aktywny” jest dany gen. Na przykład, dzieci kobiet będących w ciąży podczas ludobójstwa w Rwandzie, wykazywały wyższy poziom zaburzeń lękowych i depresji oraz zmiany we wzorcu metylacji w genach odpowiedzialnych za reakcje na stres.

W czasie wykładu poruszane zostanie również kwestia biologicznej roli powstawania modyfikacji epigenetycznych. Czy zmiany te zawsze są jednoznacznie negatywne? 

Nowe badania pokazują także, że stres może wpływać nie tylko na komórki rozrodcze matki ale również ojców – poprzez tzw. pęcherzyki zewnątrzkomórkowe (EV), przekazywane są informacje o stresie do plemników. Zmiany te zostały udokumentowane w badaniach nad mikroRNA plemników.

W trakcie wykładu przyjrzymy się również roli psychoterapii w kształtowaniu epigenomu. Leczenie zaburzeń takich jak PTSD (zespół stresu pourazowego) czy osobowość podtypu granicznego (ang. borderline personality disorder) może prowadzić do „odwrócenia” zmian epigenetycznych, co pokazuje potencjał psychoterapii nie tylko w leczeniu objawów, ale także do biologicznego „usuwania” śladów traumy i kształtowania zdrowia psychicznego przyszłych pokoleń.

Dotychczas polski parlament (na podstawie ustaw i uchwał) ustanowił w sumie kilkadziesiąt świąt i dni upamiętniających wybrane wydarzenia, grupy, czy wartości takie jak Święto Narodowe Trzeciego Maja, Narodowy Dzień Zwycięstwa obchodzony 8 maja, czy Dzień Nauki Polskiej obchodzony 19 lutego. Większość z tych świąt i wyróżnionych dni wpisano w oficjalny kalendarz corocznych obchodów w ostatnich dwóch dekadach, wskazując, o czym – jak obywatele polskiego państwa – powinniśmy pamiętać, co chcemy uhonorować, ale też o czym nie możemy zapominać.

Czym są dla nas te coroczne obchody i jakie mają znaczenie? Czy nasze postrzeganie takich świąt zmieniało się w czasie? Jak w praktyce postrzegamy i obchodzimy święta i dni wyróżnione przez ustawodawcę? Po co nam one?

W trakcie spotkania przedstawione zostaną zestawienia i analizy ustaw i uchwał polskiego paramentu, a także wyniki wybranych badań społecznych dotyczących obchodów świąt państwowych, świąt narodowych i dni (pamięci) wyróżnionych przez polski parlament. Nie mniej istotne będą w tym kontekście założenia jakie towarzyszyły inicjatorom wybranych ustaw i uchwał polskiego parlamentu, a także przeszłe i obecne interpretacje świąt ustanowionych przez Sejm i Senat; widoczne w sposobach świętowania, czy znaczeniach nadawanych obchodom. Pozwolą one na przybliżenie tej narracji wytworzonej przez organy państwa, wskazanie na jej specyfikę, kluczowe treści i sensy, a także dokonanie porównań polskich doświadczeń z doświadczeniami innych państw. Wspólnie zastanowimy się, jakie w praktyce obchody świąt ustanowionych prze parlament mają dla nas znaczenie: czy są dla nas ważne, skłaniają do wspominania przeszłości, celebrowania wybranych wartości czy przeciwne – liczy się głównie to, że niektóre z nich to dni wolne od pracy

Wykład poświęcony jest doktrynalnym podstawom pierwszych trzech polskich koronacji królewskich ‒ Bolesława Chrobrego (1025), Mieszka II (1025) i Bolesława Śmiałego (1076) ‒ przede wszystkim w zakresie filozofii i teologii politycznej. Omówione będzie znaczenie koronacji dla pojmowania roli władcy w perspektywie zarówno doczesno-politycznej jak i duchowej, a także w odniesieniu do relacji zewnętrznych monarchii i kwestii dynastycznych.

Doktryna związana z sakrą królewską będzie zestawiona z tradycją władzy cesarskiej o rodowodzie rzymskim (która miała swoją kontynuację nie tylko u cesarzy koronowanych w Rzymie i w Konstantynopolu, ale również ‒ w pewnych okresach X-XI wieku ‒ u cesarzy hiszpańskich, anglosaskich i bułgarskich), a także z  rozwijaną w XI wieku ideą prymatu papiestwa nad władcami świeckimi. Pokazane będzie znaczenie pojęć takich jak princeps (książę) i rex (król), występujących w różnych źródłach historycznych, w tym numizmatycznych (w języku łacińskim, jak również słowiańskim),i to, że przypisywano im niekiedy różne znaczenia. Wyjaśnimy, dlaczego tytułem rex określano niekiedy np. Mieszka I, czy Bolesława Chrobrego jeszcze przed koronacją 1025 r. i dlaczego termin princeps wiązany był w pewnym kontekście z cesarzem.

Nie pominiemy źródeł dotyczących pierwszej „koronacji” Bolesława Chrobrego, dokonanej przez cesarza Ottona III podczas zjazdu gnieźnieńskiego (1000), ani zagadnienia powiązanej ideowo z tymi wydarzeniami fundacji, jaką był klasztor eremitów św. Romualda w Międzyrzeczu (których Bolesław Chrobry był nawet konfratrem, wedle przekazu Brunona z Kwerfurtu).

Czy zdajemy sobie sprawę, że intuicja obejmuje również problemy statystyczne, czy kojarzymy ją jedynie z kwestiami takimi, jak odruchy lub rozpoznawanie emocji innych osób? Czy istnieje coś takiego jak intuicja statystyczna?

Daniel Kahneman, laureat nagrody Nobla, słynny naukowiec z Princeton poruszający się w swojej pracy badawczej na pograniczu psychologii i ekonomii, odpowiada na tytułowe pytanie twierdząco. Badacz wskazuje równocześnie, że intuicja często nas zawodzi oraz łączy się z błędami poznawczymi. Począwszy od lat 60. XX w. naukowcy przeprowadzili wiele eksperymentów i badań, w których starali się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego myślenie statystyczne przysparza nam ogromnych trudności, dokumentowali i analizowali intuicyjne błędy poznawcze. Jeśli zdamy sobie sprawę, że zakres oddziaływania intuicji jest bardzo szeroki, możemy mieć z tego istotne korzyści, poprawić jakość naszego działania, myślenia i wnioskowania.

Zapraszamy na wykład, w którym porównamy automatyczne i analityczne procesy poznania w kontekście zagadnień statystyki, wskażemy błędy, do których prowadzą uproszczone reguły wnioskowania, jakimi ludzie posługują się na co dzień, często nieświadomie oraz opowiemy, jak unikać błędów i weryfikować intuicję.  

Przygotujcie się na fascynującą podróż w głąb historii! Podczas wykładu połączonego z pokazem zaprezentujemy wyniki polsko-szwajcarskich badań archeologicznych prowadzonych w Akkarze, w północnym Libanie we współpracy z libańskim Directorate General of Antiquities.

Sześć tysięcy lat temu Akkar zamieszkiwali tajemniczy budowniczowie monumentalnych kamiennych grobowców, zwanych megalitycznymi. Kim byli ci ludzie? Jak żyli? Dlaczego chowali swoich zmarłych w tak niezwykły sposób? I wreszcie, jaką rolę odegrali w powstaniu pierwszych ośrodków miejskich w tym regionie?

W ciągu trzech lat badań odkryliśmy wiele intrygujących faktów na temat tej zagadkowej społeczności. Podczas naszego spotkania podzielimy się naszą wiedzą, przybliżając ich codzienne życie, wierzenia i znaczenie, jakie mieli dla rozwoju cywilizacji na Bliskim Wschodzie. Wykład uatrakcyjni prezentacja modelu grobowca, który pozwoli lepiej wyobrazić sobie te niezwykłe konstrukcje. Dla najmłodszych uczestników przygotowaliśmy specjalną atrakcję – będą mieli okazję zbudować miniaturową wersję grobowca z kamieni.

Czy można zbudować coś tak małego, że jest tysiąc razy cieńsze od ludzkiego włosa, a mimo to potrafi zmieniać świat? Tak! Właśnie tym zajmuje się nanotechnologia. Jest to fascynująca dziedzina nauki, której bada się i tworzy materiały o rozmiarze miliardowych części metra. Uczestnicy dowiedzą się, czym są nanomateriały, jak powstają i dlaczego mają tak niezwykłe właściwości – potrafią przewodzić prąd lepiej niż miedź, być twardsze niż stal, a przy tym niemal niewidoczne.

W przystępny i interaktywny sposób przedstawione zostaną przykłady zastosowań nanomateriałów w życiu codziennym – od nowoczesnych smartfonów, przez leki i kosmetyki, aż po materiały do budowy statków kosmicznych. Uczestnicy poznają także, jak naukowcy badają rzeczy, których nie da się zobaczyć gołym okiem, oraz jakie wyzwania i możliwości niesie przyszłość nanotechnologii.

Zajęcia mają na celu rozbudzenie ciekawości i pokazanie, że nawet najmniejsze rzeczy mogą mieć ogromne znaczenie – nie tylko w nauce, ale i w codziennym życiu każdego z nas.

Czy czujesz się zmęczony, mimo że spałeś jak niemowlę? A może masz kłopoty ze skupieniem się, waga ani drgnie, a nastroje szaleją? Winowajcą może być Twój wewnętrzny zegar biologiczny! W dzisiejszym świecie, w którym sztuczne światło, jet lag oraz ekrany smartfonów i telewizorów dominują nad naturalnym rytmem dnia i nocy, nasze organizmy są bardziej rozregulowane niż kiedykolwiek.

Ten wykład to podróż w głąb niewidzialnych mechanizmów, które kontrolują niemal każdą komórkę naszego ciała. Wspólnie odkryjemy, jak działa rytm dobowy. Omówimy dlaczego zaburzenia rytmu dobowego to coś więcej niż tylko problem ze snem. Porozmawiamy o zaskakujących powiązaniach między rozregulowanym zegarem biologicznym a poważnymi chorobami układu nerwowego takimi jak Depresja, choroba Alzheimera czy nawet Zaburzenia ze Spektrum Autyzmu.

Zrozumienie subtelnych powiązań pomiędzy wewnętrznym zegarem biologicznym, wpływem na nasz mózg, a także cały organizm, to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad własnym zdrowiem. Dowiesz się, jakie są najczęstsze "rozpraszacze" naszego zegara biologicznego i co możemy zrobić, aby ponownie zsynchronizować nasze ciało z naturalnym rytmem życia.

Omówione zostaną najnowsze odkrycia naukowe związane z zaburzeniami zegara biologicznego i chorobami układu nerwowego, a także przedstawione będą obecnie dostępne strategii wsparcia. Porozmawiamy o praktycznych rozwiązaniach, które mogą pomóc w harmonizacji rytmu dobowego, poprawie jakości snu i codziennego funkcjonowania zarówno w zdrowiu jak i chorobie.

Wyobraźmy sobie bryłę, która, oglądana z różnych stron, wygląda tak samo - na przykład wielościan foremny. Zobaczymy, jak można taką bryłę powiązać z pewnym układem symetrii w przestrzeni i jak to pomaga wyznaczyć wyjątkowe, bardzo symetryczne, bryły. Czy przyroda wymaga od różnych swoich obiektów pewnych symetrii? Okazuje się, że tak - spróbujemy sprawdzić, jak to się przejawia i co jest tego przyczyną.

Mocne strony charakteru to wartości, które wcielamy w życie, charakterystyki wyrażające się w naszych myślach, uczuciach i działaniach; takie, których realizowanie rozwija i nas i innych w sposób służący dobru społeczności. Ich stosowanie – w życiu osobistym, zawodowym, rodzinnym, społecznym – może przynieść nam szereg pozytywnych rezultatów: wyższy dobrostan, satysfakcję i więcej osiągnięć (małych i dużych); więcej pozytywnych doświadczeń i relacji; większe zaangażowanie, a także poczucie sensu. Czasem korzystamy z nich jednak niewystarczająco, a czasem – nadmiernie. Niekiedy tylko częściowo znamy i rozumiemy ich specyfikę.

W trakcie spotkania, uczestnicy będą mieli okazję dowiedzieć się o 24 mocnych stronach charakteru, poznają koncepcję złotego środka czyli optymalnego stosowania mocnych stron charakteru oraz będą mieli okazję poznać przykładowe sposoby rozwijania dwóch mocnych stron charakteru – miłości i zamiłowania do uczenia się. Spotkanie jest połączeniem wykładu i indywidualnych ćwiczeń pozwalających na dokonanie wglądu w siebie.

Jak podzielić tort pomiędzy dwie osoby, aby obie były zadowolone z otrzymanego kawałka? Znanym sposobem zapewniającym satysfakcjonujący obie osoby podział jest metoda ”ja kroję, ty wybierasz”.

A co zrobić, jeśli mamy podzielić tort pomiędzy trzy osoby? Znane są dość zagmatwane metody sprawiedliwego podziału tortu pomiędzy trzy osoby wymagające wielu cięć, czyli krojenia tortu na małe kawałeczki. Podczas mojego wykładu, używając lematu Spernera o kolorowaniu trójkąta, pokażę metodę podziału tortu w trzech cięciach zadawalającą wszystkie trzy osoby.

Podczas wykładu w naszej Akademii zademonstrujemy różnorodne eksperymenty chemiczne z zaskakującymi efektami: zmiany barw, objętości, temperatury itp. Zmierzymy się z zadaniem alchemika z dawnych wieków. Postaramy się w przystępny sposób wyjaśnić, jak nauka tłumaczy zaprezentowane interesujące przemiany. Podamy przepisy na bezpieczne domowe wersje niektórych reakcji.

Chętni będą mogli sprawdzić się w kilku konkursach z magicznymi chemicznymi zagadkami lub wykonać kilka prostych doświadczeń. Za udział w wykładzie będzie można otrzymać Certyfikat Wtajemniczenia I stopnia w dziedzinie Magicznej Chemii.

Smartfon, Wi-Fi, mapy Google, media społecznościowe, płatności bezgotówkowe – technologia jest dla wielu z nas nieodłączną częścią codziennego życia. Ale co się stanie, gdy nagle wszystko przestanie działać? Gdy zniknie zasięg, a kontakt z bliskimi będzie niemożliwy? Blackout w Hiszpanii jest pretekstem do głębszej refleksji: czy jeszcze potrafimy funkcjonować offline?

Podczas wykładu porozmawiamy o tym, jak silnie uzależniliśmy się od cyfrowych rozwiązań i jak możemy przetrwać w świecie, który przestaje działać bez ładowarki. Będzie to opowieść o technologii, która zawodzi – i o ludziach, którzy muszą wtedy działać. Serdecznie zapraszam na nasze spotkanie. 

Spotkanie będzie wykładem mającym przybliżyć, osobom niezwiązanym zawodowo z medycyną, funkcje nerek ze szczególnym uwzględnieniem jej funkcji wewnątrzwydzielniczej. W powszechnym rozumieniu nerka jest istotnym narządem oczyszczającym krew z toksycznych produktów przemiany materii. Pozostałe jej role nie są powszechnie znane – są to między innymi regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, przekształcanie 25-hydroksykalcyferolu do aktywnej postaci witaminy D, synteza erytropoetyny stymulującej proces krwiotworzenia w szpiku kostnym oraz regulacja ciśnienia tętniczego poprzez układ RAAS w zależności od wolemii. Podczas wykładu zostanie wyjaśniona rola każdego z tych mechanizmów w utrzymaniu homeostazy.

Celem spotkania jest promocja wiedzy o wielokierunkowym działaniu nerek i uświadomienie widowni jak ważna jest troska o ich kondycję, w obliczu możliwych powikłań niewydolności nerki.

Siena, nazywana „sercem Toskanii”, uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast świata. O jej wyjątkowości decyduje nie tylko urokliwe położenie, niezaprzeczalne walory artystyczne i wyśmienita kuchnia, ale przede wszystkim słynny wyścig konny, Palio delle Contrade, który od wieków wyznacza rytm życia miasta. Przynależność do dzielnicy, tzw. contrady jest mocno wpisana w tożsamość sieneńczyków; każda contrada posiada własny symbol, motto, świętego patrona, kościół oraz małe muzeum. Atmosfera szaleńczej rywalizacji między contradami  wyczuwalna jest tu na każdym kroku i aby ją zrozumieć trzeba po prostu przyjechać do Sieny albo … posłuchać tego wykładu. Skąd pochodzi słowo palio? Dlaczego koń jest ważniejszy od dżokeja? Które contrady są zaciekłymi wrogami, a które sprzymierzeńcami? Czy kobiety-dżokejki mogą brać udział w Palio? Co łączy Jamesa Bonda z Palio? To tylko niektóre z pytań, na które poznacie odpowiedź podczas wykładu.

W trakcie wykładu zaprezentowane zostaną dawne i obecne sposoby wykorzystania łaźni parowej w rdzennych społecznościach na kontynencie północnoamerykańskim.

Praktyka łaźni parowej jest wykorzystywana przez ludy rdzenne Ameryki Północnej i Środkowej od około 2500 lat. Polega ona na wystawieniu ciała na działanie pary wodnej wytwarzanej przez spryskiwanie rozżarzonych kamieni wodą w zamkniętej przestrzeni. Łaźnie parowe budowano i buduje się w rozmaity sposób: są to stałe konstrukcje z kamienia lub cegły wypalanej na słońcu, na planie prostokąta lub okręgu, ale także tymczasowe konstrukcje z długich, giętkich patyków, w postaci tuneli lub kopuł, pokryte kocami lub plandekami. Praktyka łaźni parowej pełniła wiele funkcji: stanowiła ważny element publicznych ceremonii, towarzyszących objęciu władzy przez nowego władcę. W kulturach mezoamerykańskich kobiety korzystały z niej w trakcie porodu. W łaźni leczono wiele chorób. Uznawana była za miejsce narodzin i śmierci bóstw.

Podczas wykładu przedstawiony zostanie rezultat badań terenowych przeprowadzonych w meksykańskim stanie Chiapas na przełomie 2024 i 2025 roku. W górzystym regionie Altos, w społecznościach Tsotsili i Tseltali, wiele gospodarstw posiada przydomowe łaźnie i cała rodzina zażywa w nich potnej kąpieli, aby zrelaksować się po ciężkim dniu, wzmocnić swoją odporność albo wyleczyć się z grypy. Młodsze pokolenie korzysta z nich w mniejszym stopniu niż robili to babcie i dziadkowie, a jednak, w ostatnich latach praktyka znajduje zastosowanie w przypadkach nowych chorób, takich jak cukrzyca czy COVID. Jako że kobiety w wielu miejscach wciąż rodzą w domach, kiedy poród wydłuża się, kąpiel w łaźni parowej w towarzystwie położnej przynosi ulgę rodzącej i przyśpiesza poród. Łaźnia parowa w społecznościach Tsotsili i Tseltali jest niezwykle istotnym elementem ich kulturowego dziedzictwa.